Reflectieverslag Stages of concern Jan-Hessel Boermans
Motivatie Sinds augustus 2010 ben ik werkzaam in het onderwijs als groepsleerkracht op een cluster 4 school. Een baan met veel afwisseling en een uitdagende doelgroep. Daarin ben ik erachter gekomen dat vooral het pedagogische vlak mij enorm interesseert. Vanzelfsprekend is mijn doel om de leerlingen tot leren te laten komen, ik ben ervan overtuigd dat dit alleen haalbaar is wanneer een leerling prettig in zijn/haar vel zit. Soms is de puzzel ingewikkeld om tot een positief pedagogisch klimaat te komen. Maar daar zit voor mij het grote plezier in, het proces om dit tot een succes te maken. Beetje bij beetje kunnen zien dat je met elkaar aan het bouwen bent. En dan als eindresultaat kunnen concluderen dat alle neuzen dezelfde kant op staan. Ik krijg steeds meer de behoefte om mijn kennis op dit gebied te delen. Na drie jaar werkervaring vond ik het tijd voor het bevorderen van mijn deskundigheid. Ik ben op zoek gegaan naar masters waarmee ik in de toekomst ook nieuwe stappen kan zetten in mijn carrière. Mijn oog viel op de Master Pedagogiek omdat deze masteropleiding zowel voor mijn huidige werkplek als voor mijn verdere carrière mogelijkheden biedt. Vanuit mijn huidige werkplek en de teamleider werd ik gestimuleerd om me te oriënteren op een vervolg studie en zij stond helemaal achter het besluit om te kiezen voor deze masteropleiding. De werkplek zal volgend jaar anders worden, wij verhuizen volgend jaar naar een nieuw gebouw, daar fuseren wij met een andere SBO school. Mede om die reden lijkt het mij een geschikt moment om te starten met de masteropleiding. Er gaan in de komende periode en in het volgende schooljaar knelpunten ontstaan die goed zouden kunnen worden gebruikt als onderwerpen voor het onderzoek ik wil een leidende rol spelen in het oplossen van één of meerdere van deze knelpunten. De studierichting 'Leren en innoveren' sluit daarom goed aan bij mijn werkplek. 2
Reflectieverslag Stages of concern Na het lezen van het document 'Stages of Concern' ben ik mezelf gaan afvragen in welke fase ik me momenteel bevindt binnen mijn huidige werkplek. Ik kwam tot de conclusie dat ik in de periode dat ik actief ben geweest op de school waar ik momenteel werk, door 3 fases ben gekomen en me momenteel steeds meer in fase 4 ben gaan bevinden, fase 4 zal de fase zijn waar ik me vooral tijdens mijn master meer in zal gaan bevinden. De periode dat ik werkzaam ben op De Ambelt, mijn huidige werkplek, is sinds februari 2010. Ik ben daar destijds begonnen als stagiaire, ik maakte de keuze om mijn eindstage in het speciaal basisonderwijs te volgen omdat ik daar een sterke interesse naartoe heb. Niemand ontkomt eraan als stagiair zich de beginner te voelen. Ik was echter wel vastberaden, hier zou ik hoe dan ook slagen. Na een week van observeren ben ik langzaamaan meer actief in de praktijk geworden. Alles wat ik bruikbaar en essentieel vond in die observatie week heb ik opgeschreven en proberen eigen te maken. Ik vind dat je altijd wel dicht bij jezelf moet blijven staan, kopiëren is belangrijk in het proces om tot succes te komen (je mentor is de deskundige op het betreffende gebied), maar pas het toe op je eigen manier. Een voorbeeld is dat ik al snel zag dat consequent handelen één van de belangrijkste competenties is in deze vorm van onderwijs, ik was voorafgaand aan deze stage vaak nog de leerkracht die het gesprek daarin aanging met de leerling en de leerling daarin soms ruimte wilde geven. Deze doelgroep heeft echter enorm veel behoefte aan duidelijkheid, keuzes moeten vaak voor de leerling gemaakt worden, bied je toch keuzes aan, geef de leerling dan niet teveel vrijheid, maar geef duidelijk aan waar de keuzes uit bestaan. Ik heb dit vanaf dag één toegepast in de momenten dat ik voor de klas stond. Daarmee heb ik destijds direct geloofwaardigheid afgedwongen bij de groep waarin ik op dat moment actief was. Gedurende het proces heeft mijn mentor de controle lange tijd zelf behouden, maar me toch de vrijheid gegeven om mijn eigen ding te doen. Soms is het goed om jezelf tegen te komen, je leert daardoor sneller omdat je gedwongen bent te reflecteren op jezelf en je handelen. Naarmate het einde van mijn stage periode in zicht kwam, kreeg ik meer de vrijheid om de groep op mijn manier te draaien, ik mocht in overleg kleine veranderingen doorvoeren om zo tot een eigen visie te komen binnen mijn klassenmanagement. Ook was mijn mentor vaker buiten de klas dan in de klas. Dat stukje vrijheid gaf vertrouwen, het voelde daarna dubbel zo prettig wanneer de groep goed reageerde op mijn leiderschap. Deze stageperiode is een goede leerschool geweest, omdat ik veel kon leren van mijn mentor, veel van de in die tijd geleerde competenties pas ik nu nog altijd toe in mijn dagelijkse handelen als leerkracht. In mijn eerste jaar als leerkracht brak de tijd aan dat ik zelfstandig voor de klas kwam te staan. Ik kreeg nu de kans om een eigen visie te ontwikkelen en dit toe te passen op de werkvloer. Dit is wellicht het moeilijkste jaar uit mijn carrière geweest als onderwijzer. Nadat je afgestudeerd bent, ben je gretig, heb je er zin in om het helemaal zelf te doen. Maar je merkt ook dat er veel informatie op je af komt, je komt soms in situaties terecht waarin je even niet weet hoe te handelen. Je voelt je weer snel de beginner, omdat je even geen raad weet met de situatie. Een periode die je soms kwetsbaar en onzeker 3
maakt. De groep heeft dat door en soms verlies je dan de controle. Hoe te handelen op dat moment? Ik wilde me niet laten kennen en soms zelf tot de oplossing komen. Maar je kunt niet anders dan je kwetsbaar opstellen en om hulp vragen aan je meer ervaren collega's. Pas op het moment dat ik gericht ben gaan vragen en concrete voorbeelden ben gaan noemen bij mijn collega's kwam het vertrouwen meer en meer terug. De succeservaringen namen toe en ik kreeg volledig grip op de groep. Mijn manier van handelen veranderde van een soms afwachtende houding naar een adequate manier van handelen. Ik leerde direct op situaties inspelen. Hierdoor nam mijn zelfvertrouwen toe en ben ik meer leiderschap uit gaan stralen. Langzaamaan begon ik de essentiële facetten die horen bij een succesvolle leerkracht te beheersen. Op het einde van dit schooljaar begon ik me langzaamaan van fase 2 naar fase 3 te ontwikkelen. Ik voelde me zeker, wist goed waar ik het over had en wist vaker hulp te bieden aan collega's. Er begon een balans te ontstaan waarin we elkaar sterker konden maken en ik voelde dat ik daar een rol in kon vervullen. In de laatste weken van dat schooljaar heb ik de verantwoordelijkheid gekregen om de afscheidsavond van de eindleerlingen te organiseren, daarbij werd er van mij verwacht dat ik taken uit besteedde aan collega's maar zelf uiteindelijk verantwoordelijk bleef voor het eindproduct. Een mooie succeservaring na het slagen hiervan. In mijn tweede jaar als leerkracht ben ik langzaamaan meer oog gaan krijgen voor het totale plaatje binnen de school. Ik stond nu niet meer alleen op mijn eigen eilandje in mijn eigen groep, maar ik ben een actievere rol gaan aannemen binnen het team. Langzaamaan ben ik volwassener geworden als leerkracht. Een goed voorbeeld is dat ik in het tweede jaar verantwoordelijk ben geworden voor de ict binnen onze school. Dit houdt in dat de problemen die zich op dat gebied bevinden meer op mijn bordje kwamen te liggen en dat ik daarin de communicatie deed naar de afdeling ict van onze scholenstichting. Ik heb dat jaar ook een nieuw programma geïmplementeerd binnen onze school voor het werken op de digiborden. Er was vraag naar een gebruiksvriendelijker programma. De invoering van dat programma gaf ook de minder ervaren leerkracht wat betreft het werken met het digitale schoolbord succeservaringen. Afgelopen jaar heb ik voor mezelf bewezen dat ik de competenties beheers om elke leerling te kunnen voorzien van de juiste onderwijsbehoeftes. Dit is ook opgepikt door mijn collega's en leidinggevende. Ook de overige competenties die relevant zijn heb ik verder eigen gemaakt, denk hierbij aan communicatie met zorginstellingen, ouders en overige partijen die gebonden zijn aan de leerlingen in mijn klas. 4
Eén van de redenen om me in te schrijven voor deze master is omdat ik meer en vaker een rol wil gaan spelen bij het professionaliseren van het onderwijs binnen onze school, vaker mede verantwoordelijk zijn voor het slaan van de brug tussen het management en de werkvloer. Door de studie Master Pedagogiek hoop ik dat doel te gaan bereiken. Ook wil ik binnen enkele jaren na het behalen van mijn masteropleiding een meer coachende rol aan gaan nemen. Uiteindelijk ambieer ik een baan binnen het speciaal onderwijs gecombineerd met een baan als docent/begeleider/coach in het MBO of HBO waarin ik cursisten en studenten help opleiden binnen de vakgebieden waarin ik mijn kennis heb vergaard. 5