Wat zou het CS van de rekening Leveranciers kunnen betekenen? 3 De saldi van de balansrekeningen neem je op in de eindbalans. Oefeningen 1 Saldeer de rekeningen van de vorige oefening. (oef. 5 blz. 99) Stel vervolgens aan de hand van de berekende saldi een gerubriceerde eindbalans op. A Eindbalans P 2 Boek de beginbalans en de verrichtingen op de rekeningen. Saldeer de rekeningen. Stel de gerubriceerde eindbalans op. 01-15 BB Uitrusting 12 800,00 EUR, Kapitaal 43 575,00 EUR, Leveranciers 26 500,00 EUR, Handelsdebiteuren 1 000,00 EUR, Bank 55 250,00 EUR, Bank van de Post 11 025,00 EUR, Kredietinstellingen 10 000,00 EUR. 01-17 AF1 20 winkelrekken worden aangekocht bij Claes nv voor 175,00 EUR/stuk. 01-18 VF1 Een winkelkast wordt tegen inkoopprijs verkocht 585,00 EUR aan Datex bvba. 01-20 BA1 Voorschot van AF1 voor 500,00 EUR. 01-22 ICN1 Twee winkelrekken werden niet aan Claes nv geleverd. 01-24 AF2 Een kantoorstoel wordt aangekocht bij Bulo nv voor 150,00 EUR. 01-27 PA1 VF1 wordt vereffend. 01-29 AF3 Aankoop van een bestelwagen voor 16 250,00 EUR bij Automax bvba. 01-31 PA2 Betaling van een voorschot van AF3 voor 1 500,00 EUR. 02-06 BA2 AF1 wordt betaald. 02-10 PA3 Afbetaling van de lening voor 425,00 EUR. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 4 DE REKENINGEN 101
D C D C D C D C D C D C D C D C D C D C A Eindbalans P 102 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 4 DE REKENINGEN
3 Voor de puzzelaars onder ons. Vul de juiste begrippen in en achterhaal een onmisbaar instrument in het boekhouden. Je opdracht is pas geslaagd als je alle begrippen vindt en het sleutelwoord achterhaalt. 1 Actiefrekeningen die vermeerderen zul je 2 Het MAR is ingedeeld in 3 Bewijsdocument voor de boekhouding. 4 Behoren tot klasse 4. 5 Komen voor op de balans. 6 Linkerkant van de balans. 7 Ontstaan bij verkopen. 8 Vind je terug in het MAR. 9 Dagafschrift. 10 Verzamelplaats voor de rekeningen. 11 De aanvangswaarden van passief rekeningen ga je 12 Ontstaat als het debettotaal groter is dan het credittotaal. 13 Zijn geld verschuldigd. 14 Deze rekening gebruik je bij elke aankoop. 15 Redeneringschema in het boekhouden. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 4 DE REKENINGEN 103
Wat-en-hoe-overzicht Wat? 1 De begrippen rekening en grootboek toelichten. 2 De balans uitsplitsen in rekeningen. 3 De boekingsregels van actief- en passiefrekeningen toepassen door gebruik te maken van de begrippen debet en credit. 4 Het boekhoudalgoritme gebruiken bij boekhoudkundige verrichtingen. Hoe? 1 Studeer de kernleerstof. Gebruik in je omschrijving zeker MAR-actief- en passiefrekeningen. 2 Hermaak de oefeningen 3 Hermaak de oefeningen 4 Vul enkele boekhoudalgoritmes in en vergelijk ze met de voorbeelden Sleutelwoorden: Rekening - rekeningnummer Scontrovorm Actiefrekening Passiefrekening Kostenrekening Opbrengstenrekening Grootboek Debet - Debiteren Credit - Crediteren Saldo saldi - salderen MAR (minimum indeling algemeen rekeningstelsel) Klasse 1 tot en met 7 104 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 4 DE REKENINGEN
5 Journaal Wat zul je leren? Het begrip journaal omschrijven. Eenvoudige verrichtingen in het journaal registreren. Info en analyse Het NOS Journaal is hét nieuwsprogramma van de NOS op de Nederlandse televisie. Het brengt het belangrijkste nieuws en maakt het belang daarvan duidelijk. Het Journaal moet onpartijdig en onafhankelijk zijn, betrouwbaar en objectief. Verder is het belangrijk dat het nieuws aantrekkelijk en begrijpelijk is voor zo veel mogelijk mensen, want het Journaal wordt voor iedereen gemaakt. Het Franse woord voor dagboek is JOURNAL Dagboek van onthaalmoeke Nicky: dinsdag 06/03/07 Vandaag worden er 5 opvangkindjes verwacht (Sh., T., F., J. en D.). Ook Yente blijft thuis vandaag. Tussen 7u en 7u40 zijn Sh., J., T. en F. toegekomen. Sh., T. en F. zijn samen met Yente in de speelruimte beginnen spelen met ballen, speelkeukentje, theeserviesje en poppen. J. is in de babykamer gaan spelen met allerlei babyspeeltjes. Rond 8u10 zijn Robin en Sander naar school vertrokken. Yente, Sh., T. en F. zijn dan naar een video van Hopla beginnen kijken. J. is ondertussen in slaap gevallen in het bedje in de babykamer. Rond 8u30 is J. weer wakker geworden. Ze had een kakapampertje. Rond 9u is D. er nog bij gekomen. Even later zijn we allemaal naar de living/keuken gegaan en na een luier- en potjesronde kreeg iedereen wat water, sap of aardbeiendrink en een koekje of boterhammetje. Zeven vermeende Duitse neonazi s moeten zich deze week voor de rechter verantwoorden voor het verbranden van een exemplaar van het dagboek van Anne Frank. Zij zouden dat in juni hebben gedaan tijdens een ceremonie waarbij zij het nazisme zouden hebben aangehangen en de Holocaust ontkenden. Het ontkennen van de Jodenvernietiging is in Duitsland een misdrijf. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 5 JOURNAAL 105
Een dagboek is een autobiografi sch geschrift, waarin, vaak van dag tot dag, in chronologische volgorde, wordt opgetekend wat de schrijver meemaakt, denkt, waarneemt of overweegt. Dit in tegenstelling tot de autobiografie, die gebeurtenissen achteraf beschrijft. Vaak is het dagboek iets intiems en persoonlijks, wordt het zelfs voorzien van een slot en komt het in principe nooit onder ogen van iemand anders dan de auteur. Soms wordt het dagboek ook gepubliceerd, bijvoorbeeld de oorlogsdagboeken van Anne Frank, Etty Hillesum en David Koker. Alhoewel de dagboeken van Anne Frank en zeker de eerste gedeelten daarvan de indruk van spontaneïteit geven, heeft nader onderzoek aangetoond dat de schrijfster ze wel degelijk bedoeld had voor naoorlogse publicatie. Zij was zich dus zeer bewust van een onzichtbare, meekijkende lezer. Lees de artikels aandachtig. Geef een ander woord voor journaal Je vindt zeker verschillende betekenissen van het woord journaal. Geef er drie: 1 Algemeen Tot hiertoe zagen we dat alle verrichtingen in de (dubbele boekhouding) geregistreerd werden op rekeningen. De boekhoudwetgeving schrijft echter ook voor dat alle verrichtingen chronologisch (volgens datum) moeten ingeschreven worden in een dagboek. Het bewijs hiervan vind je in onderstaande wettekst die we ook al tegenkwamen in thema 1. Markeer in je tekst de gepaste formulering. 2 Journaalpost WET MET BETREKKING TOT DE BOEKHOUDING [...] VAN DE ONDERNEMINGEN Art. 4. Elke boekhouding wordt door middel van een stelsel van boeken en rekeningen gevoerd met inachtneming van de gebruikelijke regels van het dubbel boekhouden. (Alle verrichtingen worden zonder uitstel, getrouw, volledig en naar tijdsorde ingeschreven in een ongesplitst dagboek of in een hulpdagboek, al dan niet gesplitst in bijzondere hulpdagboeken. Ze worden methodisch ingeschreven in of overgebracht naar de rekeningen waarop ze betrekking hebben.) <KBN22 15-12-1978, art. 3> Art. 6. Elke boeking geschiedt aan de hand van een gedagtekend verantwoordingsstuk, waarnaar zij moet verwijzen. Elke verrichting wordt afzonderlijk ingeschreven in het journaal en vormt een journaalpost. In elke journaalpost worden éérst de rekeningen ingeschreven die gedebiteerd worden, daarna komen de rekeningen die gecrediteerd worden. De te debiteren rekeningen staan tegen de linkerkantlijn terwijl de te crediteren rekeningen meer naar rechts staan en voorafgegaan worden door het woordje aan of @. 106 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 5 JOURNAAL
Een journaalpost eindigt met het vermelden van het verantwoordingsstuk dat deze boeking bewijst. Deze documenten moeten 7 jaar lang bewaard en methodisch gerangschikt worden; Schematische voorstelling van een journaalpost Toelichting: volgnummer in het journaal rekeningnummer volgens de MAR datum verrichting te debiteren rekening(en) @ of aan te crediteren rekening(en) te debiteren bedrag(en) te crediteren bedrag(en) verantwoordingsstuk van de verrichting Voorbeeld: 1 24100 44000 2 44000 55000 09-09 Rollend materieel @ Leveranciers AF10 09-15 Leveranciers @ Bank BA70 12 500,00 12 500,00 2 800,25 2 800,25 (einde bladzijde) Te transporteren 15 300,25 15 300,25 3 57000 40000 (volgende bladzijde) Getransporteerd 15 300,25 15 300,25 09-17 Kas @ Handelsdebiteuren KD7 Om het einde van de bladzijde worden de kolommen van de bedragen opgeteld. Beide bedragen moeten gelijk zijn, ze worden dubbel onderstreept en voorafgegaan van de woorden Te transporteren of over te dragen. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 5 JOURNAAL 107
Op de volgende bladzijde worden dan deze bedragen hernomen. Hiervoor wordt dan Getransporteerd of overgedragen geschreven. Verklaar de betekenis van volgende termen: Grootboek: Journaal: Journaliseren: Noteren in chronologische volgorde: dit gebeurt in het Noteren in logische volgorde: dit gebeurt in het Te transporteren: we schrijven dit op het van elk blad van het journaal. Daar worden de getallen Ze moeten zijn. Getransporteerd: we schrijven dit 3 Journaliseren Bij de oprichting van je zaak vertrek je van de beginbalans. A Beginbalans op 01-08 P Gebouwen 200 000,00 Kapitaal 160 000,00 Uitrusting 2 000,00 Kredietinstellingen 45 000,00 Handelsgoederen 3 000,00 Leveranciers 5 500,00 Bank 5 000,00 Kas 500,00 210 500,00 210 500,00 Vroeger leerden we al hoe we de rekeningen moesten openen. Al deze gegevens van de beginbalans moeten nu ook in het journaal komen. Je stelt nu een journaalpost op waarin we alle posten van het actief links schrijven aan alle posten van het passief. Dit wordt de eerste post van het boekjaar met volgnummer 0. 108 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 5 JOURNAAL
0 22100 23200 34000 55000 57000 10000 17300 44000 01-08 Gebouwen Uitrusting Aanschaffi ngswaarde handelsgoederen Bank Kas @ Geplaatst kapitaal Kredietinstellingen Leveranciers Volgens beginbalans 200 000,00 2 000,00 3 000,00 5 000,00 500,00 160 000,00 45 000,00 5 500,00 Daarna worden alle verrichtingen van het boekjaar gejournaliseerd. We boeken nu enkele verrichtingen in het journaal. Vooraf kunnen we eerst weer over de verrichting nadenken en een boekhoudalgoritme opstellen. Zie vorig hoofdstuk voor het boekhoudalgoritme en de rekeningen. 1 01-10: AF40 een computer wordt aangekocht voor 1 520,00 EUR bij Mediaglobe nv. Vul de juiste rekeningnummers aan 01-10 1 Uitrusting 1 520,00 @ Leveranciers 1 520,00 AF40 2 01-14: BA55 voorschot van AF40 voor 200,00 EUR. Vul de rekeningnummers en de bedragen verder aan. 01-14 2 Leveranciers @ Bank BA55 3 01-15: BA56 de lening wordt deels terugbetaald: 205,00 EUR. Vul de journaalpost verder aan. (rekeningen + rekeningnummers) 01-15 3 205,00 @ 205,00 BA56 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 5 JOURNAAL 109
Journaliseer nu zelf volgende twee verrichtingen. 4 01-17: AF41 aankoop van kantoorstoel voor 95,00 EUR bij Decorama nv. 5 17-01: Kasdoc.2 betaling Decorama nv. 01-17 4 @ 01-17 5 @ Omschrijf welke verrichtingen er worden geboekt in onderstaande journaalposten. 01-19 6 55000 Bank 1 500,00 17300 @ Kredietinstellingen 1 500,00 BA57 01-20 7 24100 Rollend materieel 22 350,00 44000 @ Leveranciers 22 350,00 AF42 01-21 8 40000 Handelsdebiteuren 150,00 23200 @ Uitrusting 150,00 VF89 01-21 9 57000 Kas 150,00 40000 KD58, inning VF89 @ Handelsdebiteuren 150,00 110 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 5 JOURNAAL
Kernleerstof In de ondernemingsboekhouding worden alle verrichtingen genoteerd in: een logische volgorde in het grootboek een chronologische volgorde in het journaal Een journaal is een dagboek waarin alle verrichtingen chronologisch (volgens datum) worden geregistreerd. Journaalpost Elke verrichting wordt afzonderlijk ingeschreven in het journaal en vormt een journaalpost. Schematische voorstelling van een journaalpost Nummer van de journaalpost Nummers van de rekeningen ------------------- datum van de verrichting ------------------- te debiteren rekeningen @ te crediteren rekeningen verantwoordingsstuk ------------------- ------------------- Te transporteren Te debiteren bedragen Te crediteren bedragen Op de volgende bladzijde Getransporteerd ------------------- datum van de verrichting ------------------- ------------------- ------------------- Een verrichting inschrijven in het journaal heet journaliseren. Oefeningen Voor volgende oefeningen stelden we in het vorige hoofdstuk de rekeningen op. 1 Boek de beginbalans en de verrichtingen nu in het journaal. 01-15 BB Handelsgoederen 12 000,00 EUR, Uitrusting 20 500,00 EUR, Leveranciers 16 500,00 EUR, Handelsdebiteuren 4 000,00 EUR, Bank 45 000,00 EUR, Kapitaal 77 500,00 EUR, Post 12 500,00 EUR. 01-17 AF1 Aankoop van een computer 4 500,00 EUR bij Mediaglobe nv. 01-20 BA1 Voorschot van AF1: 500,00 EUR. 01-22 VF1 Een printer wordt tegen inkoopprijs verkocht (185,00 EUR) aan Daems bvba. 01-24 AF2 Een kantoorstoel wordt verkocht voor 150,00 EUR aan Meublo nv. 01-27 PA1 VF1 wordt vereffend. 01-29 AF3 Aankoop van winkelrekken voor 6 250,00 EUR bij Decorama nv. 01-31 PA2 Betaling van een voorschot van AF3 voor 1 500,00 EUR. 02-02 BA2 Het ontbrekend bedrag voor de winkelrekken wordt geleend, de bank stort het bedrag op de rekening. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 5 JOURNAAL 111
02-06 PA3 AF2 wordt betaald. 02-10 BA3 Afbetaling van de lening: 315,00 EUR. 112 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 5 JOURNAAL
2 Boek de beginbalans en de verrichtingen in het journaal. 01-15 BB Uitrusting 12 800,00 EUR, Kapitaal 43 575,00 EUR, Leveranciers 26 500,00 EUR, Handelsdebiteuren 1 000,00 EUR, Bank 55 250,00 EUR, Bank van de Post 11 025,00 EUR, Kredietinstellingen 10 000,00 EUR. 01-17 AF1 Aankoop van 20 winkelrekken voor 175,00 EUR/stuk bij Claes nv. 01-18 VF1 Een klasseerkast wordt tegen inkoopprijs verkocht 585,00 EUR aan Datex bvba. 01-20 BA1 Voorschot AF1: 500,00 EUR. 01-22 ICN1 Twee winkelrekken werden niet geleverd door Claes nv. 01-24 AF2 Een kantoorstoel wordt aangekocht voor 150,00 EUR bij Bulo nv. 01-27 PA1 VF1 wordt vereffend. 01-29 AF3 Aankoop van een bestelwagen voor 16 250,00 EUR bij Automax bvba. 01-31 PA2 Betaling van het voorschot van AF3: 1 500,00 EUR. 02-06 BA2 AF1 wordt betaald. 02-10 PA3 Afbetaling van de lening: 425,00 EUR. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 5 JOURNAAL 113
3 Markeer met een kleur wat we in dit hoofdstuk behandelden. De verschillende stappen tijdens het boekjaar Beginbalans Openen van het grootboek en journaal Boeken van de dagelijkse verrichtingen in het journaal en grootboek Tussentijdse controle door proef- en saldibalans Eindejaarverrichtingen Berekenen van het resultaat Defi nitieve proef- en saldibalans Opstellen van de jaarrekening (balans, resultatenrekening, sociale balans en toelichting) Wat-en-hoe-overzicht Wat? 1 Het begrip journaal omschrijven. 2 Eenvoudige verrichtingen in het journaal registreren. Hoe? 1 Studeer je kernleerstof. Gebruik het woord chronologisch. 2 Bekijk de voorbeelden en los de vragen op. 3 Studeer je kernleerstof en herhaal de oefeningen. Voor extra oefeningen raadpleeg www.optimumsite.be. Sleutelwoorden: Journaal of dagboek Journaalpost Journaliseren Transporteren 114 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 5 JOURNAAL
6 De proef- en saldibalans Wat zul je leren? Het begrip proef- en saldibalans omschrijven. De noodzaak van het opstellen van een proef- en saldibalans verduidelijken. Uitgaande van het grootboek de proef- en saldibalans opstellen. Uitgaande van de saldibalans de eindbalans afleiden. Een monografie maken (herhalingsoefening). Info en analyse Zoek op wat volgende spreekwoorden betekenen: Er is een kink in de kabel. Het zekere voor het onzekere nemen. Vertrouwen is goed, controle is beter. Dat is niet in de haak. Controle is de moeder van de zekerheid. Waarop legt men in deze spreekwoorden de nadruk? THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS 115
1 Algemeen Ook in de boekhouding is het belangrijk dat er geen fouten voorkomen, daarom is regelmatige controle ook noodzakelijk! Wanneer zal deze controle gebeuren? We gaan even naar het overzicht. Beginbalans Openen van het grootboek en journaal Boeken van de dagelijkse verrichtingen in het journaal en grootboek Tussentijdse controle door proef- en saldibalans Eindejaarverrichtingen Berekenen van het resultaat Defi nitieve proef- en saldibalans Opstellen van de jaarrekening (balans, resultatenrekening, sociale balans en toelichting) Niet wachten tot het einde van het jaar dus want dan moet je een speld in een hooiberg zoeken. Wat zou dit betekenen? 2 Controle Om te vermijden dat je op het einde van het boekjaar tot de vaststelling komt dat de eindbalans niet juist is, worden er ter controle een tussentijdse proefbalans en een voorlopige saldibalans opgemaakt. Hoe gebeurt dit? Optie 1: Werkwijze zie optimumsite: powerpointvoorsteling proef- en saldibalans power Optie 2: Werkwijze bespreken aan de hand van onderstaand voorbeeld Vooraleer de rekeningen te salderen en de eindbalans op te stellen, ga je een controle maken via een tussenstap: de proef- en saldibalans. 116 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS
Voorbeeld D 10000 Geplaatst kapitaal C D 23200 Uitrusting C 21 080,00 2 000,00 400,00 500,00 34000 Aanschaffi ngswaarde D 24000 Meubilair C D handelsgoederen C 1 000,00 2 500,00 1 500,00 4 000,00 D 40000 Handelsdebiteuren C D 44000 Leveranciers C 1 000,00 800,00 100,00 250,00 200,00 600,00 2 000,00 500,00 400,00 D 55000 Bank C D 57000 Kas C 10 000,00 200,00 800,00 500,00 300,00 50,00 20,00 Voer volgende stappen uit: Bereken voor elke rekening het debet- en het credittotaal (in potlood eronder schrijven). Op een proefbalans vermeld je het debet- en credittotaal van elke rekening. Nr. Rekening Proefbalans Saldibalans D C D C 10000 Kapitaal 23200 Uitrusting 24000 Meubilair 34000 Handelsgoederen 40000 Handelsdebiteuren 44000 Leveranciers 55000 Bank 57000 Kas Je maakt de som van alle debettotalen en de som van alle credittotalen. Beide totalen zullen gelijk zijn indien je juist hebt gewerkt. Onderstreep ze dubbel. (controleer, indien het niet klopt is er een fout, zoek ze eerst voor je verder werkt) Deze totalen moeten bovendien ook overeenstemmen met het totaal van je journaal. De saldibalans wordt opgesteld aan de hand van het saldo van iedere rekening. Hoe bereken je nu weer een saldo? THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS 117
Bereken de totalen van de 2 kolommen. Is het totaal van de debetsaldi gelijk aan het totaal van de creditsaldi, dan is de saldibalans in evenwicht. Is de proef- en saldibalans in evenwicht: De volledige proef- en saldibalans vind je na te kennen. Controleer en verbeter indien nodig je fouten. 3 De proef- en saldibalans klopt niet! Er kunnen vergissingen ontstaan zijn bij het boeken van gegevens. Zo kun je foute bedragen boeken, bedragen vergeten te boeken, debiteren in plaats van crediteren. Om deze fouten op te sporen, ga je stap voor stap alle verrichten nakijken en achter elke juist geboekte verrichting zet je een herkenningsteken (bv. een ). Je beseft natuurlijk dat dit een tijdrovend en vervelend werkje is. Dus werk vanaf het begin geconcentreerd en netjes! Dat zal je achteraf veel werk besparen. Enkele tips: Totaal journaal = debettotaal van de proefbalans credittotaal van de proefbalans is kleiner Er ontbreekt een bedrag op de c-zijde van een rekening(en) Totaal journaal = credittotaal van de proefbalans debettotaal van de proefbalans is keiner Er ontbreekt een bedrag op de d-zijde van een rekening(en) Zijn de d- en c-totalen van de proefbalans kleiner dan het journaaltotaal Er ontbreken bedrag op de d- en c-zijde van de rekening(en) De proefbalans klopt (is in evenwicht) maar de saldibalans is niet in evenwicht Een saldo (saldi) is (zijn) verkeerd berekend. 118 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS
Oefeningen 1 Bart, eigenaar van drankenhandel de dorstlesser stelt ons volgende gegevens ter beschikking: Rek. nr. 10000 17300 22100 23200 24000 24100 34000 40000 41100 44000 45110 55000 57000 Naam van de rekening Kapitaal Kredietinstellingen Gebouwen Uitrusting Meubilair Rollend materieel Handelsgoederen Handelsdebiteuren Btw op aankopen Leveranciers Btw op verkopen Bank Kas Proefbalans Saldibalans D-totaal C-totaal Debetsaldo Creditsaldo 300 000,00 160 000,00 300 000,00 50 000,00 15 000,00 28 000,00 33 000,00 210 000,00 180 000,00 35 000,00 120 000,00 185 000,00 42 000,00 250 000,00 185 000,00 35 000,00 24 000,00 Bereken het totaal van de debet- en de creditkolom van de proefbalans. Zijn de totalen gelijk? Ja/Neen Betekent dit dat er geen fouten zijn gemaakt? Verklaar je antwoord. Vul de saldibalans aan en bereken ook de totalen. Conclusie? Hoeveel moet Bart nog van zijn klanten krijgen? Hoeveel schulden heeft hij? Welke? Hoeveel geld heeft hij op de bank? We komen hier ook 2 nieuwe rekeningen tegen. Welke? In de lessen handelseconomie leerde je immers dat er bij aan- en verkopen, steeds btw wordt aangerekend. We zullen deze rekeninge pas later dit schooljaar gaan gebruiken. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS 119
2 Maak telkens de juiste keuze. Welke van deze rekeningen kan geen debetsaldo vertonen? Kas Handelsdebiteuren Leveranciers Bank Welke uitspraak is fout? Actiefrekeningen worden gecrediteerd voor een vermindeirng van bezit, passiefrekeningen voor een vermeerdering van schuld. Bij elke boeking op de rekeningen moet voor evenveel worden gecrediteerd als gedebiteerd. Actiefrekeningen hebben meestal een debetsaldo, passiefrekeningen meestal een creditsaldo. Bij het salderen van de rekeningen begint men altijd aan de zijde met het grootst aantal verrichtingen. Als we een bedrag op een rekening debiteren en een andere rekening vergeten te crediteren, dan blijkt die fout eerst uit de saldibalans de eindbalans de proefbalans geen van de drie Welk van deze rekeningen kan een creditsaldo vertonen? Handelsgoederen Kas Bank Handelsdebiteuren Als we de rekening Kas voor een bepaald bedrag debiteren i.p.v. de rekening Bank, dan blijkt die fout eerst uit de saldibalans de eindbalans de proefbalans geen van de drie Te kennen! Om te vermijden dat je op het einde van het boekjaar tot de vaststelling komt dat de eindbalans niet juist is, worden eer ter controle een tussentijdse proefbalans en voorlopige saldibalans opgemaakt. Nr. Rekening Proefbalans Saldibalans D C D C 120 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS
Bereken voor elke rekening het debet- en het credittotaal. Op een proefbalans vermeld je het debet- en credittotaal van elke rekening. Je maakt de som van alle debettotalen en de som van alle credittotalen. Beide totalen zullen gelijk zijn indien je juist hebt gewerkt. Onderstreep ze dubbel. Deze totalen moeten bovendien ook overeenstemmen met het totaal van je journaal. De saldibalans wordt opgesteld aan de hand van het saldo van iedere rekening. Bereken de totalen van de 2 kolommen. Is het totaal van de debetsaldi gelijk aan het totaal van de creditsaldi, dan is de saldibalans in evenwicht. Oplossing van het voorbeeld bij de aanvang van dit hoofdstuk. Nr. Rekening Proefbalans Saldibalans D C D C 10000 Kapitaal 21 080,00 21 080,00 23200 Uitrusting 2 400,00 500,00 1 900,00 24000 Meubilair 5 000,00 5 000,00 34000 Handelsgoederen 4 000,00 4 000,00 40000 Handelsdebiteuren 1 800,00 350,00 1 450,00 44000 Leveranciers 800,00 2 900,00 2 100,00 55000 Bank 11 000,00 500,00 10 500,00 57000 Kas 350,00 20,00 330,00 25 350,00 25 350,00 23 180,00 23 180,00 3 Plaats de verschillende fasen van het boekjaar in de juiste volgorde: 1 2 3 4 5 6 7 8 A Tussentijdse controle door proef- en saldibalans F Beginbalans B Boeken van de dagelijkse verrichten en in het journaal en grootboek C Openen van het grootboek en journaal D Opstellen van de jaarrekening E Berekenen van het resultaat H Defi nitieve proef- en saldibalans G Eindejaarverrichtingen THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS 121
4 Indien je over een computer beschikt en een beetje thuis bent in Excel mag je deze oefening ook met de computer maken! Rek. nr. 10000 17300 22100 23200 24000 24100 34000 40000 44000 55000 57000 Naam van de rekening Kapitaal Kredietinstellingen Gebouwen Uitrusting Meubilair Rollend materieel Handelsgoederen Handelsdebiteuren Leveranciers Bank Kas Proefbalans Voorlopige saldibalans D-totaal C-totaal Debetsaldo Creditsaldo 200 000,00 85 000,00 220 000,00 40 000,00 2 000,00 15 000,00 28 000,00 3 000,00 110 000,00 100 000,00 120 000,00 185 000,00 210 000,00 185 000,00 35 000,00 24 000,00 Bereken het totaal van de debet- en de creditkolom van de proefbalans. Vul de saldibalans aan en bereken ook de totalen. Klopt de proef- en saldibalans volgens jou? Hoe heb je dat gecontroleerd? Hoeveel moet de handelaar nog van zijn klanten krijgen? Hoeveel schulden heeft hij aan leveranciers? Over welke vaste middelen beschikt de onderneming? Totale waarde? Hoeveel geld is er op de bank? en in kas? 122 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS
Maak aan hand van deze proef- en saldibalans nu de eindbalans op. A Eindbalans P Wat-en-hoe-overzicht Wat? 1 Het begrip proef- en saldibalans omschrijven. 2 De noodzaak van het opstellen van een proef- en saldibalans verduidelijken. 3 Uitgaande van het grootboek de proef- en saldibalans opstellen. Hoe? 1 Studeer je kernleerstof. Zie te kennen. 2 Bekijk de voorbeelden en los de vragen op. 3 Studeer je kernleerstof en herhaal de oefeningen. 4 Uitgaande van de saldibalans de eindbalans afleiden. Voor extra oefeningen raadpleeg www.optimumwebsite.be. Sleutelwoorden: Proefbalans Saldibalans Extra voor site Oefeningen: zie hoofdstuk rekeningen, maar maak nu de proef- en saldibalans THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS 123
Herhalingsopgave (monografie) 1 Stel aan de hand van de volgende gegevens de inventaris op van boetiek Brabo. Winkelpand in eigendom, Bruul 15, Mechelen Bestelwagen Renault jaarlijkse huurwaarde: 15 winkelrekken Novo 300,00 EUR/stuk 2 toonbanken Novo 895,00 EUR/stuk 3 winkelkasten Novo 520,00 EUR/stuk 2 bureautafels Tempo 425,00 EUR/stuk 1 bureaustoel Tempo 75,00 EUR 1 computertafel Tempo 475,00 EUR 1 computer IBM 2 985,00 EUR 45 broeken Gents 14,50 EUR/stuk 30 truien Gents 21,00 EUR/stuk 20 hemden Hero 13,00 EUR/stuk 85 polohemden Hero 10,00 EUR/stuk nog te ontvangen facturen: Maes 1 250,00 EUR Janssens 2 365,00 EUR nog te betalen facturen: Vervloet 1 425,00 EUR Tempo 2 117,00 EUR Novo 1 369,00 EUR Argenta: zichtrekening hypotheeklening 10 jaar Fortis: zichtrekening Bank van de Post: zichtrekening In kas na telling: wisselgeld In safe na telling Eigen inbreng? 250 000,00 EUR 12 000,00 EUR 12 758,00 EUR 50 000,00 EUR 22 500,00 EUR 24 850,00 EUR 2 555,00 EUR 9 245,00 EUR 2 Stel aan de hand van de inventaris een gerubriceerde balans op. 3 Boek de beginbalans en onderstaande verrichtingen in het journaal en op de rekeningen. 01-04 AF1 Computertafel 685,00 EUR, Brems bvba. 01-07 AF2 Fotokopieerapparaat 1 258,00 EUR, Somers bvba. 01-12 BA1 Betaling AF1. 01-14 PA1 Voorschot AF2: 125,00 EUR. 01-17 ICN1 Lichte beschadiging fotokopieerapparaat 100,00 EUR, Somers bvba. 01-21 AF3 Passpiegels: 725,00 EUR, Deco nv. 01-22 BA2 Betaling Maes (zie inventaris). 01-27 PA2 Betaling Somers bvba. 01-29 KA1 Tempo (zie inventaris) werd betaald. 01-30 BA3 Afbetaling lening 825,00 EUR. 02-04 AF4 Bureaustoel Tempo 86,00 EUR. 02-05 PA3 Voorschot AF4: 25,00 EUR. 02-10 BA4 Betaling AF3. 02-12 AF5 Bestelwagen Citroën Kangoo 13 850,00 EUR, Garage Lemmens nv. KA2 Voorschot AF5 1 500,00 EUR. 124 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS
Inventaris op: THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS 125
126 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS
THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS 127
128 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS
THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS 129
130 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS
4 Stel nu proef- en saldibalans op. Nr. Rekening Proefbalans Saldibalans D C D C 5 Saldeer de rekeningen en stel de eindbalans op. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 6 DE PROEF- EN SALDIBALANS 131
7 Resultatenrekeningen Wat zul je leren? Het begrip resultaat omschrijven Het resultaat berekenen (eenvoudig) De verschillende resultaten (bedrijfsresultaat, resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening, resultaat voor belastingen, resultaat van het boekjaar) afleiden uit de resultaatberekening Het begrip resultatenrekening omschrijven De resultaten groeperen volgens hun aard (bedrijfsresultaten, financiële en uitzonderlijke resultaten en belastingen op het resultaat) De boekingregels voor resultatenrekeningen afleiden uit de werking van de rekening Kapitaal Het boekhoudalgoritme gebruiken bij boekhoudkundige verrichtingen De resultatenrekeningen situeren in het MAR 1 Winst en/of verlies Info en analyse De laatstejaars willen een fuif inrichten om de laatste 100 dagen te vieren. De klas wordt verdeeld in groepjes van maximaal vier leerlingen per groep. Deel 1 In elke groep worden volgende taken verdeeld: een verslaggever (degene die achteraf de resultaten van de groep voorleest of op het bord noteert), een groepsleider, een secretaris (degene die de antwoorden noteert). Elke groep zoekt antwoorden op volgende vragen: Welke praktische zaken moeten er allemaal gebeuren? (zaal, drank...) Welke kosten zullen er gemaakt worden? Welke inkomsten? Kosten en opbrengsten vergelijken. Conclusie. Verslaggeving en synthese. Deel 2 Praktische uitwerking (in de klas, of als gezamenlijk project verder thuis) De groepen kunnen bijvoorbeeld: een affiche, flyers of een advertentie ontwerpen prijslijstje (drank), inkomkaart maken een brief opstellen (aanvraag gemeente, huur zaal, sabam) de planning en timing opstellen voor de hele organisatie (wie regelt wat, toog, inkom, bestellingen ) Deel 3 Voor het vergelijken van de kosten en opbrengsten en het berekenen van het resultaat wordt uitgegaan van concrete cijfers van een vorig schooljaar. De laatstejaars van vorig jaar gaven ons volgend lijstje: De zaal kunnen we gratis gebruiken op school, op voorwaarde dat we achteraf alles 132 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 7 RESULTATENREKENINGEN
volledig opruimden. (Het is een hele karwei, maar ergens een zaal huren is veel te duur). Dj (een oud-leerling) + gebruik muziekinstallatie: 85,00 EUR. Inkomkaarten + affiches (zelf gemaakt + gekopieerd): 50,00 EUR. Brouwer: 369,00 EUR Chips, nootjes, kaas (ticket supermarkt) 39,25 EUR. Aankoop aperitief en fruitsap 98,00 EUR. Voorverkoop inkomkaarten: 35,00 EUR (laatstejaars zelf kwamen gratis). Verkoop inkomkaarten op de avond zelf 80,00 EUR. Ontvangsten aan drank 762,00 EUR. Nog voor 98,25 EUR drank teruggenomen door de brouwer. Vul bovenstaande cijfers in deze tabel in Kosten Uitgaven voor: Opbrengsten Ontvangsten van: Vergelijk kosten en opbrengsten. Berekening: Conclusie: was de fuif achteraf een financieel succes? Ja/Neen Waarom? Ga nu terug kijken naar jullie planning (instap en verslag) en vergelijk. Klassengesprek. En nu naar de boekhouding De verdeler van schoenen en sportkledij Brantano heeft over 2006 een nettowinst gehaald van 29,2 miljoen euro, tegenover 10,5 miljoen euro in 2005. Dat resultaat is wel positief beïnvloed door 29,1 miljoen euro uit de verkoop van vastgoed. Kinepolis haalt 80 procent meer nettowinst in 2006 Ticketverkoop (61 %) en drank en versnaperingen (21 %) zijn de voornaamste inkomstenbronnen. Beide onderdelen gingen er in 2006 op vooruit door een stijging van de verkoopprijzen in 2006. Pinguin, gespecialiseerd in diepvriesgroenten, boekte in het eerste halfjaar van het gebroken boekjaar 2006/07 een nettowinst van 4,7 miljoen euro tegenover een verlies van 0,3 miljoen een jaar eerder. Het eerste halfjaar loopt van juli tot december, door seizoensomstandigheden steeds de beste periode voor het bedrijf. De herstructureringen (lagere personeelskosten) wierpen duidelijk vruchten af maar ook de marktomstandigheden verbeterden aanzienlijk. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 7 RESULTATENREKENINGEN 133
Volkswagen verdubbelt nettowinst Volkswagen, de grootste autoproducent van Europa, heeft in 2006 meer dan dubbel zoveel nettowinst geboekt als het jaar ervoor dankzij goede verkopen bij zijn merken Audi en Skoda en dankzij kostenbesparende maatregelen. VW boekte ook uitzonderlijke opbrengsten uit de verkoop van zijn autoverhuurdochter Europcar. Volkswagen kondigde vorig jaar een herstructurering aan bij zijn fabriek in Vorst. Die wordt op termijn een Audifabriek, met werk voor 2 200 mensen en een jaarproductie van 100 000 voertuigen. Voorwaarde is wel dat de arbeidskosten met 20 procent naar beneden gaan, onder meer via het verlengen van de arbeidstijd. Onderhandelingen daarover tussen directie en vakbonden zijn lopende. Lees aandachtig deze krantenartikels. Spector boekte in 2006 een nettoverlies van 8,6 miljoen euro tegenover een verlies van 17 miljoen euro een jaar eerder. De recurrente bedrijfswinst bedroeg net geen 6 miljoen euro, een pak minder dan de prognose. Doordat de niet-recurrente operationele kosten opliepen tot 3,8 miljoen euro bedroeg de effectieve bedrijfswinst 2,1 miljoen euro. Door de hoge intresten op uitstaande schulden en een bijkomende waardevermindering op een vordering op Fotoinvest bedroegen de fi nanciële lasten 3,6 miljoen euro. Daarbovenop komt nog een verlies van 5,6 miljoen euro uit nietvoortgezette activiteiten. Wat wordt er in verteld? Markeer in elk artikel enkele trefwoorden met een stift. Vat kort de inhoud samen (kan mondeling of schriftelijk gebeuren). In bovenstaande artikels is er sprake van winst of verlies, kosten en opbrengsten. Als de opbrengsten > de kosten is er sprake van Als de kosten > de opbrengsten is er sprake van Opmerking: als de kosten = de opbrengsten is er sprake van break-even Welke bedrijven boekten in 2006 winst? (zie krantenartikels) Naam van het bedrijf Verklaring van het positieve resultaat Welke bedrijven boekten in 2006 verlies? (zie krantenartikels) Naam van het bedrijf Verklaring van het positieve resultaat Wat is het hoofddoel van elke onderneming? 134 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 7 RESULTATENREKENINGEN
Om die winst te kunnen realiseren, moeten er eerst kosten gemaakt worden. Zoek daarvan 5 voorbeelden. 2 Kosten en opbrengsten Het resultaat van de onderneming doet het eigen vermogen toenemen/afnemen (bij winst) of toenemen/afnemen (bij verlies). De kosten en opbrengsten worden echter niet op de rekening Geplaatst kapitaal geboekt, immers geïnteresseerden in de boekhouding zouden dan geen duidelijk beeld meer krijgen van de middelen die de ondernemer permanent in de zaak bracht. In de MAR zijn hiervoor een hele reeks kosten- en opbrengstenrekeningen voorzien. Zoek op in welke klasse ze terug te vinden zijn. Kostenrekeningen vinden we in klasse en opbrengstenrekeningen in klasse (opzoeken in MAR) Kosten en opbrengstenrekeningen zijn beheersrekeningen. Ze zijn enkel van nut om het resultaat te bepalen en komen niet voor op de balans. Kosten en opbrengstenrekeningen volgen dezelfde boekingsregels als de rekening Kapitaal. (kan je uitleggen waarom?) D 6 Kostenrekeningen C D 7 Opbrengstenrekeningen C Kostenvermeerdering + DS Kostenvermeerdering Opbrengstenvermindering Opbrengstenvermeerdering + CS Oefeningen 1 Zou je volgende verrichtingen boeken op een kostenrekening (K) of op een opbrengstenrekening (O)? Langs welke zijde van de rekening zal de verrichting opgetekend worden, langs de debetzijde of langs de creditzijde (D of C)? Zet kruisjes in de juiste kolommen. Verrichtingen K O D C Lonen van de arbeiders worden betaald. Aankoop van handelsgoederen. Intrest ontvangen van de spaarrekening. Telefoonrekening wordt betaald. Computer wordt gestolen. Bankkosten op zichtrekening wordt betaald. Er is 20,00 EUR teveel in kas. Verkoop van handelsgoederen. Een klant stuurt een deel van de goederen terug wegens fabricagefout. De verkoop van oude kantoormeubelen bracht meer op dan verwacht. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 7 RESULTATENREKENINGEN 135
2 Denk na over de verrichtingen van Multi Media Store en vul de kolommen in. Verrichtingen K/O +/ D/C Verkoop van handelsgoederen aan Datex bvba. Aankoop van postzegels. Intrest wordt betaald op de lening bij KBC. Brandverzekering wordt betaald aan Ethias. Een prijs gewonnen voor beste onderneming van het jaar. Klant Datex bvba stuurt 1/5 van de goederen terug wegens beschadiging. Er is 10,00 EUR te weinig in kas. Aankoop van handelsgoederen bij Mediaglobe nv. Intrest wordt ontvangen van belegging. De verkoop van oude bestelwagen bracht minder op dan verwacht. 3 Resultaten De krantenknipsels leren ons dat verschillende kosten en opbrengsten het uiteindelijk behaalde resultaat beinvloeden. Het ondernemingsresultaat bestaat uit: het bedrijfsresultaat het financieel resultaat het uitzonderlijk resultaat Vul bij onderstaande omschrijvingen het juiste resultaat in. Voor de voorbeelden kun je ook de tabel bij de oefening opnieuw bekijken of de krantenartikels. Het wordt gevormd door kosten en opbrengsten die rechtstreeks het gevolg zijn van de bedrijvigheid van de onderneming zoals het aankopen en verkopen van handelsgoederen of diensten. Zoek nog twee voorbeelden: Het wordt gevormd door financiële kosten en opbrengsten. Voorbeelden zijn betaalde intresten (bij lening) en (zoek 1 voorbeeld). Het wordt gevormd door kosten en opbrengsten die niet regelmatig voorkomen (niet te voorzien zijn) zoals (zoek twee voorbeelden). 136 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 7 RESULTATENREKENINGEN
Over welk onderdeel van het ondernemingsresultaat gaat het hier? Plaats een kruisje in de juiste kolom. Kies uit: bedrijfskosten (BK), bedrijfsopbrengsten (BO), financiële kosten (FK), financiele opbrengsten (FO), uitzonderlijke kosten (UK) of uitzonderlijke opbrengsten (UO). Verrichtingen BK BO FK FO UK UO De verkoop van handelsgoederen. Winkeldiefstal: er zijn goederen gestolen. De handelshuur voor winkelruimte. Intrest op de hypotheeklening. Tekort in de kas. Winst op de verkoop van oude machine (niet verwacht). Elektriciteitsrekening. Aankopen van handelsgoederen. Stormschade: verzekering betaalt niet alles terug. Intrest op de spaarrekening. Berekenen van het resultaat Bereken met de onderstaande gegevens het resultaat van het boekjaar (voor belastingen) Bereken eerst het totaal van de kosten en van de opbrengsten. Maak daarna het verschil. Kosten in EUR Opbrengsten in EUR Bedrijfskosten 9 825,45 Bedrijfsopbrengsten 12 468,93 Financiële kosten 198,22 Financiële opbrengsten 38,65 Uitzonderlijke kosten 462,57 Uitzonderlijke opbrengsten 13,48 TOTAAL TOTAAL Ondernemingsresultaat = Winst of Verlies Zelfde opgave. Kosten in EUR Opbrengsten in EUR Bedrijfskosten 12 825,45 Bedrijfsopbrengsten 13 665,91 Financiële kosten 598,22 Financiële opbrengsten 69,25 Uitzonderlijke kosten 362,19 Uitzonderlijke opbrengsten 13,48 TOTAAL TOTAAL Ondernemingsresultaat = Winst of Verlies Elke ondernemer streeft ernaar om winst/verlies (maak je keuze) te maken. Als je in dienstverband werkt, wordt er bij elke loonuitkering een deel van je loon afgehouden voor RSZ en m.a.w. je betaalt belastingen op THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 7 RESULTATENREKENINGEN 137
je inkomen. De ondernemer zal op zijn inkomen (winst) ook belastingen moeten betalen. Voorbeeld Van een onderneming zijn de volgende gegevens gekend: bedrijfskosten 65 000,00 EUR; financiële opbrengsten 3 000,00 EUR; bedrijfsopbrengsten 100 000,00 EUR; financiële kosten 12 000,00 EUR; uitzonderlijke kosten 1 000,00 EUR. Aanslagvoet belastingen 24,99 %. Bereken het resultaat van het boekjaar. Bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten = Bedrijfsresultaat + Financiële opbrengsten Financiële kosten = Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening + Uitzonderlijke opbrengsten Uitzonderlijke kosten = Resultaat van het boekjaar voor belastingen Belastingen = Resultaat van het boekjaar Besluit: er is winst/verlies (maak je keuze). Oefening Van een onderneming zijn de volgende gegevens gekend: bedrijfskosten 60 000,00 EUR; financiële opbrengsten 600,00 EUR; bedrijfsopbrengsten 70 000,00 EUR; financiële kosten 9 900,00 EUR; uitzonderlijke opbrengsten 500,00 EUR; uitzonderlijke kosten 3900,00 EUR. Aanslagvoet belastingen 24,99 %. Bereken het resultaat van het boekjaar. Bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten = Bedrijfsresultaat + Financiële opbrengsten Financiële kosten = Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening + Uitzonderlijke opbrengsten Uitzonderlijke kosten = Resultaat van het boekjaar voor belastingen Belastingen = Resultaat van het boekjaar Besluit: er is winst/verlies (maak je keuze). 138 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 7 RESULTATENREKENINGEN
Kernleerstof Het hoofddoel van elke onderneming is winst maken. Het resultaat van de onderneming bekom je door de kosten en de opbrengsten te vergelijken. Als de opbrengsten > de kosten is er sprake van winst. Als de kosten > de opbrengsten is er sprake van verlies. Kosten- en opbrengstenrekeningen zijn beheersrekeningen. Ze worden enkel gebruikt om het resultaat te kunnen bepalen en komen niet voor op de balans. Ze hebben dezelfde boekingregels als kapitaal. D 6 Kostenrekeningen C D 7 Opbrengstenrekeningen C Kostenvermeerdering + DS Kostenvermeerdering Het ondernemingsresultaat bestaat uit: het bedrijfsresultaat; het financieel resultaat; het uitzonderlijk resultaat. Opbrengstenvermindering Opbrengstenvermeerdering + CS Het bedrijfsresultaat wordt gevormd door kosten en opbrengsten die rechtstreeks het gevolg zijn van de bedrijvigheid van de onderneming zoals het aan- en verkopen van handelsgoederen. Het financieel resultaat wordt gevormd door financiële kosten en opbrengsten (bv.betaalde en ontvangen intresten). Het uitzonderlijk resultaat wordt gevormd door kosten en opbrengsten die niet regelmatig voorkomen (niet te voorzien zijn). Tenslotte moeten er ook nog belastingen op het resultaat betaald worden (bij winst). Na aftrek van deze belastingen bekomt met het resultaat van het boekjaar. De resultatenrekening is een overzichtelijk schema waarin de samenstelling van het ondernemingsresultaat wordt weergegeven De wet bepaalt ook hoe de resultatenrekening moet worden opgemaakt: RESULTATENREKENING KOSTEN OPBRENGSTEN Bedrijfskosten Bedrijfsopbrengsten A Handelsgoederen Omzet B Diensten en diverse goederen C Bezoldigingen D Afschrijvingen E Andere bedrijfskosten Andere bedrijfsopbrengsten Financiële kosten Financiële opbrengsten Uitzonderlijke kosten Uitzonderlijke opbrengsten Totaal van de kosten Totaal van de opbrengsten Winst Verlies Of staffelvorm. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 7 RESULTATENREKENINGEN 139
Oefeningen 1 Zoek in de krant of op internet twee recente krantenartikels waarin je kunt lezen of het bedrijf winst of verlies geboekt heeft. Markeer hierin de trefwoorden of alinea waaruit blijkt of het om een positief of negatief resultaat gaat. Kun je ook de verklaring hiervan terugvinden? 2 Vul de tabel verder aan. Gaat het over een actief- of passiefrekening, een kosten- of opbrengstenrekening? Zal de rekening gedebiteerd of gecrediteerd worden? Rekening A/P/K/O D/C De verkoop van handelsgoederen De aankoop van computers Lonen voor het personeel Leveranciers Voorraad handelsgoederen Huur magazijn Hypothecaire lening Kapitaal De aankoop van handelsgoederen Geld in kas Intrest op spaarrekening Reclame en advertenties Privéauto Gebouw Vordering op klant 3 Van boetiek Style ontvingen we volgende informatie: Aankoop kleding 95 000,00 EUR; betaalde intresten 550,00 EUR; elektriciteit 3 000,00 EUR, na telling zat er 50,00 EUR te veel in kas; huur winkel 6 500,00 EUR; lonen personeel 19 500,00 EUR; verkopen handelsgoederen 180 000,00 EUR, betalingskorting van leveranciers 950,00 EUR; stormschade die niet vergoed wordt door de verzekeringsmaatschappij 65 000,00 EUR; publiciteit 1 200,00 EUR. Zet de kosten of opbrengsten op de juiste plaats in de resultatenrekening en bereken daarna het resultaat. RESULTATENREKENING KOSTEN OPBRENGSTEN Bedrijfskosten Bedrijfsopbrengsten A Handelsgoederen Omzet B Diensten en diverse goederen C Bezoldigingen, D Afschrijvingen Andere bedrijfsopbrengsten Financiële kosten Financiële opbrengsten Uitzonderlijke kosten Uitzonderlijke opbrengsten Totaal van de kosten Totaal van de opbrengsten Winst Verlies 140 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 7 RESULTATENREKENINGEN
Hoe zou je ervoor kunnen zorgen dat deze onderneming meer winst maakt? Wat-en-hoe-overzicht Wat? 1 Het begrip resultaat omschrijven. 2 Het resultaat berekenen (eenvoudig). 3 De verschillende resultaten afleiden uit de resultaatberekening. 4 Het begrip resultatenrekening omschrijven. Hoe? 1 Studeer je kernleerstof. 2 Bekijk de voorbeelden en los de vragen op. 3 Studeer je kernleerstof en herhaal de oefeningen. Voor extra oefeningen raadpleeg www.optimumsite.be 5 De resultaten groeperen volgens hun aard. 6 De boekingregels voor resultatenrekeningen afleiden uit de werking van de rekening kapitaal. 7 Het boekhoudalgoritme gebruiken bij boekhoudkundige verrichtingen. 8 De resultatenrekeningen situeren in het MAR. Sleutelwoorden: Resultaat: winst, verlies, break-even Kosten en opbrengsten Resultatenrekening Bedrijfsresultaat Financieel resultaat Uitzonderlijk resultaat Resultaat van het boekjaar THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 7 RESULTATENREKENINGEN 141 1
8 De btw-rekeningen Wat zul je leren? Het begrip btw omschrijven. De voornaamste btw-tarieven kennen. Een aankoopfactuur en een inkomende creditnota in de boekhouding verwerken. Een verkoopfactuur en een uitgaande creditnota in de boekhouding verwerken. Een factuur met een creditnota verrekenen. Info en analyse De btw is een belasting volledig door de consument gedragen, geïnd door de handelaar en bestemd voor de btw-administratie. 12 % 21 % 6 % De voornaamste btw-tarieven zijn: (o.a. voeding) (o.a. betaaltelevisie) (o.a. brommers) Daarnaast kennen we nog o.a. het 0 %-tarief (bijvoorbeeld een doktersbezoek). 142 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 8 DE BTW-REKENINGEN
Bestelwagen 17 500,00 EUR 1 Btw op aankopen Als je goederen of diensten aankoopt, betaal je niet enkel de prijs van de goederen (diensten) maar ook de btw. Een handelaar mag de btw die hij betaalde bij aankopen voor zijn zaak terugvorderen (terugvragen). Hij heeft dus een vordering t.o.v. de overheid. Vorderingen vind je terug in Klasse 4. Je gebruikt rekening 41110 Btw op aankopen. excl. 21 % btw Datex Je ontvangt onderstaande factuur van Autospeed. Bekijk ze aandachtig. Autospeed bvba Zwaardstraat 202 2100 DEURNE Tel. 03 336 85 05 Fax 03 336 86 06 E-mail ASP@telenet.be ING 310-1269855-17 IBAN BE61 3101 2698 5517 BIC BBRUBEBB ONDnr. BTW BE 0589 159 357 RPR Antwerpen Multi Media Store bvba Leliestraat 22 2100 DEURNE ONDnr. BTW BE 0256.256.968 Factuur nr. 1 200..-02-02 Hoeveelheid Omschrijving Totaal Bestelwagen Peugeot Partner wit 220 D 17 000,00 Optie gps 500,00 MvH 17 500,00 21 % btw 3675,00 Totaal te betalen (in EUR) 21 175,00 Hoe verwerk je deze factuur in je boekhouding? 1 Deze aankoop boek je op de actiefrekening 24100 Rollend Materieel. De rekening wordt gedebiteerd voor EUR de mvh. 2 Naast de registratie van de aankoop van rollend materieel boek je tevens je vordering van het btw-bedrag 3 675,00 EUR op de actiefrekening 41110 Btw op aankopen, op de D-zijde 3 Het totaalbedrag 21 175,00 EUR ben je verschuldigd aan je leverancier en boek je op de passiefrekening langs de C-zijde. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 8 DE BTW-REKENINGEN 143
Bovenstaande verklaring kun je samenvatten in een boekhoudalgoritme: Document: AF1 Betekenis Rekening Rek. nr. Bedrag A/P/K/O +\ D/C Toename rollend materieel 24100 17 500,00 A + D Ontstaan vordering btw 41110 3 675,00 A + D Ontstaan leveranciersschuld 44000 21 175,00 P + C Boek nu dit boekhoudalgoritme op de rekeningen D 24100 Rollend materieel C D 44000 Leveranciers C 17 500,00 D 41110 Btw op aankopen C Schrijf hieronder de juiste journaalpost. Kernleerstof Boekingsregel 41110 Btw op aankopen A.- rekening D 41110 Btw op aankopen C + D 55000 Bank C AW D 44000 Leveranciers C D 2 Vaste Activa C D 41110 Btw op aankopen C Aankoop vaste activa Betaling 144 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 8 DE BTW-REKENINGEN
2 Inkomende creditnota vaste activa Bij de levering stellen we vast dat het gps-apparaat ontbreekt. Hoe los je dit probleem op? De garagist kan alsnog het gps-apparaat installeren. Je kiest echter voor een andere oplossing: er wordt overeengekomen dat de garagist een creditnota opstelt. Autospeed bvba Zwaardstraat 202 2100 DEURNE Tel. 03 336 85 05 Fax 03 336 86 06 E-mail ASP@telenet.be ING 310-1269855-17 IBAN BE61 3101 2698 5517 BIC BBRUBEBB ONDnr. BTW BE 0589 159 357 RPR Antwerpen Multi Media Store bvba Leliestraat 22 2100 DEURNE ONDnr. BTW BE 0256.256.968 Creditnota 1 Antwerpen, 200-02-14 Hoeveelheid Omschrijving Prijs/stuk Totaal Gps niet geleverd 500,00 500,00 Opmerking: MvH 500,00 21 % btw 105,00 In mindering te brengen in EUR 605,00 * * te crediteren Hoe verwerk je deze creditnota in je boekhouding? 1 Het niet geleverde gps-apparaat betekent voor de koper een vermindering van de rekening Rollend materieel. Deze actiefrekening zal bijgevolg afnemen met 500,00 EUR (= crediteren). 2 De btw-vordering t.o.v. de btw-administratie zal eveneens afnemen. We maken gebruik van een andere subrekening 41120 ten einde het invullen van de btw-aangifte te vereenvoudigen. De rekening 41120 Btw op inkomende creditnota s wordt gecrediteerd voor 105,00 EUR (berekend op de MvH). 3 Het bedrag van de uitstaande schulden tegenover de leverancier vermindert. De rekening 44000 Leveranciers wordt gedebiteerd voor het totaalbedrag: 605,00 EUR. THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 8 DE BTW-REKENINGEN 145
Bovenstaande verklaring kun je samenvatten in een boekhoudalgoritme: Document: ICN1 Betekenis Rekening Rek. nr. Bedrag A/P/K/O +\ D/C Waardevermindering rollend materieel Rollend materieel 24100 500,00 A C Vermindering vordering btw Btw op inkomende creditnota s 41120 105,00 A C Vermindering leveranciersschuld Leveranciers 44 000 605,00 P D In het grootboek vind je de rekeningen: D 24100 Rollend materieel C D 44000 Leveranciers C 17 500,00 21 175,00 D 41110 Btw op aankopen C D 41120 Btw op inkomende CN C 3 675,00 Boek deze creditnota in kleur op de juiste rekeningen Journaliseer hieronder de creditnota. Kernleerstof Boekingsregel 41120 Btw op inkomende creditnota s A rekening D 41110 Btw op aankopen C D 41120 Btw op inkomende CN C btw-bedrag AF Btw-bedrag ICN 146 THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 8 DE BTW-REKENINGEN
3 De betaling van een aankoop met een inkomende creditnota Volgens bankafschrift 1 wordt de zichtrekening met 20 570,00 EUR verminderd. Verklaar waarom. Hoe verwerk je deze betaling in je boekhouding? Document: BA1 Betekenis Rekening Rek. nr. Bedrag A/P/K/O +\ D/C Vermindering bankrekening Bank 55000 20 570,00 A C Vermindering leveranciersschuld Leveranciers 44000 20 570,00 P D Schrijf hieronder de journaalpost THEMA 3: DUBBEL BOEKHOUDEN 8 DE BTW-REKENINGEN 147