ING Investment Office Publicatiedatum: 15 maart 2017, 14.00 uur Februari Maart Assetallocatie Aandelen Vastgoed Grondstoffen Alternatieve beleggingen Obligaties Regioallocatie aandelen Noord-Amerika Europa Japan Opkomende markten Pacific (exclusief Japan) Sectorallocatie aandelen Energie Basismaterialen Industriegoederen Duurzame consumentengoederen Dagelijkse consumentengoederen Gezondheidszorg Financiële waarden Informatietechnologie Telecommunicatie Nutsbedrijven Allocatie obligaties Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Hoogrentende bedrijfsobligaties Opkomende markten Meer in financiële waarden De euforische stemming op de Amerikaanse en Europese aandelenmarkten houdt aan. Een groot aantal economische cijfers valt mee ten opzichte van de verwachting van analisten. Bovendien beschouwen veel beleggers een renteverhoging door de Amerikaanse centrale bank als een teken van economische kracht. In Europa neemt de druk op de Europese Centrale Bank (ECB) toe om eveneens een iets minder sterk stimulerend beleid te voeren. Aandelen blijven onverminderd in trek en verschillende beurskoersen stegen de afgelopen weken tot recordhoogten. Wij denken nog steeds dat het beurssentiment kan omslaan als de winstgroei van bedrijven blijkt tegen te vallen. Bovendien brengen politieke gebeurtenissen nog onzekerheid met zich mee, zoals de Franse en Duitse verkiezingen later dit jaar. Dit zijn voor ons redenen om vast te houden aan onze huidige, vrijwel neutrale verdeling over de verschillende beleggingscategorieën. Wel gaan we binnen aandelen meer beleggen in de sector financiële waarden (banken, verzekeraars). Dit financieren we door de weging van de sector basismaterialen te verlagen. Hoofdpunten De wereldwijde economische groei blijft aantrekken Wel is de stijgende inflatie een risico: de consumentenbestedingen kunnen afnemen, de lonen stijgen en de rentes iets verder oplopen Dit zou negatief zijn voor de winstgroeiverwachting van een grote groep bedrijven Ook zijn er politieke onzekerheden, bijvoorbeeld rond de Franse presidentsverkiezingen Voorlopig houden we vast aan een neutrale weging van aandelen Financiële waarden zullen naar verwachting profiteren van iets hogere rentes. We gaan hier meer in beleggen en minder in de sector basismaterialen We verwachten dat de rentes op staatsobligaties nog iets verder kunnen oplopen en hanteren een onderweging van deze beleggingscategorie.
De wereldwijde economische groei ligt goed op koers Volop reden voor optimisme De beweeglijkheid (volatiliteit) van de Europese en Amerikaanse aandelenkoersen is vrij gering, toch klommen de indices de afgelopen weken naar recordhoogten. De Dow Jones Index wist de 21.000- puntengrens te doorbreken, de Duitse DAX sloot onlangs voor het eerst sinds april 2015 boven de 12.000 punten en de AEX Index bereikte het hoogste niveau sinds januari 2008. Voor het optimisme van beleggers is vanuit fundamenteel economisch oogpunt zeker wat te zeggen. De wereldwijde economische groei ligt goed op koers, zo blijkt ook uit macro-economische cijfers. De inkoopmanagersindex van de productiesector in de eurozone kwam in februari uit op een stand van 55,4 punten, het hoogste niveau sinds het voorjaar van 2011. Dit duidt op een sterk aantrekkende economische groei. In de Verenigde Staten (VS) steeg de inkoopmanagersindex van de industrie in februari van 56 naar 57,7 punten, het hoogste niveau sinds augustus 2014. Uit het recente arbeidsmarktrapport van de Amerikaanse overheid blijkt dat er in februari 235.000 nieuwe banen zijn bijgekomen in de VS. Iets meer dan de verwachte 200.000. Het werkloosheidspercentage daalde bovendien van 4,8% naar 4,7%. Er is dus zeker reden voor optimisme. Alleen lijkt de stemming momenteel door te slaan naar euforie: het optimisme onder Amerikaanse beleggingsadviseurs is nog steeds bijzonder groot. Negatief voor winstontwikkeling bedrijven Consumenten beginnen hogere inflatie te merken Desondanks zien wij aanleiding voor een tempering van het enthousiasme. Keerzijde van de economische ontwikkelingen is namelijk dat de prijzen die producenten voor hun producten rekenen, stijgen. In combinatie met onder meer een achterblijvende loonontwikkeling en gestegen grondstoffenprijzen leidt dit tot hogere inflatie. Dit remt de consumptie. Gecorrigeerd voor inflatie daalde het gemiddelde inkomen van Amerikaanse huishoudens in januari met 0,2%, de eerste daling van het reële inkomen sinds 2013. De reële uitgaven daalden als gevolg hiervan met 0,3% op jaarbasis, de grootse afname sinds eind 2009. De hogere inflatie begint voor Amerikaanse consumenten nu dus concrete gevolgen te krijgen. En dat kan ook de economie gaan raken: de Amerikaanse economische groei is voor twee derde afhankelijk van consumptiegroei. Daarnaast kan de toenemende krapte op de Amerikaanse arbeidsmarkt leiden tot hogere lonen. Deze zijn uiteraard gunstig voor Amerikaanse werknemers, maar negatief voor de winstontwikkeling van bedrijven. De aandelenkoersen zijn inmiddels al vrij ver op de verwachte winstgroei van bedrijven vooruitgelopen, waardoor de kans op teleurstellingen toeneemt. De winstgroeiverwachtingen moeten fors aantrekken om de huidige hogere koersen te rechtvaardigen. Dat zien we op dit moment nog niet overal gebeuren. Mede hierom hanteren we in de geografische verdeling binnen aandelen een onderweging van de regio Noord-Amerika. Maandbericht beleggen - maart 2017 2
Wij handhaven de neutrale weging van aandelen Politieke onzekerheden in Europa en de VS Hier komt bij dat zowel in Europa als in de VS veel politieke onzekerheden zijn. Zo is het de vraag hoe het beleid van Trump er nu écht uit gaat zien. Wat voor belastingmaatregelen gaat hij bijvoorbeeld nemen? En komt hij al dan niet met forse importheffingen om binnenlandse producenten te bevoordelen? Ook zijn de voorgenomen brexit en de Franse presidentsverkiezingen een onzekere factor. De Franse presidentskandidaat Marine Le Pen is sterk eurokritisch : het liefst wil zij Frankrijk uit het eurosysteem laten stappen. De kansen van de centrum-liberale presidentskandidaat Emmanuel Macron zijn volgens de peilingen iets toegenomen, maar peilingen zijn niet altijd een betrouwbare indicator voor de uitslag. Tot nu toe reageren aandelenbeleggers vrij gelaten op alle politieke onrust, maar hier kan zomaar verandering in komen. Al met al vinden wij het optimisme onder aandelenbeleggers vanuit economisch oogpunt en met de blik op de lange termijn zeker gerechtvaardigd, maar gezien de hoge ingeprijsde winstgroeiverwachtingen en de politieke onzekerheden vinden we enige terughoudendheid passend. Wij handhaven voorlopig dan ook onze neutrale weging van aandelen in de assetallocatie, al houden wij de ontwikkelingen uiteraard scherp in de gaten en zullen wij - als wij daar aanleiding toe zien - weer aandelen bijkopen. Banken kunnen profiteren van een hogere rente We gaan meer beleggen in financiële waarden, minder in basismaterialen Wel gaan we binnen aandelen meer beleggen in de sector financiële waarden. Financiële ondernemingen zoals banken en verzekeraars, kunnen profiteren van stijgende rentes. Een hogere kapitaalmarktrente is namelijk gunstig voor de toekomstige winsten in deze sector. Daarnaast zijn veel grote rechtszaken en de bijbehorende boetekwesties inmiddels achter de rug. Voor Amerikaanse banken geldt bovendien dat zij kunnen profiteren van de door president Trump aangekondigde versoepeling van de regels voor de bankensector. Een relatief lage waardering in combinatie met positieve winstgroeibijstellingen maken deze sector aantrekkelijk. Tegenover een verhoging van de weging van de sector financiële waarden, staat een verlaging van de weging van de sector basismaterialen. Aandelen uit deze cyclische sector (relatief gevoelig voor de economische cyclus) hebben de afgelopen periode flink geprofiteerd van de wereldwijd aantrekkende economische groei. Wij zien op dit moment weinig redenen om verdere sterke koersstijging van aandelen uit deze sector te verwachten en vinden het daarom een goed moment gedeeltelijk winst te nemen. We verlagen de weging ervan van overwogen naar neutraal. Maandbericht beleggen - maart 2017 3
Grote kans op renteverhoging door de Fed Oplopende inflatie VS en eurozone Zoals aangegeven, loopt zowel in de VS als in de eurozone de inflatie op. Voor een belangrijk deel is dit het gevolg van hogere energieprijzen door de gestegen olieprijs. In de VS kwam de inflatie in januari uit op 2,5 procent op jaarbasis. In december bedroeg de inflatie nog 2,1 procent. De kerninflatie, dus de inflatie zonder de sterk schommelde energie- en voedselprijzen mee te nemen, bedroeg 2,3%. In de VS heeft de aantrekkende inflatie dus een meer structureel karakter en verwachten we dat de Amerikaanse centrale bank (de Fed ) dit jaar de beleidsrente nog een paar keer zal verhogen om de economische groei en de prijsstijgingen te temperen en oververhitting te vermijden. In Duitsland bedroeg de inflatie in februari 0,7% ten opzichte van de maand ervoor. In januari was er nog sprake van een negatieve inflatie van 0,8% op maandbasis. De ECB heeft de inflatieverwachtingen voor de eurozone voor dit jaar iets verhoogd. Voor dit jaar gaat de ECB nu uit van een inflatie van 1,7% (was 1,3%). Omdat de inflatiestijging in de eurozone voor een groot deel veroorzaakt wordt door hogere energie- en voedselprijzen, zal de ECB naar onze verwachting voorlopig niet overgaan tot een renteverhoging. Wel wordt de kans groter dat zij later dit jaar zal hinten op het geleidelijk terugschroeven ( taperen ) van het stimuleringsprogramma. Dit zal leiden tot iets hogere rentes op de kapitaalmarkt. Negatief voor de koersen van staatsobligaties Hoogrentende bedrijfsobligaties vinden we nog steeds aantrekkelijk Oplopende obligatierentes blijven nog wel even de trend Er is een sterke relatie tussen de inflatieverwachtingen, de beleidsrentes van centrale banken en de marktrentes op obligaties. Als een centrale bank besluit tot een hogere beleidsrente vanwege aantrekkende economische groei, wordt dit door beleggers vaak als goed nieuws opgevat. Vanwege de verwachte economische groei hebben zij dan veelal een voorkeur voor risicovolle beleggingscategorieën, waaronder aandelen. Veilig geachte beleggingen zoals staatsobligaties worden dan juist minder populair, met lagere koersen en hogere obligatierentes als gevolg. Dit zien we nu gebeuren. Zo lopen zowel de rentes op Amerikaanse, als die op Duitse staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar (de 10-jaarsrente) momenteel op. Voorlopig blijven de oplopende rentes volgens ons nog wel even de trend. Een iets minder stimulerend beleid van centrale banken (die dus minder obligaties opkopen) zal dit versterken. Dit alles is negatief voor de koersen van staatsobligaties. We houden obligaties neutraal gewogen Vanuit het oogpunt van risicobeheersing handhaven we onze neutrale weging van obligaties. Binnen obligaties hanteren we een onderweging (ten opzichte van een neutrale positie) van staatsobligaties. Toch blijven we deels wel in deze obligatiecategorie belegd. Staatsobligaties bieden namelijk als enige beleggingscategorie bescherming in tijden van crisis of toenemende onzekerheid op de financiële markten. Hoogrentende bedrijfsobligaties vinden we nog steeds erg aantrekkelijk. De aantrekkende economische groei zal leiden tot hogere omzetten en bedrijfswinsten. We verwachten voor 2017 een totaalrendement op deze obligatiecategorie van 6% en houden deze voorlopig overwogen in onze tactische assetallocatie. In het algemeen houden we bij obligaties rekening met verder oplopende rentes en hebben daarom een voorkeur voor obligaties met een korte duratie (resterende looptijd en dus rentegevoeligheid). Hoe korter de duratie, des te minder koersverlies bij een marktrentestijging. Verder beleggen we binnen staatsobligaties voor een belangrijk deel in inflatiegekoppelde obligaties. Maandbericht beleggen - maart 2017 4
Alternatief voor obligaties Olieprijs blijft betrekkelijk stabiel Wel vormt de kredietgroei een risico Aandelen uit opkomende markten blijven overwogen Vastgoed: neutrale weging De laatste tijd heeft vastgoed als beleggingscategorie last gehad van de relatief sterk opgelopen obligatierentes. Vastgoed was door de zeer lage obligatierentes de afgelopen jaren een alternatief voor beleggers die voor stabiele inkomsten normaal gesproken vooral in obligaties beleggen. De recente rentestijgingen hebben vastgoed dus relatief wat minder aantrekkelijk gemaakt. Maar door de koersdalingen die daarvan het gevolg waren, is de waardering relatief aantrekkelijker geworden. Omdat vastgoed zoals gezegd doorgaans regelmatige inkomsten biedt, houdt deze beleggingscategorie een neutrale weging in onze tactische vermogensverdeling. Grondstoffen: onze positie blijft neutraal Ook onze visie op grondstoffen blijft ongewijzigd. Een aantal grondstoffenprijzen zijn weliswaar aangetrokken, maar wij zien hierin nog geen langdurige trend. Producenten hebben namelijk voorlopig voldoende middelen en capaciteit om aan de groeiende vraag naar grondstoffen te voldoen. Bovendien hebben zij de focus op groei en op lagere kosten. Dit werkt prijsconcurrentie en overproductie in de hand en heeft zodoende een dempend effect op de prijsstijgingen. Voor olie geldt dat de productiebeperkende maatregelen die de kartelorganisatie OPEC had aangekondigd, daadwerkelijk lijken te worden uitgevoerd. Desondanks verwachten wij dat de verhouding tussen vraag en aanbod redelijk in balans zal blijven. De schalieoliebedrijven in de VS hebben als gevolg van het OPEC-akkoord hun productiecapaciteit flink opgeschroefd. Hierdoor zal volgens ons de olieprijs betrekkelijk stabiel blijven en zich blijven bewegen in een bandbreedte van $50-60 per vat (Brent-kwaliteit). Onverminderd positieve visie op Chinese economie Over de Chinese economie zijn wij onverminderd positief. Chinese macro-economische cijfers over het begin van het jaar duiden op een gezonde economische groei. De industriële productie groeide in de maanden januari en februari met 6,3% ten opzichte van dezelfde maanden vorig jaar; de winkelomzetten stegen met 9,5% in de eerste twee maanden. Een groei van de Chinese economie van 6,5% lijkt dit jaar zeker haalbaar. Wel letten wij scherp op de schulden van de private sector (bedrijven en huishoudens) in China. Door overheidsstimulering heeft de kredietverlening enorm kunnen groeien. Als de Chinese overheid haar stimuleringsmaatregelen terugschroeft, leidt dit tot toenemende risico s. De Chinese huizenmarkt lijkt de piek voorbij, wat de economische groei zou kunnen afzwakken. Opkomende markten houden veel groeipotentie Op dit moment hebben we geen reden om te twijfelen aan de groeipotentie van de opkomende markten in het algemeen en die van China in het bijzonder. De economische en financiële fundamenten zijn er over het algemeen redelijk goed; in een aantal belangrijke opkomende markten veel beter dan een paar jaar geleden en zelfs beter dan die van ontwikkelde economieën. De angst voor protectionistische plannen van de regering-trump is vooralsnog niet bevestigd door concrete maatregelen. Vooralsnog blijven aandelen uit opkomende markten vanwege hun aantrekkelijke waardering en goede winstgroeivooruitzichten een overwogen beleggingscategorie in onze tactische assetallocatie. Maandbericht beleggen - maart 2017 5
Meer weten? Kijk op ing.nl/beursnieuws Disclaimer Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld door en uitgebracht door ING Bank N.V. op 15 maart 2017 om 11.00 uur. Deze beleggingsaanbeveling behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren en vormt geen uitnodiging tot het aangaan van welke overeenkomst of verbintenis dan ook. Aan deze beleggingsaanbeveling kunnen geen rechten worden ontleend. ING Bank N.V., noch enig andere rechtspersoon of onderdeel dat tot de ING Groep N.V. behoort, aanvaardt aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook, voortvloeiend uit het gebruik van de bovenstaande beleggingsaanbeveling of de daarin opgenomen informatie. Ontwikkelingen die zich na het opstellen van deze beleggingsaanbeveling hebben voorgedaan kunnen van invloed zijn op de juistheid van de in deze beleggingsaanbeveling gestelde feiten en verstrekte opinies. Door te klikken op deze link kunt u zien welke maatregelen ING neemt om belangenverstrengeling met betrekking tot aanbevelingen te voorkomen en te vermijden. Beleggen brengt risico s met zich mee. De waarde van uw belegging kan fluctueren. U kunt uw gehele inleg kwijtraken. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van Autoriteit Financiële Markten AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V.