RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ JENAPLANSCHOOL DE OPBOUW Plaats: Bolsward BRIN-nummer: 06UB Onderzoek uitgevoerd op: 19 mei 2009 Conceptrapport verzonden op: 3 juni 2009 Rapport vastgesteld te Groningen op: 23 juni 2009 Reproductie het rapport zonder toestemming de inspectie of de school vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm. Rapport bevindingen 06UB Jenaplanschool De Opbouw te Bolsward
Pagina 2 11
lp o 1. INLEIDING De Inspectie het Onderwijs heeft op 19 mei 2009 een onderzoek uitgevoerd op De Opbouw om na te gaan of er sprake is tekortkomingen in de kwaliteit het onderwijs en/of de naleving wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Tijdens het onderzoek naar kwaliteitsverbetering dat is uitgevoerd op 24 maart 2007 zijn tekortkomingen vastgesteld in de opbrengsten en de onderwijskwaliteit op De Opbouw. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 14 juni 2007. De kwaliteit het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hier voert de inspectie nu een onderzoek uit om na te gaan in hoeverre de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Onderzoeksopzet Uit het waarderingskader zijn, naast de opbrengsten, indicatoren onderzocht met betrekking tot de kwaliteitszorg. Daarnaast zijn de indicatoren die in 2007 als onvoldoende zijn beoordeeld en de normindicatoren onderzocht. Naast deze kwaliteitsaspecten heeft de inspectie tevens een aantal wettelijke aspecten onderzocht. Onderzoek en analyse documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Het betreft hier de schoolgids, het schoolplan en het verslag een uitgevoerde audit. Onderzoek op locatie, waarbij: o schooldocumenten zijn bestudeerd; o de onderwijspraktijk is geobserveerd in alle groepen; o gesprekken met de directie, de zorgcoördinator en met leraren zijn gevoerd. Aan het eind het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies het schoolbezoek besproken met de directie en een vertegenwoordiger het bevoegd gezag. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het toezichtkader primair onderwijs 2005. Daarnaast is gebruik gemaakt aanvullende normeringen die opgenomen zijn in de notitie 'Analyse en waarderingen opbrengsten' (versie: maart 2009). In het jaarwerkplan 2009 verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Al deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 3 11
Pagina 4 11
lp o 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs/voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm een score. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. 2. 3. 4. 5. slecht onvoldoende voldoende goed niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Resultaten 12.1 De resultaten de leerlingen aan het eind de schoolperiode liggen ton minste op liet niveau dat op grond de kenmerken de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden de leerlingen liggen op een niveau dat mag _ worden vei wacht. Ontwikkeling leerlingen 1 2 3 4 5 13.1 De resultaten de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen cn wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat np grond * de kenmerken de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun _ mogelijkheden. Kwaliteitszorg 1 2 3 4 1.1 De school heeft inzicht in du verschillen in onderwijsbehoeften haar # leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit haar opbrengsten. * 1.3 De school evalueert regelmatig het leren cn onderwijzen. * 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school boigt de kwaliteit hut leren en onderwijzen. 1.6 De school lapporlccrt aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde A kwaliteit het onderwijs. 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde _ zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan # voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau leerjaar 8. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften leerlingen met een taalachterstand. Pagina 5 11
m O Didactisch handelen 1 2 3 4 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 1 2 3 4 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij do onderwijsactiviteiten. Begeleiding 1 2 3 4 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem instrumenten en piocedures _ voor hel volgen de prestaties en do ontwikkeling de leerlingen. Zorg 1 2 3 4 11.3 De school voert do zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten de zorg na. Wet- en regelgeving De school hooft do vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan do inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16). Hot bestuur hoeft het vastgestelde zorgplan aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 19). De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WPO, artikel 8). ja nee 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie constateert dat het onderwijs op De Opbouw een aantal risico's kent, vooral op het terrein de eindresultaten, het didactisch handelen en het planmatig uitvoeren de zorg. De resultaten aan het eind de basisschoolperiode blijven de afgelopen jaren achter bij de verwachtingen, maar de opbrengsten gedurende de basisschoolperiode zijn voldoende niveau. De Opbouw is een school in ontwikkeling. Na het periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO) 2004, waarbij de school in een traject geïntensiveerd toezicht terecht is gekomen, heeft de school zich op meerdere kwaliteitsaspecten weten te verbeteren. Dit is gebleken uit het onderzoek naar kwaliteitsverbetering dat door de inspectie is uitgevoerd in 2007. Het aanbieden de leerinhouden tot en met het niveau leerjaar 8 en de eindopbrengsten waren in 2007 de belangrijkste tekortkomingen, waardoor de kwaliteit het onderwijs door de inspectie nog als risicovol is beoordeeld. Met betrekking tot beide knelpunten heeft de school zich weten te verbeteren. Naast deze positief beoordeelde aspecten, vraagt de inspectie aandacht voor enkele onderdelen waar de kwaliteit verbetering behoeft. Het betreft hier met name het afstemmen het leerstofaanbod Nederlandse taal op de kerndoelen, de taakgerichte werksfeer en de planmatige uitvoering de zorg. Hieronder licht de inspectie haar oordelen nader toe. Pagina 6 11
lp o Toelichting Resultaten Omdat de school in 2007 een aangepast arrangement heeft gekregen en de school de afgelopen twee jaar gewerkt heeft aan de verbetering de geconstateerde tekortkomingen, heeft de inspectie vooral gekeken naar de eindopbrengsten de afgelopen twee schooljaren. Na analyse de gegevens de landelijk genormeerde leerlingvolgsysteemtoets de groepen 8 blijkt dat de leerlingresultaten één jaar onder en één jaar op het niveau liggen dat op grond de leerlingpopulatie mag worden verwacht. Daarom beoordeelt de inspectie in dit geval de eindopbrengsten niet. De resultaten gedurende de schoolloopbaan zijn voldoende niveau, wege de voldoende resultaten voor technisch lezen in groep 3, rekenen en wiskunde in groep 5 en 6 en begrijpend lezen in groep 5 en 6. De resultaten voor technisch lezen in groep 4 en rekenen en wiskunde in groep 4 zijn wel onvoldoende. Wel merkt de inspectie op dat deze gegevens gerelativeerd dienen te worden, gezien het geringe aantal leerlingen (2) in groep 4. De school volgt de sociaal-emotionele ontwikkeling al haar leerlingen middels een signaleringslijst. Desondanks kan de inspectie de mate waarin de leerlingen sociale vaardigheden beheersen niet beoordelen, omdat er voor dit instrument geen landelijke normen zijn. De school heeft één leerling met leerlinggebonden financiering en een eigen leerlijn. Voor deze leerling is handelingsplanning opgesteld. Er is echter niet een realistisch en gedifferentieerd ontwikkelingsperspectief voor het einde de basisschool vastgesteld. Hierdoor ontbreken ook concrete tussendoelen en is het niet mogelijk om na te gaan of deze leerling op het verwachte niveau presteert. Daarom is indicator 13.2 als onvoldoende beoordeeld. Kwaliteitszorg De inspectie beoordeelt het inzicht de school in de onderwijsbehoeften de leerlingenpopulatie als onvoldoende. De school heeft onlangs nieuwe criteria besproken en gegevens met betrekking tot de achtergrond de leerlingen verzameld. Binnenkort volgt de analyse deze gegevens en zal de school de consequenties voor de inrichting haar onderwijs beschrijven. De school evalueert het onderwijsleerproces vooral op aspecten die verband houden met het schoolconcept. Hierbij worden ook de ouders betrokken. Onderdelen als het didactisch handelen en het uitvoeren de zorg komen hierbij echter onvoldoende aan de orde. Daarom is indicator 1.3 als onvoldoende beoordeeld. De school is voornemens om volgend jaar het werken met kwaliteitskaarten in te voeren en ook zal onder de leerlingen een enquête worden afgenomen. Leerstofaanbod De inspectie constateert dat de leerinhouden voor voldoende leerlingen tot en met het niveau groep 8 worden aangeboden. Dit was in 2007 nog niet het geval. Daarnaast is het beredeneerd aanbod in de groepen 1 en 2 verder beschreven op het gebied de wiskundige oriëntatie en zijn leerlijnen uitgewerkt. Ook is de registratie de vorderingen en ontwikkeling de leerlingen in de onderbouw verbeterd. Pagina 7 11
jjé o De school kan op dit moment niet aantonen dat het aanbod voor Nederlandse taal dekkend is voor de kerndoelen. Na het inspectiebezoek heeft de school een document aangeleverd waarin een koppeling wordt gemaakt tussen de kerndoelen en de leermiddelen die de school gebruikt. Er is echter geen sprake een inzichtelijke planning het daadwerkelijke aanbod waaruit blijkt aan welke tussendoelen is gewerkt. Daarom is indicator 3.1 als onvoldoende beoordeeld. Didactisch handelen De kwaliteit de uitleg de leraren is (net als in 2007) voldoende, hoewel er verschillen zijn tussen de leraren. Een aandachtspunt is de organisatie de instructie. Hierbij ligt de nadruk op het geven instructie aan individuele leerlingen en/of kleinere groepjes en het lopen hulprondes. Omdat deze instructievormen veelal kort duren, is er in sommige gevallen geen sprake een gestructureerde lesopbouw met expliciet aandacht voor een terugblik, het activeren de voorkennis, een begeleide inoefening en het afsluiten lessen. Ook het werken met concrete materialen en het visueel ondersteunen de instructie komt weinig voor. De inspectie constateert dat de werkhouding leerlingen, vooral tijdens het zelfstandig werken en samenwerken, onvoldoende taakgericht is. Relatief veel leerlingen hebben veel tijd nodig om aan het werk te gaan, 'dromen' en/of zijn te lang bezig met organisatorische zaken, zoals het pakken pennen, schriften en leermiddelen, het toiletbezoek, e.d. De leraren begeleiden deze leerlingen nauwelijks en maken ook onvoldoende duidelijk welke leerhouding hen verwacht wordt. Zorg en begeleiding De zorgstructuur is de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd. Er is een sluitend systeem instrumenten en procedures voor het volgen de prestaties en ontwikkeling leerlingen en voor het signaleren leerlingen die extra zorg behoeven. Toch is de inspectie oordeel dat de planmatigheid de zorg kan verbeteren. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat de school haar eigen criteria voor het instellen handelingsplannen met enige regelmaat niet volgt. Voor teveel leerlingen met D- en E-scores ontbreken doelgerichte handelingsplannen. De achterstanden worden wel geconstateerd en er zijn aantekeningen over extra ondersteuning aanwezig middels 'verbeterplannen'. De school loopt met deze werkwijze echter het risico dat leerlingen te laat die zorg krijgen die zij nodig hebben. Van de aanwezige handelingsplannen wordt de extra hulp nu, in tegenstelling tot 2007, op voldoende wijze geëvalueerd. Pagina 8 11
3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie het Onderwijs aan De Opbouw een aangepast arrangement toe. De school blijft onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit uiterlijk in mei 2011 weer voldoende niveau is. De inspectie voert in het eerste kwartaal 2011 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In aanvulling hierop maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en eventueel tussentijdse onderzoeken naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. Het bevoegd gezag dient binnen zes werkweken gerekend af de vaststelling het rapport een plan aanpak aan de inspectie te sturen. De inspectie beziet of het plan aanpak voldoet aan de volgende kenmerken: de voorgenomen activiteiten sluiten aan bij de geconstateerde kwaliteitsproblemen; de activiteiten zijn voldoende concreet beschreven en gepland zodat de inspectie er in het vervolg het toezicht op kan aansluiten; het is aannemelijk dat het plan aanpak leidt tot een verbetering de geconstateerde kwaliteitsproblemen. Pagina 9 11
lp o Pagina 10 11
p o 4. VISIE VAN HET BEVOEGD GEZAG Middels dit hoofdstuk wil het bestuur de ABBS Jenaplanschool de Opbouw haar zienswijze geven op het definitieve Rapport Bevindingen het onderzoek dat de inspectie op onze school heeft uitgevoerd op onze school op 19 mei 2009. Zoals de inspectie ook zelf heeft beschreven in het rapport bij 2.2 Beschouwing is de Opbouw een school in ontwikkeling waarbij de school zich in het onderwijs en zorg continu aan het verbeteren is. In 2004 was de school na een kwaliteitsonderzoek de inspectie terecht gekomen in geïntensiveerd toezicht en heeft het bestuur en team directie en leerkrachten er hard aan gewerkt om verbeteringen door te voeren, zodat in 2007 werd geconstateerd door de inspectie dat er veel tekortkomingen waren weggewerkt. De knelpunten die nog in 2007 waren geconstateerd zijn daarna opgepakt en op 19 mei 2009 niet meer als onvoldoende beoordeeld door de inspectie. Naar de mening het bestuur zijn de tekortkomingen die geconstateerd zijn op 19 mei 2009 niet omgrijk en snel oplosbaar en daarom vindt het bestuur de beoordeling de inspectie zwaar gewaardeerd. Hieronder wordt ingegaan op de door de inspectie geconstateerde tekortkomingen en kort de acties beschreven die hierop zijn of nog worden ondernomen. Ontwikkeling leerlingen: Voor de leerling met leerlinggebonden financiering is het handelingsplan aangepast met tussendoelen. Kwaliteitszorg: De acties zoals in het rapport beschreven, stonden gepland voor begin schooljaar 2009/2010. Deze acties zijn al in uitvoering en zullen in september 2009 worden afgerond. Leerstofaanbod, Nederlandse taal: Dit schooljaar is nog aantoonbaar aan welke tussendoelen is gewerkt. Didactisch handelen, taakgerichte werksfeer: Hoewel wij zelf mening zijn dat de taakgerichte werksfeer goed op orde is en in het verleden dit nooit eerder als onvoldoende is beoordeeld, kijken wij hier toch kritisch naar om verbeteringen hierin door te voeren. Zorg, planmatige uitvoering: Naar onze mening is de zorg altijd geboden, wel zullen wij de bestaande procedure omzetten naar het opstellen een handelingsplan in plaats een verbeterplan. Wij verwachten begin 2010 klaar te zijn met de uitvoering alle acties en voor een nieuw onderzoek om aan te kunnen tonen aan alle indicatoren te voldoen. Daarnaast hebben wij dan ook de verwachting dat de eindopbrengsten 2009/2010 voldoende zullen zijn. Pagina 11 11