Verlof uit de Wet Arbeid en Zorg Toelichting op verschillende vormen van verlof 29 mei 2017
Verlof op basis van wet en cao De Wet arbeid en zorg (Wazo) heeft tot doel de combinatie van arbeid en zorg te vergemakkelijken, zodat het voor mannen en vrouwen aantrekkelijker wordt te (blijven) werken naast de zorg voor anderen. In de Wazo zijn opgenomen: zwangerschaps- en bevallingsverlof, kraamverlof voor de partner, adoptieverlof, ouderschapsverlof, calamiteitenverlof en ander kort verzuimverlof, kortdurend zorgverlof en langdurend zorgverlof. De CAO Primair Onderwijs (CAO PO) geeft in hoofdstuk 8 een nadere invulling aan de wettelijke kaders. In dit document worden de verlofvormen uitgelegd aan de hand van de spelregels die gelden voor het primair onderwijs. Verlof Duur (On)betaald CAO PO Zwangerschaps- en 16 weken rond de Betaald n.v.t. bevallingsverlof bevallingsdatum Kort verlof bij de bevalling van partner Benodigde tijd Betaald Artikel 8.7, lid 1, punt k Kraamverlof 2 dagen Betaald Artikel 8.7, lid 1, punt l Partnerverlof 3 extra dagen kraamverlof Deels betaald n.v.t. (55%) Adoptieverlof of pleegzorgverlof 4 weken Betaald Artikel 8.7, lid 1, punt n Ouderschapsverlof 26 maal de aanstellingsomvang per week per kind Deels betaald (55%) Artikel 8.19, 8.20 en 8.21 Calamiteitenverlof Zo kort mogelijk Betaald Artikel 8.7, lid 3 a Kortdurend zorgverlof Langdurend zorgverlof Maximaal 2 weken in een periode van 12 maanden Maximaal 6 weken in een periode van 12 maanden Betaald Artikel 8.7, lid 1, punt i - en Artikel 8.8 Onbetaald Artikel 8.9 Voor alle uitwerkingen, uitzonderingen en de wijze van aanvragen dient de betreffende uitleg hieronder gelezen te worden. 1
Zwangerschaps- en bevallingsverlof Een medewerkster heeft in verband met haar bevalling recht op betaald zwangerschapsen bevallingsverlof van minimaal zestien weken. Tijdens dat verlof heeft zij recht op doorbetaling van haar salaris. De medewerkster bouwt tijdens het verlof vakantiedagen op. Maak daarom ook afspraken over het opnemen van de vakantiedagen, bij voorkeur aansluitend aan het verlof. Zwangerschapsverlof De medewerkster kan tussen zes tot vier weken voor de vermoedelijke bevallingsdatum stoppen met werken. Zij mag in ieder geval niet werken vanaf vier weken voor die datum. Een medewerkster die een tweeling of meer kinderen verwacht, kan eerder met zwangerschapsverlof: tien tot acht weken voordat zij is uitgerekend. Deze periode heet de flexibiliseringsperiode. Zij moet met verlof uiterlijk acht weken voor de verwachte bevallingsdatum. Als zij besluit om tijdens de flexibiliseringsperiode (tussen tien en acht weken) door te werken, worden deze dagen niet opgeteld bij het bevallingsverlof. Bevallingsverlof Het totale bevallingsverlof duurt ten minste tien weken, waarvan ten minste de eerste zes weken met volledig bevallingsverlof. Dit kan langer zijn als de medewerkster voor de verwachte datum is bevallen en hierdoor minder zwangerschapsverlof heeft gehad. Na zes weken kan het resterend bevallingsverlof in delen worden opgenomen. In overleg met de clusterdirecteur, kan het laatste deel van het bevallingsverlof gespreid over een periode van maximaal dertig weken worden opgenomen. De totale duur van het verlof verandert niet. 2
Langdurige ziekenhuisopname van het kind Het bevallingsverlof kan bij langdurige ziekenhuisopname van het kind maximaal tien weken langer duren. Zo heeft de moeder de gelegenheid het kind een aantal weken thuis te verzorgen. Overlijden Als de moeder overlijdt tijdens het bevallingsverlof, kan de partner het overblijvende verlof overnemen. Dit is ook mogelijk als de moeder geen recht had op bevallingsverlof. Het gaat dan om verlof voor de periode tot tien weken na de bevalling. De partner heeft dit recht ook als de moeder zelfstandige was. Aanvragen van het zwangerschaps- en bevallingsverlof De medewerkster vraagt minimaal tien weken voor de verwachte bevallingsdatum het verlof aan bij de leidinggevende. Zij geeft een verklaring van de verloskundige of de arts, waarin de vermoedelijke bevallingsdatum staat vermeld. Deze zwangerschapsverklaring is nodig zodat de werkgever de loonkosten vergoed kan krijgen van het UWV. Na de bevalling moet de medewerkster een geboortekaartje inleveren zodat de exacte verlofdata berekend kunnen worden. Het verzoek om het laatste deel van het bevallingsverlof gespreid op te nemen moet de medewerkster uiterlijk drie weken na de bevallingsdatum indienen. Kort verlof bij bevalling van echtgenote/partner (CAO PO, artikel 8.7 lid 1, punt k.) De partner wordt in de gelegenheid gesteld aanwezig te zijn bij de bevalling van de echtgenote/partner en om aangifte te doen van de geboorte bij de burgerlijke stand. Hiervoor wordt betaald verlof verleend. Kraamverlof (CAO PO, artikel 8.7 lid 1, punt l.) Het betaald kraamverlof voor partners duurt twee dagen. De medewerker kan ervoor kiezen deze twee verlofdagen te laten ingaan aansluitend op het verlof dat is bedoeld om bij de bevalling aanwezig te zijn en aangifte te doen van de geboorte bij de burgerlijke stand. Het verlof kan ook op een ander moment worden opgenomen, maar dit moet binnen vier weken na de bevalling thuis, of binnen vier weken na de thuiskomst van het kind uit het ziekenhuis. Aanvragen van het kraamverlof De medewerker laat zo snel mogelijk na de bevalling de leidinggevende weten dat hij/zij het verlof opneemt. De werkgever mag het verlof niet weigeren. 3
Partnerverlof (ook wel vaderschapsverlof genoemd; valt onder ouderschapsverlof) In aanvulling op het kraamverlof heeft de partner van de moeder rond de geboorte van het kind recht op drie dagen betaald of onbetaald ouderschapsverlof. De drie dagen worden opgenomen op een dag waarop de partner gewoonlijk werkt en hoeven niet aansluitend te worden opgenomen. Het gaat dus om drie dagen ouderschapsverlof, bovenop de twee dagen kraamverlof. Aanvragen van het partnerverlof De medewerker laat zo snel mogelijk na de bevalling de leidinggevende weten dat hij/zij het verlof opneemt. De werkgever mag het verlof niet weigeren. De medewerker kan kiezen voor betaald (55%) of onbetaald verlof. Zie verder bij ouderschapsverlof. Adoptieverlof of pleegzorgverlof (CAO PO, artikel 8.7 lid 1, punt n.) Medewerkers die een kind adopteren hebben recht op vier weken betaald adoptieverlof. Dit verlof geldt ook voor pleegouders die een kind duurzaam in hun gezin opnemen (pleegzorgverlof). Voor adopties van een kind of opname van een pleegkind uit het buitenland kan het verlof worden verlengd tot ten hoogste zes weken, indien de reis- en verblijftijd dit noodzakelijk maken. Het verlof wordt in beginsel aaneengesloten opgenomen, maar de medewerker mag er ook voor kiezen het verlof in de periode van 26 weken gespreid op te nemen. De periode van 26 weken begint vier weken voor de eerste dag van de feitelijke adoptie of de opname van het pleegkind. Het verlof geldt voor beide ouders. Als de medewerker meerdere kinderen tegelijkertijd adopteert, heeft hij toch maar recht op één keer adoptieverlof. Het verlof wordt uiterlijk drie weken voor de ingangsdatum aangevraagd bij de leidinggevende. Bij de verlofaanvraag moet de medewerker officiële documenten voegen waaruit blijkt dat hij een kind gaat adopteren of een pleegkind opneemt in zijn gezin. 4
Ouderschapsverlof (CAO PO artikel 8.19, 8.20 en 8.21) Medewerkers die ouder of verzorger zijn van een kind tot 8 jaar hebben recht op ouderschapsverlof. Het recht op ouderschapsverlof geldt voor beide ouders/verzorgers. Het wettelijk recht op ouderschapsverlof is 26 maal de arbeidsduur per week per kind. Voor een fulltime medewerker komt dit neer op 26 x 40 (1.040 uur) verlof. De CAO PO regelt dat 415 van de 1.040 uur ouderschapsverlof gedeeltelijk (55%) betaald zijn. Medewerkers beslissen zelf of zij volledig of gedeeltelijk gebruik maken van de uren voor het ouderschapsverlof. Dit kan in een aaneengesloten periode zijn, maar dit hoeft niet. De drie dagen partnerverlof maken onderdeel uit van het ouderschapsverlof. Na afloop van het verlof moet de medewerker weer het oude aantal uren gaan werken, tenzij hij andere afspraken met zijn werkgever maakt. Ouderschapsverlof wordt opgenomen net als vakantieverlof: op een dag dat ouderschapsverlof wordt opgenomen worden zoveel uren afgeschreven als de medewerker normaal gesproken op die dag zou werken. Als een medewerker bijvoorbeeld elke vrijdag 8,5 uur werkt en op vrijdag ouderschapsverlof opneemt, wordt elke vrijdag 8,5 uur van het verlof afgeschreven. Voor het betaald ouderschapsverlof geldt een terugbetalingsregeling bij ontslag binnen 1 jaar na afloop van het verlof, en bij vrijwillig deeltijdontslag binnen een half jaar. Als medewerkers hun ouderschapsverlof nog niet geheel hebben genoten op het moment dat hun dienstverband eindigt, mogen zij het resterende deel meenemen naar de volgende werkgever. De werkgever is daarom verplicht om bij te houden op hoeveel uur ouderschapsverlof een medewerker nog recht heeft en een verklaring daaromtrent op verzoek van de medewerker te verstrekken. Uiterlijk acht weken voor de gewenste verlofdatum wordt de aanvraag bij de leidinggevende ingediend. Ook een medewerker die in dienst komt kan direct een beroep doen op ouderschapsverlof (mits acht weken voor aanvang ervan aangevraagd). Calamiteitenverlof (CAO PO artikel 8.7, lid 3 a.) Medewerkers kunnen kortdurend betaald verlof krijgen in onvoorziene situaties waarin zij onmiddellijk vrij moeten nemen. Het calamiteitenverlof is nadrukkelijk bedoeld voor de eerste opvang van privéproblemen. De verlofperiode kan variëren van enkele uren tot uiterlijk enkele dagen, afhankelijk van de reden waarom de werknemer het verlof opneemt. De duur van het verlof moet redelijk zijn en in verhouding staan tot de aard van het (nood)geval en de hoeveelheid privéverplichtingen die dat met zich meebrengt. Een voorbeeld van calamiteitenverlof is als de waterleiding is gesprongen en de medewerker een loodgieter moet regelen. Maar ook als een ouder plotseling een ziek kind van school moet halen, valt dat onder calamiteitenverlof. Moet de ouder vervolgens de volgende dag thuisblijven om voor het kind te zorgen, dan valt dat onder het kortdurend zorgverlof. Bij noodzakelijke verzorging van een plotseling ziek geworden partner, (pleeg)kind of ouder eindigt het calamiteitenverlof na een dag en gaat het (mogelijk) over in kortdurend zorgverlof. 5
Gezien de aard van het verlof gaat het meestal om onvoorziene situaties die zich acuut of kort van tevoren aandienen. De medewerker moet bij een noodgeval zo snel mogelijk contact opnemen met zijn leidinggevende en aangeven hoeveel tijd hij denkt nodig te hebben. Kortdurend zorgverlof (CAO PO, artikel 8.7 lid 1, punt i. en artikel 8.8) De medewerker heeft recht op betaald verlof voor de noodzakelijke verzorging, die niemand anders kan verlenen, in verband met ziekte van: - echtgenoot/partner, (pleeg)kind of een kind van de echtgenoot/partner; - grootouders, kleinkinderen, broers en zussen (tweedegraads bloedverwanten); - andere huisgenoten dan kinderen of partner (bijvoorbeeld een inwonende tante); - mensen met wie een sociale relatie bestaat (bijvoorbeeld een buurvrouw of vriend). Het verlof bedraagt in elke periode van 12 achtereenvolgende maanden ten hoogste twee maal de arbeidsduur per week. De periode van 12 maanden gaat in op de eerste dag waarop het verlof wordt genoten. De medewerker moet het opnemen ervan zo spoedig mogelijk aan zijn leidinggevende melden. Het recht op kortdurend zorgverlof geldt alleen als de zorg noodzakelijk is en als niemand anders de zorg kan verlenen, zoals de partner. Alleen bij zwaarwegende organisatiebelangen kan de leidinggevende het verlof weigeren of stopzetten. De werkgever kan verlangen van de medewerker dat hij de noodzaak achteraf aannemelijk maakt, bijvoorbeeld door te vragen naar een doktersrekening of een afspraakbevestiging voor een medisch onderzoek. Langdurend zorgverlof (CAO PO, artikel 8.9) Het langdurend zorgverlof is bedoeld voor werknemers die een naaste willen verzorgen, die hulpbehoevend of (levensbedreigend) ziek is. Dit geldt voor dezelfde groep als benoemd bij het kortdurend zorgverlof. Het verlof is maximaal zes maal de arbeidsduur per week, gedurende een periode van twaalf maanden. In beginsel gaat de cao ervan uit dat het verlof wordt opgenomen gedurende een aaneengesloten periode van ten hoogste twaalf weken (bij uitzondering tot achttien weken). Het aantal uren verlof per week bedraagt ten hoogste de helft van de arbeidsduur per week (bij uitzondering fulltime verlof). Het verlof is onbetaald en eindigt als de persoon voor wie de werknemer het verlof heeft opgenomen, overlijdt of niet langer levensbedreigend ziek is. De medewerker vraagt het verlof minstens twee weken voor de ingangsdatum schriftelijk aan bij de leidinggevende. Deze moet vervolgens binnen een week over het verzoek beslissen. Als de leidinggevende hier niet op reageert, gaat het verlof volgens de regeling in zoals de medewerker had voorgesteld. De werkgever mag om een bewijs, bijvoorbeeld een doktersverklaring, vragen. Alleen bij zwaarwegende organisatiebelangen kan de werkgever het verlof weigeren of stopzetten. 6