Shared decision-making en gebruik van keuzehulpen binnen de GE-oncologie. Hoe pak je dit aan?

Shared decision-making en gebruik van keuzehulpen binnen de GE-oncologie. Hoe pak je dit aan? Dirk T. Ubbink PI afdeling Chirurgie AMC

Gedeelde besluitvorming, samen beslissen, shared decision-making Wie kent deze term? Wie weet wat het betekent? Wie past het toe in de dagelijkse praktijk?

Wat is Gedeelde Besluitvorming? GB is een vast onderdeel van EBP: Klinische expertise Evidence Behandelkeuze Situatie en voorkeur van de patiënt Daarom is GB te definiëren als: Het nemen van behandelbeslissingen door zorgverlener en patiënt samen, op grond van het best beschikbare bewijs en de situatie en voorkeur van de goed geïnformeerde patiënt

Wat is Gedeelde Besluitvorming? GB is tweerichtingsverkeer, waarin: Zorgverleners de patiënt informeren over de aandoening, de behandelopties en de evidence over de voor- en nadelen ervan. Patiënten de zorgverlener informeren over hun voorkeuren m.b.t. die behandelopties en hoe zij de voor- en nadelen ervan wegen. Geen besluit over mij zonder mij Voorkeuren van zorgverleners en patiënten komen niet altijd overeen!

Effecten van Gedeelde Besluitvorming Verbetert kwaliteit en veiligheid van zorg: Verbetert patiëntparticipatie (Montori VM, et al. JAMA 2013) Verbetert patiënttevredenheid (Mulley A, et al. BMJ 2012) Vergroot therapietrouw (Stacey D, et al. Cochrane Database Syst Rev 2014) Vermindert overbehandeling (Knops AM, et al. Ann Surg. 2012)

Wat Gedeelde Besluitvorming niet is Informed consent vragen De beslissing aan de patiënt overlaten Patiënt vóór een gesprek met de specialist vragen goed na te denken over wat ze willen weten Patiënt ná het slechtnieuwsgesprek helpen bij het verwerken van de informatie Patiënt na het gesprek met de specialist uitgebreider vertellen wat er eigenlijk allemaal is gezegd Patiënt goed uitleggen wat de behandelmogelijkheden zijn

Mening van patiënten over GB Rapport meldactie Samen beslissen NPCF 2014 Ja, niet altijd; 28 Nee; 1 Weet niet; 1 Ja, altijd; 70 Top 5 voorwaarden: 1. Voldoende informatie over behandelopties 2. Voldoende informatie over kansen en risico s 3. Arts staat ervoor open 4. Voldoende tijd om te kiezen 5. Omgeving denkt mee

Zou u het zelf willen? Stel: u bent geopereerd voor een (willekeurige) vorm van GE-kanker Er is voor u adjuvante chemoradiotherapie (CRT) beschikbaar om een recidief te voorkómen Wilt u hierover meebeslissen? Effect: Dit lukt bij 20% (2 van de 10 patiënten; NNT=5) Bijwerkingen van CRT bij 10% (1 van de 10 patiënten; NNH=10) 1% (1 van de 100 patiënten) overlijdt t.g.v. CRT

Zou u het zelf willen? 100 patiënten behandeld met CRT Recidief voorkomen door CRT N = 20 Recidief NIET voorkomen door CRT N = 80 Wel voordeel, geen bijwerkingen N = 18 Wel voordeel, maar ook bijwerkingen N = 2 Geen voordeel, geen bijwerkingen N = 71 Geen voordeel, maar wel bijwerkingen N = 8 Overleden N = 1 Legemate DA et al., Ann Surg 2015

Meningen van zorgverleners over GB Tijdrovend; al die informatie is niet uit te leggen in 10 min. Patiënt wil het vaak niet GB voor veel aandoeningen niet van toepassing Geen need of urgency ; onbewust onbekwaam 0-meting bij chirurgen (AMC, OLVG, VUmc, LUMC): Te weinig volgens WGBO (Knops AM, et al. EJVES 2010) Audio-opnames van consulten bij 54 patiënten (Santema TB, et al. EJVES 2016) Zelden gevraagd of patiënt informatie heeft begrepen Nooit gevraagd naar mate waarin patiënt betrokken wil zijn Geen enkel gebruik van beslissingsondersteuning

Geef de patiënt stemrecht VEEL situaties waarin GB kan worden toegepast: Oncologie, geriatrie, palliatieve zorg, (cosmetische) chirurgie, langdurig medicatiegebruik, screening, etc. VEEL situaties voor verpleegkundigen: Postoperatieve pijnbestrijding, leefstijladviezen na GE-chirurgie, bij DM, hartvaatziekten of overgewicht, medicatiegebruik, terminale zorg, etc. Prof. Dawn Stacey Anna Reynvaan 2014

GB kan IK dit ook? 3 stappen: Team talk Geef aan dat de patiënt een keuze heeft en bied uw hulp daarbij aan. Option talk Geef de behandelopties aan en hun voor- en nadelen. Decision talk Betrek de (voorkeuren van) de patiënt bij de uiteindelijke behandelkeuze. Elwyn G, et al. J Gen Pract 2012

GB kan IK dit ook? 1. Ik heb mijn patiënt duidelijk gemaakt dat er een beslissing genomen moet worden waarin de patiënt een belangrijke rol speelt. 2. Ik heb mijn patiënt verteld dat ik hem daarbij zal helpen en steunen. 3. Ik heb mijn patiënt de voor- en nadelen van alle geschikte behandelmogelijkheden (inclusief niets doen) uitgelegd. 4. Ik heb expliciet gevraagd waar de voorkeur van de patiënt naar uitgaat. 5. We hebben gezamenlijk gekozen voor de best passende behandeloptie. OPTION-5 instrument, Stubenrouch FE, et al. Patient Educ Couns. 2015

GB door verpleegkundigen: klinisch voorbeeld Dhr. O. is gepland voor oncologische chirurgie We weten uit onderzoek dat preoperative fysiotherapie helpt: better in better out De verpleegkundige overlegt preoperatief met patiënt of hij bereid is deze training te doen om zijn postoperatieve herstel te bevorderen. Hoogeboom TJ, et al. Curr Opin Anaesthesiol 2014. Hulzebos EH, et al. Cochrane Database Syst Rev 2012.

GB door verpleegkundigen: oncologie voorbeeld Rectumcarcinoom Historisch gezien steeds lagere naden Lage naad vs. eindstandig colostoma Complicaties en consequenties voor de patiënt (Sier MF, et al. Int J Colorectal Dis. 2015) Low anterior resectie met of zonder stoma? Keuzehulp!

Keuzehulp colorectaal carcinoom

Beoordeling door zorgverleners Wilt u deze keuzehulp gebruiken? 20% 8% 5% 31% Zeer waarschijnlijk Waarschijnlijk Neutraal (Zeer) Onwaarschijnlijk Weet niet / Geen antwoord 37%

Beoordeling door (behandelde) patiënten Wilt u deze keuzehulp gebruiken? 4% - Zeker niet 1,3 % - Waarschijnlijk niet 42,7 % - Waarschijnlijk wel 52% - Zeker wel

Andere voorbeelden

AMC-initiatieven Implementatie van GB AMC werkgroep Stimulering van GB Ontwikkeling keuzehulpen, option grids GB-trainingen

Conclusies GB nog weinig ingeburgerd in de (oncologische) zorg Maar wel goed toepasbaar door (oncologisch) verpleegkundigen! Aanbevelingen: Geef aan dat patiënt belangrijke rol speelt bij de behandelkeuze Informeer patiënt over behandelopties Vraag naar de voorkeur van de patiënt Hulpmiddelen: Keuzehulpen (voor patiënten) Option grids (voor zorgverleners) GB-training (voor zorgverleners)

Shared decision-making en gebruik van keuzehulpen binnen de GE-oncologie. Hoe pak je dit aan? Dirk T. Ubbink PI afdeling Chirurgie AMC www.deelkunde.nl