KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG 2014 Bisschoppelijk College Broekhin, locatie Roermond VMBOGT Plaats : Roermond BRIN nummer : 14PS C1 BRIN nummer : 14PS 00 VMBOGT Onderzoeksnummer : 271682 Datum onderzoek : 11-12 februari 2014 Datum vaststelling : 31 maart 2014
Pagina 2 van 13
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 11 en 12 februari 2014 een onderzoek uitgevoerd op het Bisschoppelijk College (BC) Broekhin, afdeling theoretische leerweg van de locatie Roermond, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Daarmee geldt dit onderzoek ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor voortgezet onderwijs ten minste eens in de vier jaar aflegt. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De afdeling is betrokken in het jaarlijkse steekproefonderzoek voor het Onderwijsverslag 2013/2014. In dit onderzoek verzamelen wij informatie over een aantal aspecten. Deze aspecten hebben naast de kernindicatoren betrekking op de onderwerpen waarover afspraken zijn gemaakt in het bestuursakkoord (opbrengstgericht werken en differentiatie). Dit onderzoek leidt tot een kwaliteitsprofiel voor uw school en een bepaling van het toezichtarrangement. De verzamelde informatie gebruiken wij bovendien voor rapportage over de kwaliteit van het stelsel in het Onderwijsverslag 2013/2014. Ook gebruiken we dit onderzoek om informatie te verzamelen over een aantal thema s waarover we in het Onderwijsverslag 2013/2014 zullen rapporteren, te weten zittenblijven en achterstandenbestrijding. Het BC Broekhin is een katholieke scholengemeenschap waar mavo, havo en vwo geboden wordt. Sinds het schooljaar 2013-2014 is er een vrijeschool afdeling in opbouw. De school werkt vanuit het concept van persoonlijk leren en heeft veel aandacht voor internationalisering en versterkt vreemde taalonderwijs. BC Broekhin is een Academische Opleidingsschool; dit houdt in dat de school op verschillende onderwerpen toegepast onderwijsonderzoek uitvoert in samenwerking met het hoger onderwijs. De afdeling theoretische leerweg heeft ongeveer 500 leerlingen. Onderzoeksopzet De inspectie baseert haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Pagina 3 van 13
In het onderzoek is ook een aantal indicatoren uit het aanvullende kader onderzocht waarmee de stand van zaken van de afspraken in het bestuursakkoord in beeld kunnen worden gebracht. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd; Het leerlingvolgsysteem is ingezien. In aansluiting daarop is een aantal dossiers van leerlingen bestudeerd; Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd; Wij hebben gesprekken gevoerd met schoolleiding, leerlingen, taal- en rekencoördinatoren, zorgfunctionarissen en leraren; Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 13
2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op BC Broekhin, afdeling theoretische leerweg hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor BC Broekhin, afdeling theoretishe leerweg op de locatie Roermond, is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan het BC Broekhin, afdeling theoretische leerweg, het basisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten alsook de kwaliteit van het onderwijsproces op het BC Broekhin, afdeling theoretische leerweg op de onderzochte onderdelen van voldoende niveau is. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. Wij hebben geen tekortkomingen vastgesteld in de naleving van de in het kader van dit onderzoek gecontroleerde wettelijke voorschriften. Pagina 5 van 13
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op BC Broekhin, afdeling theoretische leerweg op locatie Roermond. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe 3.1 Algemeen beeld BC Broekhin heeft vanaf 2010 vanuit de visie van persoonlijk leren stapsgewijs gewerkt aan het veranderen van de onderwijskundige aanpak waarbij de leerlingen zo veel mogelijk op maat worden bediend. De school heeft met dit veranderproces een cultuuromslag weten te realiseren, waarbij leraren enthousiast en betrokken vanuit eigen verantwoordelijkheid opbrengstgericht en leerlinggericht werken. De school slaagt er met deze aanpak in om leerlingen zonder veel vertraging naar het examen te brengen en voldoende tot goede eindexamenresultaten te halen. De opbrengsten zijn hiermee dan ook voldoende. Het onderwijsproces is ook van voldoende kwaliteit. De inspectie heeft op een enkel onderdeel een tekortkoming vastgesteld, met name op de doelgerichtheid van lessen. De school heeft een degelijk systeem voor kwaliteitszorg, waarbij ze opbrengsten en onderwijsproces systematisch evalueert en alle geledingen van de organisatie betrekt bij de zorg voor kwaliteit. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. Sommige nummers zijn rood. Dit betekent dat zij tot het zogenaamde kernkader behoren. De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Pagina 6 van 13
Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score "onvoldoende of voldoende". In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Leeropbrengsten De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2_(G)T De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-(g)t. 1.3_(G)T De leerlingen van de opleiding vmbo-(g)t behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4_(G)T Bij de opleiding vmbo-(g)t zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving 1 2 3 4 3.4 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus taal dat past bij alle leerlingen. 3.5 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus rekenen dat past bij alle leerlingen. Pagina 7 van 13
De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen 1 2 3 4 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Pagina 8 van 13
Nalevingsindicatoren 2014 Onvoldoende Voldoende N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen uit art. 24c en 24a WVO. Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen uit art. 24c en 24 WVO. Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen uit het Eindexamenbesluit ar. 31. Pagina 9 van 13
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: opbrengsten, onderwijsproces en kwaliteitszorg. Opbrengsten BC Broekhin weet al jarenlang op stabiele wijze voor de afdeling theoretische leerweg voldoende tot goede examenresultaten te realiseren. De laatste twee examenjaren centraal examen 2012 en 2013 liggen de resultaten met een gemiddelde van 6,5 zelfs boven het landelijke gemiddelde. Het verschil tussen het schoolexamen (SE) en het centraal examen (CE) voldoet al jarenlang aan de norm van de inspectie van maximaal 0,5 punt. Bij het CE 2012 en het CE 2013 lag het verschil tussen het SE en CE respectievelijk op 0,01 en 0,11, wat zeer gering is. Ook de doorstroom in de bovenbouw is gemeten over de afgelopen drie schooljaren van voldoende niveau; dit in tegenstelling tot de periode van vóór 2010 toen de school een te ruimhartig kansenbeleid voerde. De school heeft destijds besloten om vanuit de nieuwe visie van persoonlijk leren het ruimhartige kansenbeleid om te vormen naar een kansenbeleid waar leerlingen (na een grondige analyse) reële kansen krijgen en ondersteund door de school deze kansen waar moeten maken. Om deze omslag te realiseren heeft de school verschillende ingrepen gedaan. Zo heeft ze de kwaliteit van de toetsen verbeterd met behulp van het RTTI-toetsmodel, waardoor docenten meer analysemogelijkheden hebben en beter kunnen determineren. Tevens zijn bevorderingsnormen aangepast en is de school in de voorexamenklas in sommige gevallen voorwaardelijk gaan bevorderen, waarbij deze zogenaamde kansleerlingen op maat ondersteuning krijgen. Met deze ingrepen is het bovenbouwrendement in korte tijd gestegen en is het op de opbrengstenkaart van 2013 bovengemiddeld hoog. Het onderbouwrendement is als gevolg van de verscherping van de determinatie en de bevorderingsnormen gedaald en is onvoldoende geworden. De school verwacht dat met de op maat benadering die nu ook in de onderbouw meer vorm gaat krijgen dat het onderbouwrendement zich met de resultaten van het huidige schooljaar zal herstellen. Onderwijsproces Het onderwijsproces van de afdeling theoretische leerweg van het BC Broekhin is van voldoende kwaliteit. Op BC Broekhin heerst een prettig schoolklimaat. Leerlingen voelen zich over het algemeen veilig en gekend. Docenten werken Pagina 10 van 13
vanuit grote betrokkenheid en teamgerichte samenwerking met aandacht voor de individuele leerlingen. Op basis van de geobserveerde lessen constateert de inspectie dat de meeste leraren de basisvaardigheden in voldoende mate beheersen. De lessen kenmerken zich door begrijpelijke uitleg en een taakgerichte en ordelijke werksfeer. Naar het oordeel van de inspectie is de doelgerichtheid van de lessen voor verbetering vatbaar. Weinig leraren maken duidelijk wat leerlingen gaan leren en waar dit toe moet leiden. De doelgerichtheid van de les kan versterkt worden door aan het begin van een les explicieter het lesdoel (in plaats van de lesactiviteit) te benoemen en aan het einde van een les of lessenreeks met leerlingen te evalueren of het lesdoel bereikt is. Leerlingen zijn over het algemeen voldoende betrokken bij de lesactiviteiten, maar een doelgerichtere lesaanpak kan de actieve betrokkenheid versterken. Over het algemeen weten docenten leerlingen met positieve feedback te stimuleren. Buiten de reguliere lessen om biedt de school een dagdeel aan flexibele onderwijstijd (de zogenaamde banduren), waarin groepen leerlingen op maat bediend worden, bijvoorbeeld op het vlak van taal- of rekenachterstanden of verrijkingsactiviteiten. Binnen de reguliere lessen heeft de inspectie enkele goede voorbeelden gezien van docenten die werk gemaakt hebben van het differentiëren in instructie en verwerkingsopdrachten. Deze complexe vaardigheden van het afstemmen van het didactisch handelen op de verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen is nog in ontwikkeling, waarbij docenten al meer afstemmen in verwerkingsopdrachten en minder in instructie. De instructie van de lessen is veelal gericht op het gemiddelde niveau van de klas. De school maakt goed werk van het in beeld brengen van de ondersteuningsbehoefte van leerlingen, zowel op het cognitieve vlak als sociaal-emotioneel. Dit onderdeel heeft de inspectie als goed beoordeeld. Zo maken alle nieuwe leerlingen van de theoretische leerweg vóór binnenkomst een drempelonderzoek, een persoonlijkheidsonderzoek en een intelligentietest. De school analyseert deze uitkomsten en de gegevens vanuit het basisonderwijs en maakt een risicoanalyse per klas met bijhorend groepshandelingplan. Met behulp van aan de referentieniveaus geijkte toetsen is de school voldoende in staat om de vorderingen van de leerlingen in de basisvaardigheden te volgen. Voor de bovenbouw van de theoretische leerweg gebruikt de school geen genormeerde instrumenten voor taal en rekenen, wel voor Engels. Er zijn verschillende vormen van extra ondersteuning beschikbaar. In de banduren krijgen leerlingen die dat nodig hebben extra taal- en rekenlessen; ook voor andere vakken is begeleiding mogelijk. Voor leerlingen met dyslexie biedt de Pagina 11 van 13
school RT aan en soms ook klanktherapie. Daarnaast heeft de school een ondersteuningsaanbod op het sociaal-emotionele vlak en op het terrein van leren leren cq. studievaardigheden. Er is voldoende afstemming tussen alle betrokkenen om, daar waar nodig, de geboden ondersteuning aan te passen. De inspectie heeft de planmatigheid van de geboden zorg- en begeleiding daarom als voldoende beoordeeld. Kwaliteitszorg BC Broekhin werkt systematisch en planmatig aan de zorg voor kwaliteit. De school is een erkende Aademische Opleidingsschool, wat betekent dat zij veel toegepast onderwijsonderzoek uitvoert en nieuwe leraren opleidt. Zowel de schoolleiding als de leraren werken vanuit een onderzoeksmatige houding aan het analyseren en verbeteren van de resultaten van leerlingen. De school evalueert met regelmaat de opbrengsten van alle leerjaren op het niveau van afdeling, vakken, leraren en leerlingen. In aanvulling op de cijfermatige analyses zet de school vragenlijsten uit bij specifieke doelgroepen (bijvoorbeeld zittenblijvers) om te onderzoeken wat deze leerlingen nodig hebben in hun verdere schoolloopbaan. De schoolleiding voert viermaal per jaar overleg met vaksecties en teams over de resultaten. Vaksecties en teams werken vanuit eigen verantwoordelijkheid aan verbetering van de resultaten en bespreken verbetermaatregelen met de schoolleiding. De inspectie heeft de zorg voor het bewaken en verbeteren van de kwaliteit van de opbrengsten dan ook als goed beoordeeld. De school evalueert in voldoende mate de kwaliteit van het onderwijsproces. Belangrijkste onderdeel hierbij is de beoordeling van de lespraktijk door de schoolleiding; minimaal eenmaal per jaar legt zij bij alle docenten een formeel lesbezoek af. De lesbezoeken maken onderdeel uit van de personeelsbeoordelingscyclus. Ook werkt de school met 360-graden-feedback waarbij collegiale beoordelingen en leerlingenenquêtes over de lespraktijk en de omgang worden ingezet. Op basis hiervan maakt de school op individueel niveau vervolgafspraken met leraren bijvoorbeeld voor scholing of coaching. De inspectie constateert dat de doelgerichtheid waarmee de schoolleiding werkt aan het verbeteren van het onderwijsproces nog onvoldoende is. Om een beeld te krijgen van de leskwaliteit maakt de schoolleiding uitsluitend bij beginnende docenten gebruik van een lesobservatiewijzer. Het gebruik van vooraf vastgestelde kwaliteitsindicatoren of onderwijskundige speerpunten bij de lesobservaties stelt de schoolleiding in staat om op afdelings- of schoolniveau in beeld te brengen in welke mate leraren voldoen aan de benodigde kwaliteitseisen passend bij het gekozen onderwijsconcept van de school. Pagina 12 van 13
Hiermee kan de schoolleiding sterker sturen op het realiseren van de onderwijskundige speerpunten passend bij de visie van de school op het persoonlijk leren. De school heeft voldoende maatregelen getroffen om de kwaliteit van het onderwijsproces te waarborgen. Het kwaliteitsbeleid is planmatig sterk uitgewerkt en kent een heldere taak- en verantwoordelijkheidsverdeling. De verschillende geledingen in de school laten een hoge mate van kwaliteitsbewustzijn zien en zijn op teamgerichte wijze met elkaar in overleg over de kwaliteit van de resultaten en het onderwijsproces. Het toetsbeleid is voldoende ontwikkeld. De toetsen van de onderbouw komen volgens het toetsmodel van RTTI tot stand; de school is bezig om dit toetsmodel door te voeren tot en met de examenklas van de theoretische leerweg. De school kent een goede overlegstructuur, waarbij sprake is van een gebalanceerde taakverdeling tussen de vaksecties en afdelingen cq. teams. Pagina 13 van 13