RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Sint-Maartenscollege vmbo VMBOB VMBOGT VMBOK Plaats : Maastricht BRIN nummer : 27ZH C1 BRIN nummer : 27ZH 00 VMBOB BRIN nummer : 27ZH 00 VMBOGT BRIN nummer : 27ZH 00 VMBOK Onderzoeksnummer : 287234 Datum onderzoek : 19 januari 2016 Datum vaststelling : 15 maart 2016
Pagina 2 van 12
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 19 januari 2016 een onderzoek uitgevoerd op het VMBO Maastricht, locatie Sint-Maartenscollege, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Het VMBO Maastricht is een samenwerkingsschool tussen het Sint- Maartenscollege, het Bonnefantencollege en het Porta Morsana College. Op de school wordt onderwijs gegeven op de niveau's basis, kader en (g)t. Er zitten al ongeveer 900 leerlingen op het VMBO Maastricht (voormalig Sint- Maartenscollege en Bonnefantencollege) en nog circa 600 leerlingen op het Porto Morsana College. VMBO Maastricht geeft ook onderwijs aan ongeveer 300 leerlingen in kader van Eerste Opvang Anderstaligen (EOA). Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Wij hebben voor de afdelingen vmbo-basis, -kader en -(g)t een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op de afdeling vmbo-basis risicovol zijn. We hebben de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren, zowel op de afdeling vmbobasis als op de aanpalende afdelingen vmbo-kader en -(g). Toezichthistorie We hebben op 27 mei 2014 een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op de afdeling vmbo-kader van het Sint-Maartenscollege te Maastricht in het kader van een vierjaarlijks bezoek. We hebben destijds aan deze afdeling een basisarrangement toegekend, omdat de kwaliteit van het onderwijs op de onderzochte onderdelen van voldoende niveau was. Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Pagina 3 van 12
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met het management, leraren, ondersteuningsfunctionarissen en leerlingen. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12
2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht inhouden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor het VMBO Maastricht, locatie Sint-Maartenscollege, is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan alledrie de afdelingen van het VMBO Maastricht, locatie Sint-Maartenscollege, een basisarrangement toe. Bij onvoldoende opbrengsten op de opbrengstenkaart 2016 passen we het arrangement voor de afdeling vmbo-basis aan naar zwak. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 12
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op het VMBO Maastricht. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld Het VMBO Maastricht is dit schooljaar als samenwerkingsschool tussen het Sint-Maartenscollege, het Bonnefantencollege en het Porta Morsana College gestart. Dit heeft de volle aandacht gevraagd van de schoolleiding, vooral met betrekking tot allerlei organisatorische aangelegenheden. De onderwijsresultaten van de afdelingen vmbo-kader en -(g)t zijn voldoende, maar die van vmbo-basis staan onder druk, met name in de bovenbouw. Relatief veel leerlingen lopen vertraging op of stromen af in de bovenbouw. Het gemiddeld centraal examencijfer lag jarenlang onder het landelijk gemiddelde, maar is afgelopen schooljaar sterk verbeterd. Hierdoor ligt het driejaarsgemiddelde voor alle vmbo-afdelingen boven de gestelde norm. In het onderwijsleerproces is met name winst te behalen in de doelgerichtheid van de lessen, alsook in het activeren van leerlingen. Daarnaast vraagt het onderwijsleerproces om vernieuwing. Deze gewenste onderwijsvernieuwing heeft de volle aandacht van de schoolleiding nodig. De ondersteuning en begeleiding van leerlingen met speciale onderwijsbehoeften is in totaliteit voldoende, evenals de kwaliteitszorg. Het borgen van de kwaliteit van het onderwijsproces als zijnde één school en één team is nog onvoldoende. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Pagina 6 van 12
Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De indicatoren voor de opbrengsten zijn voor de drie onderwijssoorten apart gescoord. De overige indicatoren (vanaf 4.3) gelden voor alle afdelingen. 27ZH 00 VMBOB - VMBOB De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.1 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-b. 1.3.1 De leerlingen van de opleiding vmbo-b behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.1 Bij de opleiding vmbo-b zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. Pagina 7 van 12
De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) 1 2 3 4 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. N.1 N1. Toelating voortgezet onderwijs ja nee N1.1 Het bevoegd gezag baseert zijn beslissing over de toelating van leerlingen tot het eerste schooljaar op het schooladvies van de basisschool dat voor 1 maart wordt vastgesteld. N1.2 Indien het schooladvies naar aanleiding van het resultaat van de centrale eindtoets of een andere toegestane eindtoets wordt gewijzigd, dan baseert het bevoegd gezag zijn beslissing over de toelating van leerlingen tot het eerste schooljaar op dat gewijzigde schooladvies. N2. Verzuim en voortijdig schoolverlaten N2.1 De schoolgids bevat informatie over: het percentage leerlingen dat de school zonder diploma verlaat (VSV). ja nee N2.2 De schoolgids bevat informatie over: Verzuimbeleid N3. Passend onderwijs ja nee N3.1 De schoolgids bevat informatie over: De wijze waarop de ondersteuning van leerlingen die extra ondersteuning behoeven wordt vormgegeven. N3.2 De schoolgids bevat informatie over: bij welk(e) samenwerkingsverband(en) het bevoegd gezag van de school is aangesloten. Pagina 8 van 12
N3. Passend onderwijs ja nee N3.3 In het schoolplan is het onderwijskundig beleid opgenomen waarbij tevens het schoolondersteuningsprofiel is betrokken (de voorzieningen die zijn getroffen voor leerlingen die extra ondersteuning behoeven). 27ZH 00 VMBOGT - VMBOGT De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.3 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-gt. 1.3.3 De leerlingen van de opleiding vmbo-gt behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.3 Bij de opleiding vmbo-gt zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 27ZH 00 VMBOK - VMBOK De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.2 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-k. 1.3.2 De leerlingen van de opleiding vmbo-k behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.2 Bij de opleiding vmbo-k zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. Pagina 9 van 12
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: de onderwijsresultaten, het onderwijsleerproces, de ondersteuning en begeleiding en de kwaliteitszorg. Onderwijsresultaten Het huidige opbrengstenmodel laat het volgende zien: De opbrengsten op de afdeling vmbo-basis zijn in totaliteit over de afgelopen drie schooljaren, 2012-2013-2014, van onvoldoende niveau. Op deze afdeling zitten leerlingen in het derde leerjaar veelal op het niveau van het basisschooladvies, maar te veel leerlingen doorlopen dit niveau met vertraging c.q. afstroom in de bovenbouw. In het examenjaar behalen de vmbo-basisleerlingen ook nog eens een gemiddeld centraal examencijfer dat ruim onder het landelijk gemiddelde ligt. De opbrengsten van de afgelopen drie schooljaren op de afdeling vmbokader zijn van voldoende niveau. De meeste leerlingen behalen hun diploma op het niveau van het basisschooladvies en er is in voldoende mate sprake van een onvertraagde doorstroom. Alleen het gemiddelde centraal examencijfer ligt op deze afdeling onder het landelijk gemiddelde. De resultaten op de afdeling van vmbo-(g)t zijn op basis van de jaren 2012, 2013 en 2014 in totaliteit voldoende, maar met een waarschuwing. Als we namelijk naar de jaren 2013 en 2014 kijken, dan zien we dat zowel het bovenbouwrendement als het gemiddelde centraalexamencijfer onder het landelijk gemiddelde ligt. Het nieuwe onderwijsresultatenmodel toont ons tot nu toe het volgende: De onderwijspositie in leerjaar drie ten opzichte van het basisschooladvies is boven de gestelde norm. De onderbouwsnelheid, ofwel de onvertraagde doorstroom in de onderbouw, is voor alle drie de afdelingen onvoldoende. Het bovenbouwsucces is voldoende, met uitzondering van de afdeling vmbo-basis. Dit heeft te maken met een aantal leerlingen die een alternatieve route doorlopen om drempelloos over te gaan naar het mbo. De verwachting is dat na correctie van deze leerlingen het bovenbouwsucces boven de gestelde norm ligt. Het gemiddeld centraal examencijfer, inclusief de behaalde resultaten in 2015, is voor alledrie de afdelingen boven de gestelde norm. Pagina 10 van 12
Onderwijsleerproces We hebben een groot verschil in kwaliteit van docenten gezien. De meeste docenten op het VMBO Maastricht beschikken in voldoende mate over de basisvaardigheden van het lesgeven, maar dit geldt dus niet voor alle docenten. Bij die laatste groep docenten leerden de leerlingen onvoldoende tijdens de lessen. Daarnaast hebben we in de helft van de bezochte lessen het expliciteren van het lesdoel aan leerlingen bij de aanvang van de les en het reflecteren op dit lesdoel aan het einde van de les in onvoldoende mate gezien. Dit vraagt om verbetering. Het gesprek met de leerlingen bevestigde ons beeld van de lessen. Ook zij waren kritisch over de organisatie in de school. Leraren hebben een prettige verstandhouding met leerlingen en er is, op een enkele les na, sprake van een ordelijke sfeer tijdens de lessen. De methode is veelal leidend voor de opbouw en inhoud van de les; de uitleg wordt een enkele keer ondersteund door een filmpje. De leerlingen zijn in het merendeel van de lessen taakgericht, maar de taken lijken een relatief grote groep leerlingen wel gemakkelijk af te gaan. Leerlingen kunnen meer geactiveerd worden door meer te variëren in werkvormen en/of meer om te gaan met verschillen tussen leerlingen. Dan worden leerlingen immers meer uitgedaagd op hun eigen niveau. Ondersteuning en begeleiding Leerlingen met specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoeften krijgen extra hulp. De mentor is meer in positie gebracht en is nadrukkelijk verantwoordelijk voor de begeleiding van leerlingen tijdens de eerste Professionele Momenten (binnen de zogeheten PM-structuur). De kwaliteit van de mentoren is volgens de leerlingen nogal persoonsafhankelijk. De school is gestart met het invoeren van Positive Behavior Support, een methode gericht op het creëren van een omgeving die het leren bevordert. Adequaat gedrag wordt systematisch positief bekrachtigd. Hiermee wordt een veilig en positief schoolklimaat gecreëerd, waarin elke leerling optimaal kan profiteren van het geboden onderwijs. De school maakt gebruik van genormeerde toetsen voor de kernvakken en krijgt zodoende zicht op de reken- en taalontwikkeling van de leerlingen ten opzichte van de referentieniveaus. Dit maakt het doelgericht, effectief bestrijden van eventuele achterstanden voldoende mogelijk. Pagina 11 van 12
Kwaliteitszorg De school heeft voldoende zicht op resultaten, onder andere door jaarlijks de gemiddelde examencijfers op school-, team- en docentniveau te analyseren. De school heeft speciale aandacht voor het onderbouwrendement. De diverse vakgroepen maken een plan van aanpak ter verbetering van de onderwijsresultaten. Het onderwijsproces wordt door de schoolleiding geëvalueerd op basis van lesbezoeken met behulp van een kijkwijzer. De lesbezoeken die worden afgelegd worden gebruikt tijdens functioneringsgesprekken om individuele docenten feedback te geven en om ontwikkelpunten vast te stellen. Ook brengt de schoolleiding meer focus aan in de kwaliteitsverbetering van het onderwijsproces op basis van het totaal aan bevindingen (de vlootschouw). Het is ook belangrijk dat docenten van elkaar leren door op structurele basis bij elkaar in de klas te kijken. In mei 2015 is de school bezocht in het kader van het visitatietraject op de scholen van Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs. Een zelfevaluatierapport van de school vormde de basis voor deze collegiale visitatie. De conclusies van de collegiale visitatie met betrekking tot het didactisch handelen kwamen overeen met onze bevindingen. Het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijsleerproces is nodig. De school heeft hiertoe al een eerste aanzet gegegeven zoals beschreven staat in het ambitieuze schoolplan 'VMBO Maastricht Op weg naar onderwijs dat past'. Deze onderwijsvernieuwing is nog in de startfase en het is dan ook nog te vroeg om van borging ervan te spreken. Pagina 12 van 12