VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE PIKESTJELP BASISSCHOOL ZUIDERVELDSCHOOL Locaties :De :Zuiderveldschool Brinnr. :14QR Plaats :8501 JB Joure Onderzoeksnummer :10480 + 10482 Documentnummer :3484788 Datum onderzoek :21 juni 2012 Datum vaststelling rapport :16 januari 2013 Onderzoeksdatum: 21-06-2012 Pagina 1 van 8
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Skarsterlân. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie. De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Skarsterlân. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie. Werkwijze onderzoek Tijdens het bezoek van de onderwijsinspectie aan peuterspeelzaal De en de Zuiderveldschool hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken een gesprek met leidsters en leerkrachten een gesprek met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie, directie en gemeente Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Onderzoeksdatum: 21-06-2012 Pagina 2 van 8
Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 14, waarvan 5 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 14, waarvan 6 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep a: 14, waarvan 5 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 14, waarvan 4 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep a: 14, waarvan 5 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 18, waarvan 6 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 15, waarvan 5 doelgroepkleuters Onderzoeksdatum: 21-06-2012 Pagina 3 van 8
2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal De en de Zuiderveldschool zijn gehuisvest in twee gebouwen dichtbij elkaar aan dezelfde straat in Joure. Ongeveer 20 % van de peuters en kleuters behoren tot de doelgroep VVE. Vanaf september 2011 krijgen de peuters in de speelleergroep VVE aangeboden met het programma Uk en Puk. De peuters van de peuterspeelzaal stromen door naar verschillende scholen; de meeste naar de Zuiderveldschool. De voor- en vroegschoolse educatie op peuterspeelzaal De en de Zuiderveldschool is over het algemeen van voldoende kwaliteit. De sfeer op de peuterspeelzaal en de school is prettig en ontspannen. De activiteiten die leidsters en leerkrachten doen met de kinderen zijn ondersteunend voor hun ontwikkeling. De ontwikkelpunten van de peuterspeelzaal en de school liggen vooral op het gebied van het ouderbeleid en de doorgaande lijn. Ouderbeleid Zowel de school als peuterspeelzaal spannen zich in om ouders te informeren over de ontwikkeling van hun kind en te stimuleren en daar ook thuis actief mee bezig te zijn. Door het organiseren van relevante ouderactiviteiten zoals informatiebijeenkomsten over VVE, koffie-ochtenden en/of inloopuren, kan de betrokkenheid van ouders verder vergroot worden. Ouderbeleid, gebaseerd op een analyse van de ouderpopulatie, zal binnenkort ontwikkeld worden. Uitvoering VVE Zowel de school als de peuterspeelzaal werken met een geschikt VVE-programma en voeren dat volgens planning uit. Het pedagogisch en educatief handelen van leerkrachten en leidsters is over het algemeen stimulerend voor de brede ontwikkeling van de kinderen en de taalontwikkeling krijgt hierbij veel aandacht. Overigens zijn er wel kwaliteitsverschillen tussen leidsters en leerkrachten geconstateerd. Met name op de peuterspeelzaal kan nog meer ruimte worden gecreëerd voor talige interactie met en tussen kinderen. Ook kan de ontluikende geletterdheid meer gestimuleerd worden door in de ruimte materialen als een lettermuur en/of schrijfmateriaal op te nemen. Afstemming en zorg De leidsters en de leerkrachten volgen de ontwikkeling van de kinderen regelmatig door observaties en toetsen. Als daar aanleiding voor is, krijgen kinderen extra ondersteuning. Zo nodig wordt externe zorg ingeschakeld. De zorg wordt planmatig uitgevoerd, hoewel de doelen en aanpak in de handelingsplannen nog concreter beschreven kunnen worden. Kwaliteitszorg en doorgaande lijn De school gebruikt een kwaliteitszorgsysteem, waarin tot nu toe VVE niet expliciet was opgenomen. Vanaf het komend schooljaar is dat wel het geval. De peuterspeelzaal wil het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters systematisch verbeteren en borgen door na de certificering voor het programma, video-coaching in te zetten voor alle leidsters. Sinds de wijziging van de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor het onderwijsachterstandenbeleid zijn school en peuterspeelzaal uit elkaar gegroeid en hebben hun eigen keuzes gemaakt voor het programma en werkwijze. Wel vindt nog altijd een warme overdracht van gegevens plaats. Sinds kort is VVE op gemeentelijk niveau weer gestart en vindt overleg plaats in LEA-verband. Onderzoeksdatum: 21-06-2012 Pagina 4 van 8
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Skarsterlân Skarsterlân A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool Ja Ja A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 - A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse 2 - educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Ko Totaal Kleuterplein A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 - A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor VVE? 3 - A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd 3 - (opleiding) A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 - A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVEprogramma) 4 3 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 - A0.1 De is wel recent bezocht door de GGD, maar de basisvoorwaarden voor VVE zijn niet meegenomen in dit onderzoek. A5.4 Alle leidsters zijn geschoold voor het VVE-programma Ko-totaal. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 2 B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal B1 Noch de school, noch de peuterspeelzaal heeft een uitgeschreven VVE-ouderbeleid, gebaseerd op een analyse van de ouderpopulatie. B2 De ouders krijgen geen specifieke informatie over voor- en vroegschoolse educatie. B4 De ouders van de peuterspeelzaal krijgen per mail informatie over het thema op de groep. Daarin wordt ook aandacht besteed aan liedjes, opzegversjes en boekjes die de ouders thuis kunnen gebruiken. Diverse ouders zijn thuis met deze activiteiten bezig. B5 Er worden geen ouderavonden of informatiebijeenkomsten over VVE georganiseerd. Onderzoeksdatum: 21-06-2012 Pagina 5 van 8
C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en 2 3 spel- en taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en 2 3 tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen C1.1 De peuterspeelzaal gebruikt het programma Ko-totaal, de basisschool Kleuterplein. C2.5 De ruimtes zijn aantrekkelijk ingericht met verschillende hoeken met echte materialen; kasten zijn voorzien van pictogrammen. Wat ontbreekt zijn materialen die ontluikende en beginnende geletterdheid uitlokken, zoals een lettermuur en themawoorden. C3.3 Hoewel verschillen tussen de leidsters zijn geconstateerd, wordt op de peuterspeelzaal nog weinig aandacht besteed aan het bevorderen van de interactie met en tussen kinderen onderling. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg Onderzoeksdatum: 21-06-2012 Pagina 6 van 8
wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden D1.1 Het systematisch volgen van de brede ontwikkeling van de peuters, gebeurt alleen voor de doelgroepleerlingen. Voor deze kinderen worden zo nodig ook handelingsplannen gemaakt en geëvalueerd. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE 3 2 regelmatig E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle 2 3 kinderen E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken - 2 De E2 E6 De leidsters van De zijn allemaal gecertificeerd voor het programma Ko-totaal. Via video-opnames en daaraan gekoppelde coaching zorgt de organisatie dat de kwaliteit van het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters wordt verbeterd en geborgd. De basisschool hanteert een systeem voor kwaliteitszorg, maar bekijkt het beleid en de uitvoering van VVE daarin nog niet apart. Overigens is er al wel een schriftelijk plan om dit vanaf het schooljaar 2012-2013 wel te doen. Er zijn op gemeentelijk niveau nog geen afspraken over de te bereiken resultaten, dus een evaluatie van opbrengsten is niet aan de orde. Voor de school is dit niet als ontwikkelpunt beoordeeld omdat deze eigen opbrengstdoelen heeft geformuleerd en deze regelmatig evalueert. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 2 F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten 2 2 doorstromen naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar 2 2 afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- 2 2 en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de 2 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 F1-F7 Op gemeentelijk niveau is er overleg in LEA-verband. Sinds de wijziging van de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor het achterstandenbeleid zijn peuterspeelzaal en school uit elkaar gegroeid. Peuterspeelzaal en school hebben zich sindsdien niet gezamenlijk ontwikkeld, maar zijn ieder hun eigen weg gegaan. Onderzoeksdatum: 21-06-2012 Pagina 7 van 8
G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk - 2 afspraken G2 De resultaten zijn van voldoende niveau - 2 G3 Verlengde kleuterperiode - 3 G1-G2 Er zijn op gemeentelijk niveau nog geen afspraken over de te bereiken resultaten. De school heeft zelf wel prestatiedoelen opgesteld. Deze doelen zijn dit schooljaar niet gehaald. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Onderzoeksdatum: 21-06-2012 Pagina 8 van 8