Uitnodiging Zet je in voor mensen die wel wat afleiding kunnen gebruiken! Doe wat goeds voor je medemens en word bijvoorbeeld buddy van een jongere met psychiatrische problemen. Je kunt dit doen door je aan te melden als vrijwilliger. Natuurlijk zijn er, naast buddy worden, nog veel andere opties. Wil je een ander helpen en ben je geïnteresseerd in vrijwilligerswerk, kijk dan op www.vrijwilligerscentrale.nu! Op deze site kun je in je woonplaats de verschillende mogelijkheden bekijken. Je kunt je dan inschrijven en aanmelden voor een leuke vacature. Doe je ook mee? Bedankt voor jullie inzet! subgroep 4 instructieboek (ondersteunend lesmateriaal) Jongeren in dialoog over de beeldvorming rondom mensen met een psychiatrisch probleem
Wie is er nou raar??? Jullie maken kennis met de psychiatrie. Vaak roept het woord psychiatrie geen fijne gedachten op. Hoe komt dat eigenlijk? Waarom vinden wij mensen die anders zijn eigenlijk raar? Allemaal vragen waarmee wij willen afrekenen! Want eigenlijk is iedereen toch wel een beetje raar? Dus hoe raar zijn mensen met een psychiatrisch probleem dan eigenlijk nog? zullen onderdeel zijn van de eerste vier lessen. Hierin vertellen Mayke en de andere hoofdpersonen telkens iets over zichzelf. Hetgeen ze vertellen heeft weer te maken met het onderwerp van de les. colofon auteurs: n.a.g.a van den eertwegh, m. bussink, n.g.r.g keijzer lectoraat locale dienstverlening vanuit klantperspectief: dr. m.a.w van Biene & drs. a. schimmel-spreeuw, j. j. klein gunnewiek uitgave: eerste druk juni 2011, drukkerij efficiënt nijmegen vormgeving: bureau ketel grafisch ontwerp producent ondersteunend beeldmateriaal: louis de mast bestellen via: www.wmowerkplaatsen.nl. alles uit deze uitgave mag, mits bronvermelding, worden vermenigvuldigd en openbaar gemaakt. een digitale versie van deze set leerproducten is te downloaden via www.wmowerkplaatsen.nl. dit lespakket is financieel mogelijk gemaakt door vws, wmo werkplaatsen. In dialoog Deze les is gericht op het verhaal van Mayke. Jullie gaan in groepjes over het verhaal van Mayke in dialoog. In dialoog wil zeggen dat jullie vragen aan elkaar stellen. Daarbij probeer je elkaar niet te overtuigen van je eigen mening. Als je die al hebt schort je die mening even op. Eigenlijk wil je weten van elkaar hoe je over de situatie van Mayke denkt zonder er een oordeel over te hebben. Je bent nieuwsgierig hoe het is om een psychiatrisch probleem te hebben en hoe dat je leven bepaalt. Wat valt jou op bij jezelf als jij je inleeft in haar verhaal? Je leert Mayke kennen door haar verhaal te lezen en te begrijpen. Je geeft met je subgroepje aan je groepsgenoten een terugkoppeling van jullie kijkje in het leven van Mayke. Hoe kwam het dat zij het zo moeilijk had? Welke invloed had dat op haar leven? Je bent als het ware de stem van Mayke! Wat wil jij je groepsgenoten meegeven als we ervan uitgaan dat Mayke is wie ze is? Wat? Het verhaal van Mayke is de rode draad in alle lessen. In dit instructieboek staan zes werkvormen beschreven. Elke werkvorm hoort bij een les. Les 1: kennismaking Les 2: over de streep Les 3: complimentenspel Les 4: rollenspel Les 5: face to face Les 6: creatieve presentatie Er staat telkens per stap beschreven wat jullie in die les gaan doen. Aan de icoontjes kun je zien of een bepaalde stap in je subgroep of in de grote groep moet worden uitgevoerd. Ook de filmfragmenten op de DVD In de laatste les zullen jullie aan de klas op een creatieve manier presenteren wat jullie geleerd hebben gedurende de lessen en wat jullie aan anderen willen meegeven. Wij hopen dat jullie na het volgen van de lessen op een open en respectvolle manier kijken naar en omgaan met mensen die net een beetje anders zijn! Marloes Bussink Nikky van den Eertwegh Nicky Keijzer
Mayke (23) woont sinds anderhalf jaar in Nijmegen. Op haar 20 e is bij haar een angststoornis gecombineerd met een braakfobie vastgesteld. het verhaal van Mayke 'Ik voelde dat ik anders was dan mijn vriendinnen' Mayke (23) woont sinds anderhalf jaar in Nijmegen. Ze is opgegroeid in Arcen. Aan de tijd in Arcen heeft ze behalve goede ook heel vervelende herinneringen. Ik ben op de middelbare school 3 jaar heel erg gepest. Hierdoor werd ik erg onzeker over mezelf. En ik kreeg heel erg last van faalangst. Daarnaast werd ik op een gegeven moment heel erg bang in drukke ruimtes, zoals een volle bus, kroeg, trein en discotheek.' Ik ging die ruimtes en situaties ook expres vermijden, waardoor mijn angst in een rap tempo alleen maar groter werd. Ik kreeg alsmaar paniekaanvallen en was dan heel bang om over te moeten geven waar iedereen bij was. En bang dat anderen mij dan daardoor uit zouden lachen (dit was een gevolg van het pestgedrag). Toen ik op mijn 20e naar de dokter ging kwam eruit dat ik een angststoornis had. Toen ik mijn psychologe vertelde dat ik ook altijd heel erg bang was over te moeten geven op momenten dat andere mensen dit konden zien, werd de diagnose gesteld: angststoornis gecombineerd met een braakfobie. Eigenlijk werd ik hierdoor alleen maar meer onzeker over mezelf. Ik voelde gewoon dat ik anders was dan mijn vriendinnen. Ik probeerde heel erg te werken aan mijn angst. Ik oefende elke dag. Maar toen er niks veranderde raakte ik erg gefrustreerd. Ik bleef alsmaar oefenen en ik bleef de confrontatie met mijn angst aangaan, maar het leverde niks op! Ik kon niet meer op eigen kracht herstellen. Ondanks het oefenen bleef ik extreem angstig en ik voelde me doodongelukkig. Hierdoor raakte ik steeds dieper in de put, kreeg een nog lager zelfbeeld. Na 2 jaar therapie zonder echt resultaat, begon ik langzamerhand depressief te worden. Ik kon alleen maar huilen tijdens de sessies en thuis kon ik ook snel in tranen uitbarsten. Op een gegeven moment was het zo erg dat ik eigenlijk liever gewoon niet meer wilde leven Toen heeft mijn psychologe me geadviseerd om te starten met antidepressiva. Dit was voor mij echt het steuntje in de rug dat ik nodig had. Als ik er niet zelf uit kon komen, dan maar met behulp van medicijnen. En het werkte! Na 6 weken kon ik al reizen in de drukte, durfde ik midden in een volle kroeg te gaan staan zonder dat mijn angst het van mij won. Ik kon eindelijk weer mijn leven oppakken en dat doen wat ik leuk vond! Mijn vriendinnen zijn altijd bij me gebleven en hebben veel begrip gehad voor mijn stoornis. Als we bijvoorbeeld op stap gingen, gingen ze samen met mij dichtbij het toilet staan, omdat ik anders bang was dat ik over moest geven en dat iedereen dat zou zien. Ik ben momenteel stabiel maar heb er wel heel veel van geleerd! Ik weet bijvoorbeeld dat mijn vriendinnen ook echte vriendinnen zijn. Ze zullen er altijd voor me zijn. En mijn zelfbeeld is nu veel positiever! Ik heb weer zelfvertrouwen gekregen. Als ik nu terugkijk op die periode vind ik het eigenlijk echt belachelijk dat ik 3 jaar lang zo met me heb laten sollen door klasgenoten. Als ik het over mocht doen, zou ik zeker naar een andere school gaan waar ik niet dagelijks gepest zou worden. Ik weet nu wat ik waard ben, ik heb geleerd assertief te zijn, ik weet wat ik wel en niet wil en ik kies vaker voor mezelf. Ik laat me ook zeker niet meer door anderen zeggen wat ik wel en niet moet doen! Mensen vergeten soms wel eens dat de littekens die van binnen zitten bij gepeste kinderen altijd zullen blijven zitten. En op latere leeftijd kunnen die op een hele vervelende manier weer naar boven komen, bijvoorbeeld in de vorm van een psychiatrische stoornis. Ik zal ook altijd een hooggevoelige meid blijven, dus ik moet leren beter naar mezelf en naar mijn lichaam te luisteren. Ik ben nu goed op weg. Ik wil maatschappelijk werker worden binnen de GGZ (geestelijke gezondheidszorg). En dan wil ik graag faalangsttrainingen geven aan jongeren. Verder volg ik nu zanglessen, ga graag shoppen en lekker op stap! Ik kan nu echt zeggen: "ik ben een gelukkig mens!"
Stap 1. Introductie les 1 Stap 1. Introductie les 2 Deze eerste les is de kennismakingsles. Jullie zijn subgroep 4. In deze les maken jullie kennis met Mayke. Mayke is een vrolijke meid die woont en studeert in Nijmegen. Zij heeft een heleboel meegemaakt in haar leven. In les 1 t/m 6 leer je Mayke steeds beter kennen. Jullie oefenen de dialoog. Bekijk samen de DVD, film 1: 'Ik ben ' Op de DVD zien jullie een filmfragment waarin Mayke iets over zichzelf vertelt. Mayke is vroeger heel erg gepest. Dit was voor haar een hele nare periode. Mede hierdoor heeft zij een angststoornis ontwikkeld met daarbij een braakfobie. In dit filmfragment stellen, behalve Mayke, ook de andere hoofdpersonen zich voor. Iemand uit de subgroep leest het verhaal voor. Het verhaal staat op de vorige pagina. Vragen stellen Stel je zou Mayke morgen ontmoeten, wat zou je aan haar willen vragen? Eenieder schrijft zijn vraag op een dialoogkaart. Je hebt hier 1 minuut de tijd voor. Ga met je subgroep in dialoog over de vragen. Stel elkaar vragen, luister naar elkaar en toon begrip voor ieders inbreng, maak samenvattingen van wat er gezegd wordt. Zorg dat jullie niet in discussies terechtkomen (gelijk willen hebben, de ander overtuigen). Zoek samen naar passende antwoorden, positieve oplossingsrichtingen, tips en ideeën die Mayke helpen te mogen zijn wie ze is. In de volgende lessen gaan jullie op zoek naar de antwoorden op de overgebleven vragen. Jullie krijgen in deze les weer een kijkje in het leven van Mayke en de andere hoofdpersonen die een psychiatrisch probleem hebben. In stap 2 van deze les krijg je de kans om je in te leven in wat zij tegen zijn gekomen in hun leven. Zou je daar begrip voor op kunnen brengen? SPEL! over de streep Bij welke vragen zal Mayke over de streep gaan? Ga goed na bij welke vragen jij denkt dat Mayke over de streep zou zijn gelopen. Ga over elke vraag met elkaar in gesprek en kom er zo achter waarom jullie denken dat Mayke over de streep zou lopen. Bekijk samen de DVD, film 2: 'Mijn kwetsbaarheid' Op de DVD zien jullie een filmfragment waarin Mayke vertelt over wat de angststoornis voor haar betekent. Ze geeft informatie over zichzelf en haar omgeving waar je in de komende lessen wat aan hebt. Nadenken over les 2 met de 3 B s Les 1 Kennismaking Nadenken over les 1 met de 3 B s Les 2 Over de streep
Stap 1. Introductie les 3 Stap 1. Introductie les 4 In deze les ervaren jullie hoe het is om complimenten te krijgen en te geven. Je ervaart wat een compliment met jou en de ander doet. In deze les kijkt eenieder op een positieve manier naar de ander. Je gaat bij jezelf na of jij complimenten geeft en wat dat met jou en de ander doet. Want complimenten geven doen we dat eigenlijk niet veel te weinig? Waarover ging het laatste compliment dat jij kreeg? Les 3 Complimenten SPEL! Het complimentenspel Bekijk samen de DVD, film 3: 'Mijn omgeving' In dit filmfragment vertellen Mayke en de andere hoofdpersonen welke invloed andere mensen hebben op hun ziek zijn. Ze vertellen wat de positieve aandacht en houding van anderen met hen heeft gedaan. Welke complimenten wil jij Jesse geven? Denk terug aan de filmfragmenten die jullie gezien hebben en lees het verhaal van Mayke nogmaals door. Welk compliment wil jij Mayke geven? We bespreken de verschillende complimenten en de achterliggende redenen van de complimenten. Wat wil je haar meegeven met jouw compliment? Wat kan het effect van het compliment zijn voor Mayke als je het compliment geeft in de manische periode of in de depressieve periode? Nadenken over les 3 met de 3 B s In deze les spelen jullie met je subgroep een rollenspel. Dit is het naspelen van een deel van een verhaal. Jullie kruipen in de huid van Mayke op het moment dat zij een paniekaanval heeft. Jullie ervaren hoe Mayke zich in die situaties voelt. Na het oefenen laten jullie het rollenspel aan de rest van de groep zien. Jullie nodigen de rest van de groep uit te reageren op de situatie die jullie hebben gespeeld. Les 4 Rollenspel Jullie bekijken de DVD, film 4: 'Mijn boodschap aan jou' Je kiest Mayke als personage uit het verhaal (tekst of de film) en laat haar personage spreken, bewegen, reageren zoals jij denkt dat zij in het echt zou doen. Mayke heeft een angststoornis met een braakfobie gehad. Dit betekent dat zij onder andere in drukke ruimtes heel angstig werd. Oefenen rollenspel en in dialoog met je groepsgenoten Jullie spelen met je subgroep de angststoornis en braakfobie van Mayke na in een rollenspel. Bedenk een situatie waarin de angststoornis en braakfobie van Mayke een probleem kunnen zijn en speel dit na (denk aan de filmfragmenten en het verhaal). Zorg dat iedereen een rol krijgt. Verdeel de rollen. Jullie spelen de rollenspelen voor de grote groep deelnemers. Eerst oefenen, dan presenteren. Bespreek en laat zien aan elkaar hoe jullie de situatie levensecht kunnen naspelen (denk aan emoties die je wel of niet laat zien, attributen die je gebruikt, etc.). Jullie nodigen de rest van de groep uit te reageren op het rollenspel: wat valt je op?, welke oplossingsrichting heb jij?, waar ben je door geraakt?. Beantwoord de vragen uit les 1 Welke vragen uit les 1, die jullie op de dialoogkaartjes hebben geschreven kon je in les 1 nog niet beantwoorden en nu wel? Nadenken over les 4 met de 3 B s
Stap 1. Introductie les 5 Stap 1. Introductie les 6 Aan deze les neemt een ervaringsdeskundige deel. Een ervaringsdeskundige heeft zelf ervaring met een bepaalde ziekte of stoornis. Hij of zij heeft hier in het verleden mee te maken gehad of heeft nog steeds een ziekte of stoornis. Deze ervaringsdeskundige deelt in deze les zijn levensverhaal met jullie. In de subgroepjes bereiden jullie (open) vragen voor waarover jullie met de ervaringsdeskundige in dialoog gaan. Voorbereiden bezoek ervaringsdeskundige Ieder van jullie schrijft een vraag op zijn dialoogkaartje. In je subgroepje bespreken jullie deze vragen en jullie selecteren de meest belangrijke vragen (maximaal twee). In de subgroep vragen jullie aan elkaar: wat willen wij nu graag weten?, waar gaat het voor ons nu echt om?. Met de ervaringsdeskundige in dialoog! De ervaringsdeskundige is uitgenodigd om zijn verhaal te vertellen. Spreek met jullie begeleider af of jullie de vragen tussendoor stellen of wanneer het hele verhaal is verteld. Jullie gebruiken deze gelegenheid als een kans om te laten zien wat je in de afgelopen lessen hebt geleerd en hoe je naar iemand met een psychiatrische stoornis kijkt. Hoe laat je zien dat je respect hebt voor mensen die misschien een beetje anders zijn?. Wat heb je geleerd? Voordat je afscheid neemt van de ervaringsdeskundige schrijf je een compliment op voor hem of haar. Je gebruikt het dialoogkaartje. Je leest het compliment voor en geeft het aan de ervaringsdeskundige. Jullie gaan na het vertrek nog in gesprek over: waar ben ik echt van onder de indruk geraakt?, wat vind ik goed om te horen?, wat stoort mij nog steeds?, wat grijpt mij aan? (emoties), waar denk ik anders over nu ik echt iemand met zijn eigenaardigheden heb gesproken?. In deze laatste les komt alles samen wat jullie in de afgelopen lessen hebben geleerd. Gebruik je creatieve kwaliteiten voor de presentatie! Jullie gaan met je subgroep een eindopdracht maken. Dit kan een poster zijn, een toneelstuk, een presentatie, een film of een andere creatieve werkvorm. Jullie laten zien wat je hebt geleerd, wat je bezighoudt, wat nog meer aandacht moet hebben, etc. Uitleg over de opdracht Jullie gaan per subgroep op een creatieve manier elkaar laten zien wat jullie hebben geleerd de afgelopen lessen. Wat in ieder geval terug moet komen in de presentaties: Hoe keken wij eerst aan tegen mensen die anders zijn? Hoe kijk ik nu aan tegen mensen met een psychiatrisch probleem? Wat nemen we mee uit de verhalen van de ervaringsdeskundigen in onze omgang met mensen met een psychiatrisch probleem? Maak in je subgroep een eigen leus waarmee je een positieve boodschap uitdraagt. Zoals wie is er nu raar?. Vertel aan de deelnemers waarom jullie juist voor deze boodschap kiezen. Presentatie aan de groep Bedenk een CREATIEVE werkvorm om jullie boodschap over te brengen aan de rest van de groep. Allerlei werkvormen zijn denkbaar! Zet samen met je subgroepje vooral de andere deelnemers aan het denken en doen! Maak een duidelijke start en afronding/afsluiting. Overleg van tevoren welke subgroep begint, wie de volgende is, etc. Spreek af wie de tijd bewaakt. Heel veel plezier en succes! Les 5 Face to Face Nadenken over les 5 met de drie B's Les 6 Creatieve presentatie