over de geschiedenis van een wachtpost
In het voorjaar van 1957 verhuizen mijn ouders, Christ Goderie en Riet Videler samen met mijn oudste broer naar een afgelegen spoorwoning aan de lijn Roosendaal-Breda. Amper twee maanden later ben ik geboren in de voormalige wachterswoning. In jaren daarna zal het gezin uitbreiden met twee dochters en een zoon. In de bosrijke omgeving groeien wij op in grote vrijheid, zonder zich te verdiepen in de historie van de locatie en het bouwwerk. De geschiedenis van de wachterswoning is er niet een met een enorme historische waarde, maar interessant genoeg om te onderzoeken. Minimaal omdat het mijn geboortehuis was. aftakking naar Breda, officieel genaamd Zijtak van Roosendaal naar Breda. Beide lijnen worden door de Belgische spoorwegmaatschappij Société Anoyme des chemins de fer d Anvers à Rotterdam (AR) aangelegd en uitgebaat. De spoorwegwet van 1859 verplicht de AR om alle openbare kruisingen van de lijn met wegen te laten bewaken. Dit brengt met zich mee, dat alle vierentwintig overwegen van de lijn Roosendaal-Breda worden voorzien van wachtposten, die vrijwel allemaal plusminus twee kilometer van elkaar liggen. De posten krijgen geen naam, maar een nummer. wachtpost wijk b: 165 Halverwege de negentiende eeuw wordt tussen Antwerpen en Rotterdam een spoorwegdienst in gebruik genomen. De lijn loopt van Brussel via Antwerpen en Roosendaal naar Moerdijk, waar de reis naar Rotterdam kan worden vervolgd middels een veerdienst. Deze lijn krijgt vanuit Roosendaal een Een nummering, die vreemd genoeg begint vanuit Breda. De wachtpost, gelegen op de Hoevense Heide aan de Baan van Bergen op Zoom naar Breda krijgt door zijn ligging nummer 45 toegewezen. Het is een simpele blokpost, die bemand wordt vanuit de Hoevense wachtpostlocatie Heistraat. 45 hoeven en sint maartenspolder
Daar de overweg dag en nacht dient te worden beveiligd, gebeurt dit vaak door man en vrouw, beide in dienst van de spoorwegmaatschappij. Na de overname van de lijn in de jaren tachtig van de negentiende eeuw door de Staatsspoorwegen (SS) wordt blokpost 45 vervangen door een volwaardige woning voor de overwegwachter, zijn vrouw en de vaak grote kinderschare. De nummering van de wachtpost wordt ook gewijzigd. Na de overname is het wachtpost 19. De witgepleisterde wachterswoning, een standaardtype van de SS, telt naast keuken, woonkamer, een slaapkamer, een bedstede en een zolder, die als Een spoorwegwetswijziging in 1922 ontheft de spoorwegmaatschappijen van de plicht om alle overwegen te laten bewaken door personeelsleden. Daardoor verliest wachtpost 19 haar functie. Vanaf die tijd wordt de woning door de Nederlandse Spoorwegen NV (fusie van HSM, Hollandse IJzeren Spoorweg Maatschappij en SS) verhuurd aan werknemers met een onderhoudsfunctie aan het traject Roosendaal-Breda. Begin 1957 betrekken mijn ouders de voormalige wachtpost 19, aan de Oude Bredase Postbaan 10 in Hoeven. Mijn vader, vierde generatie spoorman, is van de onderhoudsploeg aan het traject Bergen op Zoom-Rilland Bath wachthuis oude bredase postbaan 10 slaapplaats kan worden ingericht. In de 1919 ondergaat de woning een ingrijpende verbouwing. Het bouwwerk wordt hoger, de entree wordt verplaatst van de spoorzijde naar de straatzijde en het aantal slaapkamers wordt uitgebreid met twee en het buitenprivaat wordt vervangen door een inpandige wc. overgeplaatst naar de onderhoudsploeg voor het traject Roosendaal-Breda. De woning huren mijn ouders van de NS voor 34,65 gulden per maand en van de gemeente Hoeven pachten zij het nabijgelegen perceel voor 2,50 gulden per jaar. In die periode wordt de elektrificatie van het baanvak voltooid. hoeven 19
In de voormalige wachtpost 19, dik twee kilometer verwijderd van het meest nabij gelegen dorp, Bosschenhoofd, groeien wij met veel vrijheid op. De heidegronden zijn verdwenen en hebben plaatst gemaakt voor, door de werkverschaffing, aangelegde bossen. Leuk gegeven in de periode dat wij daar hebben gewoond, is het feit dat de wachterswoning in 1972 als locatie wordt gebruikt voor een tv-serie van BRT en KRO. De aflevering Twee vliegen in een klap uit de tv-serie, Centraal Station, is bij ons thuis opgenomen. Drie weken lang zijn er opnames gemaakt in en rond de wachterswoning met de hoofdrolspelers Senne Rouffaer (wereldberoemd in België Regulier onderhoud aan de voormalig wachtpost 19 blijft achterwege en begin 1974 wordt de woning onbewoonbaar verklaard en verhuizen wij naar de voormalige stationschefwoning in Bosschenhoofd. De overweg is er nog altijd en is overweg 502 in de nummering van ProRail. De natuur heeft het gebied verovert en niets herinnert op de locatie nog aan het feit dat daar ooit een woning met een functie heeft gestaand. De weergegeven qr-codes zijn links naar een aantal video s over de locatie. De eerste is een link naar een korte animatie over de geschiedenis van de wachtpost overweg van opdorpendreef als Kapitein Zeppos) en Cor Witschge (wereldberoemd in Nederland als Pipo de Clown). In de jaren zestig verandert de NS haar woningbeleid. Door de opheffing en mechanisatie van overwegen en het terugdringen van onderhoudskosten worden veel wachterswoningen gesloopt. en de wachterswoning. Daarnaast is er link naar een video, samengesteld met beelden van de woning, geschoten door mijn vader, amateurfilmer, en een link naar beelden van de woning uit de tvserie Centraal Station. De laatste video laat de huidige situatie van de locatie zien. halderberge 502
Onderzoek en samenstelling - Luc Goderie Bronnen - Spoorwegmuseum Utrecht - Het Utrechts Archief - Regionaal Archief West-Brabant - Kadaster - Marius Broos - KRO/BRT. Medewerking - Bram Goderie - Conrad Jacobs 2012 weg onze wachtpost