Aanpassing meerjarenplan bij budgetwijziging 2017 & budgetwijziging OCMW Antwerpen

OCMWANTWERPEN departement Financiën departement Bestuurszaken Werner Symoens Sven Gerits Francis Wellesplein 1 2018 ANTWERPEN Aanpassing meerjarenplan 2014-2019 bij budgetwijziging 2017 & budgetwijziging 2017 OCMW Antwerpen De nota bevat de aanpassing van het meerjarenplan 2014-2019 en de budgetwijziging 2017 van OCMW Antwerpen. Erik Peeters Financieel beheerder Falke Meyers Waarnemend secretaris 1

Inhoudstabel Algemene Inleiding... 4 Boek 1: Aanpassing meerjarenplan 2014-2019 bij budgetwijziging 2017... 5 De wijzigingen van de strategische nota... 7 1.1. Beleidsdomein Harmonieuze stad... 7 1.1.1. Welzijn (Prioritair)... 7 1.1.2. Gezondheidsaanbod... 8 1.1.3. Maatschappelijke integratie en ontplooiing (Prioritair)... 9 1.2. Beleidsdomein Woonstad... 10 1.2.1. Kwaliteitsvolle woning naar wens... 10 1.3. Beleidsdomein lerende en werkende stad... 11 1.3.1. Werk en activering (Prioritair)... 11 1.4. Beleidsdomein Bruisende stad... 12 1.4.1. Cultureel erfgoed... 12 1.5. Beleidsdomein Sterk bestuurde stad... 13 1.5.1. Strikt budgettair beleid... 13 1.5.2. Communicatie... 14 1.5.3. Bestuurlijke organisatie... 15 1.5.4. Personeelsbeleid... 15 1.5.5. Logistiek beheer... 16 1.5.6. IT... 17 De financiële nota... 18 1.6. Het financiële doelstellingenplan (schema M1)... 18 1.7. De staat van het financiële evenwicht (schema M2)... 22 Toelichting aanpassing meerjarenplan... 25 1.8. Financiële risico s... 25 1.9. Overzicht beleidsdoelstellingen... 30 1.10. Interne organisatie... 32 Organogram... 33 Overzicht budgethouders... 35 Beleidsvelden per beleidsdomein... 40 Personeelsbestand (Schema TM1)... 41 1.11. Financiële schulden (schema TM2)... 42 Participaties in EVA (niet van toepassing)... 44 Fiscaliteit (niet van toepassing)... 44 Omgevingsanalyse... 44 Boek 2: budgetwijziging 2017... 45 De verklarende nota... 47 2.1. De motivering van de wijzigingen... 47 2.2. De doelstellingennota... 52 2.3. Het doelstellingenbudget schema B1 BW... 53 2.4. De financiële toestand... 55 2.5. Lijst met opdrachten voor werken, levering en diensten die nominatief in het budget worden opgenomen... 56 2.6. Lijst met daden van beschikking... 63 2.7. Lijst met nominatief toegekende subsidies... 63 De Financiële nota... 65 2.8. Wijziging van het exploitatiebudget schema BW1... 65 2.9. Wijziging van een investeringsenveloppe schema BW2/BW3... 67 2.10. Wijziging van het liquiditeitenbudget - schema BW4... 81 2

Toelichting bij de budgetwijziging... 83 2.11. Het exploitatiebudget per beleidsdomein schema TB1... 83 2.12. Evolutie van het exploitatiebudget schema TB2... 85 2.13. Transactiekredieten voor investeringsverrichtingen schema TB3... 87 2.14. Evolutie van de transactiekredieten voor investeringsverr. schema TB4... 90 2.15. Evolutie van het liquiditeitenbudget schema TB5... 93 3

Algemene Inleiding De aanpassing van het meerjarenplan 2014-2019 en de budgetwijziging 2017 zijn opgemaakt volgens de vormelijke vereisten omschreven in het Besluit van de Vlaamse Regering van 25 juni 2010 betreffende de beleids- en beheerscyclus van de gemeenten, de provincies en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. Dit document OCMW Antwerpen bevat de wijzigingen t.o.v. het aangepaste meerjarenplan 2014-2019 en budget 2017, zoals goedgekeurd door de raad voor maatschappelijk welzijn van Antwerpen op 27 oktober 2016. Voor de elementen die niet gewijzigd zijn, verwijzen we naar het document Aanpassing Meerjarenplan 2014-2019 bij budget 2017 en budget 2017 OCMW Antwerpen. Juridisch kader De aanpassing van het meerjarenplan 2014-2019 en de budgetwijziging 2017 van het OCMW zijn opgemaakt volgens de vormelijke vereisten omschreven in: - De Besluiten van de Vlaamse regering van 23 november 2012 en 25 juni 2010 betreffende de beleids- en beheerscyclus van de gemeenten, de provincies en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. - De Besluiten van de Vlaams minister van Binnenlands Bestuur van 26 november 2012 en 1 oktober 2010 tot vaststelling van de modellen en de nadere voorschriften van de beleidsrapporten en de toelichting ervan, en van de rekeningstelsels van de gemeenten, de provincies en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. - De omzendbrieven BB 2011/3 (15 juli 2011), BB 2011/6 (23 december 2011), BB 2012/1 (20 juli 2012), BB 2013/4 (22 maart 2013), BB 2013/6 (7 juni 2013), BB/2014/4 ( 5 september 2014), BB/2015/2 (10 juli 2015) en BB/2016/2 (15 juli 2016) van de Vlaams minister van Binnenlands Bestuur met de instructies voor het opstellen van de meerjarenplannen en de budgetten van de gemeenten en van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn van het Vlaamse Gewest. De procedure voor de opmaak en vaststelling van de aanpassing van het meerjarenplan 2014-2019 en budgetwijziging 2017 van het OCMW: Volgens de voorschriften van het OCMW-decreet moet het college van burgemeester en schepenen zijn advies verlenen over het meerjarenplan en de aanpassingen ervan en de budgetten van het OCMW. Rekening houdend met dit voorafgaandelijk advies zal de OCMWraad beslissen over de aanpassing van het meerjarenplan 2014-2019 en de budgetwijziging 2017. 4

Boek 1: Aanpassing meerjarenplan 2014-2019 bij budgetwijziging 2017 OCMW Antwerpen 5

Rapportgegevens: / Type beleidsrapport: Aanpassing meerjarenplan 2014-2019 / Volgnummers budgettaire dagboeken Naam bestuur: OCMW NIS-code bestuur: 11002 Adres bestuur: Lange Gasthuisstraat 33 2000 Antwerpen Rapporteringsperiode: 2014-2019 Naam waarnemend secretaris: Falke Meyers Naam financieel beheerder: Erik Peeters Volgnummers budgettaire dagboeken: Elk beleidsrapport, met uitzondering van de jaarrekening, vermeldt het volgnummer van de laatste inschrijving in elk van de dagboeken, vermeld in dit artikel, dat verwerkt is in het respectieve rapport. (Artikel 106, 4 van het Besluit van de Vlaamse Regering van 25 juni 2010 betreffende de beleids- en beheerscyclus van de gemeenten, de provincies en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) Boekjaar 2017 EXPL 27000127 INV 27000128 LIQ 27000129 Boekjaar 2018 EXPL 28000027 INV 28000028 LIQ 28000029 Boekjaar 2019 EXPL 29000025 INV 29000026 LIQ 29000027 6

De wijzigingen van de strategische nota De inhoud van de doelstellingen in de strategische nota van het meerjarenplan 2014-2019 wijzigt niet. 1.1. Beleidsdomein Harmonieuze stad 1.1.1. Welzijn (Prioritair) 1HHM01 - De sociale grondrechten van alle Antwerpenaren en in het bijzonder van mensen in armoede zijn gegarandeerd. (Prioritair) Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1HHM01 6.028.557 727.482-5.301.076 5.750.979 493.758-5.257.221 EXPLOITATIE 5.955.881 485.482-5.470.400 5.432.018 493.758-4.938.261 INVESTERINGEN 72.676 242.000 169.324 318.961-318.961 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1HHM01 9.355.052 812.753-8.542.299 24.989.323 5.895.449-19.093.874 EXPLOITATIE 5.894.261 737.240-5.157.022 11.100.571 2.099.318-9.001.253 INVESTERINGEN 3.460.791 75.514-3.385.277 13.888.752 3.796.131-10.092.621 Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1HHM01 19.405.192 3.440.193-15.964.998 11.851.178 2.107.156-9.744.022 EXPLOITATIE 11.592.959 2.096.989-9.495.970 11.751.178 2.107.156-9.644.022 INVESTERINGEN 7.812.232 1.343.204-6.469.028 100.000-100.000 De investeringsprojecten werden in functie van deze budgetwijziging geëvalueerd en realistischer gespreid over het meerjarenplan ingeschreven. Zie voor detail verschuivingen naar lijst met werken onder punt 2.5. Nieuw toegekende subsidies opgenomen in het exploitatiebudget: 2017 2018 2019 Aanspreekpunt daklozen: KAMIANO onthaal, Outreach en buurtrestaurant 75.000 75.000 75.000 Project Curant 404.662 404.662 404.662 Herlocalisatie gezinsopvang Passage (voorziening) 23.555 24.026 24.507 Herlocalisatie gezinsopvang Passage (addendum verlenging openingsuren) 22.064 22.505 22.955 Kadans Wonen (exploitatie Bischoppenhoflaan en Van Notenstraat) 24.750 Nachtopvang De Biekorf en Victor (verlenging april tot dec) 667.850 0 0 Uitbreiding Victor 4 voor 8 maanden 361.167 0 0 Buurtrestaurants - maaltijden 49.715 50.709 51.723 1.628.763 576.902 578.847 7

1.1.2. Gezondheidsaanbod 1SHM05 - Gezondheidsaanbod is voor iedereen toegankelijk. Kwetsbare groepen en aandachtswijken krijgen extra impulsen en kansen. Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SHM05 1.542.306 81.398-1.460.908 874.680 41.528-833.152 EXPLOITATIE 1.542.306 81.398-1.460.908 874.680 41.528-833.152 INVESTERINGEN Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SHM05 510.152 17.899-492.253 582.107 27.395-554.712 EXPLOITATIE 485.909 17.899-468.011 532.107 26.782-505.325 INVESTERINGEN 24.243-24.243 50.000 613-49.387 Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SHM05 578.771 26.796-551.975 588.805 26.793-562.011 EXPLOITATIE 538.771 26.796-511.975 548.805 26.793-522.011 INVESTERINGEN 40.000-40.000 40.000-40.000 Er zijn geen significante wijzigingen te melden t.o.v. budgetopmaak 2017. 8

1.1.3. Maatschappelijke integratie en ontplooiing (Prioritair) 1SHM07 - Menswaardig bestaan, maatschappelijke integratie en ontplooiing is een recht voor elke bewoner, die de kansen hiertoe maximaal benut binnen zijn mogelijkheden. (Prioritair) Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SHM07 129.767.606 92.120.111-37.647.495 136.080.466 100.084.956-35.995.510 EXPLOITATIE 129.374.043 92.120.111-37.253.932 133.663.534 100.082.244-33.581.290 INVESTERINGEN 393.563-393.563 2.416.932 2.712-2.414.221 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SHM07 148.465.784 109.115.402-39.350.383 168.710.519 123.990.295-44.720.224 EXPLOITATIE 146.680.342 109.036.488-37.643.854 164.694.571 123.976.879-40.717.691 INVESTERINGEN 1.785.442 78.913-1.706.529 4.015.948 13.416-4.002.533 Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SHM07 173.098.046 129.145.261-43.952.785 176.027.901 131.504.861-44.523.040 EXPLOITATIE 171.559.846 129.145.261-42.414.585 173.947.901 131.504.861-42.443.040 INVESTERINGEN 1.538.200-1.538.200 2.080.000-2.080.000 De investeringsprojecten werden in functie van deze budgetwijziging geëvalueerd en realistischer gespreid over het meerjarenplan ingeschreven. Zie voor detail verschuivingen naar lijst met werken onder punt 2.5. Nieuw toegekende subsidies opgenomen in het exploitatiebudget: 2017 2018 2019 Betaalbare tandzorg voor klanten 20.000 20.000 20.000 Hulporganisaties voedselbedeling 10.000 10.000 10.000 Inzet psychiater voor snelle doorverwijzign niet-begeleide minderjarigen 15.000 15.000 Samenwerking vertaaldienst/uitbreiding tolkenaanbod 30.000 30.000 Traumabegeleiding migranten en vluchtelingen 200.000 Zorgtraject Niet Begeleide Minderjarigen en jongvolwassenen (-25 jaar) 200.000 75.000 475.000 30.000 9

1.2. Beleidsdomein Woonstad 1.2.1. Kwaliteitsvolle woning naar wens 1SWN07 - Meer mensen vinden een kwaliteitsvolle woning naar wens in Antwerpen. Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SWN07 73.631.444 17.876.026-55.755.418 70.218.163 17.257.724-52.960.439 EXPLOITATIE 58.538.499 2.873.944-55.664.555 52.058.224 3.063.220-48.995.004 INVESTERINGEN 15.092.946 15.001.932-91.013 18.159.940 14.194.505-3.965.435 LIQUIDITEITEN 150 150 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SWN07 67.582.415 15.605.895-51.976.520 71.534.515 14.437.398-57.097.117 EXPLOITATIE 49.847.478 2.639.721-47.207.756 50.848.268 2.330.723-48.517.545 INVESTERINGEN 17.734.937 12.966.173-4.768.764 20.686.247 12.106.675-8.579.572 LIQUIDITEITEN Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SWN07 72.028.100 14.140.203-57.887.897 67.814.707 13.607.307-54.207.399 EXPLOITATIE 51.439.340 2.329.737-49.109.603 53.078.675 2.373.313-50.705.362 INVESTERINGEN 20.588.760 11.810.466-8.778.294 14.736.032 11.233.994-3.502.038 LIQUIDITEITEN De investeringsprojecten werden in functie van deze budgetwijziging geëvalueerd en realistischer gespreid over het meerjarenplan ingeschreven. Zie voor detail verschuivingen naar lijst met werken onder punt 2.5. Zorgbedrijf Antwerpen: De exploitatiedotatie aan het Zorgbedrijf zit vervat in het exploitatiebudget van doelstelling 1SWN07. De overdracht van deze dotatie verloopt via het OCMW. De dotatie is budgetneutraal voor het OCMW, de bedragen zijn zowel aan de uitgaven- als de ontvangstenzijde opgenomen. 2017 2018 2019 Dotatie Zorgbedrijf exploitatie 47.260.502 47.780.651 49.347.885 De investeringsdotatie aan het Zorgbedrijf zit vervat in het investeringsbudget van doelstelling 1SWN07. De overdracht van deze dotatie verloopt via het OCMW. De exploitatiedotatie aan het Zorgbedrijf vermindert vanaf 2015 met 3,5 mio EUR per jaar. Daarentegen geeft het OCMW een verhoogde investeringsdotatie van 3,5 mio EUR per jaar. Voor het Zorgbedrijf is dit zodoende financieel neutraal, het OCMW heeft op die manier meer middelen in zijn exploitatiebudget. 2017 2018 2019 Dotatie Zorgbedrijf investeringen 15.328.835 15.112.504 14.536.032 10

1.3. Beleidsdomein lerende en werkende stad 1.3.1. Werk en activering (Prioritair) 1SLW06 - De Antwerpse arbeidsmarktparadox is structureel aangepakt. (Prioritair) Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SLW06 37.071.435 21.719.122-15.352.313 36.251.588 20.810.687-15.440.900 EXPLOITATIE 37.014.549 21.716.922-15.297.627 36.172.407 20.810.687-15.361.720 INVESTERINGEN 56.886 2.200-54.686 79.181-79.181 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SLW06 37.878.179 23.153.128-14.725.051 51.919.660 31.418.230-20.501.430 EXPLOITATIE 37.799.189 23.153.128-14.646.060 51.549.999 31.268.230-20.281.769 INVESTERINGEN 78.991-78.991 369.661 150.000-219.661 Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SLW06 59.780.445 38.013.512-21.766.933 60.836.752 38.630.900-22.205.852 EXPLOITATIE 59.680.445 38.013.512-21.666.933 60.736.752 38.630.900-22.105.852 INVESTERINGEN 100.000-100.000 100.000-100.000 Deze doelstelling is een prioritaire doelstelling. Project NT2/Inburgering (t.w.v. 3,4 miljoen euro) wordt verplaatst naar budget 2020. Nieuw toegekende subsidies opgenomen in het exploitatiebudget: 2017 2018 2019 Welzijnstrajecten projectoproep 309.699 315.893 322.211 11

1.4. Beleidsdomein Bruisende stad 1.4.1. Cultureel erfgoed 1SBR03 - Bewoners en bezoekers beleven cultureel erfgoed in Antwerpen als een gedeelde grondstof en waarderen het verleden als een bron van kennis, inspiratie en genot. Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SBR03 553.884 81.124-472.759 565.771 58.545-507.226 EXPLOITATIE 547.289 81.124-466.165 556.333 53.245-503.088 INVESTERINGEN 6.595-6.595 9.438 5.300-4.138 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SBR03 630.261 49.959-580.302 628.859 37.023-591.836 EXPLOITATIE 630.261 49.959-580.302 618.859 37.023-581.836 INVESTERINGEN 10.000-10.000 Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SBR03 596.690 37.349-559.341 607.057 37.664-569.393 EXPLOITATIE 586.690 37.349-549.341 597.057 37.664-559.393 INVESTERINGEN 10.000-10.000 10.000-10.000 Er zijn geen significante wijzigingen te melden t.o.v. budgetopmaak 2017. 12

1.5. Beleidsdomein Sterk bestuurde stad 1.5.1. Strikt budgettair beleid 1HSB01 - Het strikt budgettair en financieel beleid is realistisch en risicobewust. Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1HSB01 87.877.001 244.003.639 156.126.638 54.849.039 202.310.770 147.461.731 EXPLOITATIE 14.113.512 169.007.615 154.894.103 13.257.258 166.340.900 153.083.641 INVESTERINGEN -68.840 2.538.563 2.607.403 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1HSB01 80.234.882 225.067.232 144.832.350 90.472.060 240.936.996 150.464.936 EXPLOITATIE 13.339.288 164.061.587 150.722.299 12.018.808 167.054.799 155.035.991 INVESTERINGEN 6.374-6.374 110.000-110.000 Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1HSB01 92.403.781 250.017.812 157.614.031 95.617.776 255.789.878 160.172.102 EXPLOITATIE 12.139.657 168.574.533 156.434.877 12.344.233 171.570.764 159.226.530 INVESTERINGEN 198.000-198.000 De investeringsprojecten werden in functie van deze budgetwijziging geëvalueerd en realistischer gespreid over het meerjarenplan ingeschreven. Zie voor detail verschuivingen naar lijst met werken onder punt 2.5. 13

1.5.2. Communicatie 1SSB05 - De Antwerpenaar is goed geïnformeerd en voelt zich betrokken zodat hij naar eigen vermogen actief kan deelnemen aan de stadsgemeenschap. Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SSB05 667.001 33.625-633.377 638.966 27.522-611.444 EXPLOITATIE 667.001 33.625-633.377 593.306 27.522-565.784 INVESTERINGEN 45.660-45.660 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SSB05 693.519 35.112-658.408 751.716 31.801-719.915 EXPLOITATIE 693.519 35.112-658.408 751.716 31.801-719.915 INVESTERINGEN Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1SSB05 725.292 31.559-693.733 739.211 31.571-707.640 EXPLOITATIE 725.292 31.559-693.733 739.211 31.571-707.640 INVESTERINGEN Er zijn geen significante wijzigingen te melden t.o.v. budgetopmaak 2017. 14

1.5.3. Bestuurlijke organisatie 1TSB07 - Een rechtszeker, efficiënt en toegankelijk bestuur handhaaft de democratische waarden. Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB07 9.359.407 4.068.671-5.290.735 9.072.171 4.121.945-4.950.226 EXPLOITATIE 9.359.407 4.068.171-5.291.235 9.051.102 4.121.945-4.929.157 INVESTERINGEN 500 500 21.069-21.069 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB07 9.631.274 3.988.568-5.642.706 10.513.305 4.170.081-6.343.225 EXPLOITATIE 9.565.176 3.988.568-5.576.608 10.497.307 4.170.081-6.327.226 INVESTERINGEN 66.098-66.098 15.999-15.999 Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB07 10.620.650 4.233.844-6.386.805 10.797.303 4.302.239-6.495.064 EXPLOITATIE 10.620.650 4.233.844-6.386.805 10.797.303 4.302.239-6.495.064 INVESTERINGEN Er zijn geen significante wijzigingen te melden t.o.v. budgetopmaak 2017. 1.5.4. Personeelsbeleid 1TSB08 - Iedere medewerker zet zich elke dag ten volle in om de doelstellingen te realiseren. Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB08 161.057.068 152.811.348-8.245.720 159.818.934 149.691.861-10.127.074 EXPLOITATIE 161.005.443 152.811.348-8.194.095 159.818.934 149.691.861-10.127.074 INVESTERINGEN 51.625-51.625 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB08 155.610.674 144.959.918-10.650.756 156.392.327 144.025.039-12.367.289 EXPLOITATIE 155.610.674 144.959.918-10.650.756 156.366.531 144.025.039-12.341.492 INVESTERINGEN 25.797-25.797 Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB08 156.865.802 143.405.013-13.460.789 157.216.581 142.672.179-14.544.403 EXPLOITATIE 156.865.802 143.405.013-13.460.789 157.216.581 142.672.179-14.544.403 INVESTERINGEN Er zijn geen significante wijzigingen te melden t.o.v. budgetopmaak 2017. 15

1.5.5. Logistiek beheer 1TSB12 - Het logistiek beheer bereikt het best mogelijk resultaat zowel intern als voor de burger. Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB12 5.224.473 8.338.404 3.113.931 4.230.043 10.919.618 6.689.575 EXPLOITATIE 4.387.723 2.375.890-2.011.833 3.678.063 1.673.975-2.004.088 INVESTERINGEN 836.750 5.964.399 5.127.649 551.980 9.245.768 8.693.788 LIQUIDITEITEN -1.885-1.885-125 -125 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB12 5.261.115 11.503.100 6.241.986 12.046.990 8.815.393-3.231.596 EXPLOITATIE 3.660.304 2.225.816-1.434.487 4.034.796 1.703.748-2.331.048 INVESTERINGEN 1.600.811 9.280.317 7.679.506 8.012.193 7.111.645-900.548 LIQUIDITEITEN -3.032-3.032 Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB12 8.495.116 8.186.836-308.280 4.511.719 5.593.898 1.082.179 EXPLOITATIE 4.090.825 2.090.497-2.000.328 4.164.219 2.093.898-2.070.321 INVESTERINGEN 4.404.291 6.096.339 1.692.048 347.500 3.500.000 3.152.500 LIQUIDITEITEN De investeringsprojecten werden in functie van deze budgetwijziging geëvalueerd en realistischer gespreid over het meerjarenplan ingeschreven. Zie voor detail verschuivingen naar lijst met werken onder punt 2.5. 16

1.5.6. IT 1TSB13 - De groep stad Antwerpen beschikt over een stabiele en performante IT werkomgeving ter ondersteuning van hun processen en kan op IT beroep doen voor de realisatie van het bestuursakkoord. Jaarrekening 2014 Jaarrekening 2015 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB13 10.234.067 26.636-10.207.431 8.881.325 12.674-8.868.650 EXPLOITATIE 6.302.547 26.636-6.275.911 4.576.659 12.674-4.563.984 INVESTERINGEN 3.931.520-3.931.520 4.304.666-4.304.666 Jaarrekening 2016 Budget 2017 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB13 8.488.900 13.349-8.475.551 9.192.449 10.147-9.182.302 EXPLOITATIE 4.123.833 13.349-4.110.484 4.737.926 10.147-4.727.779 INVESTERINGEN 4.365.067-4.365.067 4.454.523-4.454.523 Budget 2018 Budget 2019 Beleidsdoelstelling UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO UITGAVEN ONTVANGSTEN SALDO 1TSB13 8.696.498 10.155-8.686.343 8.874.253 10.156-8.864.097 EXPLOITATIE 4.492.860 10.155-4.482.705 4.584.703 10.156-4.574.547 INVESTERINGEN 4.203.638-4.203.638 4.289.550-4.289.550 Er zijn geen significante wijzigingen te melden t.o.v. budgetopmaak 2017. 17

De financiële nota 1.6. Het financiële doelstellingenplan (schema M1) Rapportgegevens: / Type beleidsrapport: Aanpassing meerjarenplan 2014-2019 / Schema M1: het financiële doelstellingenplan Naam bestuur: OCMW NIS-code bestuur: 11002 Adres bestuur: Lange Gasthuisstraat 33 2000 Antwerpen Rapporteringsperiode: 2014-2019 Naam waarnemend secretaris: Falke Meyers Naam financieel beheerder: Erik Peeters 18

Schema M1: Het financiële doelstellingenplan Inhoud!A1 2014 (JR) 2015 (JR) Uitgaven Ontvangsten Saldo Uitgaven Ontvangsten Saldo 00 Algemene financiering 87.780.055 243.208.685 155.428.630 53.967.104 208.080.775 154.113.671 Prioritaire beleidsdoelstellingen 649.190 2.698.470 2.049.280 543.273 2.451.485 1.908.212 Exploitatie 649.190 2.698.470 2.049.280 543.273 2.451.485 1.908.212 Investeringen Andere Overig beleid 87.130.865 240.510.215 153.379.350 53.423.831 205.629.291 152.205.459 Exploitatie 12.648.860 162.098.236 149.449.376 11.493.278 160.416.534 148.923.256 Investeringen 649.676 5.956.403 5.306.727 338.773 9.245.768 8.906.995 Andere 73.832.329 72.455.576-1.376.753 41.591.781 35.966.989-5.624.791 01 Woonstad 73.444.871 17.841.734-55.603.137 69.976.030 17.220.604-52.755.426 Prioritaire beleidsdoelstellingen Exploitatie Investeringen Andere Overig beleid 73.444.871 17.841.734-55.603.137 69.976.030 17.220.604-52.755.426 Exploitatie 58.351.926 2.839.652-55.512.274 51.816.090 3.026.099-48.789.991 Investeringen 15.092.946 15.001.932-91.013 18.159.940 14.194.505-3.965.435 Andere 150 150 04 Lerende en werkende stad 37.068.707 21.276.771-15.791.936 36.249.206 20.375.116-15.874.091 Prioritaire beleidsdoelstellingen 37.068.707 21.276.771-15.791.936 36.249.206 20.375.116-15.874.091 Exploitatie 37.011.821 21.274.571-15.737.250 36.170.026 20.375.116-15.794.910 Investeringen 56.886 2.200-54.686 79.181-79.181 Andere Overig beleid Exploitatie Investeringen Andere 05 Bruisende stad 553.884 24.308-529.576 565.771 29.663-536.108 Prioritaire beleidsdoelstellingen Exploitatie Investeringen Andere Overig beleid 553.884 24.308-529.576 565.771 29.663-536.108 Exploitatie 547.289 24.308-522.982 556.333 24.363-531.970 Investeringen 6.595-6.595 9.438 5.300-4.138 Andere 06 Harmonieuze stad 137.098.993 90.615.562-46.483.431 142.211.155 98.567.556-43.643.599 Prioritaire beleidsdoelstellingen 135.149.702 90.591.474-44.558.228 141.290.553 98.562.800-42.727.753 Exploitatie 134.683.463 90.349.474-44.333.989 138.554.660 98.560.089-39.994.572 Investeringen 466.239 242.000-224.239 2.735.893 2.712-2.733.181 Andere Overig beleid 1.949.291 24.088-1.925.203 920.602 4.756-915.846 Exploitatie 1.949.291 24.088-1.925.203 920.602 4.756-915.846 Investeringen 0 0 Andere 07 Sterk bestuurde stad 187.473.041 168.924.139-18.548.902 184.308.780 161.558.835-22.749.946 Prioritaire beleidsdoelstellingen Exploitatie Investeringen Andere Overig beleid 187.473.041 168.924.139-18.548.902 184.308.780 161.558.835-22.749.946 Exploitatie 183.371.662 166.377.080-16.994.582 179.724.179 161.556.078-18.168.100 Investeringen 4.101.379 2.547.059-1.554.320 4.584.602-4.584.602 Andere 2.756 2.756 Totalen 523.419.550 541.891.198 18.471.648 487.278.046 505.832.549 18.554.502 Exploitatie 429.213.501 445.685.877 16.472.377 419.778.439 446.414.519 26.636.079 Investeringen 20.373.720 23.749.594 3.375.874 25.907.826 23.448.284-2.459.542 Andere 73.832.329 72.455.726-1.376.603 41.591.781 35.969.746-5.622.035 19

Schema M1: Het financiële doelstellingenplan Inhoud!A1 2016 (JR) 2017 Uitgaven Ontvangsten Saldo Uitgaven Ontvangsten Saldo 00 Algemene financiering 80.379.840 232.610.208 152.230.369 96.115.045 246.111.481 149.996.437 Prioritaire beleidsdoelstellingen 577.782 2.395.677 1.817.895 60.427 2.520.029 2.459.602 Exploitatie 577.782 2.395.677 1.817.895 60.427 2.520.029 2.459.602 Investeringen Andere Overig beleid 79.802.057 230.214.531 150.412.474 96.054.618 243.591.453 147.536.835 Exploitatie 11.816.872 159.931.511 148.114.639 10.368.460 162.597.610 152.229.150 Investeringen 1.095.964 9.280.317 8.184.352 7.342.906 7.111.645-231.261 Andere 66.889.221 61.002.703-5.886.518 78.343.252 73.882.197-4.461.055 01 Woonstad 67.420.300 15.571.945-51.848.354 71.399.310 14.406.507-56.992.802 Prioritaire beleidsdoelstellingen Exploitatie Investeringen Andere Overig beleid 67.420.300 15.571.945-51.848.354 71.399.310 14.406.507-56.992.802 Exploitatie 49.685.362 2.605.772-47.079.591 50.713.063 2.299.832-48.413.230 Investeringen 17.734.937 12.966.173-4.768.764 20.686.247 12.106.675-8.579.572 Andere 04 Lerende en werkende stad 37.874.981 22.777.253-15.097.729 51.913.364 31.051.009-20.862.355 Prioritaire beleidsdoelstellingen 37.874.981 22.777.253-15.097.729 51.913.364 31.051.009-20.862.355 Exploitatie 37.795.990 22.777.253-15.018.738 51.543.703 30.901.009-20.642.694 Investeringen 78.991-78.991 369.661 150.000-219.661 Andere Overig beleid Exploitatie Investeringen Andere 05 Bruisende stad 630.261 28.213-602.048 628.859 16.844-612.015 Prioritaire beleidsdoelstellingen Exploitatie Investeringen Andere Overig beleid 630.261 28.213-602.048 628.859 16.844-612.015 Exploitatie 630.261 28.213-602.048 618.859 16.844-602.015 Investeringen 10.000-10.000 Andere 06 Harmonieuze stad 157.756.404 107.908.978-49.847.427 194.227.819 127.741.115-66.486.703 Prioritaire beleidsdoelstellingen 157.246.252 107.908.353-49.337.899 193.645.712 127.732.938-65.912.774 Exploitatie 152.000.019 107.753.926-44.246.093 175.741.011 123.923.391-51.817.621 Investeringen 5.246.233 154.427-5.091.807 17.904.701 3.809.547-14.095.154 Andere Overig beleid 510.152 625-509.527 582.107 8.178-573.929 Exploitatie 485.909 625-485.285 532.107 7.565-524.542 Investeringen 24.243-24.243 50.000 613-49.387 Andere 07 Sterk bestuurde stad 180.280.421 155.425.719-24.854.703 183.449.435 154.468.290-28.981.144 Prioritaire beleidsdoelstellingen Exploitatie Investeringen Andere Overig beleid 180.280.421 155.425.719-24.854.703 183.449.435 154.468.290-28.981.144 Exploitatie 175.338.036 155.425.808-19.912.228 178.173.829 154.468.290-23.705.539 Investeringen 4.942.386-4.942.386 5.275.606-5.275.606 Andere -89-89 Totalen 524.342.207 534.322.315 9.980.108 597.733.831 573.795.248-23.938.583 Exploitatie 428.330.232 450.918.785 22.588.553 467.751.458 476.734.571 8.983.112 Investeringen 29.122.754 22.400.917-6.721.837 51.639.121 23.178.480-28.460.641 Andere 66.889.221 61.002.614-5.886.607 78.343.252 73.882.197-4.461.055 20

Schema M1: Het financiële doelstellingenplan Inhoud!A1 2018 2019 Uitgaven Ontvangsten Saldo Uitgaven Ontvangsten Saldo 00 Algemene financiering 93.345.307 254.538.715 161.193.408 94.140.144 257.791.192 163.651.048 Prioritaire beleidsdoelstellingen 60.711 2.522.283 2.461.573 61.000 2.522.122 2.461.122 Exploitatie 60.711 2.522.283 2.461.573 61.000 2.522.122 2.461.122 Investeringen Andere Overig beleid 93.284.596 252.016.431 158.731.835 94.079.144 255.269.070 161.189.925 Exploitatie 10.413.997 164.523.484 154.109.487 10.583.102 167.549.955 156.966.853 Investeringen 2.804.475 6.049.669 3.245.194 222.500 3.500.000 3.277.500 Andere 80.066.124 81.443.278 1.377.154 83.273.542 84.219.114 945.572 01 Woonstad 71.890.195 14.109.282-57.780.912 67.674.047 13.576.382-54.097.665 Prioritaire beleidsdoelstellingen Exploitatie Investeringen Andere Overig beleid 71.890.195 14.109.282-57.780.912 67.674.047 13.576.382-54.097.665 Exploitatie 51.301.435 2.298.816-49.002.618 52.938.015 2.342.388-50.595.627 Investeringen 20.588.760 11.810.466-8.778.294 14.736.032 11.233.994-3.502.038 Andere 04 Lerende en werkende stad 59.774.035 37.645.509-22.128.526 60.830.226 38.262.929-22.567.297 Prioritaire beleidsdoelstellingen 59.774.035 37.645.509-22.128.526 60.830.226 38.262.929-22.567.297 Exploitatie 59.674.035 37.645.509-22.028.526 60.730.226 38.262.929-22.467.297 Investeringen 100.000-100.000 100.000-100.000 Andere Overig beleid Exploitatie Investeringen Andere 05 Bruisende stad 596.690 17.144-579.546 607.057 17.450-589.607 Prioritaire beleidsdoelstellingen Exploitatie Investeringen Andere Overig beleid 596.690 17.144-579.546 607.057 17.450-589.607 Exploitatie 586.690 17.144-569.546 597.057 17.450-579.607 Investeringen 10.000-10.000 10.000-10.000 Andere 06 Harmonieuze stad 193.027.709 130.438.740-62.588.968 188.413.410 131.465.431-56.947.979 Prioritaire beleidsdoelstellingen 192.448.937 130.431.175-62.017.762 187.824.605 131.457.866-56.366.740 Exploitatie 183.098.505 129.087.971-54.010.534 185.644.605 131.457.866-54.186.740 Investeringen 9.350.432 1.343.204-8.007.228 2.180.000-2.180.000 Andere Overig beleid 578.771 7.565-571.206 588.805 7.565-581.239 Exploitatie 538.771 7.565-531.206 548.805 7.565-541.239 Investeringen 40.000-40.000 40.000-40.000 Andere 07 Sterk bestuurde stad 184.660.446 153.939.144-30.721.302 183.818.358 153.201.217-30.617.140 Prioritaire beleidsdoelstellingen Exploitatie Investeringen Andere Overig beleid 184.660.446 153.939.144-30.721.302 183.818.358 153.201.217-30.617.140 Exploitatie 178.658.993 153.892.474-24.766.519 179.403.808 153.201.217-26.202.590 Investeringen 6.001.454 46.670-5.954.784 4.414.550-4.414.550 Andere Totalen 603.294.382 590.688.535-12.605.848 595.483.243 594.314.602-1.168.641 Exploitatie 484.333.137 489.995.247 5.662.110 490.506.618 495.361.493 4.854.875 Investeringen 38.895.121 19.250.010-19.645.112 21.703.082 14.733.994-6.969.088 Andere 80.066.124 81.443.278 1.377.154 83.273.542 84.219.114 945.572 21

1.7. De staat van het financiële evenwicht (schema M2) Rapportgegevens: / Type beleidsrapport: Aanpassing meerjarenplan 2014-2019 / Schema M2: de staat van het financiële evenwicht Naam bestuur: OCMW NIS-code bestuur: 11002 Adres bestuur: Lange Gasthuisstraat 33 2000 Antwerpen Rapporteringsperiode: 2014-2019 Naam waarnemend secretaris: Falke Meyers Naam financieel beheerder: Erik Peeters 22

Schema M2: De staat van het financiële evenwicht Inhoud!A1 Resultaat op kasbasis 2014 (JR) 2015 (JR) 2016 (JR) I. Exploitatie (B-A) 16.472.377 26.636.079 22.588.553 A. Uitgaven 429.213.501 419.778.439 428.330.232 B. Ontvangsten 445.685.877 446.414.519 450.918.785 1.a. Belastingen en boetes 1.b. Algemene werkingsbijdrage van andere lokale overheden 157.996.826 156.145.665 155.317.654 1.c. Tussenkomst door derden in het tekort van het boekjaar 2. Overige 287.689.051 290.268.854 295.601.131 II. Investeringen (B-A) 3.375.874-2.459.542-6.721.837 A. Uitgaven 20.373.720 25.907.826 29.122.754 B. Ontvangsten 23.749.594 23.448.284 22.400.917 III. Andere (B-A) -1.376.603-5.622.035-5.886.607 A. Uitgaven 73.832.329 41.591.781 66.889.221 1. Aflossing financiële schulden 34.778.654 35.777.513 32.647.221 a. Periodieke aflossingen 34.778.654 35.777.513 32.647.221 b. Niet-periodieke aflossingen 2. Toegestane leningen 39.053.675 5.814.267 34.242.000 3. Overige transacties B. Ontvangsten 72.455.726 35.969.746 61.002.614 1. Op te nemen leningen en leasings 39.050.000 5.794.000 34.242.000 2. Terugvordering van aflossing van financiële schulden 32.344.190 30.173.114 26.763.557 a. Periodieke terugvorderingen 32.344.190 30.173.114 26.763.557 b. Niet-periodieke terugvorderingen 3. Overige transacties 1.061.536 2.631-2.943 IV. Budgettaire resultaat boekjaar (I+II+III) 18.471.648 18.554.502 9.980.108 V. Gecumuleerde budgettaire resultaat vorig boekjaar 30.904.116 49.375.764 67.930.266 VI. Gecumuleerde budgettaire resultaat (IV+V) 49.375.764 67.930.266 77.910.374 VII. Bestemde gelden (toestand op 31 december) 43.255.249 67.153.211 77.909.844 A. Bestemde gelden voor de exploitatie 13.845.473 21.195.473 23.970.590 B. Bestemde gelden voor investeringen 29.409.776 45.957.738 47.984.731 C. Bestemde gelden voor andere verrichtingen 5.954.523 VIII. Resultaat op kasbasis (VI - VII) 6.120.515 777.055 530 Autofinancieringsmarge 2014 (JR) 2015 (JR) 2016 (JR) I. Financieel draagvlak (A - B) 17.043.283 27.108.186 22.783.973 A. Exploitatieontvangsten 445.685.877 446.414.519 450.918.785 B. Exploitatie-uitgaven exclusief de nettokosten van schulden (1-2) 428.642.595 419.306.332 428.134.812 1. Exploitatie-uitgaven 429.213.501 419.778.439 428.330.232 2. Nettokosten van de schulden 570.906 472.107 195.420 II. Netto periodieke leningsuitgaven (A+B) 3.005.371 6.076.506 6.018.594 A. Netto-aflossingen van schulden 2.434.465 5.604.399 5.823.174 B. Nettokosten van schulden 570.906 472.107 195.420 Autofinancieringsmarge (I-II) 14.037.912 21.031.680 16.765.379 23

Schema M2: De staat van het financiële evenwicht Inhoud!A1 Resultaat op kasbasis 2017 2018 2019 I. Exploitatie (B-A) 8.983.112 5.662.110 4.854.875 A. Uitgaven 467.751.458 484.333.137 490.506.618 B. Ontvangsten 476.734.571 489.995.247 495.361.493 1.a. Belastingen en boetes 1.b. Algemene werkingsbijdrage van andere lokale overheden 158.849.734 160.398.752 163.421.756 1.c. Tussenkomst door derden in het tekort van het boekjaar 2. Overige 317.884.836 329.596.495 331.939.737 II. Investeringen (B-A) -28.460.641-19.645.112-6.969.088 A. Uitgaven 51.639.121 38.895.121 21.703.082 B. Ontvangsten 23.178.480 19.250.010 14.733.994 III. Andere (B-A) -4.461.055 1.377.154 945.572 A. Uitgaven 78.343.252 80.066.124 83.273.542 1. Aflossing financiële schulden 32.343.252 32.066.124 35.273.542 a. Periodieke aflossingen 32.343.252 32.066.124 35.273.542 b. Niet-periodieke aflossingen 2. Toegestane leningen 46.000.000 48.000.000 48.000.000 3. Overige transacties B. Ontvangsten 73.882.197 81.443.278 84.219.114 1. Op te nemen leningen en leasings 46.000.000 53.703.638 53.789.550 2. Terugvordering van aflossing van financiële schulden 27.882.197 27.739.640 30.429.564 a. Periodieke terugvorderingen 27.882.197 27.739.640 30.429.564 b. Niet-periodieke terugvorderingen 3. Overige transacties IV. Budgettaire resultaat boekjaar (I+II+III) -23.938.583-12.605.848-1.168.641 V. Gecumuleerde budgettaire resultaat vorig boekjaar 77.910.374 53.971.791 41.365.943 VI. Gecumuleerde budgettaire resultaat (IV+V) 53.971.791 41.365.943 40.197.302 VII. Bestemde gelden (toestand op 31 december) 50.687.669 41.247.203 39.846.668 A. Bestemde gelden voor de exploitatie 31.390.685 31.762.993 32.144.496 B. Bestemde gelden voor investeringen 19.296.984 9.484.210 7.702.172 C. Bestemde gelden voor andere verrichtingen VIII. Resultaat op kasbasis (VI - VII) 3.284.122 118.740 350.634 Autofinancieringsmarge 2017 2018 2019 I. Financieel draagvlak (A - B) 9.365.846 6.104.310 5.460.622 A. Exploitatieontvangsten 476.734.571 489.995.247 495.361.493 B. Exploitatie-uitgaven exclusief de nettokosten van schulden (1-2) 467.368.725 483.890.936 489.900.871 1. Exploitatie-uitgaven 467.751.458 484.333.137 490.506.618 2. Nettokosten van de schulden 382.734 442.200 605.748 II. Netto periodieke leningsuitgaven (A+B) 4.779.911 4.768.684 5.449.725 A. Netto-aflossingen van schulden 4.397.177 4.326.484 4.843.978 B. Nettokosten van schulden 382.734 442.200 605.748 Autofinancieringsmarge (I-II) 4.585.935 1.335.626 10.897 24

Toelichting aanpassing meerjarenplan 1.8. Financiële risico s Artikel 9,2 van het MB tot vaststelling van de modellen en de nadere voorschriften van de beleidsrapporten en de toelichting ervan, en van de rekeningstelsels van de gemeenten, de provincies en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn bepaalt om bij de toelichting van het meerjarenplan de financiële risico s op te nemen. Hierbij vindt u een beschrijving van de financiële risico s en daarbij de wijze hoe het bestuur hiermee wenst om te gaan in de komende jaren. Binnen de sociale opdracht van het OCMW organiseren wij een strikte opvolging van de evoluties aangaande migratie, asiel en sociale tewerkstelling en activering. Binnen de lonen volgen we de evolutie van de pensioenen strikt op. BBC gaat uit van een klassieke opname van leningen (lange termijn leningen). Korte termijn financiering is vandaag echter veel goedkoper en vaak wordt daar gebruik van gemaakt voor overbrugging of tijdelijke tekorten. Echter, zulke financiering komt niet in beeld in de voorgeschreven wettelijke schema s Korte termijnfinanciering dd 5 april 2017: o Openstaand korte termijn financiering voor Clova: 6.032.000 o OCMW, ZNA, ZB: niets Wij wensen de aandacht te vestigen op het feit dat leningen verstrekken via OCMW aan gelieerde verenigingen een risico inhoudt. Zeker gezien de grootte van de bedragen, vestigen we hier extra de aandacht op. In geval de betreffende vereniging niet meer in staat zou zijn de opgenomen kredieten terug te betalen via OCMW Antwerpen aan de banken, komt de financiële last bij het OCMW Antwerpen in eerste instantie te liggen en in tweede instantie bij de stad Antwerpen. Risico woonrechtcertificaten: het OCMW is emittent van woonrechtcertificaten die operationeel beheerd worden door het Zorgbedrijf en is verantwoordelijk voor de terugbetaling aan de koper. Dit heeft geen budgettaire impact op het OCMW, enkel een thesauriematige impact. Responsabilisering: de responsabilisering is ingeschreven in het meerjarenplan conform de SLA s afgesloten met ZNA en Zorgbedrijf voor wat betreft de verdeling van de respo onder deze 3 entiteiten. Deze cijfers werden eerder gebruikt bij de opstelling en de bijstelling van het meerjarenplan. De responsabilisering is een zware financiële last voor de besturen die voorlopig bijgepast wordt vanuit de stadsdotatie. 25

Toelichting pensioenen - OCMW Antwerpen 0. Algemeen Tussen Ethias, de stad en OCMW Antwerpen en de vzw Pensioenfonds werd in 1994 overeengekomen dat het beheer en de uitbetaling van de pensioenen van de vastbenoemde statutaire personeelsleden en van de mandatarissen toevertrouwd wordt aan Ethias. Op 25 januari 2010 (jaarnummer 12) werd deze overeenkomst vervangen door enerzijds een bijdrageverzekeringsovereenkomst en anderzijds een pensioenovereenkomst. De bijdrageverzekering heeft betrekking op de pensioenbijdragen voor pool 2 van de DIBISS. Het betreft de vastbenoemden na 1983, waarvan de pensioenverplichtingen in 2005 door de RSZPPO werden overgenomen. De pensioenverzekering heeft betrekking op de pensioenbijdragen voor pool 3. Het gaat om de (oudste) pensioenen die in 2005 niet door de DIBISS werden overgenomen, de pensioenen van de mandatarissen en het bijkomend pensioenaandeel Hoboken (ten gevolge van een gunstig tantième). De statutairen met een gunstig pensioenregime Hoboken vallen onder Pool 2, dus hun regulier pensioen is gesolidariseerd via DIBISS, maar het bijkomend aandeel valt ten laste van pool 3. Buiten pool 3 (via pensioenverzekering) en pool 2 (via bijdrageverzekering) hebben we ook nog de pensioenbijdragen voor pool 1. Het betreft hier de pensioenen van de meeste fusiegemeenten. Meer concreet zijn dit statutairen benoemd voor 1983 (behalve Hoboken en Antwerpen). Solidariteit loopt via DIBISS. De bijdrages voor pool 1 gebeuren rechtstreeks t.a.v. DIBISS (er zijn geen geldstromen met Ethias).. Samengevat kunnen we stellen dat er voor de statutaire pensioenen momenteel drie financieringssystemen bestaan. OCMW (incl. ZNA): Categorie Pool 1 Pool 2 Pool 3 - mandatarissen Pool 3 - pensioenen Pool 3 - aandeel Hoboken Totaal Actieven 187 2.145 3 - (in pool 2) 2.335 Loonmassa 6.029.094 78.303.213 192.471 - - 84.524.778 Pensioenen 743 2.537 5 248 (in pool 2) 3.533 Pensioenmassa 14.275.780 53.996.204 164.946 4.253.926 585.912 73.276.768 Cijfers uit toelichting budgetopmaak 2017 werden behouden (update cijfers Ethias '17 nog niet beschikbaar bij opmaak toelichting OCMW) In 2012 werd er (cfr. sectoraal akkoord 2008-2013) beslist om voor de contractuele medewerkers een 2de pensioenpijler op te starten. Zodoende dat er een extralegaal pensioen (tweede pijler) opgebouwd wordt als aanvulling op het wettelijk pensioen (eerste pijler). OCMW Antwerpen is (net zoals de stad) toegetreden tot de 2de pensioenpijler van de RSZPPO. Deze ontstond onder de impuls van de VVSG. Via openbare aanbesteding werd toegewezen aan de tijdelijke handelsvennootschap Belfius-Ethias. Het betreft een groepsverzekering met vaste bijdrage (geen persoonlijke bijdrage), met een gegarandeerd rendement (minimaal WAP) en winstdeelname. Rechten worden opgebouwd vanaf 1 januari 2010. 26

1. Pensioenverzekering De pensioenverzekering betreft niet-gesolidariseerde pensioenen, waarvoor de stad en OCMW Antwerpen met andere woorden zelf instaan voor de pensioenlast. Enkel bij de stad zijn momenteel budgetten ingeschreven voor inbreng in de pensioenverzekering. OCMW (incl. ZNA): Pensioenverzekering 2017 2018 2019 Uit = wettelijke pensioenverplichting Pensioenbetalingen (pool 3) -3.983.091-3.710.730-3.438.905 Pensioenen mandatarissen -164.946-164.946-164.946 Pensioencomplement Hoboken -608.529-636.969-661.421-4.756.566-4.512.645-4.265.272 Cijfers uit toelichting budgetopmaak 2017 werden behouden (update cijfers Ethias '17 nog niet beschikbaar bij opmaak toelichting OCMW) In tegenstelling tot de Stad wordt er vanuit het OCMW geen koopsom ingebracht. Verder gebeurt er ook nog een doorstorting vanuit de bijdrageverzekering (=intern bij Ethias). De stad betaalt immers een hogere bijdrage dan de wettelijke percentages. Het OCMW daarentegen betaalt enkel de wettelijke bijdragepercentages. De inbreng in de pensioenverzekering wordt in principe dus volledig gefinancierd vanuit de Stad. Voor de desbetreffende bedragen zie toelichting stad. 2. Bijdrageverzekering De bijdrageverzekering betreft de pensioenverplichtingen van pool 2. De pensioenlast is gesolidariseerd binnen de DIBISS, en wordt dus niet (rechtstreeks) door het bestuur zelf gedragen. Het bestuur draagt bij in de vorm van werkgeversbijdragen op de actieve loonmassa en, sinds 2012, de responsabiliseringsbijdrage. Er is ook een bijdrage van 7,5% ten laste van de werknemer. OCMW betaalt zowel voor Pool 1 als voor Pool 2 de wettelijke patronale bijdragepercentages, en deze worden als dusdanig voorzien. Bovenop de patronale bijdrage werden ook budgetten voorzien voor de responsabiliseringsbijdrage, zoals geraamd door Ethias. Vanaf budgetopmaak '16 werden de budgetten voor responsabilisering bijgesteld als gevolg van een herverdeling van historische pensioenlasten tussen OCMW, ZNA en Zorgbedrijf. 27

OCMW Wettelijke patronale bijdragen 2017 MJP 2018 MJP 2019 MJP Bijdrage Pool 1 282.646 285.373 291.079 Bijdrage Pool 2 5.562.209 5.678.408 5.791.963 Respobijdrage 7.850.216 8.848.708 9.860.350 Totaal 13.695.070 14.812.488 15.943.392 ZNA Wettelijke patronale bijdragen 2017 MJP 2018 MJP 2019 MJP Bijdrage Pool 1 1.487.127 1.447.311 1.407.495 Bijdrage Pool 2 21.156.021 20.589.595 20.023.169 Respobijdrage 13.019.980 15.891.347 18.651.571 Totaal 35.663.129 37.928.253 40.082.235 OCMW incl. ZNA Wettelijke patronale bijdragen 2017 MJP 2018 MJP 2019 MJP Bijdrage Pool 1 1.769.773 1.732.684 1.698.575 Bijdrage Pool 2 26.718.230 26.268.003 25.815.131 Respobijdrage 20.870.196 24.740.055 28.511.921 Totaal 49.358.199 52.740.741 56.025.627 Het OCMW betaalt hier ook geen koopsom zoals de Stad. Zoals vermeld bij de pensioenverzekering, is er een doorstorting vanuit de bijdrageverzekering naar de pensioenverzekering. Voor de desbetreffende bedragen zie toelichting stad. Zoals in de inleiding vermeld lopen de bijdragen voor Pool 1 rechtstreeks via DIBISS. 3. Reserves Het reservefonds bij Ethias bedroeg op 31 december 2016 245.592.429,83 euro, waarvan 86.474.251,95 euro aandeel OCMW. Het aandeel OCMW is niet opgesplitst tussen de pensioenverzekering en de bijdrageverzekering. Ristorno vanuit Ethias: deze ristorno is verdeeld over 2/3de aandeel stad en 1/3e aandeel OCMW. Bijkomend heeft het OCMW een bedrag van 29.878.185 euro opgenomen in de bestemde gelden (voor de pensioenen). 28

Evolutie reserves 2017 2018 2019 Reservefonds Ethias 1 januari - aandeel OCMW 86.474.252 86.426.653 86.349.489 Saldo pensioenverzekering -4.756.566-4.512.645-4.265.272 Aanwending reserves Stad (pensioenverzekering) 3.983.091 3.710.730 3.438.905 Ristorno bijdrageverzekering -833.333-833.333-833.333 Reservefonds Ethias 31 december - voor interest 84.867.444 84.791.405 84.689.789 Rendement 1,82% 1,82% 1,82% Interest 1.559.209 1.558.084 1.556.457 Reservefonds Ethias - aandeel OCMW 86.426.653 86.349.489 86.246.246 Bestemd geld OCMW - pensioen 29.878.185 30.337.993 30.806.996 Totaal reserve 116.304.838 116.687.482 117.053.242 Aandachtspunt: Cfr. Ethias contract zijn enkel bij de stad momenteel budgetten ingeschreven voor inbreng in de pensioenverzekering. Inbreng stad wordt mee aangewend ter financiering van aandeel OCMW in de pensioenverzekering. 4. Groepsverzekering contractuelen De 2de pensioenpijler betreft een groepsverzekering met vaste bijdrage (geen persoonlijke bijdrage), met een gegarandeerd rendement (minimaal WAP) en winstdeelname. Rechten worden opgebouwd vanaf 1 januari 2010. De uitkering gebeurt in rente vanaf 65 jaar ter aanvulling van wettelijk pensioen. De pensioentoelage werd als volgt vastgesteld: tot de leeftijd van 35 jaar: een bijdrage van 5% op het pensioengevend jaarloon onder het pensioenplafond + 15% op het pensioengevend jaarloon boven het pensioenplafond; vanaf de leeftijd van 35 jaar: een bijdrage van 6% op het pensioengevend jaarloon onder het pensioenplafond + 15% op het pensioengevend jaarloon boven het pensioenplafond; het pensioenplafond wordt geïndexeerd conform de lonen de grensleeftijd van 35 jaar ligt vast. Budgettair geeft dit volgende: OCMW: Loonkost component 2017 2018 2019 Tweede pensioenpijler 1.277.200 1.317.035 1.336.643 29

1.9. Overzicht beleidsdoelstellingen Rapportgegevens: Type beleidsrapport: / Toelichting aanpassing meerjarenplan / Overzicht beleidsdoelstellingen Naam bestuur: OCMW NIS-code bestuur: 11002 Adres bestuur: Lange Gasthuisstraat 33 2000 Antwerpen Rapporteringsperiode: 2014-2019 Naam waarnemend secretaris: Falke Meyers Naam financieel beheerder: Erik Peeters 30

AP code Actieplan omschrijving Prioritair 1HHM0101 Pro-actieve detectie van noden en problemen en gerichte hulp- en dienstverlening zorgen ervoor dat niemand er alleen voor staat X 1HHM0103 Dak- en thuislozen zijn geholpen met een persoonsgerichte aanpak X 1HHM0105 Een inclusief en geïntegreerd armoedebeleid krijgt vorm via alle beleidsdomeinen van de lokale overheid en particuliere organisaties X 1HSB0101 Het invorderen en innen van ontvangsten gaat nauwgezet verder 1HSB0102 Uitgaven gebeuren efficiënt, wettelijk en kostenbewust 1HSB0103 Het monitoren en bijsturen van budgetten gebeurt op een strikte manier, rekening houdend met het meerjarenplan 1HSB0104 De juiste organisatiestructuur en een goede samenwerking ondersteunen het financieel beleid 1SBR0301 Cultureel erfgoed is interessant voor een groot publiek én bepaalt de beeldvorming over heden en verleden van de stad 1SHM0503 De burger is ondersteund in zijn/haar keuze voor een gezonde leefstijl 1SHM0701 De toekenning en uitkering van leefloon, equivalent leefloon en medische zorg verloopt conform het wettelijk kader X 1SHM0703 De OCMW-klant en zijn gezin kunnen op een volwaardige manier participeren aan het maatschappelijke leven X 1SHM0704 Iedereen weet hoe hij schulden kan voorkomen en afbouwen en heeft recht op laagdrempelige juridische- en schuldhulpverlening X 1SLW0603 OCMW-klanten worden geactiveerd richting arbeidsmarkt X 1SLW0604 Zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie is versterkt bij OCMW-klanten die (nog) niet activeerbaar zijn naar arbeid X 1SSB0501 Alle communicatie is relevant, effectief, duidelijk en toegankelijk 1SWN0701 Het woonaanbod op de private en de sociale huur- en koopmarkt is verruimd om op de toenemende vraag in te spelen met specifieke aandacht voor het binden van de middeninkomens aan de stad 1SWN0703 Het woonaanbod is divers en daarom aantrekkelijk en betaalbaar voor gezinnen in alle mogelijke samenstellingen 1TSB0702 De bestuurlijke werking van de stad Antwerpen verloopt op de meest efficiënte en effectieve manier 1TSB0801 Personeelsinzet wordt optimaal georganiseerd in functie van de klant 1TSB0802 Als aantrekkelijke werkgever vinden we de beste kandidaat op de interne en externe arbeidsmarkt 1TSB0803 Bevlogen medewerkers nemen hun loopbaan in eigen handen 1TSB1203 We werken samen met private partners op basis van solide afspraken met het oog op optimale prijs-kwaliteit, effectiviteit en efficiëntie, kostenbewustzijn en duurzaamheid 1TSB1204 De vastgoedportefeuille van groep stad Antwerpen speelt doelgericht en flexibel in op de huidige en toekomstige maatschappelijke behoeften 1TSB1301 De medewerkers van de groep stad Antwerpen maken gebruik van een stabiele en performante IT werkomgeving ter ondersteuning van hun processen 31