towerswatson.nl Update Over actualiteiten in de pensioenwereld Nummer 3 maart 2014 Wetsvoorstel beperking Witteveenkader 2015 aangenomen in Tweede Kamer Op 6 maart 2014 heeft de Tweede Kamer de Novelle Wet verlaging maximumopbouwen premiepercentages pensioen en maximering pensioengevend inkomen (33.847) aangenomen. Voornoemd wetsvoorstel behelst een wijziging op het eerder door de Tweede Kamer aangenomen wetsvoorstel 33.610. Beperking fiscale opbouwpercentages/ aftopping pensioengevend loon De maximale opbouwpercentages voor fiscaal begunstigde opbouw voor ouderdomspensioen worden verder verlaagd in combinatie met een maximaal pensioengevend loon van 100.000. 2014 2015 Eindloon 1,9% 1,657% < 100.000 (was 1,55%) Middelloon 2,15% 1,875% < 100.000 (was 1,75%) De maximale opbouwpercentages voor partner- en wezenpensioen zullen worden verlaagd naar 70% respectievelijk 14% van voornoemde percentages. Beschikbare premieregelingen (fiscale staffels) zullen, in lijn met de verlaging voor middelloonregelingen, dienovereenkomstig worden aangepast. Tijdens de behandeling in de Tweede Kamer zijn de gevolgen van het wetsvoorstel voor arbeidsongeschiktheidspensioen en overige risicopensioenen, meer specifiek in het kader van de maximering van het pensioengevend loon, nader verduidelijkt. De 100K-grens geldt niet voor het arbeidsongeschiktheidspensioen. De 100K-grens geldt wel voor de risicopensioenen (partnerpensioen/wezenpensioen). Om de gevolgen enigszins te dempen kan worden overwogen toepassing te geven aan de zogenaamde risicopartnerpensioenknip. Ter zake van dit risico kunnen de dienstjaren voor 2015 worden verzekerd op basis van toen geldende fiscale kader (zonder aftopping). Een en ander is gebaseerd op het Besluit van 20 december 2013, nr. BLKB 2013/2199M, Staatscourant nr. 35880, dat voor 2014 geldt maar ook na 2015 toepassing zal vinden. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is dat de grondslag voor het risicopensioen, het salaris ultimo 2014 kan betreffen, te verhogen met een algemeen toepasbare loon/prijsindex. Carrièrestijgingen kunnen, met andere woorden, ook niet op risicobasis, leiden tot hogere pensioenaanspraken dan op grond van het fiscale kader 2015 is toegestaan. In deze editie: 1 Wetsvoorstel beperking Witteveenkader 2015 aangenomen in Tweede Kamer 2 Maximaal te hanteren verwachte rendementen worden verlaagd 3 Onderzoek Economist Intelligence Unit: de uitdagingen van een verouderend personeelsbestand 4 Herziene Pensioenfondsenrichtlijn verruimt de mogelijkheden voor grensoverschrijdende pensioenoplossingen 5 Beleid DNB inzake kandidaatstelling voor het verantwoordingsorgaan en de auditcommissie in het omgekeerd gemengd bestuur 6 BTW-vrijstelling voor DC-regelingen bij pensioenfondsen?
Update maart 2014 Netto lijfrente/netto pensioen Op basis van het thans bij de Eerste Kamer voorliggende wetsvoorstel, zal voor de inkomens boven 100.000 een netto lijfrente (3e pijler) worden geïntroduceerd. Naar aanleiding van verzoeken uit de Tweede Kamer heeft de staatssecretaris van Financiën op 28 maart 2014 een richtinggevende brief gepubliceerd. Daarin wordt aangegeven onder welke voorwaarden een netto lijfrente in de 2e pijler kan worden uitgevoerd. De staatssecretaris verbindt hieraan de voorwaarde dat er een strikte scheiding tussen bruto- en netto pensioenvermogens wordt aangebracht. De zogenaamde fiscale systeemrisico s (vermenging bruto met netto pensioen), moeten zoveel mogelijk voorkomen worden. Tegelijkertijd dient sprake te blijven van één financieel geheel. en arbeidsongeschiktheidsrisico verplicht te stellen. Om afkoop verder te ontmoedigen stelt de staatssecretaris voor de box 3 vrijstelling ook met terugwerkende kracht te laten vervallen in geval van afkoop. De brief bevat een beschrijving van een forfaitaire benadering uitgaande van de veronderstelde gemiddelde inleg. Het element van vrijwillige deelname blijft in de invulling van de netto-regeling bij pensioenfondsen voorop staan. 1 Eric Heemskerk eric.heemskerk@towerswatson.com De staatssecretaris stelt daarom voor dat de netto lijfrente wordt aangeboden in de vorm van een defined contribution regeling, en overweegt de herverzekering van overlijdens- 2 towerswatson.nl
Maximaal te hanteren verwachte rendementen worden verlaagd Hoewel nog steeds onduidelijk blijft hoe het nieuwe FTK er straks uit zal zien, en hoewel de invoeringsdatum 1 januari 2015 minder realistisch wordt, heeft het ministerie van SZW op vrijdag 21 maart een document gepubliceerd dat in de route naar de herziening van een toetsingskader een belangrijke rol speelt. Het gaat om het advies van de Commissie Parameters. Het advies is in feite tweeledig. Enerzijds bevat het advies een set van maximale rendementen, en anderzijds bevat het een volledige scenarioset. De commissie publiceert, conform hetgeen nu in het Besluit FTK is opgenomen, de maximale rendementen voor een aantal beleggingscategorieën voor deterministische exercities (zoals met name de bepaling van de herstelkracht in geval van tekortsituaties). Deze maximale rendementen zijn significant lager dan in het huidige Besluit FTK het geval is, met name omdat voor het rendement op vastrentende waarden een directe relatie wordt gelegd met de rente die wordt gebruikt voor de waardering van de verplichtingen. Inconsistenties in de huidige opzet komen daarmee te vervallen. In afwijking van wat in de huidige parameterset het geval is, gaat het advies uit van uniforme kostenafslagen per beleggingscategorie. Een andere in het oog springende wijziging is de verlaging van de minimaal te veronderstellen looninflatie van 3% naar 2,5%. Zowel voor loon- als voor prijsinflatie gaat een ingroeipad van vier jaar gelden vanaf het actuele niveau. In de begeleidende brief, waarin het kabinet aangeeft het advies over te nemen, wordt gemeld dat de invoering van de parameters in samenhang met het beoogde wetsvoorstel voor het nieuwe FTK zal worden bezien. Eventueel uitstel van het nieuwe FTK naar 1 januari 2016 lijkt dus ook te impliceren dat de parameters niet eerder van kracht worden. 2 Wichert Hoekert wichert.hoekert@towerswatson.com Daarnaast adviseert de commissie over een volledige scenarioset, die ertoe moet leiden dat fondsen bij de uitvoering van de haalbaarheidstoets (die deel zal uitmaken van het nieuwe FTK en zowel de continuïteitsanalyse als de consistentietoets zal vervangen) uitgaan van de zelfde veronderstellingen. Ook voor communicatiedoeleinden zal deze uniforme set moeten worden gebruikt. Towers Watson Update Maart 3
Update maart 2014 Onderzoek Economist Intelligence Unit: de uitdagingen van een verouderend personeelsbestand In opdracht van Towers Watson heeft The Economist Intelligence Unit (EIU) een onderzoek onder Europese werkgevers uitgevoerd. Het rapport met de Nederlandse bevindingen is, in navolging van het Europese rapport, op 31 maart gepubliceerd. Daarin is nagegaan wat werkgevers beschouwen als de belangrijkste uitdagingen in de komende jaren. 480 werkgevers namen deel aan het onderzoek, waaronder 42 Nederlandse. Eén van de uitkomsten van het onderzoek is dat vijf op de zes Nederlandse werkgevers verwachten dat het aantal werknemers ouder dan 60 zal zijn gestegen in 2020. Eén op de drie verwacht zelfs een significante stijging van dat aantal. Bijna de helft is van mening dat het ouder worden van het personeelsbestand zal leiden tot hogere kosten van de arbeidsvoorwaarden. Hoewel de lage rentestanden en de toegenomen levensverwachting de voornaamste redenen zijn voor de toegenomen premielasten voor pensioenregelingen in de afgelopen jaren, heeft in veel gevallen ook de gestegen gemiddelde leeftijd een belangrijke rol gespeeld. Zo blijkt uit recent cijfermateriaal van het CBS dat de gemiddelde leeftijd van de Nederlandse beroepsbevolking in 2013 opnieuw is gestegen. Over een periode van tien jaar komt de totale stijging op circa 2,5 jaar. De zogenaamde generatie-index (de verhouding tussen het aantal werknemers tussen de 50 en 60 jaar en het aantal tussen de 30 en 40 jaar) steeg in 2013 voor het eerst tot boven de 1. Onder meer vanwege de stijgende AOW- en pensioenrichtleeftijd valt te voorzien dat deze tendens zich zal voortzetten. In het rapport over de gevolgen van een verouderend personeelsbestand die Nederlandse werkgevers zien wordt verder ingegaan op diverse aspecten van het arbeidsvoorwaardenpakket. Opvallend is onder meer dat Nederlandse werkgevers, aanzienlijk meer dan elders, verwachten over te gaan op uitbetaling in cash in plaats van het verschaffen van kant en klare arbeidsvoorwaardenpakketten. Dat strookt met de indruk, die uit het onderzoek naar voren komt, dat werkgevers verwachten dat er een (verdere) verschuiving van verantwoordelijkheid binnen het arbeidsvoorwaardenpakket naar de werknemer plaatsvindt. Het volledige rapport van The Economist (zowel dat voor het algemene onderzoek als dat voor de Nederlandse markt) treft u aan op onze website. 3 John Smolenaers of Wichert Hoekert john.smolenaers@towerswatson.com of wichert.hoekert@towerswatson.com 4 towerswatson.nl
Herziene Pensioenfondsenrichtlijn verruimt de mogelijkheden voor grensoverschrijdende pensioenoplossingen Op 27 maart heeft de Europese Commissie, met het einde van de zittingstermijn in zicht, de conceptteksten van de herziene Pensioenfondsenrichtlijn naar buiten gebracht. Zoals al geruime tijd voorzien bevat het concept geen solvabiliteitsvereisten. De Quantitative Impact Study van de zomer van 2012, die op die vereisten betrekking had, wees uit dat nader onderzoek nodig was. Het is daarmee zeker niet uitgesloten dat ze in een later stadium alsnog, in enige vorm, van kracht zullen worden. De nieuwe richtlijn bevat met name wijzigingen op de gebieden transparantie en governance. De implicaties voor de Nederlandse pensioenfondsen lijken beperkt, aangezien de Nederlandse wetgeving op deze terreinen in vergelijking met die in andere landen ver ontwikkeld is. Voor ondernemingen die hun pensioenregelingen uit verschillende vestigingslanden willen bundelen biedt de nieuwe richtlijn nieuwe mogelijkheden zij het in mindere mate dan werd gehoopt. Daarbij blijft gelden dat sociaal en arbeidsrechtelijke bepalingen uit het land waar de regeling wordt aangeboden van kracht blijven. Lidstaten worden volgens de gepubliceerde concepttekst geacht de bepalingen per einde 2016 te hebben geïmplementeerd. 4 Rick Crauwels of Wichert Hoekert rick.crauwels@towerswatson.com of wichert.hoekert@towerswatson.com Afgezien daarvan zijn de belangrijkste wijzigingen gelegen in de mogelijkheden om grensoverschrijdende pensioenoplossingen aan te bieden. De Commissie constateert dat de richtlijn van 2003 onvoldoende duidelijk en op bepaalde aspecten te beperkend is geweest. De herziene richtlijn beoogt dan ook meer duidelijkheid te creëren en obstakels weg te nemen. Een belangrijk onderdeel ervan, het zogenaamde fully funded - vereiste, is echter (anders dan in eerder gelekte conceptteksten) onderdeel gebleven van de richtlijn. Dit vereiste kan ertoe leiden dat voor grensoverschrijdende pensioenregelingen strengere kapitaaleisen golden dan voor regelingen in het land van uitvoering. Toelichtingen in de impact assessment die de Commissie publiceerde duiden nog op de eerdere intentie deze bepaling te laten vervallen. Wel zullen onder de nieuwe richtlijn slechts de beleggingsregels uit het land waar de regeling wordt uitgevoerd gelden. Daarnaast zullen communicatievereisten verder worden gestandaardiseerd, en zal bovendien het regime in het land van uitvoering daarin bepalend worden. De Commissie constateert dat de richtlijn van 2003 onvoldoende duidelijk en op bepaalde aspecten te beperkend is geweest. Towers Watson Update Maart 5
Update maart 2014 Beleid DNB inzake kandidaatstelling voor het verantwoordingsorgaan en de auditcommissie in het omgekeerd gemengd bestuur De Nederlandsche Bank heeft op 4 maart twee nieuwe Q&A s (Open Boek Toezicht, pensioenfondsen) op de website geplaatst. In deze Q&A s behandelt DNB twee onderwerpen: 1. De kandidaatstelling bij verkiezingen voor de leden van het verantwoordingsorgaan. 2. Ontheffing voor het instellen van een auditcommissie in het omgekeerd gemengd bestuur. Kandidaatstelling verantwoordingsorgaan Op grond van artikel 115 lid 4 kunnen de leden die namens de deelnemers, gewezen deelnemers en de pensioengerechtigden zitting hebben in het verantwoordingsorgaan worden voorgedragen door verenigingen en door individuele deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Het is, zo stelt DNB, van belang dat gewaarborgd wordt dat alleen kandidaten die op daadwerkelijke steun kunnen rekenen, op de kandidatenlijst worden geplaatst. Hiertoe is het voor een pensioenfonds toegestaan om een drempel te hanteren, waarbij kandidaten een vooraf bepaald aantal handtekeningen dienen te verzamelen om voor plaatsing op de kandidatenlijst in aanmerking te komen. Omdat DNB van mening is dat een pensioenfonds individuen wel moet steunen in de mogelijkheid zich kandidaat te stellen, zal een besluit tot instelling van een drempel moeten worden vastgesteld en onderbouwd door het pensioenfonds. In voorbereiding op de inwerkingtreding per 1 juli 2014 van het betreffende deel van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen, dient het besluit tot instelling van een drempel ter advies te worden voorgelegd aan de deelnemersraad. bezwaarmogelijkheden en hoe er wordt omgegaan met tijdelijke of tussentijdse vacatures. DNB beoogt hiermee voor alle belanghebbenden het verkiezingsproces en de daaraan verbonden regels transparant te maken. Auditcommissie Indien een pensioenfonds kiest voor een omgekeerd gemengd bestuursmodel, dan dient op grond van artikel 28b van het Besluit uitvoering Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling door de niet uitvoerende bestuurders een auditcommissie bedrijfseconomische aspecten en risicobeheer in. Deze auditcommissie oefent het toezicht uit op de risicobeheersing, het beleggingsbeleid en de financiële informatieverschaffing van het pensioenfonds. DNB kan ontheffing verlenen van het instellen van een auditcommissie als er op andere wijze adequaat wordt voorzien in het genoemde toezicht. Dit is het geval indien het niet uitvoerende deel van het bestuur op het gebied van de onderwerpen waarop het toezicht moet worden uitgeoefend, voldoende kennis en ervaring heeft. Hieruit vloeit voort dat de niet uitvoerende bestuurders in staat dienen te zijn om de uitvoerende bestuursleden op het gebied van risicobeheer, beleggingsbeleid en financiële informatieverschaffing te controleren. Tevens dienen de niet uitvoerende bestuursleden aan de uitvoerende bestuursleden tegenwicht te kunnen bieden en daartoe over de benodigde competenties te beschikken. 5 Jorrit Siemensma jorrit.siemensma@towerswatson.com Aanvullend stelt DNB dat, indien binnen een pensioenfonds de leden van het verantwoordingsorgaan middels verkiezingen worden verkozen, het pensioenfonds een verkiezingsreglement dient vast te stellen. Hierin worden onder meer opgenomen de organisatie van de verkiezingen, de benoeming van een verkiezingscommissie, kandidaatstelling, bepaling en publicatie van de verkiezingsuitslag, 6 towerswatson.nl
BTW-vrijstelling voor DC-regelingen bij pensioenfondsen? Op 13 maart 2014 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie (HJEU) uitspraak gedaan over het kunnen toepassen van de BTW-vrijstelling voor het beheer van gemeenschappelijke beleggingsfondsen op diensten aan pensioenfondsen die een DC-regeling uitvoeren. Het betreft hier de zaak ATP PensioenService (ATP). Dit Deense bedrijf verleent diensten op het gebied van pensioenuitvoering aan pensioenfondsen die een DC-regeling uitvoeren. ATP was van mening dat haar diensten moesten worden vrijgesteld van BTW, omdat haar diensten konden worden aangemerkt als het beheer van gemeenschappelijke beleggingsfondsen. De Deense Belastingdienst was het hier niet mee eens. In de procedure zijn vervolgens vragen voorgelegd aan het HJEU. Deze vragen behelsden in het kort het volgende: Kunnen pensioenfondsen die een DC-regeling (zuivere premieovereenkomst) uitvoeren worden aangemerkt als een gemeenschappelijk beleggingsfonds? Zijn de diensten van ATP op het gebied van de uitvoering van pensioenregelingen aan te merken als beheer in de zin van de vrijstelling voor het beheer van gemeenschappelijke beleggingsfondsen? Wij merken op dat volgens vaste jurisprudentie van het HJEU een pensioenfonds die een DB-regeling uitvoert in ieder geval niet als gemeenschappelijk beleggingsfonds wordt aangemerkt, waardoor de BTW-vrijstelling voor deze pensioenfondsen niet van toepassing is. Oordeel HJEU In deze specifieke casus kwam het HJEU tot het oordeel dat pensioenfondsen die een DCregeling uitvoeren, zijn aan te merken als een gemeenschappelijk beleggingsfonds in de zin van de BTW-vrijstelling. Onderscheidende criteria zijn: Pensioenfondsen worden (uiteindelijk) gefinancierd door de deelnemers. De ingelegde gelden worden belegd volgens het beginsel van risicospreiding. Het beleggingsrisico wordt gedragen door de deelnemers. De uitspraak van het HJEU beperkt zich niet alleen tot vermogensbeheer; ook overige diensten van pensioenuitvoering lijken onder de BTW-vrijstelling te worden gebracht, mits uiteraard sprake is van een DC-regeling die voldoet aan de geschetste criteria. Nederlandse situatie Op grond van de uitspraak van HJEU zou gedacht kunnen worden dat als een pensioenfonds een zuivere premieovereenkomst uitvoert, zowel de dienstverlening in het kader van vermogensbeheer als ook pensioenuitvoering zouden zijn vrijgesteld van BTW. Er zou zelfs gedacht kunnen worden aan een vrijstelling voor pensioenfondsen die een CDC-regeling uitvoeren. Immers ook binnen een CDC-regeling wordt het beleggingsrisico door de deelnemer gedragen, althans de deelnemer heeft geen zekerheid over de hoogte van de uitkering. Deze gedachten houden ook het Ministerie van Financiën bezig. Gezien de budgettaire gevolgen is het niet ondenkbaar dat het ministerie een veel terughoudender opstelling zal innemen. Het is dan ook wachten op een formeel standpunt van het ministerie omtrent de interpretatie van de uitspraak. 6 Eric Heemskerk eric.heemskerk@towerswatson.com Towers Watson Update Maart 7
Towers Watson Academy Datum Opleiding Locatie Prijs 10 april 2014 Opleiding Verantwoordingsorgaan nieuwe stijl Towers Watson Amstelveen 795 15 en 16 april 2014 Tweedaagse stoomcursus Vermogensbeheer 22 april 2014 Workshop Risicomanagement voor pensioenfondsen 19 juni 2014 Opleidingsdag (E-learning) Deskundigheidsniveau 1 Towers Watson Amstelveen Towers Watson Amstelveen Towers Watson Amstelveen 1.795 725 1.495 (incl portal toegang) Voor het volledige opleidingsaanbod, meer informatie, inschrijven of incompany mogelijkheden, kijk op towerswatsonacademy.nl of neem contact op met Hermine Steegstra via 088 543 3151 of academy.nl@towerswatson.com Copyright 2014 Towers Watson. Alle rechten voorbehouden. TW-EU-2014-37450. Maart 2014. towerswatson.nl