RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR DE KWALITEITSVERBETERING De Tjasker Plaats : Almere BRIN nummer : 17DK C1 Onderzoeksnummer : 194979 Datum onderzoek : 4 april 2013 Datum vaststelling : 25 april 2013
Pagina 2 van 15
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING............................................ 5 2 BEVINDINGEN.......................................... 7 3 TOEZICHTARRANGEMENT................................. 15 Pagina 3 van 15
Pagina 4 van 15
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 4 april 2013 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op De Tjasker. Daarbij is gekeken naar de kwaliteit van het onderwijs en naar naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 19 maart 2012 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten en het onderwijsleerproces op De Tjasker. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 31 mei 2012. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. Om na te gaan of de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven en de kwaliteit van het onderwijs weer voldoende is, heeft de inspectie nu een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten: Evaluatie en doelen middenopbrengsten 2012-2013; Zorgplan 2012-2013. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2a, 3, 4, 6, 7 en 8. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren Pagina 5 van 15
Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, aanbod, onderwijstijd, didactisch handelen van de leraren, afstemming, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Gedurende het onderzoek bleek dat er het afgelopen jaar veel aandacht is geweest voor het versterken van de voorwaarden van kwaliteitszorg. Om die reden heeft de inspectie besloten dit aspect toe te voegen aan haar onderzoek. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 15
2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2012. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Daarnaast heeft de inspectie enkele controles uitgevoerd op bepaalde standaard gecontroleerde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Opbrengsten 1 2 3 4 5 1.1* De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2* De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Leerstofaanbod 1 2 3 4 2.1* Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. Pagina 7 van 15
Leerstofaanbod 1 2 3 4 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 1 2 3 4 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Didactisch handelen 1 2 3 4 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 1 2 3 4 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 1 2 3 4 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 1 2 3 4 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. Pagina 8 van 15
Zorg 1 2 3 4 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 1 2 3 4 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Voorwaarden voor kwaliteitszorg 1 2 3 4 10.1 De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan. 10.2 De schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs, zoals geformuleerd in het schoolplan. 10.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 10.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn bestuur, directie, team en andere belanghebbenden betrokken. Wet- en regelgeving Ja Nee NT1A NT2A NT3A NT4A NT4B De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Pagina 9 van 15
De onderwijskwaliteit van De Tjasker is van voldoende niveau. Zowel de eindopbrengsten als de tussentijdse opbrengsten zijn voldoende. Het onderwijsleerproces is grotendeels op orde. Directie en team hebben mede naar aanleiding van de bevindingen tijdens het vorige inspectiebezoek hard gewerkt aan de toen geconstateerde tekortkomingen. Aan de hand van een verbeterplan werkt men gestaag aan de schoolontwikkeling. Met name het versterken van het aanbod en het didactisch handelen van de leraren zijn hierbij belangrijke speerpunten. Parallel hieraan loopt de implementatie van het handelingsgericht werken. Doordat ook de kwaliteitszorg aanzienlijk versterkt is, is de school beter in staat zelf eerder knelpunten te signaleren en hierop adequaat in te spelen. De school is daardoor meer eigenaar geworden van haar eigen verbeterproces. Het is voor alle betrokkenen dan ook heel bevredigend dat al deze inspanningen nu ook zichtbaar zijn in de eindopbrengsten van de school. Naast deze positieve zaken signaleert de inspectie tekortkomingen binnen met name de aspecten afstemming, begeleiding en zorg. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De opbrengsten beoordeeld op basis van de resultaten op de CITO Eindtoets, liggen in 2013 boven de door de inspectie gehanteerde ondergrens. De inspectie beoordeelt daarom indicator 1.1 als voldoende. Om dit te realiseren heeft de school het afgelopen half jaar een herstelprogramma in groep 8 ingezet. Dit programma is succesvol geweest. Wel wijst de inspectie erop dat het inzetten van een dergelijk programma niet meer dan een incidentele oplossing kan zijn. De school dient te zorgen voor een structurele oplossing, waarbij men tijdig stagnaties en achterstanden in ontwikkeling signaleert om hierop vervolgens adequaat te interveniëren. De school is zich hiervan terdege bewust en heeft haar signaleringsinstrumentarium versterkt. Zo heeft ze zelf gesignaleerd dat zowel in groep 5 als in groep 7 gerichte maatregelen nodig zijn. De eerste verbetermaatregelen zijn inmiddels genomen. Ook heeft de school gesignaleerd dat de opbrengsten op woordenschat onder het landelijke gemiddelde liggen. Dit heeft ertoe geleid dat men het oorspronkelijk voor het volgende jaar bedoelde verbeterplan woordenschat naar voren heeft gehaald. Met de implementatie hiervan is men gestart. Pagina 10 van 15
De tussentijdse opbrengsten zijn voldoende. De inspectie baseert zich hierbij op de resultaten die de leerlingen hebben behaald op de CITO LOVS-toetsen technisch lezen (groepen 3 en 4), rekenen en wiskunde (groepen 4 en 6) en begrijpend lezen (groep 6). Op alle vijf de ijkpunten liggen de resultaten boven de ondergrens van de inspectie. De school heeft voor de leerlingen in groep 8 die op een eigen leerlijn zijn geplaatst een ontwikkelingsperspectief geformuleerd, inclusief uitstroomperspectief en tussendoelen. In deze documenten ontbreekt echter een beschrijving van het beredeneerde aanbod. Het blijft daardoor onvoldoende transparant op welke wijze het aanbod is afgestemd op de onderwijsbehoeften van deze leerlingen. Tevens blijft onduidelijk waarop de geformuleerde tussendoelen zijn gebaseerd. De door de school gehanteerde tussendoelen en einddoelen zijn erg ambitieus en weinig realistisch. Dit heeft tot gevolg dat de leerlingen deze doelen veelal niet kunnen behalen. Toen dit bij diverse ijkpunten inderdaad het geval bleek te zijn, heeft de school nagelaten het uitstroomperspectief bij te stellen. De school kan daardoor niet aantonen dat deze leerlingen zich ontwikkelen conform hun mogelijkheden. Om die reden beoordeelt de inspectie indicator 1.4 als onvoldoende. De leraren volgen de sociaal-emotionele ontwikkeling van hun leerlingen nauwgezet. De school gebruikt hiervoor een instrument dat landelijk genormeerd is. De inspectie kan daarom deze gegevens gebruiken voor een oordeel op indicator 1.5 en komt tot de conclusie dat de sociale competenties van de leerlingen naar verwachting zijn. Onderwijsleerproces De tijdens het vorige inspectiebezoek geconstateerde positieve bevindingen ten aanzien van het leerstofaanbod gelden onverminderd. Eén indicator is zelfs verbeterd. De school heeft inmiddels haar aanbod voor woordenschat dermate verbeterd dat het aanbod voor Nederlandse taal nu wel passend is voor haar leerlingenpopulatie (indicator 2.4). Mede dankzij een strakke jaarplanning sluiten de leerinhouden van de verschillende leerjaren goed op elkaar aan. Dit geldt ook voor de overgang van groep 2 naar groep 3. Doordat de school het convergerende differentiatiemodel hanteert, waarbij alle leerlingen zo lang mogelijk betrokken blijven bij de leerstof van het eigen leerjaar, is de school in staat aan vrijwel alle leerlingen de leerstof tot en met het niveau van groep 8 aan te bieden. Pagina 11 van 15
De leraren hanteren een efficiënt klassenmanagement met duidelijke regels en routines. Er gaat daardoor nauwelijks tijd verloren aan organisatorische zaken. Het tempo in de lessen ligt behoorlijk hoog. De leraren bieden de leerstof op duidelijke en gestructureerde wijze aan. Het is goed merkbaar dat er veel energie gestoken is in het versterken van het directe instructiemodel. De leraren hanteren het model inmiddels op een behoorlijk niveau. Ze nodigen hun leerlingen uit met eigen oplossingen te komen en nemen er de tijd voor deze met de groep te bespreken. Leerlingen die niet direct het antwoord weten, krijgen voldoende ruimte alsnog met een antwoord te komen. Zodra de leerlingen zelfstandig aan het werk gaan, of een tussendoor opdracht moeten uitvoeren, geeft de leraar exact aan hoeveel tijd beschikbaar is en wat hij van de leerlingen verwacht. Dit alles stimuleert de leerlingen zich in te zetten. Binnen alle groepen heerst dan ook een taakgerichte werksfeer en tonen de leerlingen zich betrokken bij hun werk. De school is dit schooljaar gestart met het handelingsgericht werken. Alle leraren hebben voor de eigen groep een groepsoverzicht gemaakt en op basis hiervan een groepsplan voor rekenen en wiskunde. De kwaliteit van beide documenten is redelijk, zeker gezien de relatief korte periode dat de school hiermee aan de slag is. Toch bieden ze de leraren nog onvoldoende handvatten om tot gerichte afstemming te komen. De leraren zijn nog niet voldoende in staat om de resultaten die de leerlingen behalen op de methodegebonden en methode onafhankelijke toetsen adequaat te analyseren. Hierdoor ontbreekt relevante informatie. Daarnaast is de beschrijving van met name de specifieke onderwijsbehoeften van de leerlingen veelal te algemeen. Dit alles heeft tot gevolg dat in de meeste gevallen de groepering van de leerlingen in subgroepen (instructieafhankelijk, instructiegevoelig en instructieonafhankelijk) voornamelijk gebaseerd is op het niveau waarop de toetsen gemaakt zijn en veel minder op het type instructie dat de leerling behoeft. Doordat de leraren daadwerkelijk verkorte instructie, verlengde instructie en begeleide inoefening hanteren, beoordeelt de inspectie indicator 6.2 desondanks als voldoende. Wel is hierbij nog verbetering mogelijk. Van afstemming op het leerstofaanbod en de verwerking van de leerstof is daarentegen te weinig sprake (indicator 6.1 en 6.3). Van een gericht aanbod voor leerlingen die meer of juist minder aankunnen is nog nauwelijks sprake. Ook de verwerkingsopdrachten voor de leerlingen die meer aankunnen en die voor de overige leerlingen verschillen te weinig van elkaar. Met name de kinderen die meer aankunnen worden hierdoor onvoldoende uitgedaagd zich echt in te spannen. Pagina 12 van 15
Leerlingenzorg en begeleiding De school hanteert een uitgebreid instrumentatrium van methodegebonden en methode onafhankelijke toetsen. Ook de taken en verantwoordelijkheden van de leraren en de intern begeleider zijn duidelijk belegd. De leraren ervaren de rol van de intern begeleider als ondersteunend. Naast deze positieve randvoorwaarden stelt de inspectie enkele belangrijke tekortkomingen binnen de leerlingenzorg vast. De leraren nemen de methodegebonden en de methode onafhankelijke toetsen af zoals bedoeld. Ze administreren de resultaten ervan overzichtelijk. Ook vindt er een globale analyse van de opbrengsten plaats. Doordat deze onvoldoende scherp is, missen leraren informatie die relevant is voor een eventuele aanpassing aan hun onderwijskundig handelen. Om deze reden beoordeelt de inspectie indicator 7.2 als onvoldoende. Potentiële zorgleerlingen worden mede dankzij de groepsbesprekingen vroegtijdig gesignaleerd. Doordat de leraren vrijwel alle leerlingen vanuit het handelingsgericht werken willen bedienen, plaatsen ze veel potentiële zorgleerlingen in de instructieafhankelijke groep. Ze gaan vervolgens onvoldoende na wat de feitelijke verklaringen zijn voor de geconstateerde leerproblemen (diagnose) en kunnen daardoor onvoldoende waarborgen dat de gekozen aanpak de meest adequate is (indicator 8.2). Doordat er geen individueel handelingsplan is opgesteld, is het groepsplan leidend bij het verlenen van de zorg. In de groepsplannen ontbreekt echter een specificering van het interventietraject, ook ontbreken specifieke doelen en staat evenmin vermeld op welke wijze de leraar tussentijds nagaat of de verleende zorg effectief is. De school kan daardoor niet aantonen dat de zorg verleend wordt, zoals bedoeld (indicator 8.3). Afgeronde zorgtrajecten waarvoor wel een individueel handelingsplan is opgesteld, worden adequaat geëvalueerd. Om die reden beoordeelt de inspectie indicator 8.4 als voldoende. Kwaliteitszorg De kwaliteitzorg is het afgelopen jaar sterk verbeterd binnen de school. De inspectie beoordeelt zowel de voorwaarden voor als de kwaliteitszorg zelf op alle door haar onderzochte indicatoren als voldoende. De schoolleiding speelt een centrale rol bij de schoolontwikkeling. In de afgelopen twee jaar zijn er maar liefst zeven nieuwe leraren aangesteld. De directie besteedt daarom erg veel aandacht aan teambuilding. Ze zorgt ervoor dat alle teamleden zich betrokken weten en voelen bij de diverse ontwikkelingen. Leraren geven aan zich medeverantwoordelijk te voelen voor de gehele school en spreken zelf van een professionele schoolcultuur. Pagina 13 van 15
De school evalueert tweemaal per jaar de resultaten van de leerlingen. Ook evalueert men het onderwijsleerproces regelmatig en systematisch. Deze evaluaties bieden voldoende input om bijtijds noodzakelijke verbetermaatregelen te nemen. De eerder genoemde interventies ten aanzien van de groepen 5 en 7 en het naar voren halen van het verbeterplan woordenschat zijn hiervan voorbeelden. De schoolleiding neemt bij deze evaluatieve activiteiten het voortouw. Wel betrekt ze hierbij de teamleden steeds nadrukkelijker. De leraren leggen daardoor beter een verband tussen het eigen handelen, de onderwijskwaliteit en de leerresultaten van de leerlingen. Dit versterkt de opbrengstgerichte cultuur binnen de school. De schoolleiding besteedt veel aandacht aan de borging van de gerealiseerde verbeteringen. Zij doet dit niet alleen door het vastleggen van de gemaakte afspraken en procedures maar ook door het regelmatig uitvoeren van klassenobservaties, soms samen met de intern begeleider. Pagina 14 van 15
3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de De Tjasker het basisarrangement toe. De kwaliteit van het onderwijs is weer voldoende. Dit betekent dat de school niet langer onder intensief toezicht valt. Naleving Er is een onvolledigheid in de inhoud van de schoolgids geconstateerd. Het document geeft te weinig informatie over de volgende onderdelen: de gerealiseerde resultaten (opbrengsten) van de school en de wijze waarop de zorg aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften wordt vormgegeven. Het beleid van de inspectie is de genoemde onvolkomenheden op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicator over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bestuur afgesproken dat in de volgende versie van dit schooldocument de ontbrekende onderdelen zijn opgenomen. Pagina 15 van 15