DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE ZANDVOORT IN 2012

DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE ZANDVOORT IN 2012 Utrecht, maart 2013 3051063 Pagina 1 van 20

INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Zandvoort 7 1.1 Overzicht van de voor en de vroegscholen in Zandvoort 7 1.2 Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd 7 1.3 Het gemeentelijke VVE beleid 7 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen 11 2.1 Het bereik 11 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 11 3 Conclusies 15 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Pagina 2 van 20

Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in 2010-2011 in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 3 van 20

Pagina 4 van 20

Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Zandvoort. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin de zelfbeoordelingen van de locaties per kwaliteitsaspect. De inspectie heeft één voorschoollocatie bezocht om de oordelen te verifiëren. De oordelen weken hier niet ver af van de zelfbeoordeling. Daar waar er wel afwijkingen zijn in het oordeel, wordt dit in de tekst aangegeven. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 20

Pagina 6 van 20

1 VVE in de gemeente Zandvoort De gemeente Zandvoort heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf 1.3. 1.1 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Zandvoort In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Zandvoort. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Vroegschool: basisschool t Stekkie** De Duinroos* t Opstapje* Nicolaas* Rakker* Mariaschool Hannie Schaft* Hannie Schaft Dribbel Oranje Nassau Toelichting: Van de basisscholen zijn alleen basisschool De Duinroos en basisschool Nicolaas bevraagd. De ander basisscholen zijn niet bevraagd omdat zij volgens de gegevens van DUO nauwelijks tot geen leerlingen met een zogenaamd gewicht hebben. Basisschool Nicolaas heeft in de vragenlijst aangegeven geen VVE aan te bieden. Daardoor zijn er ook van deze basisschool geen gegevens beschikbaar. Peuterspeelzaal Rakker participeert sinds een jaar in de VVE. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd De gemeente heeft het Plan van aanpak voorschoolse educatie 2011-2014 toegestuurd. 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt hieronder weergegeven op welke punten de inspectie het beleid en uitvoering van de gemeente als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. Pagina 7 van 20

HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 2* 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2* 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 2 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2* DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3* 2b Gemeentelijk subsidiekader 2 Toelichting: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in een gesprek met de beleidsverantwoordelijken binnen de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Bij het onderdeel 2a geeft de gemeente zichzelf een strenger oordeel dan de inspectie. Uit de bekeken GGD-rapporten blijkt namelijk dat de zogenaamde 8 e domein wel door de GGD meegenomen wordt in haar oordeel. De onderdelen 1a6, 1a7 en 1c beoordeelt de inspectie kritischer dan de gemeente. Dit levert het volgende beeld op: Voldoende 1a5: Alle VVE-locaties gebruiken Piramide en het kindvolgsysteem van Piramide. Met de locaties zijn ook afspraken gemaakt over de frequentie van afname van de toetsen. 1b: VVE is, volgens het plan van aanpak van de gemeente, in de komende periode een vast onderdeel van de Lokaal Educatieve Agenda. Met de deelnemende peuterspeelzalen en kinderopvanginstellingen is afgesproken dat de beleidsadviseur Maatschappelijke Zaken en Dienstverlening en de praktijkbegeleider VVE zitting nemen in het overleg ten behoeve van de Lokaal Educatieve Agenda. 2a: Met de GGD zijn afspraken gemaakt over het beoordelen van het zogenaamde 8 e domein. Bij de gemeente was echter niet bekend per wanneer deze afspraak zou ingaan. Bij controle van een GGD-rapport van de bezochte locatie, bleek dat de GGD dit onderdeel al meeneemt in haar toezicht. Verbeterpunten 1a2: Het bereik Op basis van de onderwijsachterstandengelden is duidelijk dat de gemeente voor 23 peuters een VVE-aanbod dient te realiseren. Dit aantal is gebaseerd op het aantal peuters, waarvan de ouders een laag opleidingsniveau hebben, de zogenaamde gewichtenkinderen. Omdat de gemeente Zandvoort een bredere definitie hanteert van een doelgroeppeuter zijn er in Zandvoort meer VVE-plaatsen nodig dan deze 23. Hoeveel doelgroeppeuters Zandvoort heeft volgens de brede definitie is niet duidelijk. De gemeente heeft voldoende kindplaatsen gerealiseerd, maar het is niet duidelijk of al deze plekken door doelgroepkinderen worden bezet. Het is van belang om te bepalen op welke wijze doelgroeppeuters gesignaleerd kunnen worden die voldoen aan de criteria om als doelgroeppeuter geïndiceerd te worden, conform de doelgroepdefinitie van de gemeente. Het maken van concrete afspraken met de consultatiebureaus over protocollen en registratie van doelgroeppeuters kan hier een eerste belangrijke stap zijn. Ook is het nodig dat de gemeente haar definitie duidelijker omschrijft. Nu heeft zij in haar plan van aanpak in algemene bewoordingen beschreven dat ook peuters met een taal- en ontwikkelingsachterstand (ongeacht de opleiding van ouders) ook tot de doelgroep Pagina 8 van 20

behoren, maar de precieze invulling van wat er dan onder een taal- en ontwikkelingsachterstand wordt verstaan blijft onduidelijk. 1a3: Toeleiding Bij de toeleiding wordt gewaardeerd óf die op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. Omdat de gemeente nog geen sluitend systeem heeft om doelgroeppeuters (volgens de brede definitie) te signaleren, is er ook geen garantie dat alle peuters die dit nodig hebben, toegeleid worden naar een voorschool. Op dit moment ligt de verantwoordelijkheid voor de toeleiding van peuters naar een voorschool bij het consultatiebureau, terwijl de gemeente hier een wettelijke taak in heeft. Om ervoor te zorgen dat alle kinderen tijdig gesignaleerd worden en deelnemen aan een VVEprogramma, is het belangrijk dat de gemeente de regie neemt en met de betrokken partijen sluitende afspraken maakt over signalering, registratie en toeleiding. Hierdoor krijgt de gemeente beter zicht op het aantal doelgroeppeuters (sluitende registratie bij consultatiebureau) en kan de monitoring van de toeleiding naar VVE ter hand genomen worden om na te gaan of er een bereik van 100 procent gerealiseerd wordt, zoals vanuit de rijksregeling is aangegeven. 1a4: Ouders De gemeente Zandvoort heeft nog geen gericht gemeentelijk ouderbeleid. Dit betekent dat vanuit de gemeente nog geen antwoorden zijn gegeven op vragen zoals: - Welke ouders willen we bereiken? - Wat zijn hun wensen, mogelijkheden en omstandigheden? - Welke doelen willen we bereiken met ouderparticipatie in het kader van VVE? (Bijvoorbeeld ouders aansporen om ook thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten uit te voeren). - Hoe gaan we deze doelen bereiken? - Welke afspraken maken we hierover met de instellingen voor voorschoolse opvang en scholen? - Hoe meten we of de doelen bereikt zijn? Voor het daadwerkelijk actief betrekken van ouders bij de VVE-activiteiten, zowel thuis als op de VVE-locatie is het van belang dit in gericht beleid te formuleren. Op deze wijze wordt vanuit de gemeente ook actief aangemoedigd dat ouders, in het verlengde van wat er op de VVE-locaties gebeurt, ook thuis ontwikkelingsstimulerend gedrag gaan vertonen. 1a6: In de beleidsdocumenten van de gemeente is niet duidelijk welke externe zorgstructuur gecreëerd is voor kinderen die meer zorg nodig hebben dan de peuterspeelzalen kunnen bieden. Ook procedures voor het aanmelden van kinderen voor de externe zorgketen ontbreken. 1a8: Doorgaande lijn Om de doorgaande lijn in VVE tussen voor- en vroegscholen te coördineren, wordt verwacht dat er op gemeentelijk niveau (proces)afspraken gemaakt zijn over tenminste onderstaande punten: - De VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool; - De doorstroom van kinderen van een voorschool naar een vroegschool en bijbehorende warme overdracht; - De doorgaande lijn of afstemming van het aanbod, het pedagogisch klimaat en het educatief handelen tussen voor- en vroegschool; - De manier waarop met ouders wordt omgegaan; - De zorg en interne begeleiding voor leerlingen. De gemeente Zandvoort werkt met koppels. Er is echter nergens vastgelegd hoe de koppels de doorgaande lijn vorm moeten geven. 1a9: Resultaten De gemeente heeft nog geen afspraken gemaakt met schoolbesturen en instellingen voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk over wat de resultaten van VVE moeten zijn. Dit is een wettelijke verplichting, opgenomen in de OKE-wet en overgenomen in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Wet op het primair onderwijs. 1c: Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Pagina 9 van 20

De kwaliteit en resultaten van VVE worden door de gemeente nog niet systematisch gemonitord en geëvalueerd. 2b: Gemeentelijk subsidiekader In haar plan van aanpak verwijst de gemeente naar de wettelijke vereisten. Het is echter niet duidelijk of en hoe deze wettelijke vereisten terugkomen in de subsidie voorwaarden die de gemeente stelt aan de VVE-uitvoerders. Pagina 10 van 20

2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen Een deel van de voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 heeft een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep 't Stekkie 20 6 't Opstapje 22 2 Rakker 28 4 Hannie Schaft 38 2 Dribbel 56 0 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 14 doelgroeppeuters op de voorscholen. Dit is aanzienlijk minder dan wat de gemeente aangeeft. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen die gesubsidieerde VVE-groepen hebben en basisscholen in de gemeente met 15% of meer doelgroepkinderen hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Het gaat hierbij om 7 locaties. Deze vragenlijst is ingevuld en geretourneerd door 6 locaties. Eén locatie heeft de vragenlijst niet ingevuld omdat zij volgens eigen zeggen geen VVE aanbieden. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een peuterspeelzaal met een hoog percentage doelgroepkinderen bezocht. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. De inspectie heeft geen basisscholen bezocht aangezien uit de evaluaties bleek dat één basisschool geen VVE aanbod heeft. De andere basisschool heeft de inspectie om bijzondere omstandigheden, waarin de basisschool zich bevindt, niet bezocht. De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien dat de gemeente Zandvoort werkt met koppels. Iedere peuterspeelzaal is gekoppeld aan een basisschool. In onderstaande tabellen staan de oordelen gebaseerd op de zelfevaluaties van de VVE-locaties en voor de voorscholen geverifieerd op 1 bezochte locatie. Bij basisscholen heeft dus geen verificatie plaatsgevonden. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen van de bezochte locatie overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Een aantal belangrijke kanttekeningen bij onderstaande tabellen: - Op gemeentelijk niveau moet goed bezien worden of de afwijkingen die de inspectie heeft aangetroffen bij de bezochte voorscholen ook van toepassing (kunnen) zijn bij de vroegscholen. - Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat sommige indicatoren niet in de vragenlijst zijn opgenomen en op sommige locaties geen oordeel is gegeven. - Tot slot heeft de inspectie ervoor gekozen om in deze rapportage geen oordeel uit te spreken over de kwaliteit van het pedagogisch en educatief handelen. Daarvoor is te weinig onderzoeksmateriaal aanwezig, mede doordat dit onderdeel niet is opgenomen in de zelfevaluatie. Pagina 11 van 20

Tabel 2.2 De frequentie van oordelen die uit de zelfevaluatie (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de bezochte locaties, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen). CONDITIES 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 5 = A0.2 VE-basisvoorwaarden 1 4 = A2 Groepsgrootte 5 = A3 "Dubbele bezetting" 1 5 = A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 3 2 - A5.2 Opgeleide leidsters 5 = A5.3 Nederlands spreken 5 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters 2 4 - A5.5 arlijks opleidingsplan 1 4 - Toelichting: De voorscholen beschikken allen over een recent GGD-rapport waarbij het 8 e domein (voorschoolse educatie) ook is beoordeeld. Aangezien de GGD de voorscholen heeft getoetst vormt de inspectie zich op de onderdelen A2 tot en met A5 geen nieuw oordeel. Echter, bij het onderzoek bleek dat de doelgroeppeuters drie dagdelen de peuterspeelzaal bezoeken. Dit is in overeenstemming met de afspraken die de peuterspeelzaal heeft gemaakt met de gemeente. Met drie dagdelen (9 uur VVE per week), zit de gemeente Zandvoort echter onder het wettelijke minimum van 10 uur VVE per week. OUDERS 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 4 2 - B2 Vooraf info aan ouders 6 = B3 Intake 6 = B4 Thuis VVE-activiteiten 1 5 - B5 VVE-participatie van ouders op 2 4 + school B6 Info ouders over ontwikkeling kind 1 5 - Toelichting: Op de meeste locaties is nog geen sprake van gericht ouderbeleid, waarbij is aangegeven welke doelen gesteld zijn, wat de wensen en mogelijkheden van ouders zijn, welke acties worden ondernomen en hoe en wanneer gemeten wordt of de doelen bereikt zijn. Hoewel ouders over het algemeen wel goed geïnformeerd worden over VVE is er nog te weinig sprake van gerichte acties om de betrokkenheid van de ouders bij de ontwikkeling van hun kind te vergroten. Voor succesvol VVE is het van belang dat ouders thuis en/of op de voor- en vroegschool ook actief de ontwikkeling van hun kind stimuleren. Voor VVE-locaties is het een belangrijke taak om ouders gericht hiertoe aan te moedigen. Het gaat hierbij vooral om die ouders die nog onvoldoende ondersteunend gedrag laten zien. Dit betekent voor de meeste locaties vaak dat de aandacht verschoven dient te worden van aanbod gerichte activiteiten, naar meer maatwerk activiteiten om ouders gericht te helpen in hoe ze hun kind kunnen ondersteunen. Pagina 12 van 20

KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 6 = C1.2 Doelgerichte planning 1 5 - C1.4a Opklimmende 1 moeilijkheidsgraad C1.4b Brede ontwikkeling 5 C1.4c Leeftijddifferentiatie 5 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 5 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 5 Toelichting: Dit aspect gaat veelal over het handelen van de leidsters en leerkrachten in de groep. Daarom zijn hier nauwelijks vragen over opgenomen in de vragenlijst. De inspectie onthoudt zich van een uitspraak over het pedagogisch (C2) en het educatief (C3) handelen. De meeste indicatoren van pedagogisch en educatief handelen komen niet voor in de digitale vragenlijst. Uit de digitale vragenlijsten en het onderzoek op de bezochte locatie blijkt dat er nog duidelijk winst geboekt kan worden door het aanbod beter vast te leggen in doelgerichte planningen. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 1 5 = D1.2a Planning hele groep 1 5 D1.2b Planning kleine groep = D1.2c Planning (zorg)leerlingen 2 4 D1.3 Evaluatie begeleiding 5 1 - D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 3 3 D2.2b Overleg ouders over externe zorg = D2.3 Volgen van de externe zorg 1 5 = Toelichting: Op alle locaties wordt gebruik gemaakt van een observatiesysteem om de brede ontwikkeling van de kinderen te volgen. Daardoor hebben leidsters en leerkrachten tijdig in beeld welke kinderen extra zorg nodig hebben. Deze kinderen krijgen doorgaans extra aandacht in een kleine groep. Een aandachtspunt is echter het evalueren van de extra begeleiding. Uit de bekeken planningen is namelijk niet duidelijk dat de leidsters het effect van extra zorg nagaan en zo nodig vervolgacties plannen. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 1 5 = E2 VVE evalueren 2 4 + E3 Opbrengsten evalueren 1 5 = E4 Verbetermaatregelen 1 5 - E5 VVE borgen 1 5 - E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 - Pagina 13 van 20

Toelichting: Vanuit de gemeente zijn geen inhoudelijke criteria gesteld aan de kwaliteitszorg binnen de locaties. Ook de locaties hebben daarin zelf geen actie ondernomen. De gemeente heeft een praktijkbegeleider in dienst, die de peuterspeelzalen regelmatig bezoekt. Het is echter niet duidelijk welke kwaliteitsnormen en richtlijnen specifiek voor VVE gehanteerd worden. Hierdoor ontbreekt het nog aan concreet doelgericht beleid waardoor er nog te weinig gestuurd kan worden op concrete resultaten. DOORGAANDE LIJN 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 2 4 + F2 Doorstroom naar vroegschool 1 4 - F3 Warme overdracht 1 = F4 Afstemming aanbod 3 3 + F5 Afstemming ped/educ handelen 3 3 + F6 Afstemming over ouders 2 4 - F7 Afstemming begeleiding/zorg 4 2 - Toelichting: Alle peuterspeelzalen zijn gekoppeld aan een basisschool. De koppels gebruiken over het algemeen ook hetzelfde VVE-programma. Voor zover ouders daar mee instemmen, stromen de peuters doorgaans ook door naar de basisschool die aan de peuterspeelzaal gekoppeld is. Ondanks deze positieve voorwaarden voor een doorgaande lijn, geeft de helft van de locaties aan dat er geen sprake is van afstemming in het pedagogisch en didactisch handelen. De inspectie oordeelt hier positiever omdat de locatie die is bezocht een goede en vergaande samenwerking heeft met de basisschool. De afstemming over ouders en de zorg en begeleiding is bij de meeste locaties nog een aandachtspunt. OPBRENGSTEN VAN VVE 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten - - - - G2 Niveau VVE-resultaten - - - - Toelichting: Omdat op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt zijn over de gewenste resultaten van VVE doet de inspectie nog geen uitspraak over de resultaten. Pagina 14 van 20

3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. VVE op gemeenteniveau Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De gemeente Zandvoort heeft de afgelopen jaren beleid gevoerd om VVE te implementeren in de gemeente. De definitie van doelgroeppeuter is uitgebreid, waardoor meer peuters in aanmerking komen voor VVE. De peuterspeelzalen zijn allen gekoppeld aan een basisschool en werken doorgaans met hetzelfde VVE-programma als de basisschool. Dit zijn belangrijke voorwaarden om een doorgaande lijn te creëren en te waarborgen. Daarnaast heeft de gemeente een praktijkbegeleider in dienst die de voorscholen ondersteunt bij het implementeren van VVE. Wat op dit moment nog de aandacht verdient is een meer beleidsmatige aanpak, waarbij er vanuit de gemeente een stevige impuls kan uitgaan naar het tot stand brengen van een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor VVE van alle betrokken partners. Er is op dit moment geen concrete Lokaal Educatieve Agenda, waarin schoolbesturen en scholen ook participeren en waarin, onder verantwoordelijkheid van de wethouder, concreet beleid en heldere afspraken gemaakt zijn. Om op gemeentelijk niveau de kwaliteit van VVE te verbeteren is het van belang dat samen met de betrokken partners gewerkt wordt aan: - Het vaststellen van wat het concrete inhoudelijke resultaat van VVE moet zijn. Om na te kunnen gaan of de inspanningen van de voor-en vroegscholen het gewenste effect hebben, zal de gemeente met de betrokken partijen nadere afspraken moeten maken over de te behalen resultaten. - Het maken van afspraken komen over het toeleiden van doelgroepkinderen naar de voorschool (worden de juiste kinderen bereikt en wat doe je om de moeilijk bereikbare groep in de voorschool te krijgen?). Dit betekent niet alleen het opstellen van heldere procedures en protocollen voor het signaleren en registreren van doelgroepkinderen door de consultatiebureaus. Ook het stimuleren van ouders om hun kind te laten deelnemen aan een voorschool verdient nog aandacht. - Het formuleren van concreet ouderbeleid, waarbij het doel vooral gericht is op het vergroten van de betrokkenheid van ouders bij het stimuleren van de ontwikkeling van hun kinderen. - Het vaststellen van kwaliteitsstandaarden waar de VVE-locaties aan moeten voldoen. Dit betekent ook het maken van afspraken over de wijze waarop zij gaan verantwoorden dat ze aan deze kwaliteitsvoorwaarden voldoen. Tenslotte kan de gemeente Zandvoort haar doorgaande lijn van voor- naar vroegschool nog verder optimaliseren door afspraken te maken met betrokkenen over de versterking van de inhoudelijke samenwerking. VVE op locatieniveau De VVE-locaties in Zandvoort kennen over het algemeen een goede basis voor peuters en kleuters om zich optimaal te ontwikkelen. Ook is het werken met koppels een goede basis om de doorgaande lijn te waarborgen. Op de meeste locaties is VVE-coördinatie aanwezig. Op een aantal onderdelen kunnen de locaties zich verder ontwikkelen. Hierbij gaat het om de volgende onderdelen: - Het bieden van voldoende VVE-tijd. Om kinderen optimaal te laten profiteren van VVE is het nodig dat er minimaal 10 uur VVE per week aangeboden wordt per kind. Uit controle Pagina 15 van 20

bleek echter dat in de gemeente Zandvoort drie dagdelen (9 uur ) VVE aangeboden wordt. - Het ontwikkelen van gericht ouderbeleid om ouders daadwerkelijk zo ver te krijgen dat zij, in het verlengde van de VVE-activiteiten, ook thuis hun kinderen actief stimuleren in hun ontwikkeling. - Een doelgerichte planning die voorziet in een gedifferentieerde aanpak en aanbod dat afgestemd is op de individuele behoeften van de kinderen. - Ook het evalueren van de zorg en begeleiding is op de meeste locaties nog een aandachtspunt. - Daarnaast kan de kwaliteit van VVE nog verder versterkt worden wanneer de locaties een kwaliteitszorgcyclus voor VVE hanteren dat uitgaat van regelmatig evalueren, planmatig werken aan verbeteractiviteiten en borgen van de kwaliteit. - Tenslotte kan de samenwerking tussen de voor- en vroegscholen nog versterkt worden door ook gezamenlijk op te trekken als het gaat om de inhoudelijke afstemming (aanbod, pedagogisch en didactisch handelen, ouderparticipatie en zorg en begeleiding). Pagina 16 van 20

Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? 3 - Of de kleuter een leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de kleuter een taal- of ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode in groep 1 blijkt dat kind een taal- en/of Nee ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het Rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Nee Nee 2 Nee 2 Nee 3 3 Nee 2 Nee 2 Nee Nee Pagina 17 van 20

Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Zowel het consultatiebureau als de peuterspeelzalen informeren ouders Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? 3 3 3 3 3 Nee 2 3 3 3 3 3 Pagina 18 van 20

Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) 3 3 3 3 Nee 2 3 Nee 1 Nee Nee 3 Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van 3 Pagina 19 van 20

VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) 3 Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Antwoord Oordeel 3 Nee Nee 2 Nee Nee 3 Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Certificering Educatief Programma. In ons geval Piramide of Puk & Co. Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan Nee 2 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Pagina 20 van 20