Wijngaardbeheer Nascholingscursus Registervinoloog
onderwerpen druivenaanplant en wijnproductie cyclus van de wijnstok stamboom van de wijnstok en nieuwe druivenrassen ziekten, ongelukken en plagen biologische en biodynamische wijnbouw casus: klimaatzones en invloeden
1 Spanje, 2 Frankrijk, 3 Italië, 4 China, 5 Turkije, 6 USA
ca. 40hl/ ha ca. 60hl/ ha
7 Australië, 8 Zuid-Afrika, 9 Duitsland, 10 Chili, 11 Portugal, 12 Roemenië
nieuwe aanplant Colchagua (Chili)
sapstroom
ontknopping
uitlopen
bloei
groene druif
véraison
Stamboom van de wijnstok Familie Vitaceae (wijnstokfamilie) Geslacht (14) Vitis Ondergeslacht (2) Euvitis Muscadinia (Mexico, Noord-Amerika) Noord-Amerika Europa Azië Soort (65) Vitis riparia Vitis vinifera Vitis Vitis rupestris amurensis Vitis Labrusca Variëteiten (> 5000) Pinot noir, Chasselas, (rassen) Cabernet-Sauvignon Riesling, Chardonnay, etc.
nieuwe druivenrassen kruisingen tussen V.vinifera onderling en met andere Vitis soorten betere resistentie tegen ziekten hogere kwaliteit hoger rendement
nieuwe druivenrassen voorbeelden van V. vinifera kruisingen: Müller-Thurgau (Riesling X Madeleine Royal*, 1882) * = (Pinot X Schiava grossa, 1848) Ruby Cabernet (Carignan X Cabernet Sauvignon, 1936) Pinotage (Cinsaut X Pinot noir, 1925)
nieuwe druivenrassen voorbeelden van hybride kruisingen: Baco blanc (Folle Blanche X Noah*, 1898) Clinton * = (Vitis riparia X Vitis Labrusca, 1869) (natuurlijke hybride van V.Labrusca en V.riparia, voor het eerst geplant in 1821) 3.306 Couderc (onderstam) (6 e plant uit de 33 e rij, V.riparia X V. rupestris, 1881)
nieuwe druivenrassen Solaris (Freiburg 1975) Merzling X (Saperavi severnyi x Muscat Ottonel) basis van Vitis rupestris, V.vinifera en V. Amurensis, ca. 26% hybride, 74% V.vinifera Monarch (Freiburg 1988) Solaris X Dornfelder ca.13% hybride, 87% V.vinifera Regent (Geilweilerhof, 1967) (Sylvaner X Müller-Thurgau) X Chambourcin basis van Vitis rupestris, V. riparia, V. Lincecumii, V.vinifera, ca.1/3 e hybride, 2/3 e V.vinifera
onderstammen Vitis vinifera rassen gevoelig voor druifluis (phylloxera) en nematoden (draadwormen) Andere Vitis soorten en hybriden (kruisingen van vinifera rassen en Amerikaanse soorten) zijn wel resistent productie van kruisingen tussen V.rupestris, V.riparia etcetera levert onderstammen op die resistent zijn
overzicht ziekten, ongelukken en plagen klimatologische invloeden fysiologische gebreken/ziekten ziekten die tot verzwakking en afsterven van de stok leiden ziekten van het blad en de druif/ druiventros dierlijke parasieten
overzicht klimatologische invloeden vorst (wintervorst, voorjaarsvorst) hagel verbranding wind bliksem
overzicht fysiologische gebreken/ziekten coulure, millerandage chlorose uitdroging van blad (folletage) of de rist roodkleuring (rougeau) en geelkleuring (flavesence)
ziekten die tot verzwakking en afsterven van de stok leiden dierlijke parasiet: phylloxéra virusziekten houtziekten t.g.v. schimmels en overige schimmelziekten fytoplasmen en bacteriële ziekten
ziekten die tot verzwakking en afsterven van de stok leiden dierlijke parasiet: phylloxéra (druifluis) schade aan wortels en vorming van knoesten en knollen zichtbaar op het blad
ziekten die tot verzwakking en afsterven van de stok leiden virusziekten virus is eiwitachtige stof in levende cellen veelal beperkte groei, lage opbrengsten verspreiding door enten; ook door draadwormen (nematoden) Grapevine fanleaf virus (GFV), court-noué Grapevine leafroll virus (GLRV), enroulement, bladkrulziekte
Grapevine fanleaf virus (GFV), court-noué Grapevine leafroll virus (GLRV), enroulement, bladkrulziekte
ziekten die tot verzwakking en afsterven van de stok leiden ziekten van het hout t.g.v. schimmels veelal afnemende opbrengsten of plotselinge sterfte (apoplexie) schimmels vestigen zich op de wortels of in de stok (houtvaten) binnenkant van de takjes en stam wordt aangetast Eutypiose, Esca, Black Dead Arm (BDA) Pourridié (wortelschimmel), Pied noir
Eutypiose Esca (geleidelijk) Esca
ziekten die tot verzwakking en afsterven van de stok leiden fytoplasmen en bacteriële ziekten een fytoplasma is een bacterie zonder celwand, bevindt zich in het bastweefsel (floëem) Flavescence dorée, geelkleuring van het blad; overgebracht door een cicade, Scaphoideus titanus Pierce s disease, een bacterie overgebracht door insecten; sapstroom bemoeilijkt
Phylloxera preventie in Australië Pierce s disease preventie in Californië
ziekten van het blad en de druif aantasting van blad en druif leidt tot kwaliteits- en productieverlies kan ook doorwerken in volgend oogstjaar echte meeldauw (oïdium, powdery mildew) valse meeldauw (mildiou, downey mildew) grijze rot (pourriture grise, grey rot / mold) black rot, zure rot (pourriture acide), excoriose, Brenner (rougeot)
Oïdium op blad chemische bestrijding in essentie preventief zwavel in poeder of verpulverde vorm (contactbasis) overige schimmelwerende stoffen werken op contactbasis of dringen binnen in de plant Oïdium op druif
valse meeldauw op blad valse meeldauw op groeibeginsel (inflorescence) Plasmopara viticola resistente rassen aanplanten chemische bestrijding in essentie preventief middelen op basis van koper (bouillie bordelaise) overige middelen contact of binnendringen; preventief of
verdroging inflorescence na Botrytis grijze rot op druif Botrytis cinerea tussen 15 en 20 C en luchtvochtigheid van > 85% preventief door wijze aanplant, geleiding, beperking rendement sommige bestrijdingsmiddelen tegen meeldauw werken ook tegen Botrytis
mijten natuurlijke vijand: eveneens een mijt, typhlodrome dierlijke parasieten fruitspint (Panonychus ulmi) rupsen
cicade-achtigen (steekinsecten) dierlijke parasieten Scaphoideus titanus de drager en overbrenger van Flavescence dorée (geelkleuring) een fytoplasmatische ziekte met veel schade aan productie en levensduur van de wijnstok Empoasca vitis ( groene cicade )
biologische wijnbouw (in 2010/11) van biologisch verbouwde permanente gewassen (koffie, cacao, noten, olijven e.d.) betreft 8,2% druiven meer dan 200.000 ha (2,9%) biologisch verbouwde druiven meer dan driekwart in Europa (Spanje, Italië en Frankrijk 80% hiervan) groei van meer dan 200% tussen 2000 en 2009; 14% in 2010
ha (x1000) (bron: OIV e.a. 2010/11) ha bio. (x1000) (bron: IFOAM 2010) in % Spanje 1032 57,2 5,5 Italië 776 52,3 6,7 Frankrijk 807 50,3 6,2 VS 405 11,4 2,8 Turkije 500 6,5 1,3 Duitsland 102 5,2 5,1 Griekenland 111 5,0 4,5 Argentinië 218 4,0 1,9 Oostenrijk 45 3,9 8,6 Chili 202 3,9 1,9 Tsjechië 19 0,9 4,8 Zwitserland 15 0,4 2,6 Nederland 0,232 0,046 19,8
einde casus