CH@ LAS OOLS Tools voor beantwoorders ch@thulp Sociaal werk Oktober 2009
Ch@thulp... meer dan zomaar chatten Ch@thulpverlening is welzijnswerk: ch@thulp vraagt een professionele opstelling ch@thulp werkt van op afstand en is vaak anoniem ch@thulp verloopt uitsluitend via tekens op een scherm toch is nabijheid heel belangrijk Daarom... is ch@thulp geen vrijblijvend chatten is de beantwoorder alert voor signalen van de oproeper vind je hier specifieke hulpmiddelen voor beantwoorders Deze hulpmiddelen zijn vier Tools bij Taal Tekst Tekens Tempo
Hoe gebruik je deze chatl@stools? Elke tool bevat: Uitleg: waarvoor moet de beantwoorder alert zijn? Tips: aandachtspunten van ervaren beantwoorders en onderzoekers Elke tool krijgt een eigen kleur zodat de ch@tlastools bruikbaar zijn tijdens je onlinewerk
Een onlinegesprek is geen getypt face-to-facegesprek Een onlinegesprek is geen brief In een onlinegesprek: wisselen de boodschappen snel is soms onduidelijk of de gesprekspartner antwoordt op het laatst verstuurde bericht (= kruisverwijzing) zorgen korte boodschappen soms voor begripsverwarring zorgt het gebrek aan intonatie en non-verbale signalen soms voor verwarring kun je scrollen in een tekst en dus fragmenten herlezen
Schrijf korte zinnen Verstuur bij voorkeur korte berichten zodat de oproeper niet te lang moet wachten Pas lasso s toe = splits je antwoord op in meerdere korte berichten die je onmiddellijk na elkaar verstuurt Let op bij kruisverwijzingen Help structureren Wees alert voor plotse veranderingen in de tekst: toename van fouten opduiken van leestekens verschijnen van betekenisvolle voornaamwoorden
Gebruik speak = dat is gebruikelijk Schrijf korte zinnen Gebruik (duidelijke) afkortingen Gebruik leestekens om nadruk te leggen Fouten mogen Tempo primeert op schrijffouten Tempo gaat boven mooie zinswendingen Blijf authentiek: gebruik alleen taal die je ligt
Onlinegesprekken verlopen in een eigen taal: Woorden (en zinnen) zo kort mogelijk schrijven Fonetisch schrijven = woorden plakken aaneen + letters vallen weg Leestekens verdwijnen vaak Veel (nieuwe) afkortingen, bv.: idd Nadruk leggen door hoofdletters, herhaling, leestekens Klanknabootsingen vervangen de stem: euhm, ahhh Stiltes worden gesuggereerd via lege berichten en De taal van oproeper en beantwoorder varieert: van pure chattaal tot zuiver Algemeen Nederlands (AN) Ch@thulp is professioneel welzijnswerk: voor de beantwoorder is chattaal te familiair, puur AN te afstandelijk Kies daarom voor speak = geschreven spreektaal
Onlinegesprekken hebben geen intonatie, geen non-verbale signalen... enkel taal en tekens op een scherm Tekens vervangen nuances in de stem door: Emoticons Hoofdletters Afkortingen Klankwoorden!!! en??? en * Heeeeeeeeel Leeg bericht Stilte Tekens geven extra info en brengen kleur in de tekst
De betekenis van tekens blijkt vaak uit de context Vraag enkel verduidelijking als het echt nodig is Overdrijf niet met tekens Profileer je door geen pure chattaal te gebruiken maar toch het gesprek vlot te houden Lees de berichten grondig en zorgvuldig Vraag je af welke nuance de gebruikte tekens aanbrengen Herlees transcripten en let op zinsbouw, woordgebruik, herhalingen Dit vereist oefening. Een luisterend oog ontwikkel je niet op 1 dag Varieer in tekengebruik Er zijn verschillende manieren om iets te benadrukken Forceer jezelf niet, blijf authentiek Gebruik alleen die tekens waar je je goed bij voelt
;-) Omschrijving Functie / effect Zijn een combinatie van leesen lettertekens die een bepaald gevoel uitdrukken Om ze te lezen moet je je hoofd een kwartslag draaien Basisemoticons zijn: :-) :-( ;-) Emoticons zijn niet statisch: af en toe ontstaan er nieuwe Oproepers zetten vaker emoticons in dan beantwoorders Hebben een ondersteunend karakter. Een knipoog = neem de boodschap niet al te ernstig Geven snel een gevoel weer zonder dat je hele zinnen moet tikken Geven kleur aan boodschap Worden soms gebruikt om af te stemmen (in antwoord op een emoticon van de oproeper) Versterken de boodschap
- Vraag indien nodig, verduidelijking Meestal blijkt de betekenis van een emoticon al uit de context Maak gebruik van de basis-emoticons om je boodschap kracht bij te zetten Besef het verschil tussen een emoticon sturen en ontvangen Spiegelen met eenzelfde emoticon kan de onlinerelatie (chatalliantie) versterken Een spiekbriefje met veel gebruikte emoticons + verklaring vind je achteraan
Omschrijving Functie / effect Gebruik van afkortingen hangt samen met het tempo Men maakt woorden zo kort mogelijk: gn= geen ; ni = niet ; gwn = gewoon Behalve gewone afkortingen zijn er ook typische chatafkortingen: ff = even ; idd = inderdaad De betekenis is vaak duidelijk uit de context Afkortingen wijzen soms op schroom of taboe Het volledig woord is te confronterend en mag/kan nog niet op het scherm verschijnen. Bijv. verkr = verkracht ZM = zelfmoord Soms typische Engelse uitdrukkingen: brb = be right back ; rl = real life ; thx = thanks; btw= by the way Zelf bedachte afkortingen zijn niet altijd even duidelijk Bijv. bb = baby
- Vraag uitleg als je een afkorting niet begrijpt Heb oog voor de impliciete boodschap die de oproeper geeft bij een taboewoord -afkorting Wees zuinig met zelfgemaakte afkortingen of laat ze achterwege Een lijstje met typische afkortingen vind je achteraan
Omschrijving = woorden in hoofdletters of met 1 of meerdere hoofdletters waar er volgens de spelling geen horen te staan Hoofdletters worden niet vaak ingezet Woorden in hoofdletters komen schreeuwerig over Functie / effect Hoofdletters benadrukken Geven extra betekenis Bijv. Het was zo erg NOG niet Leggen de focus op iets: op de actor, de boodschap, de wijze waarop, het verrassende
- Bekijk het woord dat in hoofdletters staat Welke nuance geeft dit aan de zin? Zou je die anders interpreteren zonder hoofdletters? Spiegel eventueel het woord dat in hoofdletters staat om aan te geven dat je de boodschap hebt opgevangen Ga er (dan verder) op in Vermijd om zelf woorden in hoofdletters te zetten
Omschrijving Klanken en uitroepen uit gesproken conversaties, verschijnen online via klankwoorden Bijv. hoi, dada, hmm, oei Ze worden vaak ingezet bij begroeting of afscheid: hey of doeoei Zowel oproeper als beantwoorder zetten klankwoorden in om gevoel over te brengen. In die zin zijn ze verwant aan emoticons Functie / effect Drukken bepaald gevoel uit: aarzeling: mja opluchting: aah begrip: aha oké medeleven: oei, hihi Hummen bij de beantwoorder krijgt diverse functies: begrip tonen, aanwezigheid aangeven, aanmoedigen, aarzelen Bij de oproeper wijst hummen eerder op aarzeling De drempel om klankwoorden te gebruiken is wellicht minder groot
Gebruik klankwoorden in plaats van een lange zin, om beleving uit te drukken Gebruik klankwoorden om aan te geven dat je actief luistert. Bijv. Oei of Jah Wees je ervan bewust dat hummen anders kan overkomen dan jij bedoelt
Omschrijving!! Doordat leestekens in speak meestal wegvallen, krijgt het uitroepteken extra betekenis?? Vraagtekens worden regelmatig verdubbeld of komen meerdere keren in een zin voor Functie / effect! of!!!! benadrukt de boodschap Oproepers gebruiken!!! vaker in negatieve zin of als bedanking; beantwoorders eerder positief of om aan te moedigen Benadrukken het feit dat men het niet meer weet Meerdere??? hebben soms iets dwingend? ingezet zonder woorden = vraag om uitleg
Let vooral op wanneer er uitroeptekens voorkomen Ga na hoe!!! evolueren doorheen het gesprek Duiken er plots meer op? Wijst dit op kwaadheid of wanhoop? Wees alert voor verdubbeling van vraagtekens Maak zelf gebruik van een? als iets niet duidelijk is
Omschrijving Aanhalingstekens wijzen letterlijk aan wat belangrijk is, wat nadruk behoeft Functie / effect Geven gewicht aan een woord Benadrukken de ernst van de zaak Soms staat het woord tussen aanhalingstekens voor iets dat (nog) niet kan worden gezegd, het wijst op schroom. * = Asterisk 1 asterisk wordt ingezet om een fout te verbeteren. Plaats een * gevolgd door het gecorrigeerde woord Tekst tussen 2 ** geeft aan dat dit benadrukt wordt. Dit vervangt het vetjes drukken wat vaak niet kan In MSN wordt * gebruikt om emoties en geluiden uit te drukken. vb *zucht*
Let op de woorden die tussen aanhalingstekens staan. Het zijn vaak kernwoorden waar je als beantwoorder verder kan op ingaan Spiegelen (het woord dat tussen staat, op dezelfde manier gebruiken), kan empathisch werken Maak zelf gebruik van de asterisk om je fout te corrigeren: dat bespaart tijd Dat betekent niet dat je elke fout moet gaan verbeteren; integendeel Fouten typen is inherent aan onlinegesprekken
Omschrijving... = het beletselteken of serie van drie punten Wordt vaak ingezet door oproeper en beantwoorder en heeft uiteenlopende functies Functie / effect Een opsomming aangeven Tempo, stilte of rust brengen Emotie overbrengen Aangeven dat bericht niet af is Bij kort berichten zoals maar Als vorm van vraagstelling: Jij bent de oudste van hoeveel? Vervangen van andere woorden Ik was gezond, zij Om een stilte aan te geven Leeg bericht Ontstaat als de zender een enter tikt zonder tekst Wijst op stilte Breekt het tempo Kan voor rust zorgen maar ook extra geladenheid geven
Vermijd om zelf lege berichten te versturen. Het subtiele verschil in betekenis van lege berichten en het gebruik van drie puntjes, is moeilijk aan te geven Zet... eventueel in om te temporiseren Gebruik... zonder andere tekens, om stilte te suggereren
heeeeeeel Omschrijving Het herhalen van klinkers Functie / effect Zorgt er voor dat de boodschap wordt versterkt Bijv. heeeeeel bang ( ) Iets letterlijk tussen haakjes zetten Vooral om bijkomende info te geven
Aanvaarden = accepteren dat oproeper tekens inzet om boodschap kracht bij te zetten = belangrijk voor chatalliantie Aandacht richten = alertheid voor tekengebruik is een essentiële attitude Aanpak afwegen = schat het effect in van de tekens die je zelf gebruikt Aanwenden = kies zelf bewust en actief welke tekens je inzet
Onlinegesprekken zijn geen: uitwisseling van brieven of e-mails Face-to-face-gesprekken op een scherm Onlinegesprekken = eigen tempo, eigen grammatica : Zoals in face-to-facegesprek volgen berichten van gesprekspartners elkaar vrij vlot op Wachten op een bericht van de gesprekspartner moet kunnen, maar brengt na een tijd onzekerheid teweeg We moeten werk maken van een zeker tempo in het uitwisselen van berichten
Hoe omspringen met de trage snelheid van een onlinegesprek? Gebruik staccatozinnen Wees alert voor typtijd Wees alert voor teksthoeveelheid Let op tempowijziging bij oproeper Maak gebruik van lasso s Tik een? als het te lang duurt voor je een reactie krijgt
Betekenis van emoticons emoticon betekenis :-) :) -) Vrolijk, blij, grappend :( :-( Verdrietig :'( (erg) verdrietig ;) ;-) Knipogend :-/ Iets niet weten :D of:d Glimlach :s :-S Verward, beledigd :-P of :P Grappend (P is de tong), ook vaak als iets sarcastisch bedoeld is :o Verbaasd xd Lol, hard lachen =) Lachen :^ Neus trekken
Typische afkortingen AAND8 Aandacht NI niet AO Ander Onderwerp NP No Problem ASAP As Soon As Possible NR naar AYM Are You Mad (ben je gek) NT niet BBL Be Back Later OID of iets dergelijks BF Best Friends OW ook waar BRB Be Right Back OW V omwille van BTW By The Way Q: Question CU See You (later) RBTL Read Between The Lines DA dat RL Real life DK Dikke Kus SLT Salut ED en dergelijke SYL See You Later FAQ FreQuently Asked Questions SYS See You Soon FF even TGN Tegen FFW88 Even Wachten THX Thanx (dank u) GGD Graag Gedaan TRG terug GN geen TSS tussen GWN gewoon TXT Tekst HBB hebben U2 Jij ook HOEST Hoe ist VS Versus (tegen) IDD OF INDD inderdaad W.E. weekend JWL Jawel W817 Wacht eens even KLZK KlootZak WB Welcome Back KWN K weet niet WMB Wat Mij Betreft LDVD LiefdesVerdriet WRM, WROM Waarom LOL Laughing Out Loud WSS Waarschijnlijk ME2 Ik ook WSSN waarschijnlijk niet MND maanden WTF What The Fuck MR maar WTH What The Hell MSS, MSSN, MSN misschien
Oktober 2009 Hilde Vlaeminck Martine De Zitter Philippe Bocklandt COMPahs Sociaal Werk Centrum voor Onderzoek, Maatschappelijke dienstverlening en Professionele ontwikkeling van de Arteveldehogeschool Sint-Annaplein 31, 9000 Gent Tel. 09 223 59 05 Fax 09 223 59 04 www.arteveldehs.be philippe.bocklandt@arteveldehs.be