Protocol Imaginaire verwerking Woede, Wrok en Wraak

Transcriptie

1 Protocol Imaginaire verwerking Woede, Wrok en Wraak Vooraf Om het protocol op verantwoorde wijze toe te kunnen passen, is van belang dat je een workshop hebt gevolgd, waarin het protocol is ingeoefend. Daarnaast is het van belang dat je je voldoende vertrouwt voelt met imaginatietechnieken. 1. Veilige plek, introductie, inventarisatie en keuze ervaring Veilige plek Raadzaam is om voorafgaand aan de start van dit protocol al met de cliënt de veilige plek te hebben geoefend. De volgende uitleg kan daarbij helpen: Voordat ik in een auto gas ga geven, wil ik altijd eerst weten of de rem het wel doet. Zo is het ook belangrijk dat we eerst leren hoe we de spanning weer omlaag kunnen brengen (de rem), voordat we met heftige gevoelens gaan werken. Dat is de reden waarom we nu eerst de veilige plek gaan oefenen. Voer de techniek veilige plek uit met de cliënt, bespreek het effect en vraag de cliënt de techniek thuis dagelijks in te oefenen. Zo nodig zal de veilige plek voorafgaand aan en aan het eind van elke sessie worden toegepast. De techniek is vooral van belang wanneer na eerste zittingen de woede nog niet geheel verdwenen is. Door dan af te sluiten met de veilige plek wordt voorkomen dat de cliënt met veel spanning de deur uit gaat. Wanneer een andere stabilisatietechniek bij een bepaalde cliënt beter aanslaat, kies dan die techniek. Nadat de veilige plek goed is geïnstalleerd, start het wraakprotocol. De techniek wordt als bekend verondersteld en derhalve hier niet uitgewerkt Introductie De rationale van Imaginaire verwerking Woede, Wrok en Wraak kan als volgt worden uitgelegd. Als mensen aan akelige ervaringen herinnerd worden, kan dat tot heftige gevoelens leiden; soms loopt de emmer zelfs over. Het gaat om twee soorten gevoel die, door te denken aan de ervaringen van toen, nu nog opgeroepen kunnen worden. Het gaat dus ook om twee emmers die kunnen overlopen. teken emmer met als onderschrift machteloosheid, verdriet en angst teken daarnaast een emmer met als onderschrift woede, wrok en wraak In de ene emmer zitten alle gevoelens die te maken hebben met machteloosheid, angst, verdriet en schrik; allemaal kwetsbare gevoelens.

2 Imaginaire verwerking Woede, Wrok en Wraak 2 In de andere emmer zijn gevoelens als boosheid, woede en soms ook wraakdrang opgeslagen. Als we naar de machteloosheidsemmer kijken, hoe vol voelt de emmer op dit moment dan bij jou? Als we naar de woede-emmer kijken, hoe vol voelt die emmer op dit moment bij jou? Teken de niveaus in die de cliënt aangeeft Van welke emmer heb je op dit moment het meeste last? Het legen van welke emmer zou je nu de meeste opluchting geven? Indien in overleg met de cliënt de keuze valt op de machteloosheidsemmer, maak dan gebruik van de experiëntiele technieken van SFT, Imaginaire Exposure of het EMDR basisprotocol Indien in overleg met de cliënt de keuze valt op de woede emmer, volg dan onderstaande procedure Oké, boven in de woede emmer zitten de ervaringen van de laatste tijd die je nu nog boos maken, onderin liggen de ervaringen van vroeger opgeslagen. Als de emmer al behoorlijk vol zit met ervaringen van vroeger, dan hoeft er maar weinig te gebeuren of de emmer stroomt over. Dan is het soms noodzakelijk de emmer van onder af leeg te maken. Teken de drie processen die ons besturen : VERSTAND: PROBEER TE VERGETEN, VERGEVEN GEVOEL: ALARMBEL, ROOKMELDER LIJF: OPSLAG VAN WOEDE, ONTHOUDT ALLES OOG OM OOG, TAND OM TAND Terwijl we met ons verstand weten dat het niet handig is onze woede op iemand af te reageren, blijft ons lijf met de woede zitten. Ons verstand zegt ons misschien dat we maar moeten proberen te vergeten of te vergeven. Maar als we de ander zien die ons wat heeft aangedaan, dan gaat de rookmelder, de alarmbel af; we voelen ons gelijk weer angstig of heel boos bij confrontatie met die ander In ons lijf is de woede opgeslagen. Ons lijf onthoudt alles wat ons is aangedaan. Ons lijf wil het liefst oog om oog, tand om tand.. Dat is dus best lastig: het verstand wil wat anders dan ons lijf.. en we weten dat we in het echt niet onze woede zomaar af kunnen reageren Deze behandeling heeft als doel om de woede uit ons lijf halen, zodat we er geen last meer van hebben. Dan hoeven we niet telkens de woede eronder te proberen te houden. We gaan de emmer met woede legen.

3 Imaginaire verwerking Woede, Wrok en Wraak 3 Inventarisatie We gaan de emmer niet legen door het over die akelige ervaringen te hebben, maar door samen na te gaan welke personen jou in je leven hebben benadeeld of beschadigd (eventueel: welke mensen jouw leven verziekt / kapot gemaakt hebben). Belangrijk is dat de woede in de therapie gericht worden op de persoon die jou beschadigd heeft. Uiting van die gevoelens door ze af te reageren op mensen die niets met die ervaringen te maken hebben, helpt ons niet van die gevoelens af. teken een horizontale tijdbalk en schrijf 0 (jaar) aan de linkerkant van de tijdbalk en de huidige leeftijd van cliënt aan de rechterkant van de tijdbalk. Als je vanaf je geboorte nagaat, wie is dan de eerste die jou leed heeft aangedaan en je nu nog boosheid voelt? teken poppetje op tijdlijn, met de naam of relatie erbij, vraag niet door. Wie is de volgende die jou leed heeft aangedaan? Teken volgend poppetje op tijdlijn, met de naam of relatie erbij, vraag niet door. Ga door met inventariseren tot cliënt iedereen op de tijdbalk ziet, die volgens cliënt er op hoort. In chronologische volgorde vraag je afzonderlijk voor elk poppetje het volgende na: Stel dat deze persoon nu voor je staat en je kijkt diegene in de ogen, hoeveel spanning voel je dan in je lijf van 0 tot 10? Schrijf het cijfer bij de betreffende persoon, ga niet in op reden of ervaringen, maar stel de zelfde vraag over de volgende persoon, tot je iedereen gehad hebt. Keuze persoon Welke persoon geeft jou nu nog de meeste spanning? Indien meerdere personen gelijke spanning geven: stel voor om bij de chronologisch gezien eerste persoon te beginnen en vraag of dat voor cliënt oké is. Kies in ieder geval iemand samen, ook al is dat niet de chronologisch gezien eerste persoon. Rationale achter de chronologische volgorde is dat vroegere ervaringen vaak meer bepalend zijn in hoe iemand gewond raakt en dat daaropvolgende ervaringen weliswaar de wond open kunnen houden of dieper kunnen maken, maar niet aan de basis liggen van de wond. Dat derhalve een snellere genezing van de wond te verwachten is als personen worden gekozen die aan de basis liggen van de verwonding. Echter, als cliënt aangeeft dat juist een persoon uit het nu voor een zeer grote arousel zorgt, kan het beter zijn juist eerst deze persoon te kiezen.

4 Imaginaire verwerking Woede, Wrok en Wraak 4 2. Filmscenario, de leidraad voor het protocol Oké, we hebben deze persoon gekozen om als eerste mee te werken. Omdat bij jou de woede, wrok of wraak zo sterk is, en je die altijd in moet houden van jezelf of van anderen, is het goed om die gevoelens in de therapie door middel van een zelfgemaakte film de ruimte te geven en zo uit je lijf te laten verdwijnen. Anders blijft die woede jou in de greep houden. Jij bent vanaf nu de filmregisseur van een film, waarin jij zelf afstapt op diegene die jou die nare ervaringen heeft bezorgd. Jij bent de baas en bepaalt wat er wel of niet gebeurt in die film. Maar voordat je op die ander afstapt, moet je goed bedenken wat je nodig hebt om zeker te weten dat jij bij die ontmoeting de macht hebt. Want in die film heb jij ten alle tijde de macht. Sommige mensen vinden het prettig vrienden, politie of andere mensen mee te nemen, sommigen nemen een mes, een pistool of iets anders mee. Dat is aan jou. Waar het om gaat is dat jij alles bij je hebt om met een veilig gevoel op de ander af te stappen. Alleen in de therapieruimte, in die film, is het dan ook toegestaan om al die middelen te gebruiken. Sommigen maken de ander dan ook dood in die film. Dat mag allemaal, maar dan alleen tijdens de film, die je in je hoofd afspeelt, hier in de therapiekamer. Er zijn drie regels voor de film: 1. Jij hebt de macht, jij bent de baas 2. Je moet je elk moment veilig voelen, dus je mag dingen of mensen meenemen om je veilig te voelen 3. Alles mag, zonder consequenties. Vertel me: waar wil je de ander tegenkomen? Wat wil je graag meenemen, zodat je je te allen tijde veilig blijft voelen als je de ander ontmoet en zodat de ander doet wat jij zegt? Heb je nog iets anders nodig? Weet dat jij de macht hebt en alles mag doen wat je lijf zou willen doen. N.B. Bespreek niet het scenario, want dat volgt op geleide van wat het lijf wil, op dat moment! 3. Start imaginatie Als je wilt, sluit je je ogen. Je gaat nu naar de afgesproken plaats en stapt, in je eigen tempo, op de ander af; volg (in stilte) maar wat er komt.. (na enige tijd) wat komt er dan op?

5 Imaginaire verwerking Woede, Wrok en Wraak 5 Opties: Indien cliënt actief toenadering zoekt: o kijk de ander in de ogen, (voel wat je wil zeggen) en voel in je lijf wat je lijf wil doen.. en doe dat. (na enige tijd:) kies wat het meeste past op dat moment: wat komt er op? wat zie je jezelf doen? wat zie je in de ogen van de ander? wat voel je in je lijf? / waar voel je dat het meest? Indien cliënt actief lijfelijk of verbaal woede uit (imaginair): o kijk in de ogen van de ander en volg wat je lijf nog meer wil doen, jij hebt de macht, doe wat je lijf wil doen.. (na enige tijd) o wat komt er op / wat zie je jezelf doen? / Wat zie je in de ogen van de ander? / wat voel je in je lijf? / waar voel je dat het meest? Indien cliënt de indruk geeft zijn machtssituatie te verliezen: o jij hebt alle macht, kijk wie je nodig hebt of wat je nog meer nodig hebt, zodat je je helemaal veilig voelt jij hebt de macht. o Volg maar wat je lijf nog meer wil doen en doe dat (na enige tijd:) o Wat komt er op / wat zie je jezelf doen? / Wat zie je in de ogen van de ander? / wat voel je in je lijf? / waar voel je dat het meest? Om de minuten: o kijk de ander in de ogen en ga in je lijf na hoe vol de emmer op dit moment nog voelt na antwoord: o kijk wat je lijf nog meer wil doen, jij hebt de macht doe wat je lijf wil doen. (na enige tijd:) o Wat komt er op? / wat zie je jezelf doen? / Wat zie je in de ogen van de ander? / wat voel je in je lijf? / waar voel je dat het meest? Indien tegen het einde van de sessie de emmer nog niet leeg is: schakel over naar veilige plek: o de film wordt nu steeds waziger, op afstand en ga maar naar je veilige plek, neem de tijd om daar te komen. Indien de cliënt aangeeft dat de woede voldoende gezakt is: o kijk nog een keer goed in de ogen van de ander en ga je lijf van top tot teen na waar er nog spanning zit. Als er nog spanning zit: o kijk naar de ander en voel in je lijf wat je lijf wil doen, de spanning moet eruit en bij de ander terecht komen.. volg maar wat er komt Als de spanning uit het lijf is: zo nodig terug naar veilige plek en nabespreken.

6 Imaginaire verwerking Woede, Wrok en Wraak 6 Afronding Benoem dat het de komende dagen nog wel wat onrustig kan zijn Bespreek na de sessie wat het verschil is tussen hoe het lijf nu voelt en hoe het aan het begin van de film voelde; bespreek ook wat volgende keer eventueel aan bod kan komen (vervolg, andere ervaring ). Maak zo nodig veiligheidsafspraken (bij te hoge wraakdrang, te hoge arousel). Zonodig kan de procedure herhaald worden, te beginnen met het opnieuw meten van de twee emmers en het bepalen aan welke emmer gewerkt wordt. Leiden, april 2013 copyright Herman Veerbeek herman.veerbeek@kpnplanet.nl