Bewaarwijzer Handige tips over slim kopen, koken en bewaren van je eten Hang op je koelkast!
Tip: Goed bewaard Bewaar tropisch fruit, zoals mango en banaan niet in de koelkast. Bewaarwijzer Hoe lang is dat aangebroken pak melk nog goed? Zijn die vleeswaren nog houdbaar? In deze Bewaarwijzer staat waar je op kunt letten. De tabel geeft richtlijnen voor de houdbaarheid van producten die al geopend zijn. De houdbaarheidsdatum De houdbaarheidsdatum geldt alleen zolang de verpakking nog dicht is. Op zeer kort houdbare producten, zoals vlees, kip, vis, voorgesneden groenten en koelverse maaltijden staat te gebruiken tot (TGT). Dat is de uiterste datum waarop je het product mag eten. Tenminste: als je het hebt bewaard volgens de instructies op de verpakking! Op minder bederfelijke producten staat ten minste houdbaar tot (THT). Tot en met de vermelde datum garandeert de fabrikant een goed en veilig product. Na de ten minste houdbaar tot -datum gaat de kwaliteit mogelijk achteruit. Na deze datum kun je zelf de kwaliteit beoordelen door te kijken, te ruiken of te proeven. Hoe lang producten na opening nog houdbaar zijn, verschilt per product. Zie hiervoor de tabel. Ontdooi vlees in de koelkast! Laat vlees niet ontdooien op het aanrecht, op de verwarming of in warm water, maar leg het afgedekt op een bord of schaal in de koelkast. Bacteriën krijgen dan geen kans en het vlees blijft lekker sappig. Spoel na het ontdooien het resterende vleessap weg. Ontdooien in de magnetron kan ook als het gaat om kleinere stukken vlees. Bereid het vlees dan wel direct na het ontdooien. Grote stukken vlees zijn minder geschikt voor ontdooien in de magnetron omdat de buitenkant dan gaart terwijl de binnenkant nog bevroren is. De koelkast: houd m koel! Om bederfelijke producten goed te kunnen bewaren, moet de temperatuur in de koelkast maximaal 7 ºC zijn. De optimale temperatuur is 4 ºC. Hoe goed koelt je koelkast? Neem de proef op de som! 1. Neem de temperatuur op. Leg of hang een koelkastthermometer in de koelkast. Houd de koelkast gesloten en lees de temperatuur na anderhalf uur af. Omdat de koelkast niet op alle plekken even koud is, kun je het beste op verschillende plaatsen meten. Bewaar de meest bederfelijke producten op de koudste plek. 2. Stel de koelkast koud genoeg in. Heb je temperaturen gemeten boven de 7 ºC? Zet de koelkast dan op een koudere stand. Hoe hoger het getal op de schaal-verdeling van de knop, hoe lager de temperatuur in de koelkast. Meestal is het voldoende om de koelkast op circa zestig procent van zijn vermogen te zetten. Dat betekent: 3 op een schaal van 5 of 6 op een schaal van 10. 3. Laat de temperatuur niet oplopen. Laat restjes van warme gerechten afkoelen voor je ze in de koelkast zet. Stel de koelkast iets kouder af wanneer je veel ongekoelde spullen in de koelkast zet. Laat de koelkast niet onnodig lang open staan en zet producten uit de koelkast zo snel mogelijk terug. Maak de koelkast regelmatig schoon met een schoon vaatdoekje en een sopje, in elk geval eens per maand. Tip: Goed bewaard Aardappelen: uit de zak, op een koele, donkere plek. Tip: Groente Winterwortelen hoef je niet in de koelkast te bewaren, ze blijven buiten de koelkast zo n 2 weken goed. Ook vruchtgroenten zoals komkommers, tomaten en paprika kunnen het beste buiten de koelkast bewaard worden. Gesneden groenten en bladgroenten kun je wel het beste in de koelkast bewaren. Dit kan maximaal 1 dag. Tip: Aardappelen Als je aardappelen hebt gekookt of gebakken, kun je ze af laten koelen en vervolgens maximaal 2 dagen in de koelkast bewaren.
Slim winkelen Koop altijd eerst de minst bederfelijke producten: brood en groenten, dan kaas en melk en als laatste vlees(waren) en vis. Gebruik een koeltas voor diepvries- en gekoelde producten. Breng de boodschappen meteen naar huis en berg ze op. en slim aan de slag Zet gekoelde producten zoals melk, vlees(waren) en boter niet langer dan een half uur op tafel of op het aanrecht. Zet tijdens het barbecueën niet al het vlees buiten, maar vul het af en toe aan. Ontdooi vlees in een diep bord onder in de koelkast of in de magnetron. Weeg het verschil Benieuwd wat jouw maaltijd met het klimaat doet? De online klimaatweegschaal rekent het voor je uit. Daarna kun je kijken hoe de score verandert door andere producten, bewaar- en bereidingswijzen te kiezen. Check de klimaatweegschaal op www.voedingscentrum.nl/klimaatweegschaal. Wist je dat...verpakkingen belangrijk zijn omdat ze bederf en dus verspilling voorkomen? Vermijd wel onnodige verpakkingen en lever zoveel mogelijk materiaal gescheiden in. Tip: Groente Broccoli, witlof en bloemkool kun je enkele dagen buiten de koelkast bewaren. In de koelkast blijven deze groenten langer goed. Tip! Kies klimaatvriendelijke groenten en fruit. Kijk op www.milieucentraal.nl/groenteenfruitkalender. Bewust kopen, koken en bewaren! Voedselproductie en -transport kosten veel energie. Jij hebt invloed op het energieverbruik door bepaalde producten wel of niet te kopen. En door verspilling van voedsel zoveel mogelijk te voorkomen. Eigenlijk begint het al bij de manier waarop je boodschappen doet. Kies je de auto, de fiets of ga je lopend? Door bewust te kopen, koken en bewaren kun je een hoop energie besparen. Iets voor jou? Doe dan je voordeel met deze tips! Tip! Maak een boodschappenlijstje voordat je boodschappen gaat doen. Bewust kopen 1. Verse producten bederven snel. Koop niet te grote hoeveelheden in. Groenten uit blik en pot kunnen een goed alternatief zijn voor vers. 2. Kies groenten en fruit van het seizoen. Ze zijn vaak goedkoper en minder milieubelastend. 3. Koop ongesneden groente als je het niet dezelfde dag opeet. Voorgesneden groente bederft eerder. 4. Koop kleinere verpakkingen als je regelmatig met restjes blijft zitten. 5. Eet geen grote hoeveelheden rundvlees en kaas. Varieer onder andere met kip, peulvruchten, ei en vleesvervangers. Dat is minder belastend voor het milieu. Bewust koken 1. Doe de deksel op de pan. 2. Kort stomen of roerbakken bespaart ook energie. 3. Weeg hoeveelheden aardappelen, pasta en rijst af. Je maakt snel te veel. 4. Aardappelen en groenten hoeven niet onder water te staan. Een paar centimeter water in de pan is genoeg. 5. Een magnetron kost minder energie dan een oven of grill. Bewust bewaren 1. Gooi zo min mogelijk weg. 2. Wat het kortst houdbaar is, maak je het eerst op. 3. De ideale koelkasttemperatuur is 4 C (maximaal 7 C). Zo blijft voedsel langer goed. 4. Zodra fruit rijp is, gaat de kwaliteit achteruit. Koop zacht fruit om direct op te eten, maar niet om te bewaren. 5. Producten die je koel moet bewaren, zoals vleeswaren, kun je na gebruik beter zo snel mogelijk terugleggen in de koelkast.
Eén keer koken, twee keer eten! Kook je voor meer dagen tegelijk? Zo kun je ook een volgende dag genieten van het gerecht: n Houd het deel dat je wilt bewaren meteen apart. n Koel het gerecht binnen een uur af. Zet het eventueel in een bak (ijs)koud water of verdeel grote hoeveelheden in kleine porties. n Zet het afgekoelde gerecht afgedekt in de koelkast of vries het in. Vermeld inhoud en datum. Zet nooit warme gerechten in de koelkast of vriezer, omdat dan de temperatuur oploopt. n Bewaar het gerecht niet langer dan 2 dagen in de koelkast of 3 maanden in de vriezer. n Breng het eten snel op temperatuur en verhit het door en door. Wist je dat...20 tot 35% van het broeikaseffect dat door ons wordt veroorzaakt met voedsel te maken heeft? De helft daarvan komt voor rekening van vlees en zuivel. Tip: Goed bewaard Brood: gesloten trommel of zak. Of in de diepvries en per dag pakken. Wist je dat...20% van onze voedselaankopen in de afvalbak belandt? De helft daarvan bestaat uit eten, dat nog prima gegeten had kunnen worden. Kook jij voor de afvalbak? Ben je benieuwd hoeveel eten je ongeveer weggooit? Ga naar www.milieucentraal.nl/doedeweggooitest Meer informatie Kijk voor meer informatie op www.voedingscentrum.nl en voor overige uitgaven in de bijbehorende webshop. Voedingscentrum - eerlijk over eten Copyright 2011, Stichting Voedingscentrum Nederland, Den Haag. Deze Bewaarwijzer is tot stand gekomen in samenwerking met Milieu Centraal. Kijk op www.milieucentraal.nl www.etenisomopteeten.nl
Bewaarwijzer De ideale koelkast: wat staat waar? Zo ziet de ideale koelkast eruit. De algemene regel is: wat het snelst bederft, moet op de koudste plek. Deze plek is op de onderste plank boven de groentelade. 1 1 Diepvriesproducten 2 Geopende potten, (fris)dranken 3 Eieren (in doos), vleeswaren (afgedekt) 2 7 4 5 Etensresten, gebak, soep Vlees en rauwe vis (afgedekt) 3 4 8 6 7 8 Groenten en niet-tropisch fruit (apart) Boter, kaas Potjes, tubes, medicijnen 9 9 Potjes, kleine flessen 5 10 10 Grote flessen, pakken (frisdranken, melk, yoghurt enz.), zuivelproducten 6 Om in te vriezen Als je een product invriest doe dat dan in een gesloten bakje of diepvrieszak en voorzie het van de naam en de invriesdatum. Naast kliekjes, brood en vlees kun je nog veel meer invriezen. Je kunt de houdbaarheid van groente verlengen door de groente te blancheren of kort te koken voordat je ze gaat invriezen. Breng eerst een pan met veel water aan de kook. Maak de groente intussen schoon en doe de groente daarna in een zeef, vergiet of frituurmandje. Als het water kookt, dompel de groente dan in het water en laat het zo 2 minuten koken. Koel de groente hierna zo snel mogelijk af en verpak ze in diepvriesmateriaal. Een vriezer gebruikt veel energie. Overweeg daarom of je een product nog gaat opeten nadat het ingevroren is geweest. Meer bewaartips op www.voedingscentrum.nl www.milieucentraal.nl Tip: Goed bewaard Groente: bewaar vruchtgroenten, zoals tomaat, komkommer, aubergine, paprika en courgette niet in de koelkast. Tip: Tropisch fruit Bananen kun je maximaal 1 week bewaren. Sinaasappelen, mandarijnen, citroenen en grapefruit kun je zelfs 1 tot 3 weken bewaren. Dat kan prima buiten de koelkast. Bewaar gesneden fruit zoals ananas wel in de koelkast. www.etenisomopteeten.nl
In de tabel zie je hoe lang je geopende producten en producten zonder houdbaarheidsdatum kunt bewaren. Daarbij is het belangrijk dat de koelkast niet warmer is dan 7 ºC. De optimale temperatuur is 4 ºC. Zolang de verpakking dicht is, geldt de houdbaarheidsdatum. Na openen gelden de vermelde bewaartijden, zolang de houdbaarheidsdatum niet verstreken is. De bewaartijden zijn richtlijnen. Vlees en kip Vleeswaren Vis Boter, kaas en eieren Zuivel Groenten Fruit Babyvoeding Overig In de koelkast In de diepvries (4 ºC) (max. -18 ºC) rauw rundvlees 2 dagen 6-12 maanden rauw varkens-, lams- of kalfsvlees 2 dagen 4 maanden rauwe kip 2 dagen 9 maanden rauw gehakt, hamburgers, slavink (gemalen vlees) 1 dag 2-3 maanden gebakken en gebraden vlees (gaar) 3-4 dagen 3 maanden vleesvervangers (sojaproducten) 2 dagen 3 maanden overgebleven vlees van de barbecue niet bewaren! - cervelaatworst, bacon, ontbijtspek, rookvlees (gezouten vleeswaren) 1 week 1-3 maanden boterhamworst, Gelderse worst, gekookte worst, gebraden gehakt, leverkaas, (smeer)leverworst (gekookte vleeswaren) 4 dagen 3 maanden ham, casselerrib, kipfilet 4 dagen 3 maanden fricandeau, rosbief, paté, rollade 2 dagen 3 maanden filet américain eten op dag van openen - rauwe kabeljauw, schol, tonijn (magere vis) 1-2 dagen 2 6 maanden rauwe zalm, makreel (vette vis) 1-2 dagen 2 3 maanden gerookte zalm, gerookte makreel, gerookte paling 2 dagen 3 maanden zoute haring 1-2 dagen 3 maanden lekkerbek, kibbeling (gebakken vis) 2 dagen 3 maanden garnalen 1 dag 3 maanden rauwe mosselen 1 dag - gekookte mosselen 1-2 dagen 3 maanden boter 1-2 weken 1-2 maanden margarine 4 weken 1-2 maanden halvarine 4 weken - stuk jonge of jong belegen kaas 7 dagen 2-4 maanden stuk belegen of oude kaas 14 dagen 2-4 maanden plakken kaas of geraspte kaas 3 dagen - verse kaas (cottage cheese, roomkaas, hüttenkäse) 3 dagen - zachte kaas (brie, camembert) 4 dagen 3 maanden smeerkaas 1 week - rauwe, ongekookte eieren 4 weken - gekookt ei (ongepeld) 1 week - melk, chocolademelk 3 dagen - karnemelk, drinkyoghurt 4 dagen - yoghurt, kwark 4 dagen - vla 3 dagen - slagroom 3 dagen - gesneden groenten en rauwkost 1 dag 3 maanden 1 sla, andijvie, spinazie (bladgroenten) 2 dagen - sperziebonen, wortelen, broccoli 3-5 dagen 12 maanden 1 witlof, bloemkool 7-10 dagen 12 maanden 1 aardappelen, winterwortel, ui niet in de koelkast aubergines, courgettes, paprika niet in de koelkast 12 maanden 1 komkommer, tomaten niet in de koelkast - aardbeien, bessen, bramen, frambozen, kersen 1-3 dagen 8-12 maanden sinaasappelen, mandarijnen, citroenen, grapefruit, bananen niet in de koelkast - fruitsalade 1 dag - appelen, peren 2-4 weken - bereide flesvoeding 8 uur bij max 4 ºC - moedermelk 3 dagen 6 maanden zelfgemaakt fruithapje 1 dag 3 maanden zelfgemaakt groentehapje 1 dag 3 maanden vlees, vis, groenten uit blik of glazen pot 2 dagen 3 3 maanden 3 vruchten uit blik of glazen pot 1 week 3 3 maanden 3 vruchtensap en frisdrank met vruchtensap 3-4 dagen - fritessaus, mayonaise, cocktailsaus, knoflooksaus 3 maanden - tomatenketchup, curry, barbecuesaus 9 maanden - olijven, augurken, zilveruitjes 1 maand - aardappelsalade (huzaren-) 5 dagen - brood en toast salades (kipkerrie-, eier-, krab-, sellerie-, zalm-) 3 dagen - kant-en-klaarmaaltijden, restjes van warme maaltijden 2 dagen 3 maanden bereide soep 2 dagen 3 maanden brood niet in de koelkast 2 weken slagroomgebak, gebak met slagroom 1 dag 1 maand appelgebak, vlaai zonder slagroom 3 dagen 3 maanden 1) Eerst blancheren 2) Bewaren in folie in ijsblokjes 3) Overdoen in bewaarbakje