VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERDAGVERBLIJF DE VLIEGER Locatie kinderdagverblijf Plaats Landerd Onderzoeksnummer 8665 Documentnummer 655 Datum onderzoek 10 mei 01 Datum vaststelling rapport 5 september 01 Onderzoek: 8665 Onderzoeksdatum: 10-05-01 Pagina 1 van 9
Onderzoek: 8665 Onderzoeksdatum: 10-05-01 Pagina van 9
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Landerd. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Eén locatie is vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: http://www.onderwijsinspectie.nl/onderwijs/voor-+en+vroegschoolse+educatie. De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Landerd. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie: http://www.onderwijsinspectie.nl/onderwijs/voor-+en+vroegschoolse+educatie. Werkwijze onderzoek Kinderdagverblijf is een van de voorscholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden.. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.. Voldoende 4 Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Onderzoek: 8665 Onderzoeksdatum: 10-05-01 Pagina van 9
Opbouw van het rapport Hoofdstuk beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 9, waarvan 1 doelgroeppeuter Aantal peuters in groep b: 10, waarvan 0 doelgroeppeuters Onderzoek: 8665 Onderzoeksdatum: 10-05-01 Pagina 4 van 9
. HET TOTAALBEELD Algemeen beeld De voorschoolse educatie op kinderdagverblijf bevindt zich nog in een prille beginfase. De reden dat de inspectie deze locatie heeft bezocht is, omdat de gemeente Landerd flink aan de weg timmert om VVE gestalte te geven. is één van de locaties waar VVE gestalte zou kunnen krijgen. Zo stemmen de pedagogisch medewerkers de invulling van de VVE-thema s op elkaar af en zorgen zij voor een warme overdracht naar verschillende basisscholen, vooral van de zorgkinderen. Kinderdagverblijf valt onder de stichting Kiobra. Onder voorzitterschap van een begeleidingsdienst vindt iedere twee maanden een VVE-overleg plaats (het zogenaamde VVOL) waarin verschillende instanties participeren. Dit zijn BCO Venlo, alle voorscholen en de organisaties waartoe zij behoren en alle intern begeleiders van de vroegscholen in de gemeente Landerd. Tevens is een Voorschools Zorgadviesteam werkzaam. Deze activiteiten worden gefinancierd door de gemeente Landerd in het kader van het creëren van het Kindcentrum Zeeland. Positief beoordeeld zijn onder andere de algemene informatievoorziening naar ouders, het VVEaanbod en de pedagogische vaardigheden van de leidsters. Specifieke verbeterpunten liggen op het gebied van het ouderbeleid, de zorg en begeleiding, de kwaliteitszorg en de doorgaande lijn. Voor het grootste deel van de door de kinderdagverblijf gegeven scores en de toelichtingen daarop geldt dat de inspectie het eens is, met die waarderingen. De locatie heeft een realistisch beeld van de huidige stand van zaken als het gaat om de organisatie en uitvoering van VVE. De gemeente heeft nog geen resultaatafspraken gemaakt met de voor- en de vroegscholen. De inspectie heeft deze indicator daarom niet kunnen beoordelen. Onderzoek: 8665 Onderzoeksdatum: 10-05-01 Pagina 5 van 9
. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS De indicatoren die de inspectie anders heeft beoordeeld dan de voorschool zelf zijn gemerkt met een *. A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool nee A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar A0. In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Piramide A De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) A Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) A4. Wat is doorgaans de beginleeftijd voor,5 jaar VVE? A5 Kwaliteit leidsters A5. Alle leidsters zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5. Alle leidsters spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) A5.5 Er is een jaarlijks VVE- opleidingsplan Er is een recent (d.w.z. minder dan jaar oud) GGD-rapport beschikbaar, maar in dat rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie echter niet getoetst. Kinderdagverblijf werkt met het VVE-programma Piramide. Op elke groep zijn weliswaar twee pedagogisch medewerkers aanwezig, maar met een tutor wordt nog niet gewerkt. Dat komt omdat nog niet eerder met een tutor is gewerkt. Hierin komt binnenkort verandering, want onlangs heeft de gemeente voor het aanstellen van een tutor financiële middelen toegekend aan de voorschool. De doelgroeppeuter die bezoekt, komt tenminste 4 dagdelen (of 10 uur) per week, zoals de OKE-wet voorschrijft. Op dit moment zijn nog niet alle leidsters geschoold voor het VVE-programma en is er (nog) niet voor alle leidsters een jaarlijks VVE- opleidingsplan beschikbaar. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid B Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 4 B7 Rekening houden met de thuistaal Kinderdagverblijf heeft nog geen uitgeschreven VVE-ouderbeleid, dat gebaseerd is op een analyse van de ouderpopulatie. Dit is op gemeentelijk niveau ook nog geen beleid. Alle ouders worden geïnformeerd over de VVE-doelen en -activiteiten in de voorschool, bijvoorbeeld door middel van een ouderbrochure. Naast het feit dat kinderdagverblijf alle ouders periodiek (tenminste twee keer per jaar) informeert over de ontwikkeling van hun kind op basis van observatie- en toetsgegevens, worden ouders ook wekelijks op de hoogte gehouden over de belevenissen en ontwikkeling van hun kind(eren) via het Mijn kinderdagverblijf Boekje. Dit boekje krijgen de ouders elke week mee en Onderzoek: 8665 Onderzoeksdatum: 10-05-01 Pagina 6 van 9
vervolgens wordt over de inhoud teruggekoppeld naar de pedagogisch medewerkers. De inspectie is van mening dat zo n opzet een voorbeeld voor anderen is. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1. Werken met een doelgerichte planning C1. Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters is respectvol C. De leidsters hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C. De leidsters stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C.4 De leidsters tonen respect voor de autonomie van het kind C.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C.1 Het educatief handelen van beide leidsters is goed op elkaar afgestemd C. Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C. De leidsters bevorderen de interactie met en tussen kinderen C.4 De leidsters stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C.5 De leidsters bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C.6 Het gedrag van de leidsters met de kinderen is responsief C.7 De leidsters stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen De kwaliteit van de VVE-uitvoering door pedagogisch medewerkers van kinderdagverblijf De Vlieger is voldoende. Dat laat onverlet dat er in het differentiëren van het aanbod op ontwikkelingsniveau en van het educatief handelen nog winst te behalen is. Kinderdagverblijf werkt met verticale groepen. In iedere groep zitten kinderen van nul jaar tot vier jaar. Zowel het aanbod als de activiteiten zijn op deze verschillende leeftijden afgestemd. Daarnaast heeft kinderdagverblijf ook een activiteitengroep. Hier nemen telkens kinderen aan deel die moeite hebben met of een voorsprong tonen in de taal- en/of sociale ontwikkeling. Een van de pedagogisch medewerkers houdt zich specifiek bezig met de planning van haar activiteitengroep, de drieplus kinderen, en past het aanbod aan deze leeftijdsgroep aan. De inspectie is van mening dat nog meer stimulansen, dan tot nog toe, gegeven kunnen worden om kinderen doelgericht uit te dagen om met elkaar te laten praten. Het pedagogisch handelen van de pedagogisch medewerkers kenmerkt zich door een geduldige en begripvolle houding. Leidsters tonen bovendien in gedrag en taalgebruik respect naar alle kinderen toe. De ruimte van de voorschool is ingericht met verschillende hoeken, waarbij gebruik gemaakt wordt van echte en ontdekkende materialen. De inspectie heeft wel opgemerkt dat in de bezochte ruimtes expliciete aandacht voor de ontluikende geletterdheid en gecijferdheid ontbreekt. Leidsters dienen de kinderen immers ook op deze ontwikkelingsgebieden bewust te stimuleren, zoals de wetgever het in de OKE-wet heeft bedoeld. Het gericht bevorderen van de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen is dan ook een verbeterpunt. Hieronder wordt onder meer verstaan dat de pedagogisch medewerker bewust een begeleide instructie geeft door te benoemen wat ze (in kleine stapjes) doet en vervolgens deze stapjes door het kind laat uitvoeren. Ook het achterhalen of het kind de eigenschappen van het product of de handelingen naar de oplossing echt begrijpt en het samen terug kijken hoe de taak is aangepakt zijn voorbeelden van (bewust) aanpakgedrag. Noch in de observaties, noch in het beleid is het stimuleren van aanpakgedrag aangetroffen. Onderzoek: 8665 Onderzoeksdatum: 10-05-01 Pagina 7 van 9
D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1. De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1. De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D.1 Leidsters hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D. Leidsters melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D. De leidsters blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden De zorg en begeleiding dient nog verbeterd te worden. Kinderdagverblijf observeert bijvoorbeeld al de brede ontwikkeling (taal, rekenen, motoriek, sociaal-emotionele ontwikkeling) van alle kinderen. Dit doet ze met een gestandaardiseerd observatie-instrument bij alle kinderen. De pedagogisch medewerkers stellen echter nog geen handelingsplanningen op. Het is de bedoeling van de stichting dat de tutor zich met het planmatig begeleiden gaat bezig houden. Momenteel werkt een VVE-werkgroep een groepsoverzicht uit om zo zicht te krijgen op de zorg, de behoeften en de begeleiding van de hele groep. Zo n overzicht van zorg en behoeften van de kinderen ontbreekt nog. Zeker voor zorgkinderen uit de VVE-doelgroep is het werken met een gerichte aanpak meer dan gewenst. Wanneer voor een kind externe zorg wenselijk is, overleggen de pedagogisch medewerkers de mogelijkheden met de ouders. De pedagogisch medewerkers blijven, ondanks de externe zorg die het kind ontvangt, het kind interne zorg verlenen. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie De kwaliteitszorg dient nog op verschillende terreinen verbeterd te worden. Er is binnen de gemeente Landerd een Werkgroep VVE die zich bezig houdt met de coördinatie en organisatie van de kwaliteitszorg van VVE. De manager van neemt aan deze Werkgroep VVE deel. Om de kwaliteit van VVE te meten heeft kinderdagverblijf nog geen cyclische systematiek doorgevoerd. Wel worden de vaardigheden van de pedagogisch medewerkers al in beeld gebracht met behulp van de Kijkwijzer Piramide: vaardigheden pedagogisch medewerker. De bevindingen uit de evaluaties leiden vervolgens tot verbetermaatregelen, die vastgelegd zijn. De evaluatie van de opbrengsten is nog een verbeterpunt. Op dit punt dient de voorschool aan te tonen te beschikken over conclusies en interventies van de kwaliteit van de (eind)resultaten op (sub)groepsniveau en zo nodig op leerlingenniveau. Zo n evaluatie heeft nog niet plaats gevonden. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar een vroegschool F De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F.1 Wanneer sprake is van een zorgkind, is er een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd Onderzoek: 8665 Onderzoeksdatum: 10-05-01 Pagina 8 van 9
F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd De doorgaande lijn dient op meerdere terreinen nog gestalte te krijgen. Zo ontbreekt nog een concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar een vaste vroegschool, afstemming op het aanbod en ouderbeleid en over de interne begeleiding en zorg. Er zijn wel afspraken over het pedagogisch klimaat gemaakt, maar die verkeren nog in een pril stadium van ontwikkeling. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Onderzoek: 8665 Onderzoeksdatum: 10-05-01 Pagina 9 van 9