Groei en bloei van de druivenstok
|
|
- Bart Dekker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Groei en bloei van de druivenstok Wijngaard Druivenstok Vinificatie Wetgeving en etikettering Smaak van wijn Figuur 3.1: Het proces van wijn maken De groei en bloei van de druivenstok hebben invloed op de uiteindelijke kwaliteit van de druiven. De plant doorloopt ieder jaar verschillende ontwikkelingsfases. Als de plant groeit, komen sapstromen (vocht met daarin opgeloste mineralen) naar boven en trekken via de wortels naar de bladeren en vruchten. Na de oogst gaat de plant rusten. De sapstromen gaan dan naar beneden, richting de wortels. Het blad valt af en de plant lijkt dood te gaan. Als aan het begin van het jaar de grondtemperatuur weer oploopt naar 10 tot 12 C, komt de plant weer tot leven: hij loopt uit en krijgt bloemetjes. Deze bloemetjes raken bevrucht. Door deze bevruchting zetten de bloemetjes zich om in groene en harde druifjes. In de rijpingsperiode ontwikkelen deze zich tot echte druiven, waarvan uiteindelijk wijn gemaakt kan worden. Dit hele proces is mogelijk door fotosynthese, ofwel koolstofassimilatie. De plant zet onder invloed van licht het koolzuur (CO 2 ) uit de lucht om in suikers en zuurstof. Voor dat proces is bladgroen (chlorofyl) nodig. CO 2 dringt het blad in en daarmee maakt de plant suiker en zuurstof. Dat laatste gaat grotendeels het blad uit. De suiker gebruikt de plant zelf als energiebron. Eerst is die energie nodig om nieuwe loten met blad te vormen. Vervolgens hoopt die energie zich op in de vruchten, waardoor deze zoet worden. Bladeren en licht zijn dus belangrijke factoren voor de vorming van suikers, want: als een plant meer zonlicht binnenkrijgt, kan hij meer suikers via fotosynthese aanmaken; als een plant meer blad heeft, vangt hij hiermee meer licht op en heeft hij meer vermogen om suikers via fotosynthese aan te maken. Koolzuur Koolzuur Licht Suikers Verbranding zuurstof + koolhydraten Suikers Zuurstof Figuur 3.5: Fotosynthese Zuurstof Figuur 3.6: Ademhaling 1
2 Zonder licht kan fotosynthese niet plaatsvinden. Daarom gebeurt dit alleen overdag. s Nachts gebeurt het omgekeerde van fotosynthese: de plant verbrandt de suikers met zuurstof uit de lucht, en bij dat proces komt koolzuur vrij, dat weer in de lucht verdwijnt. Deze verbranding van suikers heet celademhaling, een proces dat de plant nodig heeft voor de groei en bloei. De ontwikkeling van de druivenstok verloopt op het noordelijk halfrond van februari tot en met oktober. Hetzelfde proces speelt zich af op het zuidelijk halfrond, maar met een verschil van zes maanden. Want als het op het noordelijk halfrond winter is, is het op het zuidelijk halfrond zomer (zie Figuur 3.7). Februari maart (zuidelijk halfrond augustus september) In de wintermaanden legt de wijnboer de basis voor de wijn van het nieuwe jaar. Hij houdt zich dan bezig met snoeien en het voorbewerken van de grond. De druivenstok is een klimplant die hoort tot de lianen. De bijzondere kenmerken van lianen zijn: Ze groeien van nature hard. Ze vormen veel twijgen en blad. Ze kunnen honderden meters lang worden. Ze dragen alleen aan het uiteinde van de twijgen blad. Daarom moet de druivenstok twee keer per jaar gesnoeid worden; dan loopt hij aan de stam opnieuw uit. 1. De eerste, ruwe snoei vindt plaats snel na de oogst. Vaak gebeurt dat machinaal. 2. De tweede, fijne snoei moet heel precies gebeuren. Daarom vindt die plaats met de hand. Het moet gebeuren voordat de sapstromen weer op gang komen. Streng snoeien zorgt voor een kleinere oogst, maar een betere kwaliteit. Daarnaast bewerkt de wijnboer de grond. Onkruid en gras worden ondergeploegd, zodat ze later als humus dienen en de grond luchtig houden. In sommige gevallen voegt men bepaalde stoffen aan de bodem toe, bijvoorbeeld om de mineraalhuishouding in evenwicht te houden. Als de stokken gesnoeid zijn en de grond bewerkt is, is de wijngaard klaar voor een nieuw oogstjaar. Smullen Vaak verbrandt men de afgesnoeide twijgen (sarments de vigne) direct in de wijngaard. Dat geeft meteen warmte bij het werk. De twijgen worden ook wel versnipperd om ze als humus te gebruiken. Plaatselijke restaurants gebruiken ze als vuur voor grillades (bijvoorbeeld entrecôte grillée). Figuur 3.7: Groeistadia van de druivenstok Figuur 3.8: Groeistadium in februari maart 2
3 April (zuidelijk halfrond oktober) Tijdens deze fase komt de plant weer tot leven en gaat groeien. Het eerste teken van nieuw leven is het huilen van de druivenstok. Op de plekken waar de plant gesnoeid is, komen de levenssappen naar buiten. Er ontstaan knoppen die uitlopen. Er volgt een periode vol risico s, want de jonge twijgen zijn teer en kunnen gemakkelijk kapotvriezen. De wijnboer moet ze hiertegen beschermen. Ook als er geen vorst is blijft er genoeg te doen, zoals het wegnemen van ongewenste uitlopers. De plant mag namelijk maar een beperkt aantal nieuwe loten vormen. Al zijn energie moet immers gericht zijn op de gewenste uitlopers. Mei juni (zuidelijk halfrond november december) Na het uitbotten volgt al snel de bloei. In deze belangrijke fase wordt de basis gelegd voor de nieuwe oogst. De bloei bepaalt of de oogst succesvol is of niet. Bovendien heeft de bloei invloed op de grootte van de oogst en het oogsttijdstip. Het moment van bloei is vooral afhankelijk van het weer (warm of koud voorjaar) en het aangeplante druivenras; er zijn immers vroege en late rassen. Meestal valt de bloei tussen half mei en half juni. Voor ideale bloei is warm en droog weer met matige wind vereist. Er zijn twee belangrijke bedreigingen voor de vruchtzetting: coulure en millerandage. Coulure Koud en nat weer of harde wind kunnen ervoor zorgen dat de bloemetjes gesloten blijven en daardoor niet bevrucht worden. De niet bevruchte bloemetjes verdrogen en vallen af. Hierdoor vindt de vrucht zetting niet plaats: er ontstaan onregelmatige druiventrossen die minder compact zijn dan normaal. Deze trossen zijn gevoeliger voor ziekten. Millerandage Dit lijkt op coulure. Het verschil is echter dat bevruchting en vruchtzetting wel hebben plaatsgevonden, maar door een slechte kwaliteit van het stuifmeel niet optimaal. De gevormde druiven ontwikkelen zich niet goed en blijven onrijp. Sommige druiven vallen af, en hierdoor ontstaan onregelmatige trossen met geschikte en ongeschikte druiven. Ongeschikte druiven aan de trossen vormen een lastig probleem: men moet de druiven na de oogst selecteren, omdat de groene en onrijpe druiven de kwaliteit van de wijn verminderen. Figuur 3.9: Groeistadium in april Figuur 3.10: Groeistadium in mei juni 3
4 Figuur 3.11: Groeistadium in juli augustus Juli augustus (zuidelijk halfrond januari februari) De periode vanaf de bloei tot de oogst duurt gemiddeld honderd dagen, maar dit verschilt per druivenras en per terroir. De druivenstok groeit hard en heeft de neiging veel energie te stoppen in de vorming van lange loten met blad. Die energie gaat echter ten koste van de rijping van de druiven. Daarom snijdt de wijnboer die loten op een bepaald moment af. Meestal gebeurt dat mechanisch met een machine die tussen de rijen rijdt en de loten aan beide kanten van de rij afsnijdt. Zo ontstaat een wijngaard met rijen die vanaf een afstand op geschoren heggen lijken. De hoeveelheid blad die men aan de plant laat zitten bepaalt de hoogte van de heggen. Deze hoeveelheid is afhankelijk van twee zaken: het klimaat en de plantdichtheid. Ten eerste het klimaat. Het proces van fotos ynthese is hierbij belangrijk: meer blad of meer zonlicht betekent meer fotosynthese en dus een hogere suiker productie van de plant. De wijnboer wil niet te weinig, maar ook niet te veel suikers. Hij kan dat proces als volgt beïnvloeden: In heel lichte en warme gebieden werkt de fotosynthese bijzonder goed. Daarom laat de wijnboer bij veel zonlicht minder blad zitten. Dat zorgt ervoor dat de plant niet te veel suikers aanmaakt. In minder lichte en koele gebieden werkt fotosynthese minder goed. Om ervoor te zorgen dat de plant genoeg suikers aanmaakt, is het nodig meer blad aan de plant te laten zitten. trossen. De plant heeft voor deze druiven trossen meer suiker en dus meer blad nodig. Bij een hoge plantdichtheid is dat omgekeerd. Per plant zijn er juist minder trossen en kan dus met minder blad volstaan worden. Een kilo druiven heeft gemiddeld 1,5 m 2 blad nodig om optimaal te kunnen groeien. De plant zelf en het blad ervan vereisen daarom veel aandacht. Deze permanente aandacht voor het blad heet bladmanagement (canopy management). In deze maanden kan de wijnboer ervoor kiezen de groene oogst (vendange verte of récolte verte) toe te passen. Hierbij knipt hij een deel van de trossen weg, waardoor de rest beter kan rijpen. Dit verhoogt de kwaliteit van de druiven. Korter snoeien in het voorjaar en minder bemesten zijn andere methoden om hetzelfde doel te bereiken. Het nadeel van het wegknippen van de druiven is dat de andere trossen opzwellen. Hierdoor krijgen ze relatief meer sap en minder schil. Dit is niet altijd goed voor de verhouding schil-sap, en dus ook niet voor de smaak. Blad heeft ook een functie als warmteregelaar: het beschermt de druiven tegen de zon. Dat is in gematigde wijngebieden met minder zonlicht niet gunstig voor de rijping van de druiven. In warmere wijnstreken geeft blad juist schaduw, zodat de schil van de druif niet verdroogt. Ten tweede bepaalt de plantdichtheid de hoeveelheid blad die men laat zitten. Als er minder stokken op een hectare staan, hangen aan iedere stok meer druiven- Onregelmatige trossen door millerandage 4
5 Bovendien kan de druivenstok aan deze methode verslaafd raken: op het wegknippen van de druiven reageert hij het volgende jaar met weer een grotere oogst, zodat men in feite verplicht wordt ieder jaar een groene oogst toe te passen. In de rijpingsperiode blijft de druif lang groen, onafhankelijk van het ras. Pas aan het eind gaat hij verkleuren (véraison). De schillen van de blauwe druiven ontwikkelen daarbij hun kenmerkende kleur. De witte druiven worden doorschijnend. Afhankelijk van het druivenras neemt het gewicht van de druiven toe van enkele tientallen milligrammen bij de vruchtzetting tot 1,5 à 3 gram vlak voor de oogst. September oktober (zuidelijk halfrond maart april) De gemiddelde oogstperiode valt in septemberoktober, al verschilt dit per jaar en per gebied; er zijn gebieden waar de oogst in augustus en soms zelfs al in juli plaatsvindt. De oogst is het moment waar alle wijnboeren het hele jaar op hebben gewacht. Materiaal dat de rest van het jaar ongebruikt staat te wachten, zoals de wijnpers en de gistkuipen, maken ze klaar voor gebruik. Het is een hectische en moeilijke periode, waarbij timing bijzonder belangrijk is. Want vooral in de laatste weken voor de oogst ver andert de samenstelling van de druif enorm: De hoeveelheid suikers neemt snel toe. De hoeveelheid zuren neemt sterk af. De overgebleven zuren veranderen van samenstelling. Tegelijkertijd kunnen de weersomstandigheden in de periode vlak voor de oogst een belangrijke invloed hebben, vooral in streken waar veel herfstregens voorkomen. Een langdurige regenperiode vlak voor of tijdens de oogst kan ertoe leiden dat de druiven zich volzuigen met water en soms zelfs openbarsten. Door de toegenomen hoeveelheid water in de druif verandert de verhouding tot de andere stoffen, en meestal is dat niet gunstig voor de kwaliteit: de druiven worden letterlijk waterig. Bovendien zijn vochtige omstandigheden ideaal voor de ontwikkeling van schadelijke schimmels, wat uiteraard niet goed is voor de oogst en de kwaliteit van de wijn. Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Figuur 3.12: Groeistadium in september oktober Rijpe blauwe en witte druiven 5
6 In haar oorspronkelijke vorm was de Vitis vinifera een wilde wingerd die niet werd aangeplant of gesnoeid. Later is men de plant gaan snoeien, omdat de kwaliteit van de druiven daardoor verbeterde. Ook bleek het handiger te zijn de druivenstok langs draden te leiden. Hierdoor werd het mogelijk overzichtelijke wijngaarden aan te leggen, die gemakkelijker te bewerken waren. De wilde wingerd werd een geleide druivenstok. Er zijn uiteenlopende manieren om de druivenstok te snoeien. De methode kan per gebied verschillen en is soms zelfs in de regionale wijnwetgeving vastgelegd. Er zijn twee belangrijke hoofdvormen van snoeien: Zonder bedrading De Fransen noemen deze methode gobelet en de Engelsen bush vine. Deze methode is gemakkelijk te herkennen: in de wijngaard staan losse struiken met een tamelijk korte stam en nogal uiteenlopende armen die eindigen op een korte rank met twee ogen. Deze methode komt veel voor in Zuid-Frankrijk en Spanje. Het voordeel is dat de plant relatief veel schaduw biedt aan de druiven. Het nadeel is dat machinaal oogsten bij struiken zonder bedrading lastig is. Daarom zul je deze methode in moderne wijngaarden niet tegenkomen. voor dit oogstjaar, de korte arm is voor het volgende jaar. Er is een belangrijke relatie tussen snoeien en de op brengst druiven per hectare. Hoe korter men snoeit, hoe minder trossen de plant krijgt. Dit heeft een positief effect op de kwaliteit van de druiven. Hiervoor is de groene oogst (vendange verte) genoemd als een andere methode van oogstbeperking. Het nadeel van hoge opbrengsten is dat de stokken snel zijn afgeleefd: ze gaan hierdoor niet langer dan twintig jaar mee. Ook het tijdstip van snoeien is belangrijk. Een vroegtijdige snoei in bij voorbeeld januari zorgt ervoor dat de planten vroeger in het seizoen uitlopen. De potentiële rijpingsperiode wordt hierdoor langer, maar er is een grotere kans dat de uitlopers door nachtvorst beschadigd raken. Een late snoei heeft het omgekeerde effect: de groei en bloei komen later op gang, waardoor de rijpingsperiode korter is. Het risico van vorstschade is kleiner, maar er is een groter risico dat de druiven niet voldoende rijp worden. De wijnboer moet hier een keuze tussen maken en vervolgens afwachten of het de juiste keuze was. Met bedrading In de meest moderne wijngaarden leidt men de loten langs bedrading. Binnen deze methode bestaan veel vormen. De keuze voor een vorm is onder andere afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden en gewoonten. De Guyot-methode wordt veel gebruikt. De druivenstok bestaat uit een verticale stam en één zeer korte arm (Guyot simple) of twee zeer korte armen (Guyot double). Uit iedere arm lopen een korte rank (courson) en een lange rank (aste). Op de lange rank zitten de ogen waaruit de nieuwe loten ontstaan Figuur 3.13: Verschillende manieren van opbinden/leiden en snoeien van de wijnranken 6
1 De Wijngaard. In dit hoofdstuk vind je meer informatie over de wijngaard, ligging en diverse groei en snoei methodes.
1 De Wijngaard In dit hoofdstuk vind je meer informatie over de wijngaard, ligging en diverse groei en snoei methodes. Aan de slag met wijn. Wijn is de alcoholische vergisting van druivensap (most). Wijn
Nadere informatieVragen. Groeien en bloeien
Groeien en bloeien Kamerplanten staan langer in de huiskamer dan een boeket of bloemstuk. Een plant heeft bepaalde zaken nodig om goed te kunnen groeien en bloeien. Om een goed advies te kunnen geven moet
Nadere informatieKlimaat. Figuur 2.1: Het proces van wijn maken. Wijngaard Druivenstok Vinificatie Wetgeving en etikettering Smaak van wijn
Klimaat Wijngaard Druivenstok Vinificatie Wetgeving en etikettering Smaak van wijn Figuur 2.1: Het proces van wijn maken De eerste Europese wijngaarden zijn waarschijnlijk ten zuiden van de Kaukasus ontstaan.
Nadere informatieWIJN. Horeca ondernemer/manager. Niveau 4. Leerjaar 1
WIJN Horeca ondernemer/manager Niveau 4 Leerjaar 1 2010/2011 Het fenomeen wijn Wijngaard Druivenstok Vinificatie Wetgeving en etikettering Smaak van wijn Figuur 1.1: Het proces van wijn maken Wijn is
Nadere informatieVan druif tot wijn. Druif. Wijnbereiding. De gisting
Van druif tot wijn Druif De druif is een klimplant, die wordt gekweekt als de druivenstok, ook wel wijnstok, wijnrank of druivenboom genoemd. Naast de wilde soort zijn er veel cultivars, gekweekte varianten:
Nadere informatieOp YouTube zijn een aantal goede instructie video s beschikbaar:
Fruitsoort Wanneer snoeien? Abrikoos Appel Kers Peer Perzik Pruim Vóór half september, direct na de pluk en/of direct na de bloei Jonge bomen: januari t/m eind maart. Oude bomen: juli t/m eind augustus
Nadere informatieHerfstwerkboekje van
Herfstwerkboekje van Herfst werkboekje groep 5 1 De bladeren aan de bomen worden bruin en rood en vallen naar beneden, het is weer herfst! September wordt herfstmaand genoemd, dit omdat op 22 september
Nadere informatieFruit snoeien. Johan Schuppert. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Johan Schuppert Laatst gewijzigd 11 November 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/49395 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieGroene tomaten rijp maken
Groene tomaten rijp maken Is het het einde van het seizoen en heb je nog wat onrijpe, groene tomaten aan je plant zitten? Hier zijn wat simpele suggesties om ze rijp te maken, waarbij je gebruik maakt
Nadere informatie1.1 Wat bepaalt de bladhoeveelheid aan een tomatenplant.
1.1 Wat bepaalt de bladhoeveelheid aan een tomatenplant. Niets zo moeilijk als de hoeveelheid blad aan een tomatenplant omschrijven. Het gaat ook niet altijd om de bladhoeveelheid, maar ook over de afstand
Nadere informatieThee- en soortgelijke hybriden
Thee- en soortgelijke hybriden Theehybriden en andere grootbloemige rozen worden zo gesnoeid, dat er sterke basisscheuten, een komvormige plant met een open centrum worden gevormd. Theehybriden bloeien
Nadere informatie6.6. Boekverslag door I woorden 4 april keer beoordeeld. Onderwerp: wijn
Boekverslag door I. 1820 woorden 4 april 2005 6.6 455 keer beoordeeld Vak Frans Onderwerp: wijn Inleiding: Ik houd mijn spreekbeurt over wijn. Over deze onderwerpen ga ik vertellen: 1. wijnsoorten 2. de
Nadere informatieblaadjes THEMA 9 Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6
Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6 THEMA 9 blaadjes Dit materiaal is ontwikkeld in opdracht van IVN, in het kader van Gezonde Schoolpleinen. Tekst: Dieuwertje Smolenaars, NME Amsterdam-Noord. Vormgeving
Nadere informatieResultaten Botrytis onderzoek Bart Heijne
Resultaten Botrytis onderzoek 2013 Bart Heijne Opzet van deze lezing vorig jaar begonnen resultaten 2013 weer bloei voor oogst vergelijk met 2012 conclusies: tijdstip effectiviteit Opzet proeven 2013 tijdstip
Nadere informatieBestuivingsinformatie
Bestuivingsinformatie Aardbei Fragaria vesca Familie Ode: Rosales Familie: Rozenfamilie, Rosace. Geslacht: Frigaria Biotoop en bodem: De aardbei prefereert een zonnige standplaats op vochtige vruchtbare
Nadere informatieInformatie reader. Over bomen
Informatie reader Over bomen Bron: een selectie uit folders van de bomenstichting Hoe groeit een boom? blz. 1 t/m 4 Bomen en mensen blz. 5 t/m 7 Bomen en feesten blz. 8 t/m 10 Bomen en medicijnen blz.
Nadere informatieVan druif tot most. Figuur 4.1: Het proces van wijn maken. Wijngaard Druivenstok Vinificatie Wetgeving en etikettering Smaak van wijn
Van druif tot most Wijngaard Druivenstok Vinificatie Wetgeving en etikettering Smaak van wijn Figuur 4.1: Het proces van wijn maken De eigenschappen van de druif zijn de basis voor de kenmerken van de
Nadere informatieKlimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.
Samenvatting door Annique 1350 woorden 16 mei 2015 7,3 333 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Klimaten Paragraaf 2.2 Weer en klimaat Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het
Nadere informatie1 Gras Bouw en leefwijze van planten Indeling van de grassen Mengselkeuze Kwaliteit van de graszode 17 1.
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Gras 9 1.1 Bouw en leefwijze van planten 9 1.2 Indeling van de grassen 12 1.3 Mengselkeuze 14 1.4 Kwaliteit van de graszode 17 1.5 Afsluiting 18 2 Verbetering van grasland
Nadere informatieBegin van het moestuinseizoen
Begin van het moestuinseizoen 1. Buiten Zaaien in volle grond Algemene regel : de hoeveelheid aarde waarmee je het zaadje bedekt, mag maximaal drie maal de breedte van het zaad zijn. Zaai periode : is
Nadere informatieExperimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas:
Experimenten werkboekje KIT Dokter in de wetenschap: Klas: 1 Licht/zon Zonnebaden in het licht Zonlicht is heel belangrijk voor planten. Als een plant enkele dagen geen of onvoldoende licht krijgt, begint
Nadere informatie1 Gewassen en hun afwijkingen Kennismaking met de plant Afwijkingen in de teelt Afsluiting 24
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Gewassen en hun afwijkingen 9 1.1 Kennismaking met de plant 10 1.2 Afwijkingen in de teelt 17 1.3 Afsluiting 24 2 Afwijkingen voorkomen en bestrijdingsmethoden 25 2.1 Niet-parasitaire
Nadere informatieSamenvattingen. Samenvatting Thema 1: Stofwisseling. Basisstof 1. Organische stoffen:
Samenvatting Thema 1: Stofwisseling Basisstof 1 Organische stoffen: - Komen af van organismen of zitten in producten van organismen - Bevatten veel energie (verbranding) - Voorbeelden: koolhydraten, vetten,
Nadere informatieAutomne 2008. Ons 10 jarig jubileum!!
Ons 10 jarig jubileum!! Automne 2008 Alweer 10 jaar geleden, Niels toen bijna 1 jaar oud en Eline op komst, zijn we rond deze tijd verhuisd naar Frankrijk. We sprongen in het diepe met als doel een kwalitatief
Nadere informatie1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?
1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat
Nadere informatieDUURZAME BEMESTING EN DUURZAAM BODEMBEHEER. 16 mei 2019
DUURZAME BEMESTING EN DUURZAAM BODEMBEHEER 16 mei 2019 Banken van een druivenserre met Krilium. De man rechts is Pieter Michiels, serrist uit Eizer Overijze (januari 1957) (Foto uit het archief BDB) Bodemstaalname
Nadere informatieCITRUS. Hoogstwaarschijnlijk zijn alle citrussoorten oorspronkelijk afkomstig van de volgende 3 soorten:
CITRUS Ben Buynsters Citrus behoort tot de familie der Rutaceae en komt oorspronkelijk uit Azië. W.T. Swingle (Amerikaans taxonoom, 1871-1952) heeft Citrus onderverdeeld in 16 soorten, terwijl T. Tanaka
Nadere informatie1 Het einde van de teelt... en nu oogsten! Processen rondom de oogst Oogsttijdstip in de open teelten 12 1.
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Het einde van de teelt... en nu oogsten! 9 1.1 Processen rondom de oogst 9 1.2 Oogsttijdstip in de open teelten 12 1.3 Afsluiting 22 2 Met de hand of met de machine? 23
Nadere informatieProefresultaten zoete aardappel 2016
Proefresultaten zoete aardappel 2016 Zoete aardappel, een veelbelovend gewas In het najaar van 2016 werden in Proefcentrum Herent de eerste zoete aardappelen geoogst. Ondanks zijn naam is de zoete aardappel
Nadere informatie1 Stoffen worden omgezet. Stofwisseling is het vormen van nieuwe stoffen en het vrijmaken van energie. Kortom alle processen in organismen.
THEMA 1 1 Stoffen worden omgezet 2 Fotosynthese 3 Glucose als grondstof 4 Verbranding 5 Fotosynthese en verbranding 1 Stoffen worden omgezet. Stofwisseling is het vormen van nieuwe stoffen en het vrijmaken
Nadere informatieOrganismen die organisch en anorganische moleculen kunnen maken of nodig hebben zijn heterotroof
Boekverslag door A. 1802 woorden 20 juni 2007 5 71 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting stofwisseling Stofwisseling is het totaal van alle chemische processen in een organisme
Nadere informatiePlanten en hun omgeving. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87628
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87628 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Nadere informatieinhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten
Herfst inhoud Herfst 3 1. Het weer 4 2. Overal blad 5 3. Zaden 6 4. Paddenstoelen 7 5. De eekhoorn 8 6. De egel 9 7. Insecten 10 8. Vogels op reis 11 9. Filmpje 12 Pluskaarten 13 Bronnen en foto s 15 Colofon
Nadere informatieCave de l Ormarine is opgericht in 1922, het is een samensmelting van 3 domeinen. Namelijk de domeinen van Cave de Cournonterral, Cave de Pinet et
Cave de l Ormarine is opgericht in 1922, het is een samensmelting van 3 domeinen. Namelijk de domeinen van Cave de Cournonterral, Cave de Pinet et Cave de Villeveyrac. Totale oppervlakte wijngaarden bedraagt
Nadere informatieBollen en knollen Les 1: bollen en knollen... 2 Werkblad bol en knol... 4 Bol en knol stripverhaal... 5 Achtergrondinformatie... 6
INHOUD Bollen en knollen Les 1: bollen en knollen... 2 Werkblad bol en knol... 4 Bol en knol stripverhaal... 5 Achtergrondinformatie... 6-1 - Les 1: Bollen en knollen Nodig: Van Milieueducatie: - Aardappel(en)
Nadere informatie5 Borderonderhoud 70 BORDERONDERHOUD
5 Borderonderhoud 5 Borderonderhoud 70 5.1 Algemeen onderhoud 71 5.2 Groeien en snoeien 74 5.3 Afzetten en dunnen 75 5.4 Overig onderhoud 76 5.5 Afsluiting 78 70 BORDERONDERHOUD Alle vormen van tuinonderhoud
Nadere informatieSaint-Emilion. Een vergelijking.
Saint-Emilion Een vergelijking. Jurade van Saint-Emilion Exportgegevens Lussac Saint-Emilion Ligging Op 48 km ten NW van Bordeaux Meest noordelijke satellietgemeente Gemeente Lussac Bodem Centrum: kalkplateau,
Nadere informatieBacterieziekten. Bacterieziekten. Bacterieziekten. Bacterieziekten. Pseudomonas. Bacterieziekten. Klein en steenfruit
Klein en steenfruit Diverse soorten in groot- en kleinfruit: Rob Derikx Boekel, 17 februari 2016 Xanthomonas (o.a. aardbeien, kersen, pruimen) Erwinia (o.a. peren, ook wel bacterievuur genoemd) (o.a. kersen,
Nadere informatieBos & milieu. Bomen 2013/12
2013/12 Bos & milieu Bomen In een boom speelt zich een aantal levensprocessen af die zorgen voor de groei. Dit verschijnsel heet fysiologie en komt bij alle levende organismen voor. De belangrijkste levensprocessen
Nadere informatiePresentatie PAUL HOUBEN
AMARONE PROEVERIJ Presentatie PAUL HOUBEN AMARONE GEBIED ITALIË WIJNGEBIEDEN VALPOLICELLA Valpolicella wijnen worden gemaakt volgens de gebruikelijke methode van wijn maken. Alle rode wijnen worden gemaakt
Nadere informatieInhoudsopgave. Adresgegevens Van Dijk Tuinen Groningen Lavendelweg HR Groningen
Inhoudsopgave Adresgegevens Van Dijk Tuinen Groningen Lavendelweg 27 9731 HR Groningen www.vandijktuinengroningen.nl minze@vandijktuinengroningen.nl Minze van Dijk 2 Een kijkje in de tuin van Marian Jansma
Nadere informatieGroene Detailhandel. Bol- en knolgewassen
kennen we vooral uit het voorjaar. Het zijn verdikte plantendelen die zich onder de grond bevinden. Veel bol- en knolbloemen worden als snijbloem gebruikt. Sommige bollen en knollen worden tot de groenten
Nadere informatieBloeiend plantje Spoor van een dier
Volwassen boom Jonge boom Dode boom Hoge struik Lage struik Varen Mos Klimmende plant Bloeiend plantje Spoor van een dier Paddenstoel (op de grond) Bodemdiertje Paddenstoel (op een boom) Activiteit 3 :
Nadere informatieIntroductie temperatuur
Introductie temperatuur Met temperatuur kan de balans in de plant worden gehouden. De temperatuur bepaalt de snelheid van de processen die in de plant spelen. Onder een bepaalde temperatuur staan de processen
Nadere informatieKoffie. Inhoud. 1.Waar komt koffie vandaan. 1. Waar komt koffie vandaan
Koffie Inhoud 1. Waar komt koffie vandaan 2. Hoe groeit koffie 3. Oogsten 4. Het mengen en branden 5. 10 uur koffietijd 6. Volksdrank 7. De verpakking 8. Cafeïne en cafeïnevrije koffie 9. Koffiemolens
Nadere informatieSnoeien van Klein fruit.
Snoeien van Klein fruit. Waarom snoeien Om licht en lucht in de struik te houden. Dit voorkomt schimmelziekten en versnelt de rijping Om oud en aangetast hout weg te halen. Daardoor heb je minder last
Nadere informatieALGEMEEN BEMESTEN WATER GEVEN
ALGEMEEN Alleen werken aan gezonde bomen. Als de boom niet gezond is, dan beschermen tegen de zon. Gun hem de brood nodige rust. Bedenk te allen tijde dat in principe alleen dat wordt gedaan dat goed is
Nadere informatie4. Wanneer zal de woningbehoefte even hard groeien als de woningvoorraad? Antwoord. Na 6 jaar.
Onderwerpen Onderwerp 1. Ruimtelijke ordening In een gemeente met 30 000 inwoners staan 10 000 woningen. De gemeente schat dat het gemiddeld aantal bewoners per woning gelijk blijft aan drie, en bouwt
Nadere informatieDit werkboekje maakt onderdeel uit van en
Dit werkboekje maakt onderdeel uit van http://herfst.yurls.net en http://werkbladen.yurls.net Herfst Vanaf 21 juni worden de dagen weer langzaam korter. De zomer duurt tot 22 september. Dan begint de herfst
Nadere informatie4,54 inkoop 19,75 verkoop. Santa Caterina Chardonnay Igt Salento
Santa Caterina Chardonnay Igt Salento De wijnstreek Puglia in Zuid- Italië is gespecialiseerd in de productie van rode wijnen. De hoge temperaturen lijken minder geschikt voor de verbouw van witte druivensoorten.
Nadere informatieDoe niets met planten in de tuin als het vriest!
Wintertips December Doe niets met planten in de tuin als het vriest! Dahlia s, gladiolen en dergelijke planten die opgeslagen liggen, liggen vaak té vochtig en krijgen last van schimmels. December is de
Nadere informatieCursus Achterstallig Onderhoud Hoogstamfruit
Hoogstamfruit 1 Indeling theorie Beoordeling hoogstamboomgaard Uitgangspunten bij Achterstallig onderhoud Fasering achterstallig onderhoud Snoeiafhankelijke factoren Techniek en veiligheid 2 Beoordeling
Nadere informatieBIOSTIMULANT. Het begint bij de wortel
BIOSTIMULANT Het begint bij de wortel - Stimuleert de wortelgroei en -activiteit Verhoogt stresstolerantie onder ongunstige groeiomstandigheden Vergroot wortellengte en biomassa Verbetert opname van water
Nadere informatie8 5 Aarde en heelal. Lees de vragen over de planeten in de tabel hieronder. Vragen over de planeten. Aarde Maan Mars
Lees de vragen over de planeten in de tabel hieronder. Vragen over de planeten. Aarde Maan Mars Is er water? ja beetje ja (vooral ijs!) Kunnen er planten groeien? ja nee nee Kunnen er dieren leven? ja
Nadere informatieBruxelles Environnement/ Leefmilieu Brussel Div. Espaces verts
Bruxelles Environnement/ Leefmilieu Brussel Div. Espaces verts Buxaceae Buxus Pachysandra Sarcococca Styloceras meer dan honderd wilde soorten over heel de wereld, behalve in US en Australië meeste soorten
Nadere informatieHet begin van de winter
WINTER 21 december WINTER 2 Het begin van de winter Vanaf 21 juni worden de dagen weer langzaam korter. De zomer duurt tot 22 of 23 september. Dan zijn de dag en de nacht overal even lang. Met andere woorden:
Nadere informatieVan Wijngaard tot Albertin Boisé. Wijndomein Sint Hubertushof Paul Spierings
Van Wijngaard tot Albertin Boisé Wijndomein Sint Hubertushof Paul Spierings Opzet presentatie Wijntuin, uitgaande van het groeiseizoen 2011 Het maken van Rode Wijn in 2011: Albertin Boisé Aanplant Aanplant
Nadere informatieKiwi DE KIWI (ACTINIDIA CHINENSIS EN ANDERE SOORTEN) HIER CHINESE KRUISBES GENOEMD, IS EEN STERK GROEIENDE KLIMPLANT.
Kiwi DE KIWI (ACTINIDIA CHINENSIS EN ANDERE SOORTEN) HIER CHINESE KRUISBES GENOEMD, IS EEN STERK GROEIENDE KLIMPLANT. Herkomst Uit wilde kiwiplanten hebben Nieuw Zeelandse Kiwi-bloemen fruitkwekers groot
Nadere informatieAantekeningen Hoofdstuk 2: Planten, dieren, mensen BBL. 2.1 Namen 1 Hoe komen planten en dieren aan hun naam? De naam van een plant of een dier kan: *
Aantekeningen Hoofdstuk 2: Planten, dieren, mensen BBL 2.1 Namen 1 Hoe komen planten en dieren aan hun naam? De naam van een plant of een dier kan: * * * 2 Hoe kun je de naam van een organisme opzoeken?
Nadere informatiePLANTEN. Basis maakt de vragen 1 t/m 35. Voor iedere vraag kan 1 punt behaald worden
BK402: PLANTEN Basis maakt de vragen 1 t/m 35. Voor iedere vraag kan 1 punt behaald worden Kader maakt de vragen 1 t/m 45. Voor iedere vraag kan 1 punt behaald worden Beantwoord de volgende vragen. 1 Een
Nadere informatieWijnpakket Chili. Soort: Rode wijn Druivensoorten: syrah Land: Chili Alcoholpercentage: 14% Inhoud: 0.75l
Wijnpakket Chili Castillo de Molina Syrah Reserva Druivensoorten: syrah Alcoholpercentage: 14% De Syrah komt uit de Pencahue regio in de Maule Valley. Hier is de Syrah in zijn element. Door de verkoelende
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 5. Trefwoordenlijst 113. Inhoud
Inhoud Voorwoord 5 6 Steeds meer planten! 9 6.1 Geslachtelijke variaties 9 6.2 Van eicel tot zaad 11 6.3 Allemaal gelijk 14 6.4 De juiste behandeling 24 6.5 Verschillende bollen en knollen 28 6.6 Afsluiting
Nadere informatieVoeding. Bevroren voedsel Pas op met wortelen en bieten. Bewaar ze vorstvrij want. Jonge paarden en krachtvoer
Voeding 1. Schimmelvrij hooi Strooi bij het opslaan van het hooi telkens wat keukenzout tussen de balen, de paarden vinden dit lekker, het beschermt tegen schimmels en het haalt nog wat vocht uit het hooi.
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 15 december 2015. Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 15 december 2015 Beste natuurliefhebber/-ster, De dag begon mistig en op meerdere plaatsen bleef de mist de hele dag hangen. Gelukkig scheen in Beijum de zon. Doordat
Nadere informatieLoof-en naaldbomen. Naam :
Loof-en naaldbomen Naam : Veel bomen maken een bos In een boomgaard staan soms honderden bomen, en toch is een boomgaard geen bos. Ook in een park kun je veel bomen zien, maar een park is beslist geen
Nadere informatieGRASDUINEN IN HET GRAS
Ruraal Netwerk 25 april 2013 GRASDUINEN IN HET GRAS GEBRUIKSDOELSTELLINGEN VAN GRAS VOOR LANDBOUW Geert Rombouts Mathias Abts Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Voorlichting
Nadere informatieJe kunt nu de heesters snoeien die al zijn uitgebloeid. Ook buxushaagjes kun je alvast knippen. Geef ze daarna extra mest voor goede hergroei.
Lentetips April Vroegbloeiende struiken kan u na de bloei snoeien. Vanaf april ziet onkruid vaak zijn kans. Onbeplante oppervlaktes zijn snel bedekt met ongewenst groen. Schoffelen is dus de boodschap!
Nadere informatieBasiscursus Compostering
Basiscursus Compostering Uw aangeboden door : OVAT Gegeven door Vincent de Wolff Wat gaan we vanavond doen? Wat is composteren Hoe verloopt het proces Wat wel, wat niet in de compost Waarom is compost
Nadere informatiePuglia (Apulië) Gemiddelde temperatuur: 16,6 C. Belangrijkste druivenrassen. Aantal DOCG s 4
Puglia (Apulië) Algemene kenmerken Puglia Terroir Bodem Zand, klei Klimaat Gemiddelde temperatuur: 16,6 C Gemiddeld aantal zonuren: 2487 Belangrijkste druivenrassen : Bombino Trebbiano Greco Verdeca :
Nadere informatieAmerikaanse pinda s. European Marketing Director Tel: +44 20 7828 0838 lmckerchar@peanutsusa.org.uk
Amerikaanse pinda s Contact: Louise McKerchar European Marketing Director Tel: +44 20 7828 0838 lmckerchar@peanutsusa.org.uk Amerikaanse pinda s worden gepland na de laatste vorst in april of mei als de
Nadere informatieGroei en oogst. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Groei en oogst De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170 Groei
Nadere informatieGoede bemesting geeft gezonde planten
Goede bemesting geeft gezonde planten Door: HortiNova Opbouw van presentatie: Doel van gezonde bodem & plant Hoe groeit een plant? Hoe kan een plant ziek worden? Waarom moeten we bladgroen en wortels promoten
Nadere informatieEco Fields B.V. 0318 461344. 6733 JD Wekerom info@ecofields.nl
Wilt u een origineel en smaakvol geschenk geven aan een relatie of een bijzonder kerspakket aan uw medewerkers? Van kleine bedankjes tot uitgebreide pakketten, alles is mogelijk. Graag denken we mee om
Nadere informatieOpbouw van presentatie: Plantsapmetingen verminderen teeltrisico s. Bemesting en productkwaliteit. Hoe groeit een plant?
Opbouw van presentatie: INLEIDING: Doel / nut van gezonde bodem & plant Hoe groeit een plant? Wat doet de bodembiologie voor ons? Plantsapmetingen verminderen teeltrisico s Bemesting en productkwaliteit
Nadere informatieInvuloefeningen (derde graad)
Invuloefeningen (derde graad) Spelregels Vul de oefeningen in tijdens of vlak na het bekijken van de tentoonstelling Sla je slag. De antwoorden op de vragen zijn terug te vinden op de tentoonstelling.
Nadere informatieVergisting: van most tot basiswijn
Vergisting: van most tot basiswijn Wijngaard Druivenstok Vinificatie Wetgeving en etikettering Smaak van wijn Figuur 4.1: Het proces van wijn maken De alcoholische vergisting is zonder twijfel het belangrijkste
Nadere informatieWaarom heb ik voor dit onderwerp gekozen?
Chocolade Waarom heb ik voor dit onderwerp gekozen? Chocolade is heel erg lekker. Mijn zus kwam op het idee.en ik dacht goed idee. En toen heb ik het dus over chocolade gedaan. Waar komt chocolade vandaan?
Nadere informatieClos des Frèr[es] Vacqueyras. Presentatie Commanderij Molenberg 20 april 2017
Clos des Frèr[es] Vacqueyras Presentatie Commanderij Molenberg 20 april 2017 Terroir in AOC Vacqueyras: AOP VACQUEYRAS Geschiedenis - 1930 : Vacqueyras wordt opgenomen in de «Côtes du Rhône». - 1955 :
Nadere informatieSnoeien van (fruit)bomen. De basisbeginselen
Snoeien van (fruit)bomen De basisbeginselen Zaterdag 23 februari 2008 ZWN, februari 2008 Els en Bert Vrenegoor, Evert van Huijssteeden 2 1. De onderdelen van de fruitboom Een normale fruitboom bestaat
Nadere informatieWORD EEN ECHTE bomenkenner!
WORD EEN ECHTE bomenkenner! In dit boek kun je bladeren van loofbomen plakken die je vindt tijdens je wandelingen in het bos of het park. Maar voor je een echte bomenkenner kunt worden, moet je nog een
Nadere informatieBordeaux Voorwaarden voor een groot wijnjaar in rood 1. Bloemzetting: vroeg 2. Vruchtzetting: vroeg en snel 3. Vroege definitieve stopzetting van de groei van de plant (vegetatie) bij het
Nadere informatieNIEUWSBRIEF 37 September 2010. Beste,
NIEUWSBRIEF 37 September 2010 Beste, Je hebt via www.atelierartisjok.be ingetekend op de nieuwsbrief. De nieuwsbrief zal je wat meer wegwijs maken in diverse thema's rond planten en tuinarchitectuur. Suggesties
Nadere informatieKLEE JENNE ILYANO KARA ROZELIEN QUINN NIENE FLEUR V. NOAH JULES NINA. Project Bomen
KLEE JENNE ILYANO KARA ROZELIEN QUINN NIENE FLEUR V. NOAH JULES NINA Project Bomen FLEUR K. MATTEO LEI FYNN FERRE CHARLOTTE BERN LEONIE LOTTE ALINA STAN Wat is een boom? Bomen zijn de grootste planten
Nadere informatieDE BOMEN DOOR HET BOS ZIEN
DE BOMEN DOOR HET BOS ZIEN FSC Forest Kids Achtergrond rond bomen en bos DE BOOM Bomen zijn de grootste leden van het plantenrijk en bestaan in heel wat verschillende soorten, maar vrij typisch voor bomen
Nadere informatieTabel 7: meteogegevens voorjaar 2010 tijdens de bloeiperiode onder thermometerhut bron: meteowesterlo. LV% min en windsnelheid April 2010
Celsius FROZIL. In 21 werd Frozil gecommercialiseerd. Het voorjaar van 21 werd gekenmerkt als koud en droog, en er trad ook nachtvorst op tijdens de bloei. Een aantal behandelde percelen werden opgevolgd,
Nadere informatieZaaien en planten. Wat is er nodig om een zaadje te laten groeien?
Stap 1 de tuin opruimen, vrijmaken van onkruid en omspitten Stap 2 de moestuin bemesting geven volgens het grondonderzoek Stap 3 de moestuin indelen in percelen Stap 4 Zaaien en planten Wat is er nodig
Nadere informatiePINOT NOIR WIJNGAARD & VINIFICATIE
MONIQUE BREUER Veel mooie verhalen beginnen met een droom. Een droom om iets te creëren, iets te ontdekken of om een verschil te maken. Niet iedereen bewandelt de weg van droom naar werkelijkheid. Omdat
Nadere informatieProject Planten ABC. Week 1ABC: Algemeen
Project Planten ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Planten Planten eten, ademen en groeien. Sommige planten houden van natte grond. Anderen van droge grond. Sommige planten houden van veel zon en warmte. Anderen
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1
Nadere informatieinhoud De oude eik 1. In het park 2. De delen van de eik 3. Herfst 4. Dieren helpen de eik. 5. Winter 6. Lente 7. Rupsen 8.
De oude eik inhoud De oude eik 3 1. In het park 4 2. De delen van de eik 5 3. Herfst 6 4. Dieren helpen de eik. 7 5. Winter 8 6. Lente 9 7. Rupsen 10 8. De galwesp 11 9. De boomklever 12 10. Filmjes 13
Nadere informatiewerkkalender Gemaakt door Paul en Joep voor stichting Groeituinen in april 2014
werkkalender Gemaakt door Paul en Joep voor stichting Groeituinen in april 2014 1 e en 2 e week maart: Rode peper, pompoen, peterselie, basilicum, bloemkool en pastinaak: zaaien. 3 e en 4 e week maart:
Nadere informatie9. SCHADUWTUIN. Op het einde van de dag kunt u dan het aantal uren zon berekenen. Minder dan 3 uur zon:
9. SCHADUWTUIN De meeste groenten en kruiden hebben nood aan zon, maar in de stad hebt u niet altijd zon in uw tuin. In deze fiche bekijken we wat de mogelijkheden zijn in de schaduw of halfschaduw. Om
Nadere informatieWIJNGAARD & VINIVICATIE Zuid Afrika, Hemel-en-Aarde Ridge ValleI Expositie:
MONIQUE BREUER Veel mooie verhalen beginnen met een droom. Een droom om iets te creëren, iets te ontdekken of om een verschil te maken. Niet iedereen bewandelt de weg van droom naar werkelijkheid. Omdat
Nadere informatiede hagen in Vroonermeer Noord
Hagen in Vroonermeer Noord -- 7 Beuk Fagus sylvatica De beukhaag staat bekend om zijn mooie glimmende bladeren. De Fagus sylvatica houd zijn bladereren vast totdat er weer nieuw blad komt. Dit verschijnsel
Nadere informatieSnoeien fruit. Workshop 23 januari 2019 ATV Utrecht Zuid
Snoeien fruit Workshop 23 januari 2019 ATV Utrecht Zuid Waarom snoeien? onderhoud of vorm jong beginnen kroon vormen beschadigingen voorkomen ziekten afmeting te groot, hinder omgeving verjongen vorming
Nadere informatieWat is hij nou onhandig! Eindelijk krijgt hij een lucifer aan.
Ogen in het bos Nick is bang. Maar hij weet niet goed waarom. Hij is nooit bang in het donker. Maar nu De takken kraken in de wind. Nick voelt dat er iets is. Een mens of een dier. Niet ver weg. Het kijkt
Nadere informatieAls je aan een drukke weg woont verlucht je beter niet. Door beddengoed op 60 C te wassen dood je huisstofmijt.
Is 22 C de ideale slaapkamertemperatuur? Ventileren = verluchten CO kan je proeven Als het buiten koud is, verlucht je niet. Als je aan een drukke weg woont verlucht je beter niet. Hoeveel kan je best
Nadere informatieEen mooie tuin? Bemest! Top 5 vragen en antwoorden over bemesting! + 5 tips van onze specialist
Een mooie tuin? Bemest! Top 5 vragen en antwoorden over bemesting! + 5 tips van onze specialist Inhoudsopgave 1 Waarom is bemesten zo belangrijk? p5 Hoe vaak moet ik eigenlijk bemesten? p6 4 3 Wat is het
Nadere informatie