Hoe kan je de lessen aanknopen met de school? Cursisten merken vaak dat de kansen om Nederlands te gebruiken buiten de les schaars zijn in Brussel. Ouders die Nederlands leren in de school van hun kinderen hebben daarentegen wel veel oefen- en gebruikskansen buiten de taalklas. In de school komen ouders die Nederlands leren immers in contact met Nederlands. Wat de ouders in het klaslokaal leren, is onmiddellijk relevant en bruikbaar binnen de school. Ouders die Nederlands willen leren op school doen dit in de eerste plaats voor hun kinderen. Ze willen de dagelijkse schoolse wereld van hun kinderen beter leren begrijpen, zelf beter met de school communiceren en communicatie van de school naar hun kinderen juist kunnen inschatten. Hun kinderen zijn voor deze cursisten dé drijfveer om Nederlands te leren. Een taallesgever die wil inspelen op de motivatie en leerbehoefte van zijn/haar cursisten treft zelden een context aan met zo veel aanknopingspunten als de school. De school, de leerkrachten, de directie, de leerlingen, het schoolpersoneel, de ouders, communiceren voortdurend met elkaar. Het komt erop aan de anderstalige ouders te laten deelnemen aan die communicatie en hen hierbij te ondersteunen. Taallessen Nederlands voor ouders zijn, naast andere mogelijkheden die een school heeft, een manier om ouders dichter bij de school te betrekken.
Welke lesactiviteiten zijn mogelijk? lesactiviteiten in algemene contexten Een lesgever kan lessen geven over een breed gamma van thema s en onderwerpen die niet specifiek op de school zijn gericht. De lessen vinden plaats in het leslokaal. voorbeeld: een les over personalia, lessen over hoe functioneren in het postkantoor, bij de bank, aan het gemeenteloket, een les over lievelingsgerechten, een les over toeristische plekken, een les waarin hobby s aan bod komen, enzovoort. lesactiviteiten in de schoolse context Een lesgever kan de lessen aan de oudergroep afstemmen op de schoolse context. De lesgever speelt daarmee in op de belangstelling en de communicatiebehoeften van de ouders. De lessen sluiten aan bij gebeurtenissen, activiteiten, brieven, contacten, thema s of personen in de school. Ze vinden plaats in het leslokaal. voorbeeld: een les over hoe je je kind ziek meldt, een les over berichten in de schoolagenda, een les over het rapport, een les over gezond eten op school, een les over tvprogramma s voor kinderen, een les over een thema waarrond de kinderen werken, een les over het schoolreglement, een les over de schoolrekening, enzovoort. schoolgeïntegreerde lesactiviteiten Een lesgever kan proberen om lessen nog meer af te stemmen op de school en ze zo veel mogelijk vast te knopen aan contactmomenten of communicatiekanalen van de school. Elk contact met de school is een leermoment voor de ouders waarbij de lesgever hen zo nodig voorbereidt, ondersteunt en met hen nabespreekt. De taallesgever bereidt het contact met de school voor in het klaslokaal. Soms zullen de ouders evenwel buiten het lokaal gaan om in de school communicatie op te zoeken. voorbeeld: lessen waarin cursisten kennismaken met leerkrachten, een oudercontact of info-avond bijwonen, info krijgen van de CBL er, een knutselactiviteit doen met de kinderen en de juf, naar een verhaal luisteren van de juf, ijsjes verkopen op het schoolfeest, een rondleiding krijgen van de directeur, een uitstap maken met de kinderen naar de speelotheek, enzovoort. Opmerking: Dit soort geïntegreerde activiteiten valt voor de onderwijsinspectie ook onder de noemer taalles. De leden van het schoolpersoneel of andere bezoekers zijn gastsprekers. We pleiten er voor om de lessen Nederlands op de schoolvloer zo veel mogelijk binnen de context van of geïntegreerd met de school te laten verlopen. Dit soort lessen sluit nauw aan bij de leerwens en behoefte van ouders. Bovendien maken ze dankbaar gebruik van de meerwaarde die een schoolse omgeving biedt. De lessuggesties die je terugvindt op deze site zijn dan ook afgestemd op de schoolomgeving. Ouders reageren doorgaans erg positief als ze merken dat ze in de Nederlandse les dingen opsteken die onmiddellijk bruikbaar zijn in de communicatie met de school. Hun betrokkenheid is het grootst als het over hun kinderen gaat.
20 tips om lessen af te stemmen op de school snuif de sfeer op in de school Je kan niet halsoverkop beginnen met lessen voor ouders. Ideaal heb je de tijd om kennis te maken met de school, de leerkrachten, het secretariaatspersoneel, de leerlingen, het ouderpubliek, de manier van communiceren en de aanpak van de school. Tijdens een inwerkperiode doe je ongetwijfeld veel inspiratie op om je lessen af te stemmen op de school. Ga op zoek naar aanknopingspunten en geïnteresseerde mensen binnen de school. gebruik authentiek materiaal van de school Verzamel allerhande brieven, documenten, brochures, het schoolreglement, berichten, van de school. Zij bieden ongetwijfeld heel wat inspiratie en gebruiksmogelijkheden voor de lessen Nederlands. Ook als de school een website heeft, vind je waarschijnlijk enkele aanknopingspunten voor opdrachten in de les Nederlands. vraag een postvakje in de leraarskamer Doe een oproep aan de leerkrachten en het schoolpersoneel om een exemplaar van alle brieven die voor de leerlingen en/of hun ouders bestemd zijn ook in jouw postvakje te deponeren. Die brieven zijn authentiek materiaal dat je al dan niet in aangepaste vorm kan gebruiken in de lessen voor ouders. Soms zal je brieven evenwel te laat vinden om ze nog in je lesvoorbereiding te kunnen opnemen. Vraag daarom af en toe of je sommige brieven ook per e-mail doorgestuurd krijgt. Zeg leerkrachten dat ze altijd commentaar, vragen of suggesties aan jou kwijt kunnen via je postvakje of per mail. vraag een semester- of jaarkalender Om de lessen zo veel mogelijk af te stemmen op de school vraag je best aan het begin van het schooljaar/semester een activiteitenkalender van de school. Hierop vind je doorgaans wanneer er oudercontacten, info-avonden, sportdagen, uitstappen, schoolfeesten, eetdagen, speciale projecten of examenperiodes zijn. Dat inspireert je om de lessen af te stemmen op belangrijke momenten in het schooljaar. ga op zoek naar taalleerkansen in de school Breng in kaart welke contacten en communicatiekanalen er zijn tussen de school en de ouders. Probeer de lessen af te stemmen op deze communicatie, ze ook op te zoeken en voor te bereiden in de lessen. Voorbeelden van dergelijke contacten met de school zijn schoolpoortcontacten, ziektemeldingen aan het secretariaat, oudercontacten, info-avonden, vragen om info aan leerkrachten, een probleem formuleren aan de directie, een antwoord schrijven op een bericht in de agenda, een formulier van de school invullen, gepast reageren op brieven van de school, schoolfeest, eetdag, uitstappen met de leerlingen, een nieuwjaarsreceptie, overleg met het schoolteam en de ondersteunde partners In het kader van het School&Ouders-project is er regelmatig overleg met enkele trekkende leerkrachten, de directie, ondersteunende partners (Voorrangsbeleid Brussel, Schoolopbouwwerk, Taalvaart of het Nascholingscentrum Brussel)en een begeleider van het Huis van het Nederlands. Een van de bedoelingen van dit overleg is om te kijken hoe de lessen Nederlands voor ouders zo nauw mogelijk kunnen aansluiten bij de school. Alle ideeën, voorstellen en afspraken op dit overleg zijn inspiratie en aanknopingspunten voor een taallesgever die dat wil doen. Mensen van Voorrangsbeleid Brussel, Schoolopbouwwerk, Taalvaart, Nascholingscentrum Brussel of het Huis van het Nederlands hebben vanuit hun ervaring vaak interessante voorstellen, ideeën of suggesties. Zij zijn je directe partners om de samenwerking met de school te optimaliseren.
opvolgen van afwezige of uitgevallen ouders Als ouders al enkele keren niet naar de les zijn gekomen, is het zinvol om hen eens op te bellen. Misschien denkt zo n ouder dat hij/zij niet meer kan volgen na een aantal lessen afwezigheid. De taallesgever kan met de school afspreken dat de school de afwezigen en de uitvallers opbelt, informeert en aanmoedigt om terug aan te sluiten. De school laat daarmee zien dat ze het belangrijk vindt dat ouders volhouden. De ouders pikken dat signaal op. Ze merken dat de school hun inspanningen waardeert en belangrijk vindt. Waarschijnlijk heeft zo n aanpak meer effect dan als de taallesgever er alleen voor staat. informele momenten met leerkrachten Als de leerkrachten weten wie je bent en wat je doet, zijn ze sneller bereid om met jou samen te werken. Probeer indien mogelijk af en toe een praatje te slaan in de leraarskamer of op de speelplaats. Spreek met de leerkrachten over jouw lessen en de ouders. Ze kunnen je beslist heel wat vertellen over de leerlingen en de ouders. Misschien heeft iemand wel een goed idee om samen te werken. maak gebruik van de map met mededelingen/de valven/het prikbord in de leraarskamer/het schoolkrantje/de schoolwebsite Stop een informatief tekstje over de lessen Nederlands in de map met mededelingen of hang het op aan de leraarsvalven. Doe via de beschikbare kanalen een oproep aan de leerkrachten om samen te werken. Informeer bij hen naar goede ideeën, leuke thema s waarrond samenwerking mogelijk is. Vraag of leerkrachten op bezoek willen komen in de ouderklas of, omgekeerd, of je met de ouders een klasbezoek kan doen. een nauwe samenwerking met 1 of enkele leerkrachten Om goed af te stemmen met de school is het nodig dat je een regelmatig beroep kan doen op minimaal 1 of bij voorkeur enkele leerkrachten/directieleden. Zo n leerkracht staat je niet alleen bij met praktische beslommeringen. Hij/zij is ook bereid om samen te werken en om feedback of advies te geven. Een samenwerking die alleen door jou gedragen wordt, is gedoemd om te mislukken. De school moet m.a.w. voldoende bereid zijn om mee haar schouders te zetten onder de oudergroep. nodig bezoekers uit in de lessen Op en rond een school zijn er heel wat mensen die een interessante bijdrage kunnen leveren aan de lessen Nederlands voor ouders: leerkrachten, de directeur, de CLB er, de leerlingenbegeleider, een leerkracht Nederlands, een Nederlandstalige ouder, de voorzitter van het oudercomité, de schoolopbouwwerker, Zij brengen de school letterlijk tot leven in de taalles. De ouders maken kennis met het schoolpersoneel, komen nuttige info te weten over de school en krijgen ondertussen de kans om taal te leren. Voor beginnende taalleerders is het uiteraard nodig om zo n bezoek goed voor te bereiden (en na te bespreken) met zowel de ouders als de bezoeker. e-mailen met de school Als je in de taalklas kunt beschikken over een pc met internetaansluiting, kunnen de ouders e- mails sturen naar leerkrachten en schoolpersoneel. Het is niet altijd mogelijk om mensen van de school in de les uit te nodigen of om met je oudergroep een klasbezoek te doen. E-mails zijn dan een handige manier om toch te communiceren met de school. Bovendien wordt de schrijfvaardigheid van ouders er door uitgedaagd. ga in op uitnodigingen van de school
Het kan zijn dat leerkrachten zelf voorstellen om op bezoek te komen in de ouderklas. Zeker in een avondgroep is dit een uitgelezen kans om aan te knopen met de school. Bereid het bezoek goed voor met de ouders én de bezoeker. Sommige leerkrachten zijn bereid om een oudergroep uit te nodigen in hun klas. Het is belangrijk dat dit soort bezoeken een meerwaarde heeft voor zowel de ouders, de leerlingen als de leerkracht. Een leerkracht die bv. een grote knutselactiviteit wil doen met de kinderen is maar wat blij als hij/zij daar hulp bij krijgt. Het bezoek moet voor de ouders evenwel ook voldoende interessant zijn én ze moeten in contact komen met taalaanbod op hun niveau. Als een leerkracht het normale klasgebeuren te veel moet afstemmen op de bezoekende ouders of als een bezoek ongelegen komt (bv. als er veel nieuwe kindjes zijn), is het beter een ander moment te zoeken. Het is immers niet de bedoeling dat de lessen (voor de leerlingen) in functie staan van een oudergroep. De periodes dat het wat rustiger is, bv. net voor een vakantieperiode, zijn vaak het meest geschikt om een klasgeïntegreerde activiteit te doen met de ouders. Leerkrachten vinden duidelijke praktische afspraken belangrijk. Bereid de activiteit daarom goed voor met de leerkracht. probeer Nederlandskundige ouders te betrekken Ongetwijfeld zijn ook Nederlandstalige ouders of ouders die wat Nederlands kunnen geïnteresseerd in activiteiten met de oudergroep bv. activiteiten met kinderen in de klas, een interessante uitstap of het bezoek van een gastspreker. De taallesgever en de school zouden deze ouders kunnen uitnodigen telkens als er een interessante activiteit aankomt. Deze taalvaardige ouders kunnen een stimulans zijn voor de ouders van de groep om door te gaan met Nederlands. Verder verhoogt hun aanwezigheid het aanbod Nederlands en kan de taallesgever de hulp van Nederlandkundige ouders soms gebruiken, bv. als er iets moet uitgelegd worden aan kinderen of om de minder taalvaardige ouders te helpen. Het is positief dat activiteiten van de oudergroep ook andere ouders kunnen aanspreken en betrekken. ouderactiviteiten tijdens het lesmoment Nederlands Als de school activiteiten waarbij ouders zijn uitgenodigd systematisch plant op het tijdstip van de les Nederlands voor ouders, kan de taallesgever de oudergroep goed voorbereiden op zo n activiteit en met de groep ook deelnemen. Als bijvoorbeeld het oudercontact of een infoavond gepland worden op dezelfde avond als de Nederlandse les, kan de taallesgever hier perfect op inspelen. Niet alleen kan de school rekenen op de aanwezigheid van de oudergroep, de ouders van de groep hoeven ook geen 2 de keer naar school komen. Stel aan de school voor om activiteiten waarbij ouders worden verwacht, indien mogelijk samen met de les Nederland te organiseren. Ook als externe organisaties (bv. Schoolopbouwwerk) activiteiten organiseren in de school, is het handig als die samenvallen met de Nederlandse les. de ouders zouden moeten voelen dat de school hun inspanningen apprecieert Het is erg motiverend als de ouders die Nederlands volgen, merken dat de school hun inspanning waardeert. De directie kan haar appreciatie o.a. laten blijken door: - aanwezig te zijn op belangrijke momenten: de eerste/laatste les, tijdens een nieuwjaarsreceptie voor ouders, tijdens een rondleiding door de school - af en toe informeel te informeren bij ouders hoe het loopt en binnen te springen in de les Nederlands - de ouders in de bloemetjes te zetten, bv. met een ludieke rapportuitreiking aan de ouders tijdens het schoolfeest Als dergelijke initiatieven niet spontaan ontstaan, helpt het misschien als jij de school wat suggesties doet. Breng ook de leerkrachten op de hoogte over welke ouders Nederlands volgen: - maak een lijst op van alle ouders en hun respectievelijke kinderen per klas en bezorg die aan alle leerkrachten
- spreek de leerkrachten persoonlijk aan als ze een kind in de klas hebben waarvan een ouder Nederlands volgt, vraag hen om voor zover mogelijk Nederlands te praten met deze ouders. betrek de school bij de evaluatie van de ouders Als ouders in contact zijn geweest met iemand van de school kan je het schoolpersoneel vragen om zijn/haar indrukken te geven over de communicatie met een ouder. Die indrukken kunnen toegevoegd worden aan het taalportfolio voor ouders. Op deze site vind je een formulier terug dat hiervoor gebruikt kan worden (zie ouderportfolio ). geef de school tips over toegankelijke brieven Jouw expertise als taallesgever op vlak van eenvoudig, duidelijk Nederlands is erg interessant voor de school. Niet zelden zijn brieven of mededelingen van de school opgesteld in formele schrijftaal zodat minder taalvaardige (en zelfs Nederlandstalige) ouders moeite hebben om ze te begrijpen. Ze zijn geschreven met de beste bedoelingen, maar vaak bevatten ze heel wat drempels voor laagtaalvaardige ouders. Misschien is de school wel vragende partij om de brieven aan ouders te vereenvoudigen. In dat geval kan je hen ongetwijfeld waardevol advies geven. thuisopdrachten Het kan interessant zijn om de ouders een opdracht te geven die ze tussen 2 lessen in kunnen uitvoeren. Voor zo n opdracht moeten ze iets doen, opzoeken, navragen of observeren bij hun kinderen of in de school. Ouders kunnen bv. opdracht krijgen om hun kind te vragen welke zijn/haar favoriete vakken/leraars zijn, of ze gaan na wat er de laatste weken zoal in de agenda van hun kinderen staat, of ze krijgen opdracht om aan de klastitularis te vragen hoe hun kind is in de klas of ze vragen op het secretariaat wat ze moeten doen als hun kind langere tijd ziek is. De verzamelde informatie wordt gebruikt in de eerstvolgende les Nederlands. maak je zichtbaar in de school Met een artikeltje of foto in de schoolkrant of op de schoolwebsite kan je de oudergroep in te picture plaatsen. Voor de ouders is het ook leuk dat ze dergelijke aandacht krijgen. Misschien komen er wel leuke reacties of ideeën uit voort?
10 ervaringen van lesgevers uit de praktijk een proefles Tijdens de eerste les van de cursus Nederlands kwamen er heel wat nieuwsgierige ouders een kijkje nemen. Het ging er vrolijk aan toe. De taallesgever nam uitgebreid de tijd om kennis te maken met alle ouders. Sommige ouders hoorden voor het eerst vraagjes als: Hoe is jouw naam?, Wat is jouw adres?, Hoe is de naam van jouw kind? of In welke klas zit jouw zoon?. Andere ouders konden al wat meer begrijpen en vertellen in het Nederlands. De taallesgever had ook 3 leerkrachten en de directrice uitgenodigd voor een kennismaking met de ouders. Aan de hand van een personaliaformulier wisselden ouders, leerkrachten en de directrice onderling persoonlijke gegevens uit. De sfeer zat goed en het ijs was al snel gebroken. oefenen op het oudercontact De ouders een gesprekje in het Nederlands laten doen tijdens een oudercontact was een mooi toonmoment. Ze toonden de leerkrachten wat ze (al) konden. Het bleek dat zelfs beginnende ouders, mits een goede voorbereiding, toch al een klein gesprekje in het Nederlands konden voeren. Ook de leerkrachten waren enthousiast, ze apprecieerden de inspanning van de ouders en pasten hun niveau aan. Het oudercontact en de opdracht Nederlands bleek een goed moment voor leerkrachten en ouders om mekaar beter te leren kennen. Het eerste oudercontact van het schooljaar is ook een goed moment voor een info-tafeltje waar ouders info krijgen over het aanbod Nederlands en de instapmogelijkheden. groentesoep met balletjes Een kookles met ouders, kinderen en leerkrachten De ouders nodigden de kinderen en de juffen uit om samen groentesoep te maken. De voorbereiding leverde heel wat Nederlandstalige interactie op. Groenten snijden en balletjes rollen, deden de ouders samen met de kinderen en de juffen. Per groepje kinderen waren er enkele ouders om te helpen. De ouders deden echt moeite om het Nederlands van de juffen te begrijpen en om zelf Nederlands te spreken met de kinderen. Ze vroegen hierbij hulp aan de taallesgever en waren echt gemotiveerd om de kinderen te helpen. Bovendien was de les een goede aanleiding voor de leerkrachten en de ouders om elkaar beter te leren kennen en te spreken over de kinderen. een gelukkig nieuwjaar De oudergroep en de taallesgever nodigden de directie, de leerkrachten, de leerlingen, familieleden en andere ouders, uit op een feestelijke nieuwjaarsreceptie. Een ideaal moment voor de taallesgever om elke trotse ouder een rapportje te geven en hen in aanwezigheid van de gasten in de bloemetjes te zetten. Er werden heel wat contacten gelegd en zowel de ouders als de leerkrachten als andere ouders leerden elkaar op een aangename manier beter kennen. de axenroos Ouders merkten op dat hun kinderen op school bezig waren met de axenroos 1. Alle kinderen, leerkrachten, personeelsleden en zelfs de directie hadden een persoonlijke fiche opgesteld die met behulp van dieren hun persoonlijkheid beschrijft. Ook de taallesgever merkte dat dit binnen de school leeft. Zij nodigde een leerkracht uit om de axenroos voor te stellen aan de ouders. De ouders vroegen bij wijze van voorbereiding ook aan hun kinderen hoe hun axenroos er uit zag. Ten slotte stelde elke ouder een persoonlijke axenroos samen. De ouders waren erg gemotiveerd. Ze wilden immers beter begrijpen waar hun kinderen mee bezig waren. Zowel zwakkere als sterkere cursisten vertelden graag over hun kinderen. wat zit er in jouw boekentas? 1 De axenroos is een manier om de gedragingen van mensen te ordenen en erover te praten. Dieren worden gebruikt om eigenschappen en relaties uit te drukken.
De taallesgever gaf ouders opdracht om naar de klas van hun kind te gaan en aan de juf of meester het boekentasje te vragen van hun zoon of dochter. De taallesgever bereidde de ouders vooraf goed voor op het gesprekje met de leerkracht (beleefdheidsformules, hoe stel je een vraag, welke vraag stel je, enzovoort). Ook de leerkrachten waren op de hoogte van deze opdracht. In de taalklas kregen alle ouders de kans om het boekentasje van hun kind en de inhoud ervan voor te stellen. Zelfs minder taalvaardige ouders wilden voluit vertellen over hun kind en zijn/haar boekentas. een rondleiding in de school De directrice nodigde de ouders uit voor een rondleiding doorheen de schoolgebouwen. De ouders waren enthousiast en bereidden met de taallesgever enkele vraagjes voor. Vooral rond brandveiligheid bleken heel wat vragen te zijn. Tijdens de rondleiding vonden de ouders het erg fijn om al was het maar heel even hun kinderen in de klas te zien. Voor de directrice duurde de rondleiding langer dan ze verwacht had, maar ze vond het zeker de moeite om de ouders wat beter te leren kennen. Er waren ook enkele leuke gesprekjes met de leerkrachten en kinderen. welkom in onze klas Gespreid over de duur van de cursus Nederlands nodigde de taallesgever en de ouders een aantal mensen van de school uit voor een bezoek aan de taalklas. Enkele leerkrachten van de school, de directeur, de CLB er, de leerlingenbegeleider en iemand van het secretariaat werden hartelijk ontvangen door de ouders. De taallesgever briefte de bezoekers vooraf over wat ze konden verwachten en hoe ze hun taalgebruik zo goed mogelijk konden afstemmen op dat van de ouders. De ouders bereidden samen met de taallesgever vraagjes voor om te stellen aan de bezoeker. Het waren telkens leuke momenten om het geoefende Nederlands onmiddellijk in praktijk te brengen. wilt u een ijsje? Als slotactiviteit besloten de ouders in samenspraak met de taallesgever om ijsjes te verkopen op het schoolfeest. De taallesgever bereidde de ouders voor op de gesprekjes aan de ijskraam. De ouders kregen de kans om te laten horen wat ze hadden bijgeleerd. De taallesgever gaf alle geïnteresseerden tekst en uitleg over de lessen Nederlands in het nieuwe schooljaar. Het was een mooi moment waarop ouders konden tonen dat ze al wat Nederlands kennen. Bovendien werd de interesse van andere ouders en het schoolpersoneel voor de lessen gewekt. naar de bib De taallesgever merkte dat een bezoek aan de plaatselijke bibliotheek een openbaring was voor veel ouders. De meesten waren nog nooit in een bibliotheek geweest en waren ook niet op de hoogte van het aanbod. De ouders bleken dan ook verrast over de leuke boekjes, verhaaltjes, cdroms en video s die te ontlenen zijn. Aan het einde van het bezoek wilden zeker 10 ouders een lidkaart en gingen ze bijna allemaal met 1 of meer boeken/video s of cd-roms naar huis. Ze waren enthousiast om iets leuks uit te zoeken voor hun kinderen, maar ontdekten ook hoe de boeken en cd-roms nuttig kunnen zijn voor hun cursus Nederlands.