INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF... v VOORWOORD... ix DE UITDAGINGEN VAN DE DOUANE Supply Chain Security en Supply Chain Management NOËL COLPIN... 1 1. Inleiding... 1 2. Situering douane... 2 2.1. Douane als pijler van de entiteit belastingen en invorderingen van de Federale Overheidsdienst Financiën... 2 2.2. Douane als rechtshandhavingsorganisatie... 2 2.3. Relatie tussen controle en opsporing... 3 3. Wijze van werken... 4 3.1. Uitgangspunten... 4 3.2. Kernfuncties rechtshandhaving... 4 3.3. Formaliteitenstelsel... 5 3.4. Risicogericht werken... 7 3.4.1. Generieke afdekkingsmaatregelen... 7 3.4.2. Specifieke afdekkingsmaatregelen... 7 A. Maatregelen gericht op risicobeheersing... 7 B. Maatregelen gericht op hoogcriminele goederen... 8 C. Maatregelen voor externe partijen... 8 4. De ontwikkelingen in de wereld van de douane... 8 4.1. Globalisering... 8 4.2. Veiligheid van de logistieke keten...10 4.3. Internationale handelspolitiek...13 4.4. Europese Unie...15 4.5. Digitalisering...17 5. Streefbeeld douane: supply chain management...18 5.1. Naar een groter werkterrein...18 5.2. Naar meer Europese en mondiale samenwerking...19 5.3. Naar een slimmer toezicht op de keten...20 xi
5.4. Van een loket naar geen loket...20 5.5. Naar een bredere intelligence...21 5.6. Naar een sterkere handhavingsketen...21 5.7. Naar een sterkere horizontale keten...22 5.8. Naar een groter onderscheid tussen bonafide en malafide klanten...22 6. De huidige organisatie...22 6.1. Aangiftebehandeling 2004...23 6.2. Klantbehandeling 2004...24 6.3. Fysiek toezicht...25 6.4. Risicobeheersing...27 7. De effecten op de werkprocessen...27 7.1. Aangiftebehandeling...28 7.2. Klantbehandeling...28 7.3. Fysiek toezicht...29 7.4. Risicobeheersing...29 7.5. Instrumentenmix...30 8. Het veranderingstraject...31 8.1. Versnellen van lopende projecten...31 8.2. Stroomlijnen van lopende projecten en opstarten van nieuwe projecten...32 8.3. Onderzoek ter ondersteuning van de pilots...33 8.4. Verwerven van een draagvlak binnen en buiten de organisatie...33 9. Geraadpleegde literatuur...35 PRÉSENTATION DES MAGASINS ET AIRES DE DÉPÔT TEMPORAIRE EN FRANCE ISABELLE CORBIER...37 1. A l importation magasins et aires de dédouanement temporaire création d un MAD...38 1.1. Un accord d établissement...38 1.2. La soumission cautionnée...39 1.3. Des locaux fermés...39 2. L exploitation d un MAD...39 2.1. L autorisation d exploitation effective...39 2.2. Fonctionnement...40 2.2.1. Entrée en MAD...40 2.2.2. Sortie de MAD...41 2.3. Responsabilité de l exploitant...42 xii
3. A l exportation, magasins et aires d exportation...43 3.1. Entrée en MAD...43 3.2. Sortie de MAD...43 DIRECTE VERTEGENWOORDIGING DOOR DE OGEN VAN EEN CIVILIST EN DE PAPISMEDOV-ZAAK BEZIEN DOOR NEDERLANDSE JURIDISCHE OGEN MAARTEN H. CLARINGBOULD... 45 1. Directe vertegenwoordiging gezien door de ogen van een civilist...45 1.1. Douaneagent...45 1.2. Opdracht...45 Verhaal van douaneschuld op opdrachtgever...46 1.3. De Fenex-condities...47 1.4. Lastgeving...48 1.4.1. Voor rekening van de lastgever...48 1.4.2. Het verrichten van rechtshandelingen...49 1.4.3. Handelen in eigen naam of in naam van de lastgever...49 A. Handelen in eigen naam...49 B. Niet in eigen naam handelen...51 1.5. De Modelovereenkomst/Machtiging...53 1.6. Het belang van directe vertegenwoordiging...56 2. De Papismedov-zaak bezien door Nederlandse juridische ogen...57 2.1. De casus...57 2.2. Het standpunt van advocaat-generaal J. Kokott...58 2.3. Het arrest van het Hof van Justitie...59 2.4. De gang van zaken in Nederland bij het aanbrengen van goederen vervoerd in zeeschepen...61 2.5. Het aanbrengen van goederen in zeeschepen...61 2.6. Het feitencomplex ingepast in het Papismedov-arrest...62 2.7. Een voorbeeld uit het wegvervoer...63 2.8. Het belang van de film met de feitelijke gang van zaken...64 Bijlagen...65 DOUANERECHT VERSUS ALGEMENE BEGINSELEN VAN HET STRAFRECHT STEVEN VANDROMME...75 1. Krachtlijnen van de douaneregelgeving...75 2. De ruime toepassingssfeer van het douanestrafrecht...77 xiii
2.1. Summiere schets van de communautaire douaneregeling...77 2.1.1. Binnenbrengen, aanbrengen en summiere aangifte...77 2.1.2. Douanebestemmingen...79 2.1.3. Douaneschuld...81 A. Douaneschuld bij reguliere invoer (art. 201 CDW)... 82 B. Douaneschuld bij het op onregelmatige wijze binnenbrengen in de Gemeenschap (art. 202 CDW).. 83 C. Douaneschuld bij onttrekking aan het douanetoezicht (art. 203 CDW)...86 D. Niet voldoen van bepaalde verplichtingen of voorwaarden (art. 204 CDW)...89 E. Samenloop tussen onttrekking aan douanetoezicht en niet voldoen van verplichtingen (art. 204 1 in fine CDW)...90 F. Douaneschuld bij verbruik of gebruik in een vrije zone of vrij entrepot (art. 205 CDW)...91 G. Douaneschuld bij uitvoer (art. 209-211 AWDA)...91 H. Hoofdelijke aansprakelijkheid (art. 213 CDW)...91 2.2. De strafbaarstellingen in de AWDA...92 A. Ontoereikende betaling van rechten wegens verkeerde aangifte...92 B. Sluikinvoer en smokkel...92 C. Niet-aanzuivering of niet-wederoverlegging van douane- of accijnsdocumenten...93 D. Verandering van bestemming van de goederen...94 E. Bedrog met behulp van valse, misleidende of onjuiste documenten...94 F. Restcategorie...95 G. Strafbaarstellingen m.b.t. de accijnzen...95 2.3. Besluit...96 3. Strafrechtelijke verantwoordelijkheid bij douanemisdrijven...96 3.1. Strafrecht is schuldstrafrecht (nullum crimen sine culpa)...96 3.1.1. Het morele element...96 3.1.2. De categorieën van personen die strafrechtelijke verantwoordelijkheid riskeren...102 A. De rechtstreekse dader...102 B. De aangever is verantwoordelijk voor de aangifte die hij doet...102 C. De douane-expediteur...103 D. Andere tussenpersonen...107 E. Strafbare deelneming...111 xiv
F. Aanstellers en aangestelden...112 G. Rechtspersonen...116 3.1.3. Besluit...118 3.1.4. Hoofdelijke gehoudenheid tot betaling van de ontdoken belasting en de nalatigheidsinteresten...118 4. De straffen...122 4.1. Het persoonlijk en individueel karakter van de straffen en het verbod op onmenselijke bestraffing...122 4.1.1. Algemene beschouwingen...122 4.1.2. Gevangenisstraf en geldboete...123 4.1.3. De verbeurdverklaringen...124 4.1.4. Straftoemetingsregels...127 A. Samenloop...127 B. Verzachtende omstandigheden...128 C. Opschorting, uitstel en probatie...130 D. Overschrijding van de redelijke termijn...131 E. Straffen voor rechtspersonen...131 5. Problemen van douanestrafprocesrecht...131 5.1. De douane als onderzoekende en vervolgende overheid en als belanghebbende partij...131 5.1.1. De Administratie der Douane en Accijnzen als onderzoekende overheid...132 5.1.2. De Administratie der Douane en Accijnzen als vervolgende overheid...134 5.1.3. De Administratie der Douane en Accijnzen als belanghebbende partij...135 5.2. Omkering van bewijslast bij aanwijzingen van fraude in handelsboeken, handelsgeschriften of handelsdocumenten...136 5.3. Monsterneming...137 6. Evaluatie en besluit...137 7. Korte bibliografie...139 VERZEKERBAAR KARAKTER VAN DE DOUANERISICO S JEF GORREBEECK...141 1. Inleiding...141 2. De douaneschuld...142 3. De douane-expediteur...143 4. Certificaten van oorsprong Form A-documenten...144 5. Niet-aanzuivering van douanedocumenten...146 xv
6. Verzekerbaarheid evolutie van de verzekering...153 7. Het Unamar-arrest enkele voorlopige conclusies...158 PERVERSE GEVOLGEN VAN HET DOUANESTRAFRECHT EDDY WOUTERS...161 xvi