Raadsvoorstel Inleiding Het Afvalbeheerplan 2011 2015 is op 8 februari 2011 vastgesteld door uw gemeenteraad. Eén van de maatregelen uit het plan is het vergroten van het verschil tussen het tarief voor een container GFT-afval en een container restafval, teneinde een stijging van de hoeveelheid gescheiden GFT-afval te bereiken. Bijgaand treft u hiertoe een voorstel aan. Feitelijke informatie In 2008 is in de gemeente Heusden 77 kilogram GFT-afval per inwoner ingezameld. Het gemiddelde van vergelijkbare gemeenten lag in dat jaar op 128 kilogram per inwoner. In 2009 werd 63 kilogram GFT-afval per inwoner ingezameld, in 2010 was deze hoeveelheid weer licht gestegen naar bijna 69 kilogram per inwoner. Uit de in 2008 en 2010 uitgevoerde sorteeranalyses blijkt dat er nog relatief veel GFT-afval bij het restafval belandt: in 2008 bestond 27,2% van het restafval uit GFT-afval, in 2010 was dit 44,5%. Een mogelijke oorzaak voor het grote aandeel GFT-afval in het restafval en de lage gescheiden ingezamelde hoeveelheid GFT-afval is het zogenaamde afvullen van de container voor restafval met GFT-afval, wanneer deze ter lediging wordt aangeboden. Op deze manier kan een huishouden zich immers eerder ontdoen van het (veelal natte en stinkende) GFT-afval dan wanneer het in de GFT-container wordt gedeponeerd die minder snel vol is en daarom minder vaak zal worden aangeboden. Het afvullen van de container restafval brengt geen extra kosten met zich mee, het tarief per container is gebaseerd op het volume, niet op het gewicht. Per lediging van de afvalcontainer wordt dus een tarief gerekend. Dit tarief is variabel: het is afhankelijk van de afvalstroom waarvoor de container bedoeld is (rest- of GFT-afval) en van het volume van de container (140 of 240 liter). Daarnaast betalen huishoudens jaarlijks een vastrecht, afhankelijk van de grootte van het huishouden (één- of meerpersoonshuishouden). De bedragen voor 2011 zijn als volgt: Vastrecht per jaar: - 78,36 vastrecht voor éénpersoonshuishoudens - 98,04 vastrecht voor meerpersoonshuishoudens Variabel tarief per lediging: - 5,33 voor een 240 liter container voor restafval - 3,11 voor een 140 liter container voor restafval - 4,- voor een 240 liter container voor GFT-afval - 2,33 voor een 140 liter container voor GFT-afval Het verschil tussen de tarieven voor een container rest- of GFT-afval is klein. De stimulans om GFT-afval gescheiden te houden van het restafval is hiermee gering. Dit kan een oorzaak zijn voor 1
het lage scheidingsresultaat van GFT-afval en de grote mate van aanwezigheid van GFT-afval in het restafval. De in het Afvalbeheerplan opgenomen doelstelling voor GFT-afval is een inzamelresultaat van 75 kilogram GFT-afval per inwoner in 2013. In 2015 moet deze hoeveelheid gestegen zijn tot 86 kilogram. Dit is een vermeerdering ten opzichte van 2010 met respectievelijk 9% en 25%. Afweging Het vergroten van het tarievenverschil, ofwel het verlagen van de tarieven voor een lediging van een container GFT-afval en het verhogen van de tarieven voor een lediging van een container restafval, kan een stimulans zijn voor inwoners om hun GFT-afval beter te scheiden. Dit zou leiden tot een stijging van het inzamelresultaat voor GFT-afval en een daling van de hoeveelheid GFTafval in het restafval. Varianten Het vergroten van het genoemde verschil kan in verschillende varianten plaats vinden. Een goede onderbouwing voor het bepalen van de verschillende varianten kan worden gevonden in de wijze van toerekening van de inzamel- en verwerkingskosten: geheel of gedeeltelijk aan het vastrecht danwel geheel of gedeeltelijk aan het variabele tarief voor restafval. Onderstaand zijn de varianten toegelicht. Variant 1 Variant 1 bestaat uit het hanteren van de huidige tarieven. De variabele tarieven van zowel restals GFT-afval zijn hierbij berekend op basis van de variabele kosten; dit zijn de inzamel- en verwerkingskosten. Het vastrecht bestaat onder andere uit de kosten voor het in werking hebben van de milieustraat, de inzameling van oud papier en voorzieningen als glasbakken, etc. Variant 2 In deze variant is het variabele tarief voor een container GFT-afval alleen gebaseerd op de verwerkingskosten voor GFT-afval. De inzamelkosten voor GFT-afval worden geheel verrekend in het variabele tarief voor restafval. Het variabele tarief voor restafval bestaat daarnaast uit de inzamel- en verwerkingskosten voor restafval. Variant 3 In deze variant is het variabele tarief voor een container GFT-afval alleen gebaseerd op de verwerkingskosten voor GFT-afval. De inzamelkosten voor GFT-afval worden geheel verrekend in het vastrecht. Het variabele tarief voor restafval bestaat uit de inzamel- en verwerkingskosten voor restafval. Variant 4 In deze variant wordt het tarief voor GFT-afval op 1,00 gezet 1. De inzamelkosten voor GFT-afval worden geheel verrekend in het variabele tarief voor restafval. Daarnaast wordt ook een deel van 1 Hierbij is geen onderscheid gemaakt tussen een 140 liter en een 240 liter GFT-container. Er zijn namelijk slechts 1383 240 liter GFT-containers in gebruik bij inwoners (op een totaal van 15771 GFT-containers), waardoor het voor de uiteindelijke berekeningen en opbrengsten nauwelijks verschil maakt als hiervoor verschillende of dezelfde tarieven worden gehanteerd. 2
de verwerkingskosten voor GFT-afval verrekend in het variabele tarief voor restafval. Het variabele tarief voor restafval bestaat daarnaast uit de inzamel- en verwerkingskosten voor restafval. Het variabel tarief voor restafval is afgerond op 10 eurocent 2. Variant 5 In deze variant wordt het tarief voor GFT-afval op 1,00 gezet. De inzamelkosten voor GFT-afval worden geheel verrekend in het vastrecht. Daarnaast wordt ook een deel van de verwerkingskosten voor GFT-afval verrekend in het vastrecht. Het variabele tarief voor restafval bestaat uit de inzamel- en verwerkingskosten kosten voor restafval 3. Variant 6 In deze variant wordt het tarief voor GFT-afval op 0,00 gezet. Alle variabele kosten voor GFTafval (dus zowel inzamel- als verwerkingskosten) worden verrekend in het variabele tarief voor restafval. Daarnaast bestaat het variabele tarief voor restafval uit de inzamel- en verwerkingskosten voor restafval. Bij deze variant is het variabele tarief voor restafval afgerond op halve euro s 4. Variant 7 In deze variant wordt het tarief voor GFT-afval op 0,00 gezet. Alle variabele kosten voor GFTafval (dus zowel inzamel- als verwerkingskosten) worden verrekend in het vastrecht. Het tarief voor restafval bestaat uit de inzamel- en verwerkingskosten voor restafval. Samengevat resulteren de varianten in de volgende tarieven. vastrecht variabel tarief GFT-afval variabel tarief restafval 1 pers. meerpers. 140 liter 240 liter 140 liter 240 liter variant 1 78,36 98,04 2,33 4,00 3,11 5,33 variant 2 78,36 98,04 1,24 2,13 3,79 6,01 variant 3 89,21 108,89 1,24 2,13 3,11 5,33 variant 4 78,36 98,04 1,00 1,00 4,00 6,00 variant 5 90,89 110,57 1,00 1,00 3,11 5,33 variant 6 78,36 98,04 0,00 0,00 4,50 6,50 variant 7 97,89 117,57 0,00 0,00 3,11 5,33 In het bijgevoegd overzicht vindt u de berekeningen die tot bovenstaande tarieven hebben geleid. 2 De tarieven per container zijn momenteel exact berekend en komen daarmee uit op cijfers achter de komma. Op basis van ontevreden geluiden van inwoners is in deze variant het variabele tarief voor restafval afgerond op 10 eurocent. 3 Bij deze variant is het variabele tarief voor restafval niet afgerond op een heel bedrag, omdat er geen toerekening heeft plaats gevonden van kosten voor GFT-afval aan het restafval; het tarief voor restafval is ongewijzigd ten opzichte van de huidige situatie (variant 1). 4 De tarieven vóór afronding waren zodanig (respectievelijk 4,33 en 6,55) dat afronding op hele bedragen een te sterke vertekening zouden opleveren. Daarom is hier gekozen voor afronding op halve euro s. 3
Vergelijking met andere gemeenten Om het mogelijke effect van het vergroten van het tarievenverschil inzichtelijk te maken zijn hierna de gegevens vermeld van gemeenten die eveneens het tarief voor GFT-afval hebben verlaagd. Daarbij wordt de uitdrukkelijke kanttekening gemaakt dat de situatie in de verschillende gemeenten nooit één-op-één vergelijkbaar is; zo kan er bijvoorbeeld sprake zijn van een verschil in stedelijkheidsklasse, een verschil in grootte van het buitengebied en het niet inzamelen van GFTafval in het gehele buitengebied. De cijfers dienen dus puur ter indicatie; het is geen garantie dat ook in de gemeente Heusden vergelijkbare resultaten worden behaald bij het verlagen van het tarief voor GFT-afval. Variant 2 De gemeente Staphorst heeft in 2010 de tarieven voor GFT-afval verlaagd naar 3,53 per lediging van een 140 liter container en 5,61 voor een 240 liter container. In 2009 waren deze tarieven nog respectievelijk 4,28 en 6,90. De tarieven voor restafval zijn gestegen: in 2009 betaalde men respectievelijk 4,28 en 6,90 voor een 140 liter en een 240 liter container. In 2010 waren deze tarieven respectievelijk 5,63 en 9,21. Het resultaat van deze tariefswijzigingen is dat de hoeveelheid GFT-afval is gedaald van 47 kilogram per inwoner in 2009 naar 44 kilogram in 2010: een afname van ca. 6% 5. De hoeveelheid restafval is gedaald van 157 kilogram per inwoner in 2009 naar 140 kilogram in 2010; een daling van 3%. Variant 5 De gemeente Heerenveen heeft in 2009 de tarieven voor GFT-afval verlaagd naar 1,00 per lediging van zowel een 140 liter als een 240 liter container. In 2008 waren deze tarieven nog respectievelijk 2,75 en 4,25. De tarieven voor restafval zijn ongewijzigd gebleven. Om deze maatregel te ondersteunen is in de zomer van 2009 het GFT-afval wekelijks opgehaald. Het resultaat hiervan is dat de hoeveelheid GFT-afval is gestegen van 56 kilogram per inwoner in 2008 naar 76 kilogram in 2009: een toename van ca. 36%. De hoeveelheid restafval is gedaald van 200 kilogram per inwoner in 2008 naar 194 kilogram in 2009; een daling van ca. 11%. Variant 6 De gemeente Apeldoorn heeft opzienbarende resultaten geboekt met het hanteren van een nultarief voor gft-afval. Per 1 januari 2009 betaalt een inwoner daar niets voor het aanbieden van een container GFT-afval en 7,50 voor een 240 liter container restafval. In 2008 betaalde men nog 3,35 voor een 140 liter container GFT-afval en 5,74 voor een 240 liter container restafval. De hoeveelheid gescheiden ingezameld GFT-afval is in 2009 gestegen naar 118 kilogram per inwoner, tegenover 75 kilogram in 2008; een toename van ca. 57%. De hoeveelheid restafval is gedaald van 206 kilogram per inwoner in 2008 naar 179 kilogram in 2009; een daling van 13%. Effect voor gemeente Heusden Het verlagen van het tarief voor GFT-afval zal er naar verwachting toe leiden dat het GFT-afval beter wordt gescheiden waardoor meer containers GFT-afval worden aangeboden. De inzamel- en verwerkingskosten van GFT-afval zullen hiermee stijgen. Daarentegen zal er naar verwachting minder groenafval worden aangeboden op de milieustraat. Omdat het groenafval gratis kan worden aangeboden op de milieustraat worden daarmee geen 5 De daling is waarschijnlijk te wijten aan de droge zomer van 2010. 4
opbrengsten mis gelopen. Wel zullen de transport- en verwerkingskosten van groenafval hierdoor dalen. Ook is te verwachten dat het aandeel GFT-afval in het restafval zal dalen, waardoor minder containers restafval worden aangeboden. Dit leidt tot een daling van de inzamel- en verwerkingskosten van restafval. De precieze effecten zijn echter op voorhand moeilijk in te schatten. Advies Gezien de resultaten die in Heerenveen zijn bereikt met een tarief van 1,00 voor GFT-afval, in combinatie met de doelstelling van de gemeente Heusden, wordt u geadviseerd om op dit moment te kiezen voor variant 4 6. Met deze variant ontstaat, door het toerekenen van extra kosten aan het tarief voor restafval in plaats van aan het vastrecht, een goede prikkel voor zowel het beter scheiden van GFT-afval alsook het voorkomen van restafval. Het toerekenen van extra kosten aan het tarief voor restafval leidt er toe dat het tarievenverschil groeit, hetgeen de aanleiding was voor deze rekenslag. Bovendien wordt met deze toerekening van de kosten (aan het variabele tarief voor restafval) beter recht gedaan aan het diftar-principe de vervuiler betaalt dan wanneer de kosten aan het vastrecht toegerekend zouden worden. Tenslotte wordt met de afronding van de tarieven op hele bedragen tegemoet gekomen aan de wens van de inwoners. Inzet van Middelen Risico's Er zijn geen risico's verbonden aan dit voorstel. Wanneer grote verschillen resulteren dienen de tarieven en de uitgangspunten opnieuw te worden bezien. Procedure vervolgstappen De nieuwe tarieven worden als basis genomen voor het opstellen van de meerjarenbegroting 2012-2015, die in november aan de uw raad ter vaststelling zal worden aangeboden. In 2013 zal worden bepaald of de doelstelling tot het verhogen van de gescheiden ingezamelde hoeveelheid GFT-afval is bereikt. Ook wordt hierbij de doelstelling voor 2015 betrokken. Afhankelijk hiervan kunnen de tarieven opnieuw worden bezien. communicatie De nieuwe tarieven worden gecommuniceerd naar de inwoners via de gemeentelijke informatiepagina's en de gemeentelijke website en de Afvalkalender voor 2012. Voorgenomen besluit 6 De situatie is uiteraard niet geheel vergelijkbaar, niet in de laatste plaats omdat het tarief voor restafval in Heerenveen gelijk is gebleven; de voorgestelde variant 4 voor de gemeente Heusden is gebaseerd op het verhogen van het tarief voor restafval. Omdat het belangrijkste uitgangspunt voor de voorgestelde variant, 5
Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. Het college van Heusden, de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems het tarief voor GFT-afval op 1,00 zetten, hetzelfde is in Heerenveen is Heerenveen als vergelijking genomen. 6
De gemeenteraad van Heusden in zijn openbare vergadering van 12 juli 2011; gezien het voorstel van het college van 6 juni 2011, doc.nr. OLOGWB10 gelet op de beraadslaging; b e s l u i t : de tarieven voor de lediging van de containers voor GFT- en restafval met ingang van 1 januari 2012 als volgt te wijzigen: Variabel tarief per lediging: - 6,00 voor een 240 liter container voor restafval - 4,00 voor een 140 liter container voor restafval - 1,00 voor een 240 liter container voor gft-afval - 1,00 voor een 140 liter container voor gft-afval de griffier, de voorzitter, mw. drs. E.J.M. de Graaf drs. H.P.T.M. Willems 7
Varianten variabel tarief voor GFT vast variabel GFT: variabel restafval: 1 pers. meerpers. 140 liter 240 liter 140 liter 240 liter totale opbrengst: 1. huidige tarieven 78,36 98,04 2,33 4,00 3,11 5,33 3.237.978 2. tarief GFT op basis van verwerkingskosten GFT; inzamelkosten in tarief restafval 78,36 98,04 1,24 2,13 3,79 6,01 3.294.366 3. tarief GFT op basis van verwerkingskosten GFT; inzamelkosten in vast tarief 89,21 108,89 1,24 2,13 3,11 5,33 3.293.845 4. tarief GFT op 1,00 en deel variabele kosten in tarief restafval 78,36 98,04 1,00 1,00 4,00 6,00 3.276.828 5. tarief GFT op 1,00 en deel variabele kosten in vast tarief 90,89 110,57 1,00 1,00 3,11 5,33 3.293.845 6. tarief GFT op 0,00 en alle variabele kosten in tarief restafval 78,36 98,04 0,00 0,00 4,50 6,50 3.294.178 7. tarief GFT op 0,00 en alle variabele kosten in vast tarief 97,89 117,57 0,00 0,00 3,11 5,33 3.293.845 op basis van: 4.087 eenpersoonshuishoudens (per 1-4-2011) 13.263 meerpersoonshuishoudens (per 1-4-2011) 7 keer per jaar ophalen GFT 16 keer per jaar ophalen restafval standaard containerset (meerpersoonshuishouden 140 liter GFT en 240 restafval, eenpersoonshuishouden 140 liter GFT en 140 liter restafval) begroting 2011: inzamelkosten 620.000 : (17.350 huishoudens x 23 keer ophalen) = 1,55 per keer verwerkingskosten GFT 150.000 : (17.350 huishoudens x 7 keer ophalen) = 1,24 per keer verwerkingskosten restafval 1.030.000