DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL IN 2012

DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL IN 2012 Utrecht, februari 2013 3499362 Pagina 1 van 23

INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Krimpen aan den IJssel 7 1.1 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Krimpen aan den IJssel 7 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd 7 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid 7 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen 11 2.1 Het bereik 11 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 11 3 Conclusies 16 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen 22 Pagina 2 van 23

Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in 2010-2011 in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 3 van 23

Pagina 4 van 23

Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Krimpen aan den IJssel. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 23

Pagina 6 van 23

1 VVE in de gemeente Krimpen aan den IJssel De gemeente Krimpen aan den IJssel heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf 1.3. 1.1 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Krimpen aan den IJssel In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Krimpen aan den IJssel. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool: kinderdagverblijf Vroegschool: basisschool De Madelief** De Goudvis, loc. Lage Vijver* Het Mozaïek* Pippeloentje** De Goudvis, loc. Ouverturelaan 101* Rudolf Steiner School * De Leeuwerik* De Goudvis, loc. Staccato 9a* Het Octaaf* t Ruytertje** De Goudvis, loc. Groenendaal 3* De Fontein* Zonneroosje* De Goudvis, loc. Binnenweg 24* De Paperclip* ZieZo* De Wegwijzer* Doremi* cobus Koelmanschool* Dikkertje Dap* Johannes Calvijnschool * PC Bs Het Kompas** Kortland** Admiraal de Ruijter** Basisscholen De Wegwijzer, Rudolf Steiner en Het Mozaïek hebben in hun vragenlijst aangegeven dat ze geen VVE aanbieden. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd - Document bereik doelgroeppeuters 2011 door opgave CJG, januari 2012 - Uitvoeringsprogramma "Het Jonge Kind" Krimpen aan den IJssel, maart 2011 - Toetsingskader VVE, febr. 2011 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het gemeentelijke beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). Pagina 7 van 23

De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 3 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 2 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Toelichting: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 3 Voldoende 1a1 Doelgroepdefinitie De gemeente Krimpen aan den IJssel hanteert voor de peuters een brede doelgroepdefinitie: peuters tot vier jaar die het risico lopen op een ontwikkelingsachterstand, met name op het gebied van spraak-taalontwikkeling en/of waarbij omgevingsfactoren de spraaktaalontwikkeling negatief beïnvloeden (uit: Uitvoeringsprogramma Het Jonge Kind). Er zijn geen afspraken met de scholen gemaakt over wat een doelgroepkleuter is. 1a3: toeleiding Bij de toeleiding wordt gewaardeerd of die op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. De gemeente heeft concrete afspraken met het consultatiebureau om zorg te dragen voor de indicering van doelgroepkinderen. Als ouders niet op het consultatiebureau verschijnen worden zij actief benaderd om alsnog te komen. Ook zijn er goede contacten met de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven die aan het consultatiebureau doorgeven of een doelgroepkind zich heeft aangemeld. De voorscholen kunnen ook een verzoek indienen bij het consultatiebureau om een al geplaatst kind alsnog op te roepen en te indiceren als er een vermoeden is van een (risico op) achterstand. Hiermee heeft de gemeente een sluitend systeem voor werving en toeleiding van doelgroeppeuters naar voorschoolse educatie. 1a5: Integraal VVE-programma In de OKE-wet is aangegeven dat voor de voorschoolse educatie een programma moet worden gebruikt waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. De gemeente heeft in het uitvoeringsprogramma Het Jonge Kind aangegeven dat de VVE-locaties moeten werken met een integraal VVE programma conform, de OKEwet. Dit is overigens nog niet op alle locaties het geval, zo blijkt uit de verschillende onderzoeken. Pagina 8 van 23

1a6: Externe zorg De gemeente is op dit moment bezig met de inrichting van de Zorg Advies Teams (ZAT) voor 0-4 jarigen. Voorscholen die zorgen hebben over bepaalde peuters kunnen dit in het ZAT bespreken. Door deelname van verschillende externe zorgverleners aan dit netwerk, kan er snel en adequaat ingespeeld worden op de zorgvraag. 1b: VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau De gemeente zet zich in om zowel in de aansturing van VVE als in de uitvoering van VVE een coördinerende rol te spelen. Er is in het kader van de Agenda Jeugd en Onderwijs een jaarlijks besturenoverleg breed, waaraan alle betrokken partners deelnemen. Hier is VVE ook een agendapunt. Daarnaast is er een VVE-denktank, waarin ook alle betrokken partners participeren en waar concrete zaken worden besproken om de samenwerking tussen de partners te vergroten. De bezochte instellingen geven aan dat deze denktank een goed initiatief is en concrete zaken oplevert die op termijn de kwaliteit van de uitvoering van VVE gunstig zullen beïnvloeden. 2a: GGD-rapport De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt en dat er recente GGD-rapporten zijn. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (art. 1.50 en 2.6) en de eisen aan de voorschoolse educatie (art. 1.50b en 2.8, en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie). 2b: Gemeentelijk subsidiekader De gemeente heeft een specifiek VVE-subsidiekader, waarin is aangegeven wat de gemeente van de instellingen voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk verwacht op het gebied van VVE. Hierdoor is voor de gemeente duidelijk of alle VVE-instellingen voldoen aan de voorwaarden, zoals aangegeven in de wet. 2 Verbeterpunten 1a2: Het bereik De gemeente Krimpen aan den IJssel heeft geen zicht op het aantal VVE-plaatsen dat op basis van de OAB-gelden gerealiseerd moet worden. Het aantal doelgroeppeuters volgens de eigen definitie bedraagt per augustus 2011: 57. Van deze doelgroeppeuters hebben 43 peuters daadwerkelijk VVE gevolgd. Hiermee voldoet de gemeente niet aan de landelijke doelstelling van 100% bereik. 1a4: Ouders De gemeente Krimpen aan den IJssel heeft nog geen gericht gemeentelijk ouderbeleid. Dit betekent dat vanuit de gemeente nog geen antwoorden zijn gegeven op vragen zoals: - Welke ouders willen we bereiken? Wat zijn hun wensen, mogelijkheden en omstandigheden? - Welke doelen willen we bereiken met ouderparticipatie in het kader van VVE? (Bijvoorbeeld ouders aansporen om ook thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten uit te voeren). - Hoe gaan we deze doelen bereiken? Welke afspraken maken we hierover met de instellingen voor voorschoolse opvang en scholen? - Hoe meten we of de doelen bereikt zijn? Voor het daadwerkelijk actief betrekken van ouders bij de VVE-activiteiten, zowel thuis als op de VVE-locatie is het van belang dit in gericht beleid te formuleren. Op deze wijze wordt vanuit de gemeente ook actief aangemoedigd dat ouders, in het verlengde van wat er op de VVE-locaties gebeurt, ook thuis ontwikkelingsstimulerend gedrag gaan vertonen. De gemeente heeft wel afspraken over de wijze waarop ouders geïnformeerd worden over VVE en over de intakeprocedure. Op dit moment worden er wel door de gemeente verschillende zaken gestimuleerd en/of gesubsidieerd, zoals een nauwe samenwerking tussen CJG en peuterspeelzalen/kinderdagverblijven als het gaat om opvoedingsvragen. Ook geeft de gemeente aan dat er gebruik gemaakt wordt van gezinsportfolio s, waarmee ouders gestimuleerd worden thuis VVE-activiteiten te doen. In hoeverre deze activiteiten ook het gewenste effect hebben is niet duidelijk. Pagina 9 van 23

1a7: Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen De gemeente heeft met de voor- en vroegscholen geen afspraken gemaakt over de manier waarop de voor- en vroegscholen zelf de kwaliteit van VVE in beeld moeten brengen en moeten borgen. De gemeente heeft uitsluitend afspraken gemaakt over de verantwoording van de wettelijke basisvoorwaarden, niet over de inhoudelijke kwaliteitsaspecten, zoals de competenties van de leidsters, de planmatige zorg en begeleiding, de doorgaande lijn, de inrichting van de lokalen, enz. 1a8: Doorgaande lijn De gemeente heeft afspraken gemaakt over de overdracht van gegevens van de peuters aan de basisscholen. Hiervoor is een overdrachtsformulier ontwikkeld. Daarnaast heeft de gemeente een VVE-denktank in het leven geroepen, waarin de verschillende partners vertegenwoordigd zijn. Deze denktank denkt proactief mee om de samenwerking tussen peuterspeelzaalwerk, kinderopvang, jeugdgezondheidszorg en onderwijs verder te optimaliseren (Uitvoeringsprogramma Jonge Kind). Hoewel er dus wel initiatieven en overleggen zijn, waarin de doorgaande lijn wordt besproken is er nog geen sprake van concreet beleid, concrete doelen en concrete afspraken met de voorschoolse instellingen en scholen over een soepele doorgaande lijn. Het gaat hier dan om onder andere beleid gericht op zoveel mogelijk doorstroom van voor- naar een vroegschool, afstemming van het aanbod tussen voor- en vroegschool, afstemming van de zorg en begeleiding (bijvoorbeeld een terugkoppeling van de vroegschool aan de voorschool). 1a9: VVE-resultaten De gemeente heeft nog geen concrete afspraken gemaakt met schoolbesturen en instellingen voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk over wat de resultaten van VVE moeten zijn. In het uitvoeringsprogramma Het Jonge Kind, staat wel aangegeven dat de scholen gevraagd wordt om gegevens te leveren met betrekking tot prestatieafspraken met basisonderwijs, zoals leerprestaties van kinderen die aan VVE hebben deelgenomen. Er zijn echter nog geen concrete resultaatsambities verwoord, waardoor ook nog niet nagegaan kan worden of Krimpen aan den IJssel voldoende resultaten behaalt. 1c: Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau De gemeente Krimpen aan den IJssel heeft een helder uitvoeringsplan, waarin ambities en doelen zijn aangegeven. Er is echter nog geen sprake van een systematische, jaarlijkse evaluatie van het VVE-beleid, dat uitmondt in aanbevelingen voor de komende jaren. De gemeente houdt wel bij hoeveel kinderen met VVE bereikt worden. Pagina 10 van 23

2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door óf wel de formulering van de vragen, óf wel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep De Madelief 48 12 De Leeuwerik 48 7 Het Ruijtertje 32 8 Zonneroosje 25 0 ZieZo 37 5 Pippeloentje 30 3 Doremi 22 2 Dikkertje Dap 24 5 VVE Kinderdagverblijf aantal peuters waarvan doelgroep De Goudvis, loc. Lage Vijver 44 0 De Goudvis, loc. Ouverturelaan 101 50 0 De Goudvis, loc. Staccato 9a 43 0 De Goudvis, loc. Groenendaal 3 137 5 De Goudvis, loc. Binnenweg 24 45 2 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 49 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. 3 peuterspeelzalen 3 vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen). Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Er wordt een + of een - gegeven als het gemiddelde oordeel 0,1 hoger of lager is, dus als het verschil in totaal meer dan 0,2 is. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Pagina 11 van 23

Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voor- en vroegscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen). CONDITIES 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 3 = A0.2 VE-basisvoorwaarden 3 = A2 Groepsgrootte 3 = A3 "Dubbele bezetting" 2 4 = A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 3 = A5.2 Opgeleide leidsters 3 = A5.3 Nederlands spreken 3 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters 6 = A5.5 arlijks opleidingsplan 3 = Toelichting: Alleen A3 en A5.4 zijn ook beoordeeld bij de vroegscholen. De overige onderdelen zijn alleen van toepassing op de voorscholen. Alle voorscholen voldoen aan de eisen die in de wet gesteld zijn ten aanzien van de kwaliteitsvoorwaarden voor VVE. Dit blijkt uit zowel de zelfevaluaties van de locaties, als de bezoeken aan de drie voorscholen. Op twee van de drie scholen lukt het niet om te werken met een dubbele bezetting of kleinere groepen. De leerkrachten zijn wel allemaal voldoende geschoold voor het geven van VVE. OUDERS 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 3 3 + B2 Vooraf info aan ouders 6 = B3 Intake 6 = B4 Thuis VVE-activiteiten 1 5 = B5 VVE-participatie van ouders op school 4 2 = B6 Info ouders over ontwikkeling kind 3 3 - Toelichting: Op drie locaties is sprake van gericht ouderbeleid, waarbij is aangegeven welke doelen gesteld zijn, wat de wensen en mogelijkheden van ouders zijn, welke acties worden ondernomen en hoe en wanneer gemeten wordt of de doelen bereikt zijn. Hoewel ouders over het algemeen wel goed geïnformeerd worden over VVE en over de ontwikkeling van hun kinderen, is er nog te weinig sprake van actieve betrokkenheid van de ouders op de school of peuterspeelzaal. Voor succesvol VVE is het van belang dat ouders op de voor- en vroegschool ook aangemoedigd of begeleid worden om actief de ontwikkeling van hun kind te stimuleren. Het gaat hierbij vooral om die ouders die nog onvoldoende ondersteunend gedrag laten zien. Dit betekent voor de meeste locaties vaak dat de aandacht verschoven dient te worden van aanbod gerichte activiteiten, naar meer maatwerk activiteiten om ouders gericht te helpen in hoe ze hun kind kunnen ondersteunen. Pagina 12 van 23

KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst C1 Aanbod C1.1 Integraal programma 4 2 - C1.2 Doelgerichte planning 1 5 = C1.3 Aanbod taal 6 C1.4 Voldoende differentiatie 2 4 C2 Pedagogisch klimaat C2.1 Pedagogisch handelen 6 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 1 5 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 6 C2.4 Bevorderen autonomie kind 6 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 5 = C3 Educatief handelen C3.1 Afstemming leidsters 3 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 6 C3.3 Interactie bevorderen 6 C3.4 Betrokkenheid kinderen 6 C3.5 Aanpakgedrag 2 4 C3.6 Responsiviteit 6 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 3 3 Toelichting: Op één peuterspeelzaal en de drie basisscholen wordt nog geen gebruik gemaakt van een VVEprogramma waarin de vier belangrijke ontwikkelingsdomeinen in het aanbod zijn opgenomen. Het gaat hierbij om taal- en rekenvaardigheid, de sociaal-emotionele ontwikkeling en de ontwikkeling van motoriek. Uit de vragenlijsten blijkt dat alle voorscholen, op twee na, werken met het VVE-programma Ko- Totaal. Slechts één school werkt met een erkend VVE-programma. Voor een enkele locatie is het werken met een doelgerichte planning en het differentiëren van het aanbod naar zowel leeftijd als ontwikkelingsniveau nog een aandachtspunt. Het pedagogisch en educatief handelen is op bijna alle locaties voldoende op orde. Op twee scholen en één peuterspeelzaal is het afstemmen van het educatief handelen op de verschillen tussen kinderen nog te versterken. Op een tweetal locaties verdient het stimuleren van het aanpakgedrag ( hoe lossen we dit op? ) nog aandacht. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 6 = D1.2 Planmatige begeleiding 2 4 D1.3 Evaluatie begeleiding 2 4 - D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 6 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 6 + D2.3 Volgen van de externe zorg 6 = Toelichting: Alle locaties volgen de ontwikkeling van de kinderen. Voor een aantal locaties is het benutten van de informatie uit het volgsysteem voor gerichte planmatige zorg nog een belangrijk aandachtspunt. Ook het evalueren van de geboden zorg, om daarmee te bepalen of de extra inspanningen gewerkt hebben of dat er een andere aanpak nodig is, gebeurt op enkele locaties nog te weinig. Op twee locaties wisselen de peuterspeelzaal en de school, waarmee wordt samengewerkt de ingevulde (digitale) observatielijst uit, waarmee een doorgaande lijn bereikt wordt. De inspectie heeft tijdens de bezoeken geconstateerd dat alle locaties tijdig in beeld hebben welke kinderen zorg nodig hebben die de voor- en vroegschool niet kan leveren. In de vragenlijsten geven de meeste locaties aan hier onvoldoende zicht op te hebben. De inspectie oordeelt hier dus positiever over. Daarnaast hebben twee locaties een uitgeschreven beleid hoe te handelen in dergelijke gevallen. Pagina 13 van 23

KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 6 + E2 VVE evalueren 6 - E3 Opbrengsten evalueren 4 2 - E4 Verbetermaatregelen 6 - E5 VVE borgen 6 - E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 3 - Toelichting: Op alle locaties is iemand specifiek verantwoordelijk voor VVE. Dit neemt niet weg dat op veel locaties de kwaliteit van VVE nog niet voldoende geëvalueerd wordt en er geen maatregelen genomen worden om de kwaliteit van VVE te verbeteren en te borgen. Op de scholen is er over het algemeen geen specifieke aandacht voor het evalueren, verbeteren en borgen van specifiek VVE, ook niet op het gebied van de speciale eisen die onderwijs aan het jonge kind stelt. Uit de zelfevaluaties blijkt dat alle VVE-kinderdagverblijven aangeven dat deze onderdelen van kwaliteitszorg wel op orde zijn. Omdat de inspectie geen bezoek heeft gebracht aan een VVEkinderdagverblijf, kan dit niet bevestigd worden. Dit verklaart wel waarom de inspectie negatiever is in haar oordeel. DOORGAANDE LIJN 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 4 2 = F2 Doorstroom naar vroegschool 2 1 = F3 Warme overdracht 5 1 + F4 Afstemming aanbod 1 4 1 + F5 Afstemming ped/educ handelen 6 = F6 Afstemming over ouders 6 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 4 2 - Toelichting: Op vier van de zes bezochte locaties is er niet iemand verantwoordelijk voor de coördinatie tussen voor- en vroegscholen. De doorstroom van een voor- naar een vroegschool en de overdracht van gegevens tussen de voor- en de vroegscholen is op alle bezochte locaties wel goed geregeld. De inspectie is tevens positief over de afstemming van het aanbod tussen voor- en vroegschool op vijf van de zes locaties. Op één school wordt dit zelfs gezien als een voorbeeld voor anderen. Op de overige aspecten van de doorgaande lijn is echter nog winst te boeken. Er is vaak wel contact tussen peuterspeelzaal/kinderdagverblijf en de basisscholen, maar nauwelijks op inhoudelijk gebied, overigens op één koppel na. Zo worden er maar zelden afspraken gemaakt over het pedagogisch en educatief handelen en de zorg. Ook de ouderbetrokkenheid wordt niet vaak op elkaar afgestemd. De kracht van VVE is nu juist dat de kinderen een ononderbroken ontwikkeling doormaken, zodat ze zonder achterstanden groep 3 instromen. OPBRENGSTEN VAN VVE 1 2 3 4 Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten - - G2 Niveau VVE-resultaten - - G3 Verlengde kleuterperiode 3 = Toelichting: De gemeente heeft nog geen doelen of normen gesteld over de resultaten van VVE. Om die reden is het ook niet mogelijk de locaties hierop te beoordelen. Pagina 14 van 23

Pagina 15 van 23

3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. VVE op gemeenteniveau Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De gemeente Krimpen aan den IJssel heeft een uitgewerkt VVE-beleid waar echter doelstellingen, gericht op wat de gemeente met de doelgroepkinderen wil bereiken, ontbreken. De VVE-denktank functioneert naar behoeven volgens de instellingen en draagt bij tot de verdere ontwikkeling van VVE in de gemeente. VVE op locatieniveau De inspectie concludeert dat ten aanzien van de door haar bezochte locaties het beleid van VVE en de uitvoering daarvan in grote lijnen op orde is. De samenwerking tussen de instellingen die in alle drie bezochte combinaties in één gebouw gehuisvest zijn is redelijk goed, in het kader van afstemming van aanbod, pedagogiek en didactiek kan nog winst geboekt worden. Het aanbod van een aantal instellingen voldoet nog niet aan de eisen die daaraan gesteld worden. Het gaat hier om aanbod dat voldoende beredeneerd ingaat op de vier belangrijke ontwikkelingsdomeinen: taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Daarnaast is het van belang dat alle instellingen doelstellingen voor VVE specificeren en in hun kwaliteitszorg zorg dragen voor een op deze doelstellingen gebaseerde evaluatie. Vooral de scholen hebben er baat bij dat zij de doelgroepkinderen in hun schoolloopbaan blijven volgen en aan het eind van de basisschool de conclusie kunnen trekken wat de uitvoering van het VVEbeleid heeft opgeleverd. Pagina 16 van 23

Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Nee - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Nee 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de Nee 2 onderwijsachterstandsgelden van het Rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 57 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 43 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a3 Toeleiding - Kopie van VVE overzicht voor g~4-1-12.xls Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Nee 2 Nee Pagina 17 van 23

Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Volgens de werkwijze van het CJG (consultatiebureau). Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Middels het gebruik van de VVE-methodieken én het gebruik van gezinsportofolio's, worden de ouders gestimuleerd om thuis VVE activiteiten te doen. Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Middels het gebruik van de VVE-methodieken, ouderbijeenkomsten én het gebruik van gezinsportofolio's, worden de ouders geïnformeerd. Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Momenteel wordt er gewerkt aan de ontwikkeling van een beleidsdocument over Zorg Advies Teams (ZAT) bij 0-4 jarigen. 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Daar wordt over gesproken in de Denktank VVE, waar de peuterspeelzalen Nee Nee Nee Nee 2 Nee 2 Nee Nee Pagina 18 van 23

en de scholen bij elkaar komen. Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? Momenteel wordt het beleid ontwikkeld in overleg met de peuterspeelzalen. Wel hebben de instellingen individueel al interne zorgstructuren. Met het beleid wordt er meer afstemming gezocht met het CJG (zie ook verder het uitvoeringsprogramma "Het Jonge Kind".) 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Nee 2 Nee Nee Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk Pagina 19 van 23

niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? - Toetsingskader VVE incl. toeli~b 2011.pdf Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? 01-01- 2012 Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 01-01- 2012 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Ten minste één module over het verzorgen van voorschoolse educatie, hetzij een bewijs dat specifieke scholing is afgerond over voorschoolse educatie. Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan Pagina 20 van 23

moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Wilt u een voorbeeld van zo n plan mailen naar de onderwijsinspectie? Nee Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Bij de up-to-loaden-documenten is maar eenmalig het uitvoeringsprogramma "Het Jonge Kind" toegevoegd. Bij de andere documenten is dit telkens hetzelfde uitvoeringsprogramma. De op vragenlijst nummer 6 gevraagde aantallen peuters is niet de pijldatum 1 augustus 2011, maar 1 januari 2011 gehanteerd. Pagina 21 van 23

Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES 1 2 3 4 A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 13 A0.2 VE-basisvoorwaarden 13 A2 Groepsgrootte 13 A3 "Dubbele bezetting" 6 13 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 13 A5.2 Opgeleide leidsters 13 A5.3 Nederlands spreken 13 A5.4 VVE-geschoolde leidsters 4 13 2 A5.5 arlijks opleidingsplan 13 OUDERS 1 2 3 4 B1 Gericht ouderbeleid 18 1 B2 Vooraf info aan ouders 3 16 B3 Intake 2 17 B4 Thuis VVE-activiteiten 5 14 B5 VVE-participatie van ouders op school 11 8 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 19 KWALITEIT VAN DE UITVOERING 1 2 3 4 VAN VVE C1.1 Integraal programma 7 12 C1.2 Doelgerichte planning 2 17 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 3 3 C1.4b Brede ontwikkeling 1 16 C1.4c Leeftijddifferentiatie 13 4 C1.4d Differentiatie ontwikkelings-niveau 14 3 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 18 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN 1 2 3 4 ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 19 D1.2a Planning hele groep 6 13 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 18 1 D1.3 Evaluatie begeleiding 2 17 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 15 4 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 3 16 KWALITEITSZORG BINNEN DE 1 2 3 4 VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 4 15 E2 VVE evalueren 6 13 E3 Opbrengsten evalueren 19 Pagina 22 van 23

E4 Verbetermaatregelen 8 11 E5 VVE borgen 15 4 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 3 3 DOORGAANDE LIJN 1 2 3 4 F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 14 5 F2 Doorstroom naar vroegschool 3 2 8 F3 Warme overdracht 5 6 F4 Afstemming aanbod 11 8 F5 Afstemming ped/educ handelen 17 2 F6 Afstemming over ouders 18 1 F7 Afstemming begeleiding/zorg 6 13 OPBRENGSTEN VAN VVE 1 2 3 4 G1 VVE-resultaten meten 1 5 G2 Niveau VVE-resultaten 1 2 G3 Verlengde kleuterperiode 6 Pagina 23 van 23