Scheepsongevallenregistratie, waarom eigenlijk? Dimitri van der Heiden WVL voor
Scheepsongevallen registratie in NL, havens Rotterdam, Amsterdam en Scheveningen, Kustwacht, IenM en Marine hebben samen een landelijke richtlijn ondertekend om via de ongevalsregistratie te zorgen dat de nautische veiligheid verbetert. Registratie richtlijn Scheepsongevallen (2013) een volledige landelijke registratie van significante scheepongevallen zo volledig mogelijke landelijke registratie van overige scheepsongevallen een gelijk niveau van landelijke melding rapportage met evenwichtig beeld van de verschillende beheergebieden Jaarlijks rapporteert RWS de voortgang van de nautische veiligheid aan beleid (DGB) en Minister.
Waarom registeren we? Registeren we alleen voor beleid en Minister? Nee, we doen het voor ons zelf.
Een voorbeeld Ik woon in Delft centrum en fiets vaak langs het kanaal. Zo ook op 28 september 2016 om 13.37u. Het schip de Watergeus voer bijna met stuurhut tegen de Sebastiaansbrug (die niet omhoog ging). De schipper sloeg vol achteruit om aanvaring te voorkomen. Zie foto van mijn smartphone
Een voorbeeld Hoe ging het hierna verder? De bediening op afstand (in Leidschendam) van de provincie Zuid- Holland heeft waarschijnlijk contact gehad met de schipper en de brug is later technisch onderzocht ivm het niet omhoog gaan. Negeerde de schipper de doorvaartlichten, zodat deze situatie onnodig gevaarlijk werd? Kan dit vaker gebeuren? Gebeurde het al vaker? Vragen genoeg. Zijn we er dan? Volgens mij niet we hadden toch een registratieplicht? Wat zegt de registratierichtlijn over bijna ongevallen? Er was geen aanvaring, maar de schipper moest wel ingrijpen om erger te voorkomen en inspectie van de brug was noodzakelijk.
Op onderzoek uit Staat deze bijna aanvaring in de SOS (scheepsongevallen) database? In ieder geval (nog*) niet in geval in geo-web, de geografische weergave van ongevallen op de landkaart. Dus in de SOS database is niets gevonden. (* Tussen aanlevering SOS melding en verwerking kan tijd zitten)
Verder onderzoeken Nieuwsgierig als ik ben, zoek verder.in 2016 Geen ongeval op de kaart Gelukkig is er google.!!! Aanvaring Oostpoortbrug 2016, dat is maar 250 meter verderop Komt dit vaker voor, die aanvaringen met bruggen of bijna aanvaringen? Ja, dus.
Een voorbeeld Wat kan je leren van dit bijna ongeval? Was dit toeval of gebeurt dit vaker in Delft of op andere plekken? Is er een trend te ontdekken? Beetje lastig om te achterhalen als meldingen van (bijna) ongevallen de SOS database niet bereiken. Aanvaringen met infra nemen wel toe. (landelijk gezien in de SOS database)
Wat theorie over ongevallen en de SOS database De SOS database kent dezelfde opbouw als de ongevalspiramide van Heinrich. Goed in zicht en vertegenwoordigt in de SOS database is de bovenkant van de piramide. De uitdaging en opdracht voor deelnemende partijen ligt echter aan de een betere registratie van voorvallen aan de onderkant. Analyse van de onderkant en daarbij preventieve of zelfs pro-actievemaatregelen zou de zwaarste ongevallen in de top kunnen helpen voorkomen!
Theorie over ongevallen In de SOS database zijn de significante ongevallen goed vertegenwoordigd. De registratiegraad is hoog Waarom is dat zo? Significante ongevallen door scheepschade, vaarwegschade, milieuschade, stremming door ongeval of door gewonden of slachtoffers, worden door betrokkenen goed geregistreerd. Er is veel schade, wordt (straf)rechtelijk onderzoek gedaan naar oorzaken.media komt er bij en iedereen is betrokken. Maar zijn significante ongevallen te verwachten/voorspellen? Waarschijnlijk wel (denk maar terug aan de ongevalspiramide)
Theorie over ongevalsdata Significante ongevallen worden vaak vooraf gegaan door meerdere gevaarlijke voorvallen of bijna ongevallen Onder het motto: voorkomen is beter dan. Ook bij zien we dit terug. Er valt veel winst te behalen als we meer grip krijgen op de bijna ongevallen en near misses.., want met die informatie kan een organisatie aan de slag, voordat de echte klapper valt en preventieve of zelfs pro-actieve maatregelen nemen. Ook RWS heeft helaas onlangs een klapper gehad in dichte mist De vraag is hoe vaak op deze of vergelijkbare locaties voorvallen of bijna aanvaringen zijn voorgekomen?
Wat is de meerwaarde van die ongevalsdata? Met de ongevalsdata maken we analyses van: risicogroepen van vaarweggebruikers die relatief vaak betrokken zijn of tot veel schade leiden bij scheepsongevallen de aard en omvang van schade die voortkomt uit scheepsongevallen (bijvoorbeeld omvang van schade aan de infrastructuur; de omvang van de maatschappelijke kosten van onveiligheid) de kwetsbaarheid van bepaalde objecten (zoals faalkansen van stuwen en sluizen) specifieke locaties met concentraties van ongevallen (hotspots) de aard van nautische veiligheidsrisico s in een bepaald gebied de vermoedelijke oorzaken van scheepsongevallen trends en ontwikkelingen in de tijd
Uitgebreide mogelijkheden voor filteren en exporteren van data Voorbeeld meer dan 1 uur volledige stremming van de vaarweg als gevolg van een scheepsongeval in de periode 2011-2015
Web toegang geografische info: Geoweb SOS
Aantalsontwikkeling binnenwater
Voorbeelden uit de SOS database!! NIS (mgmt informatie systeem) De data van 2016 was hier nog niet geheel verwerkt, dus nog groeiend!!!
Rapportage MNV (Monitor Nautische Veiligheid) 2 jaarlijks stellen we de MNV op. Het doel: inzicht in de risico s en de ontwikkeling van de nautische veiligheid op de vaarwegen. Onderzoeksvragen: Hoe ontwikkelt zich de nautische veiligheid? Hoe verhoudt deze ontwikkeling zich tot de beleidsdoelstelling Welk type scheepsongevallen komen veel voor? Wat zijn aandachtslocaties voor scheepsongevallen? Wat zijn de belangrijkste oorzaken van scheepsongevallen? Wat zijn de belangrijkste risico s
Risico Beoordeling in MNV Risico s = Kans x Effect Kansschaal: Frequentie van voorkomen Effectschaal: Slachtoffers, Milieuschade, Economische schade aan schip, lading en infrastructuur Verstoring door stremming Elk ongeval krijgt punten naar gelang de geregistreerde effecten bv 100 0 10 10 Totaal 120 punten 10 april 2017
Ranking risico s Aard Voorval Betrokken Vaart Omschrijving N Totaal (lg) Schip-Schip Binnenvaart - Recreatievaart Aanvaring 141 211630 Schip-Schip Binnenvaart - Recreatievaart Onbekend 80 203370 Schip-Schip Alleen Recreatievaart Onbekend 103 103230 Eenzijdig ongeval Alleen Werk- en dienstvaart Zinken 8 100150 Eenzijdig ongeval Alleen Werk- en dienstvaart Omslaan 4 100060 Schip-Schip Alleen Binnenvaart Aanvaring 382 26510 Schip-Infrastructuur Alleen Binnenvaart Brug 209 26080 Eenzijdig ongeval Alleen Recreatievaart Zinken 67 20690 Schip-Infrastructuur Alleen Recreatievaart Brug 34 20290 Stilligend Alleen Binnenvaart Zinken 12 20190 Eenzijdig ongeval Alleen Recreatievaart Anders 10 20140 Schip-Infrastructuur Alleen Binnenvaart Sluis 149 15580 Eenzijdig ongeval Alleen Recreatievaart Omslaan 197 12610 Schip-Schip Overige vaart Recr.vaart Onbekend 23 11030 Schip-Infrastructuur Alleen Recreatievaart Gronding 1307 10680 Schip-Schip Alleen Recreatievaart Aanvaring 104 10530 Schip-Infrastructuur Alleen Recreatievaart Oever 181 10400 Stilligend Alleen Overige vaart Brand 26 10350 1. Aanvaring recreatievaart x binnenvaart 2. Aanvaring recreatievaart onderling 3. Zinken / kapseizen werk- en dienstvaart 4. Aanvaring binnenvaart onderling 5. Aanvaring binnenvaart met brug
Aantal Vaart betrokken bij significante scheepsongevallen 140 120 R1 R4 R5 100 80 60 40 20 R1 R2 R3 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 0 Binnenvaart Overige vaart Recreatievaart Visserijvaart Werk- en dienstvaart Zeevaart
Aantal Scheepsongevallen naar aard ongeval 600 R5 500 400 300 200 R1 R2 R4 R3 2008 2009 2010 100 2011 2012 0 2013 2014
R 1 Aanvaring Binnenvaart - Recreatievaart Effect Kans recreatievaartuig raakt zwaar beschadigd, zinkt of kapseist en bemanning verdrinkt, stremming vaarweg tussen 5 keer per jaar en 1 keer per 2 jaar Voorbeeld 2011 17741 Lindengracht x speedboot - 4 doden - volledige stremming 18 uur.
R1 Recreatievaart - beroepsvaart Het aantal geregistreerde (ernstige) scheepsongevallen tussen recreatievaart en beroepsvaart lijkt de laatste jaren iets af te nemen, aantal dodelijke slachtoffers schommelt Maatregelen: - scheiden BV-RV - Voorlichting VDJS - Handhaving positie op de vaarweg
Toename in registratie van ongevallen recreatievaart met relatief laag risico Onderzoek 2015 met VDJS partners naar risico s en beheersingsmaatregelen
R4 Aanvaring binnenvaart onderling Aantal scheepvaartongevallen (382) in 2008-2014 per vaarweg Voorhavens Kreekraksluizen, Schelde-Rijnverbinding Van Starkenborghkanaal Maas Geldersche IJssel Bijlandsch Kanaal, Boven-Rijn Hartelkanaal Afgesloten-IJ, Binnen-IJ of IJ Lek Oude Maas Voorhavens Volkeraksluizen Amsterdam-Rijnkanaal Waal 0 10 20 30 40 50 60 70 Aantal Idem - gecorrigeerd voor de scheepvaartintensiteit (BIVAS, 2015) Waal Boven-Rijn Bijlandsch Kanaal, Boven-Rijn Zuider Voorhaven, Kanaal door Zuid-Beveland Gouwe Oostvaardersdiep Lekkanaal Voorhavens Kreekraksluizen, Schelde-Rijnverbinding Voorhavens Volkeraksluizen Maas Noordhollandsch Kanaal Pannerdensch Kanaal 0 2 4 6 8 10 12 Aantal/intensiteit (x100.000)
R 5 Aanvaring binnenvaart x brug In 2008-14 totaal 209 voorvallen meestal met beperkte schade echter Effect Kans vaartuig raakt zwaar beschadigd, dodelijk slachtoffer 1 keer per 2 jaar tot 1 keer per 20 jaar Voorbeeld 2010 14299 Rosanne vaart tegen brug bij Zuidhorn (van Starkenborgkanaal). Stuurhut vernield, 1 dode
Netwerkeffecten brugaanvaringen Effect : brug ernstig beschadigd, langdurige stremming Kans: 5 x per jaar tot 1 x per 2 jaar voorbeelden 2013 Kootstertille. Beweegbare brugdeel 9 maanden gestremd. 2014 Brugdek Borgbrug Eemskanaal Maanden geen wegverkeer mogelijk 2014 Bossche brug weken stremming
Lokale toepassing risico analyse Westerschelde kans --> zelden af en toe regelmatig effect v minder vaak dan eens per 20 jaar eens per 2-20 jaar eens per 2 jaar tot 5 keer per jaar 1 licht Regionale beschrijvingen Binnenwater ZD, WNZ ON 2 3 R3 aanvaring BV sluis R6 ZV x BV hinderlijke waterbeweging 4 R2 kapseizen sleep/loodsboot R3 grondig schipbreuk ZV R7 aavaring zeevaart x zeevaart R4 aanvaring ZV sluis * kapseizen BV bij beladen 5 zeer ernstig effect R1 aanvaring ZV x BV Aandachtslocaties Harlingen, Hengelo, Millingen, Zutphen, IJ-meer Prinses Margrietkanaal Dordtse Kil- Hollandsch Diep What if. Westelijke invaart ZH Diep Versobering 6 VTS sectoren RWS Brug over het IJ Zo goed als de data die er zijn Bestuurlijke risico s registratie verbeteren
Procesverbetering registratie Gericht op grote leveranciers - Inzet op koppeling van systemen XML uitwisselingsformat voor SOS dataset HaMIS: XML export is meegenomen in de op te leveren ongevallenregistratie (nog niet operationeel) tot die tijd worden alle ernstige scheepsongevallen handmatig gemeld XML inleesmodule is in de maak voor SOS RWS werkproces koppeling Digitaal Journaal Infraweb XML Export Infraweb naar SOS KNRM onderzoekt mogelijkheid XML export
Verbetering registratie op werkvloer Registratiegraad is nog grotendeels onveranderd POSITIEF NIEUWS In Dordrecht spectaculaire stijging van het aantal geregistreerde scheepsongevallen Jaar 2011 2014 2015 2016 Significante SO 19 9 21 (wordt?) Totaal SO 58 31 160 (wordt?) Complimenten voor VWM (Regionale Verkeerscentrale Dordrecht)!
Validatie en verbetering data Tenminste jaarlijks contact over de classificatie van ongevallen Check op volledigheid van de data Mediabronnen KNRM data witte vlek gebieden Koppeling RWS werkproces registratie schadevaringen met SOS tbv rapportage in de SLA
Toekomstige bronnen voor ongevalsdata Contacten met Platform Zero Incidents (delen kennis/info/(data)) App voor melding gevaarlijke situaties (lancering mei 2017) KNRM data VDJS website Inrichten van een internet meldapplicatie voor havens/prov./andere overheden om makkelijk te melden Andere overheden Water Recreatie Nederland heeft aangeboden als ambassadeur op te willen treden voor ongevallen registratie naar lagere overheden DGB (beleid I en M) overleg met lagere overheden convenant recreatietoervaart Water ontmoet Water (vandaag!!)
Samenvatting Registreren van ongevallen doet men om van te kunnen leren.. SOS database biedt mogelijkheden voor statistische monitoring en vormt de basis van goede risico analyses Er wordt via diverse sporen gewerkt aan de wens om tot een betere registratie van scheepsongevallen te komen met betere (kwaliteit) en meer (kwantiteit) registraties. Het totaal aantal significante scheepsongevallen op het binnenwater schommelt en er vinden verschuivingen in ongevalstypen plaats en er vinden hierdoor verschuivingen in risico s plaats Elektronische uitwisseling moet in 2017 gaan leiden tot een completere landelijke registratie van scheepsongevallen die consistent is met lokale gegevensbestanden
Dank voor uw aandacht. Bij vragen of wens om contact te leggen: Dimitri van der Heiden WVL Senior adviseur Nautische Veiligheid/Crisismanagement dimitri.vander.heiden@rws.nl 06-52304225