0
1.1. ALGEMENE INFORMATIE 1.1.A. Algemene gegevens van de aanvrager Naam instelling (indien afwijkend van de statutaire naam): Statutaire naam instelling: Statutaire doelstelling Aard van de instelling * Korzo theater Stichting Korzo theater De stichting heeft ten doel het bevorderen, uitdragen, stimuleren, aanbieden en begeleiden van culturele activiteiten vanuit verschillende kunstdisciplines, waarvan het ontwikkelend en eigentijds karakter zo veel mogelijk voorop staat. Podium inclusief productiekern Bezoekadres: Prinsestraat 42 Postcode en plaats: 2513 CE Postadres: Postbus 13407 Postcode en plaats: 2501 EK Telefoonnummer: 070-3637540 Email: Website: 1.1.B. Contactpersoon voor de subsidieaanvraag info@korzo.nl www.korzo.nl Naam contactpersoon: Bernadette Stokvis Functie contactpersoon: Algemeen directeur Telefoonnummer contactpersoon: 06-29540754 Email contactperoon: bernadette@korzo.nl 1.1.C. Financiële gegevens aanvrager Rekeningnummer: 59.65.91.993 (waarop subsidie kan worden overgemaakt) Ten name van: Stichting Korzo theater 1.1.D. Rechtsvorm Rechtsvorm (stichting, vereniging): Stichting Jaar van oprichting: 1984 Inschrijving Kamer van Koophandel te: Den Haag KvK nummer: 27148587 1
1.1.E. Directie Naam/namen: Bernadette Stokvis en Leo Spreksel In functie (dienst) sinds: Mei 1994/januari 1993 Benoemingstermijn(en): Onbepaalde tijd 1.1.F. Samenstelling Bestuur of Raad van Toezicht Bestuur: (aankruisen) x Raad van Toezicht Naam: Bestuur In functie sinds: Termijn benoeming Treedt af op (volgens geldend rooster van aftreden): Voorzitter Niek van Vugt 12-03-2009 6 jaar max 12-03-2015 Penningmeester Gert Jan Smit 11-01-2006 7 jaar max # 11-01-2013 lid Jos Darmanata 01-11-2010 6 jaar max 01-11-2016 lid Willem Wijgers 01-10-2006 6 jaar max 01-10-2012 lid Emilie van Kempen 01-06-2011 6 jaar max 01-06-2017 # uitzondering ivm beeindiging subsidie rijk 1.1.G. Gevraagd subsidiebedrag voor de periode 2013-2016 Totale omvang jaarlijkse exploitatie: 3.098.000 Gevraagde jaarlijkse structurele bijdrage van gemeente in periode 2013-2016: Gesubsidieerd in het kader van het Meerjarenbeleidsplan kunst en cultuur 2009-2012 van de gemeente Den Haag (aankruisen) 1.500.000 x ja, te weten: 1.235.746 (peiljaar 2011) nee Ondertekening Hierbij verklaart ondergetekende, daartoe statutair bevoegd, dit formulier naar waarheid en zonder voorbehoud te hebben ingevuld. Wanneer de contactpersoon de aanvraag namens het bestuur ondertekent, een kopie van de machtiging daartoe bijvoegen. Naam: Functie: Bernadette Stokvis Algmeen directeur Datum: 14 december 2011 Plaats: Den Haag 2
1.2 KORZO: Terugblik op en evaluatie van de periode 2009-heden 1.2.1 Profiel en positionering Korzo is een artistiek producent en cultureel ondernemer die nieuwe ontwikkelingen in de hedendaagse podiumkunsten in gang wil zetten en zowel publiek als potentiële financiers voor deze ontwikkelingen wil enthousiasmeren. Als een maatschappij ook in de toekomst nog excellente kunstenaars wenst voort te brengen, dan is het noodzaak om in talent te blijven investeren. Bovendien is het voor een publiek, een stad, een cultureel klimaat ook uiterst inspirerend en belangrijk om te worden verrast, om te worden geconfronteerd met nieuwe gedachten en artistieke concepten. Andersom heeft talent ook draagvlak nodig; talentontwikkeling kan niet zonder publieke toetsing. Om zijn tweeledige missie te realiseren stelt Korzo, dat in huis de beschikking heeft over drie zalen en drie studio s, zich ten doel talent te scouten en te begeleiden, maar ook te produceren en te presenteren. Het streven is een vruchtbare samenhang tussen talentontwikkeling en afnamebeleid. Daarbij wordt altijd de dialoog gezocht tussen de verschillende kunstdisciplines, en tussen de kunstenaar en zijn publiek. Dynamiek, verscheidenheid, openheid en betrokkenheid zijn essentiële kenmerken van Korzo. Vanuit zijn missie en doelstellingen vervult Korzo een aantal samenhangende functies in het culturele veld van Den Haag en Nederland en zo mogelijk in het buitenland. Korzo fungeert als: 1. Talentontwikkelaar in de hedendaagse dans Talentontwikkeling betekent voor Korzo het uitzetten van een strategie voor de toekomst. Talent is namelijk iets wat onthuld moet worden. Korzo scout nieuw talent, slijpt artistieke identiteiten fijn en zet loopbanen van beginnende kunstenaars in gang. Deze rol van talentontwikkelaar vervult Korzo sinds 1992. De geproduceerde voorstellingen zijn in Korzo te zien, maar gaan waar mogelijk ook op tournee in Nederland en het buitenland. De activiteiten van Korzo in het buitenland zijn altijd gekoppeld aan talent(ontwikkeling) ter plaatse. Vanwege de worteling in de stad ontwikkelde Korzo een speciaal project voor Haagse choreografen: Here We Live and Now. Als talentontwikkelaar past Korzo perfect in Den Haag, dat als internationale stad van vrede en recht een welkome vrijstaat voor de wereld is en binnen het thema van Den Haag 2018 ( stad zonder muren ) het onbekende juist wil verwelkomen. 2. Podium voor nieuwe ontwikkelingen in dans en muziek In het vernieuwde pand in de Prinsestraat worden in drie verschillende zalen voorstellingen (dans, bewegingstheater, muziektheater) en concerten (eigentijdse muziek en actuele wereldmuziek) geprogrammeerd. De in huis ontwikkelde dansvoorstellingen worden geplaatst tegenover het werk van vernieuwende choreografen die reeds stevig in de markt staan. De theaterprogrammering sluit aan bij de dans doordat vooral fysiek theater wordt gevolgd. In de muziekprogrammering ligt het accent op het presenteren van talentvolle, interessante componisten en ensembles, hedendaags muziektheater en cross-overs in de wereldmuziek. Naast de reguliere programmering biedt Korzo verschillende andere presentatieplatforms. Voor de dans zijn er het genoemde Here we Live and Now, het laagdrempelige Voorjaarsontwaken (nieuw choreografisch talent) en natuurlijk het toonaangevende, tweejaarlijkse CaDance Festival, dat de nieuwe ontwikkelingen in de hedendaagse, met name Nederlandse dans laat zien, waarbij het ervaren en jonge makers koppelt. Voor de muziek is er Dag in de Branding, maar ook de recente serie Sonic Tapestry van pianiste en beeldend kunstenaar Tomoko Mukaiyama en de installatie Wasted/The Red Room zijn goede voorbeelden van andere presentatieformats. 3. Promotor van nieuwe ontwikkelingen in de hedendaagse dans en muziek Met name de nieuwe ontwikkelingen in de dans en muziek, die Korzo zelf scout en initieert, gaan Korzo aan het hart. Om hiervoor publiek te interesseren, is het belangrijk om de meest passende presentatievorm te vinden en om context te geven. Kunstinstellingen moeten bemiddelaars in betekenissen zijn. Natuurlijk is er het kunstwerk dat zich moet openstellen voor interactie met publiek, maar daarnaast kan de kunstinstelling verbanden creëren en programma s helpen duiden, iets wat zeker bij nieuwe ontwikkelingen geen overbodige luxe is. Educatie, promotie en participatie vormen daarom een essentieel onderdeel van het beleid van Korzo. Zo heeft het tourproject Dansclick van Korzo een belangrijke rol gespeeld in de introductie van nieuwe choreografen in het landelijke schouwburgcircuit. 3
Korzo in Den Haag In het kunstklimaat van Den Haag neemt Korzo een sterke en unieke positie in. Het is een vitale en herkenbare plek in het oude stadshart, met uiteenlopende presentatie- en verhuurmogelijkheden. In Den Haag is Korzo het belangrijkste, meest veelzijdige podium voor vernieuwende hedendaagse dans en (wereld)muziek. De dansprogrammering presenteert het werk van Club Guy en Roni, GrecoPC, Ann Van den Broek, Danceworks Rotterdam, Nicole Beutler, Dansgroep Amsterdam, Anouk van Dijk en anderen. De muziekprogrammering presenteert toonaangevende Nederlandse componisten en ensembles als ASKO Schoenberg, de Ligeti academie, Slagwerk Den Haag en Nieuw Ensemble, maar ook muziektheatergezelschappen en het werk van productiehuizen (De Helling, Kameroperahuis Zwolle, Diamantfabriek, MAE/VeenFabriek) en cross-overs tussen wereldmuziek uit verschillende muzikale culturen. In de programmering speelt het Haagse aanbod een belangrijke rol. Korzo organiseert projecten, opdrachten en minifestivals rondom talentvolle Haagse componisten en ensembles, onder andere Bang on a Can All Stars en Spring. Ook presenteert Korzo, heet van de naald, in eigen huis ontwikkeld danstalent. Korzo trekt als talentontwikkelaar veel dansmakers naar Den Haag en geeft daarmee een stevige impuls aan de Dansstad. Korzo neemt deel aan diverse overlegstructuren in de stad (onder andere Directie Overleg Podiumkunsten, Festival Overleg, Educatieplatform en Den Haag Danst!) en er zijn relaties met diverse middelbare scholen, waaronder de Johan de Witt scholengroep. Korzo werkt samen met de cultuurankers Dakota (in Escamp), Culturalis en het Laaktheater, en met het Koninklijk Conservatorium en Holland Dance. Met Holland Dance is er volop inhoudelijke uitwisseling, maar beide organisaties delen ook de backoffice in het nieuwe gebouw aan de Prinsestraat. Voor de komende Kunstenplanperiode wordt deze samenwerking geïntensiveerd, met als derde partner Nederlands Dans Theater (zie hoofdstuk 1.3 en het gezamenlijke stuk van Danskern Den Haag dat ter introductie bij voorliggende aanvraag is aangeboden). Korzo buiten Den Haag In het Nederlandse bestel is Korzo tot op heden het belangrijkste productiehuis voor de dans. Het vervult een scharnierfunctie tussen de opleidingen, de andere productiehuizen, het freelance circuit, de gezelschappen, het amateurdansveld en de podia en hun danspubliek. Veel succesvolle, markante choreografen komen uit de stal van Korzo (Ann Van den Broek, André Gingras, Bruno Listopad, Sjoerd Vreugdenhil, Emio Greco, het Hans Hof Ensemble). Ook is CaDance al sinds de eerste editie in 1992 het belangrijkste festival voor hedendaagse Nederlandse dans. (Holland Dance Festival en Julidans zijn primair internationaal, Springdance en Something Raw primair conceptueel en performancegericht.) Met de eigen producties van Korzo in CaDance en Holland Dance Festival trekt Korzo publiek uit de gehele Randstad. Ook als muziekpodium is Korzo van landelijke betekenis. Den Haag is al sinds jaar en dag the place to be als het om hedendaagse muziek gaat. De aanwezigheid van het Koninklijk Conservatorium met zijn sterke compositieafdeling speelt daarin een belangrijke rol. De opleiding is de bakermat van de unieke Nederlandse ensemblecultuur en belangrijke stromingen in de hedendaagse muziek, zoals de Haagse School en conceptuele muziek. Maar ook nieuwe interdisciplinaire vormen (hedendaags muziektheater, kleinschalige opera) en elektronische muziek vinden er een vruchtbare voedingsbodem. Korzo biedt deze jonge Nederlandse talenten en ontwikkelingen een podium. Landelijk participeert Korzo in het Sectoroverleg Dans van het NAPK, werkt het samen met schouwburgen en met Dansmakers Amsterdam in het tourproject Dansclick en functioneert het als kernpodium in verschillende muziekseries (World sessions, Music Worldseries en Cub Opera. Verder neemt Korzo deel aan internationale uitwisselingen en ondersteunt het makers die internationaal willen werken of toeren. De twee kunstvormen die Korzo centraal stelt dans en muziek zijn immers sterk internationaal van karakter. Korzo produceerde in 3 jaar 45 nieuwe dansproducties. De zichtbaarheid was groot: 162 voorstellingen in Den Haag met 15.000 bezoekers, 315 voorstellingen in Nederland met 33.500 bezoekers en 160 speelbeurten in het buitenland met 25.000 bezoekers Korzo programmeerde in 3 jaar 453 voorstellingen en concerten voor 34.500 bezoekers. Daarnaast organiseerden derden zoals Holland Dance Festival en Todays art voorstellingen in Korzo. 4
1.2.2 Inhoudelijk beleid 2009-heden De periode 2009-heden was er een van grote uitdagingen. De tijdelijke huisvesting op de Binckhorst van mei 2008 tot december 2010 was enerverend en prikkelend. Er is met creativiteit geprogrammeerd (Countdown weekenden, Big5, Dancing on the Edge, Diners 5 hoog, Dancing by daylight, India festival, Afrovibes) en dankzij Korzo is de locatie op de kaart gezet voor Den Haag en woningcorporatie Vestia. Wel heeft de Binckhorst de podiumfunctie van Korzo bemoeilijkt: in aantallen is de programmering in 2009 en 2010 achtergebleven bij de verwachtingen. Complicerende factor was de verbouwing aan de Prinsestraat die langer duurde dan de oorspronkelijke planning waardoor onder meer het CaDance Festival 2010 (november) verschoven moest worden naar 2011 (februari). Met achttien Nederlandse premières, ruim zevenduizend bezoekers en een overwegend positieve pers, was het festival uiteindelijk wel de gedroomde opening van het prachtige nieuwe gebouw in het Haagse centrum. Krachtig was de diversiteit aan talent: er waren zowel makers uit de absolute top als onbekende namen. Zo bestond het openingsprogramma uit werk van Jirí Kylián, Kenzo Kusuda, Ann Van den Broek, David Middendorp en Alida Dors. De muziekprogrammering heeft zich de afgelopen periode goed doorontwikkeld. Korzo stond aan de wieg van de serie Club Opera, over de laatste ontwikkelingen op het gebied van muziektheater en eigentijdse opera, en lanceerde verschillende eigen series: Spraakmakend muziektheater, Female Voices en Quick Sketches, een ontmoeting van jazzmuziek, dans en improvisatie, met als hoogtepunt een succesvol optreden tijdens The Hague Jazz met Eric Vloeimans en improvisatie van onder anderen Kenzo Kusuda, Duda Paiva en Kalpana Raghuraman. Andere successen waren een flamencoserie met nieuwe cross-overs, en eigen muziek- en dansprojecten zoals het Braziliaanse festival Toca Brasil, Club Broom (een avontuurlijke uitwisseling tussen dans en muziek) en Beating Hollow, een productie van choreograaf Samir Calixto en cellist Jan Willem Troost. In de Music World Series improviseerden topmusici uit verschillende muzikale culturen met elkaar (Balkan meets Brasil en Acoustic Compass, met Nederlandse, Griekse, Syrische en Israëlische musici). In de World Sessions stond jong internationaal muziektalent (Mor Karbassi, Carminho, Netsayi) centraal; elk optreden werd geïntroduceerd met een korte documentaire en afgesloten met een interview. In het festival Dag in de Branding presenteerde Korzo spraakmakende programma s rond Louis Andriessen (Anais Nin), componiste Kaija Saariaho en Alvin Lucier. Korzo werkt in toenemende mate samen met de nieuwe muziekscene in New York. In de lopende Kunstenplanperiode is Korzo trouw gebleven aan zijn profiel en heeft het zijn beleid gerealiseerd. Om zijn functies als talentontwikkelaar, podium en promotor aan te scherpen, is gewerkt met drie beleidsaccenten: talentontwikkeling, educatie en cultuurparticipatie, en internationalisering. Talentontwikkeling Het aantal choreografen dat Korzo wilde begeleiden, gemiddeld 25 per jaar, is gehaald. Er heeft een belangrijke generatiewisseling plaatsgevonden. Van de oudere generatie zwaaiden af: André Gingras (nu Dance Works Rotterdam), Natasa Novotná en Václav Kunes (nu 420 People in Praag), Ann Van den Broek (nu WArdwaRD), Duda Paiva en Bruno Listopad (nu Disjointed Arts); Sjoerd Vreugdenhil, Jérôme Meyer & Isabelle Chaffaud, Klaus Jürgens, David Middendorp en Kenzo Kusuda zijn zich opnieuw gaan positioneren. Nieuwe makers die tot de verschillende trajecten en projecten zijn toegetreden, zijn: Joeri Dubbe, Kalpana Raghuraman, Alida Dors, Amos Ben-Tal, Kenneth Flak, Erik Kaiel, Revanta Sarabai en Samir Calixto, Jasper van Luyck, Yvan Perez, Marina Mascarell, Ederson Xavier en Melissa Ellberger. Opvallend is dat jongere makers zich sterk verbonden voelen aan Korzo. Dit biedt potentieel voor het cultureel ondernemerschap en de marketing van Korzo. De talentontwikkeling van jongeren, waarbij Korzo verbindingen legt tussen het amateurcircuit en de professionele danswereld, is verder ontwikkeld met Crosstown Den Haag (traject voor danstalenten van 14 tot 21 jaar), The Hague Moves (jaarlijkse choreografiewedstrijd), The Indian Dance Battle (choreografiewedstrijd voor Hindoestaanse jongeren) en de samenwerking met Johan de Witt scholengroep ( de kunstinstelling als klaslokaal ). Crosstown Den Haag bestaat nu vijf jaar en is een stevig model om jongeren met danstalent te stimuleren, waarbij het ervaren van dans en theater en het ontwikkelen van ambitie en eigenheid centraal staan. Op drie verschillende niveaus wordt gewerkt met een breed samengesteld team van docenten en makers. Crosstown is in korte tijd een succes geworden, getuige de 170 jongeren die sinds 2006 aan het project deelnamen. 5
In zijn functie als talentontwikkelaar heeft Korzo inhoudelijk belangrijke verschuivingen meegemaakt. Allereerst kon in de huidige Kunstenplanperiode met meer inhoudelijke vrijheid worden geproduceerd, wat Korzo nog dichter bij het publiek heeft gebracht. Sinds Korzo in de BIS beschikt over een eigen productiebudget is het niet meer afhankelijk van losse projectsubsidies en de daaraan gekoppelde landelijke peer reviewing. In peer reviewing is artistieke vernieuwing vaak het belangrijkste criterium terwijl een productiehuis annex podium een diverse profilering nodig heeft met zowel publiekslievelingen als choreografen die de publiekssmaak testen; het is dé manier om te vernieuwen en tegelijkertijd draagvlak te creëren. Van de makers die bij Korzo werken wordt gevraagd de ontwikkeling van hun werk ook te bezien in het perspectief van de receptie: het ontwikkelen van een context om met het publiek te communiceren. Een andere opvallende verandering in het beleid van Korzo is dat de stedelijke context, de stad Den Haag zelf, een prominentere rol is gaan spelen. Het lokale danstalent is belangrijker geworden, ook omdat er lokaal veel meer talent is; Korzo oogst wat het zelf heeft gezaaid, Den Haag is een echte dansstad geworden. Een belangrijke taak van Korzo is zichtbaarheid geven aan het aanwezige talent. Op dit punt zijn er haperingen in de Nederlandse dansketen: makers kunnen nauwelijks nog doorgroeien, de dans is een verdringingsmarkt geworden. Steeds meer theaters nemen alleen voorstellingen af die gegarandeerd vijftig procent zaalbezetting halen. Verzamelformules als Dansclick (Korzo) en Blind Date (TIN), die overigens allebei niet langer zullen worden gesubsidieerd, waren voor veel jonge makers de enige manier om hun werk aan een breder publiek te tonen. Educatie en cultuurparticipatie De Binck was geen vruchtbare plek voor educatietrajecten met scholen. Terug in de Prinsestraat is het scholenprogramma weer actief opgepakt. Samen met Filmhuis en Theater aan het Spui is voor Johan de Witt scholengroep een intensief educatietraject ontwikkeld: de kunstinstelling als klaslokaal. Verder is een serie dansworkshops opgezet voor Hindoestaanse jongeren en zijn succesvolle participatieprojecten gerealiseerd, zoals Life Living Dancing (een keten van dansevents op locatie in het Regentessekwartier) en Door de ogen van mijn stad van Kalpana Raghuraman (een tocht door Korzo met Hindoestaanse dansers die hun reflectie op de stad Den Haag geven). Sinds Korzo weer in het nieuwe, goed geoutilleerde gebouw aan de Prinsestraat woont, is een begin gemaakt met een andere invulling van de publiekseducatie: de randprogrammering is uitgebreider geworden. Lezingen, debatten en ontmoetingen met choreografen zijn nog altijd geliefd, maar er is zoveel meer uit het aanwezige talent en de ontmoeting met het publiek te halen. Korzo wil de programmering meer projectmatig benaderen en het publiek op die manier een ervaring bieden. Zo worden in het maandelijkse BloemenKorzo bands en previews van choreografieën in informele sfeer gecombineerd. Een belangrijke doelgroep in Den Haag is de Hindoestaans/Indiase gemeenschap. Korzo is al jaren het podium voor de presentatie van topdansers uit de verschillende Indiase dansstijlen: Bharatnatyam, Odissie, Kuchipudi en Katak. Dit is de laatste jaren meer en meer verbonden met het stimuleren van vernieuwing en het presenteren van de eigentijdse Indiase dans. Met het weekend Indian Visions (maart 2011), het project Door de ogen van mijn stad (mei 2011) en het Indian Dance festival (oktober 2011) is Korzo de basis geworden van de Haagse/Indiase danscultuur. Internationalisering Dans en muziek zijn internationaal; Den Haag is een internationale en multiculturele stad; de core business van Korzo gaat over het aangaan van avontuur en het doen van ontdekkingen; voor Korzo als dansproducent is de internationale markt steeds belangrijker geworden. Tegen deze achtergrond is het vanzelfsprekend dat Korzo zijn internationale beleid koestert. In de contacten met andere landen en culturen wordt altijd gezocht naar wederkerigheid: dus niet alleen eigen producties op tournee sturen, maar ook talentontwikkelingsprojecten, residenties en uitwisselingen in het buitenland en in Nederland organiseren. Er zijn de afgelopen periode interessante allianties en uitwisselingen opgebouwd met Zuid- Afrika, Senegal, China en India. Er hebben in Korzo residenties plaatsgevonden voor choreografen uit Egypte, India, Groot-Brittannië en Senegal en dansers uit Bolivia, China, Burkina Fasso, India, Senegal en Zuid-Afrika. Op dit moment wordt gewerkt aan allianties en uitwisseling met Litouwen, Duitsland, Frankrijk en Rusland. Een voorbeeld: sinds drie jaar werkt Korzo intensief samen met het festival Solo/Duo in St. Louis, Senegal. Korzo-choreografen Erik Kaiel ( 2010) en Kenzo Kusuda (2011) werkten in het kader van het festival drie weken met lokaal danstalent. Het resultaat werd gepresenteerd tijdens het festival in combinatie met de presentatie van nieuw werk van de genoemde makers. 6
1.2.3 Marketing en PR Korzo richt zich op publiek dat inhoud verkiest boven vermaak, avontuur boven zekerheid en confrontatie boven garantie. Meer dan de helft van het publiek is jonger dan dertig jaar en vijftien procent zijn studenten. Daarnaast bestaat het kernpubliek van Korzo uit professionele kunstenaars en artiesten, en 45 plussers die een groot liefhebber zijn van de podiumkunsten en andere cultuuruitingen. Zoals gezegd was de periode op de Binck een lastige als het gaat om publieksbereik. Sinds de terugkeer in de Prinsestraat lukt het beter om publiek te trekken en te binden. Voor de overbruggingsperiode in de Binck is een speciale marketingcampagne ontwikkeld: IK op 5Hoog. Voor het nieuwe gebouw zijn een nieuwe huisstijl en een campagne gemaakt. Ook is er in de afgelopen twee jaar flink geïnvesteerd in online marketing en een nieuwe website. Hierdoor is het aantal unieke bezoekers aan de site vertienvoudigd en is Korzo goed te vinden in zoekmachines als Google. De fans en vrienden op de sociale media platformen blijven stijgen en staan hoog in de ranking in het verkeer naar de website van Korzo. De jonge doelgroep blijkt echter weinig loyaal en moet steeds opnieuw worden bereikt. Jonge grootstedelijke mensen uit Den Haag en jonge professionals uit de diverse grote steden in de Randstad zijn langs verschillende kanalen bereikt. Naast het uitzetten van een project als Crosstown is er samengewerkt met culturele organisaties en instellingen die jongeren als kerndoelgroep hebben, zoals TodaysArt, Stichting Aight, ACKU (het cultuurbureau van de Haagse Hogeschool), de Haagse studentenpas, het ROC in Zoetermeer en de dansacademies en conservatoria in Den Haag, Rotterdam en andere steden. Wat betreft nieuw publiek is geïnvesteerd in de grote internationale gemeenschap van Den Haag en is intensief samengewerkt met de Hindoestaanse gemeenschap. Met Theater aan het Spui, Lucent Danstheater/Anton Philipszaal, Holland Dance en recentelijk NDT is samengewerkt om bezoekers van de grote zaalprogrammering te verleiden het jonge talent bij Korzo te ontdekken. Een voorbeeld zijn de danskijkers van het Spui die in de afgelopen twee jaar gezamenlijk een dansprogramma in Korzo hebben bezocht en nu ook op eigen gelegenheid naar Korzo komen. Sinds kort is Korzo gestart met Pay what you want-avonden om op die manier nieuw publiek over de drempel te krijgen. Uit de eerste enquêtes blijkt dat de helft van het publiek nog niet eerder bij Korzo was geweest. Sinds de terugkeer naar de Prinsestraat in februari 2011 zijn de bezoekers en workshopdeelnemers van het theater verdubbeld ten opzichte van een heel jaar in de Binckhorst. 1.2.4 Organisatorische en financiële ontwikkelingen De afgelopen jaren hebben in het teken gestaan van de grootschalige verhuizingen naar de Binckhorst en weer terug, het begeleiden van het bouwproces en het realiseren van het resultaat: een nieuwe fantastisch gebouw als hét danshuis van Nederland. De organisatie van Korzo is in 2010 door een extern bureau doorgelicht ten einde de interne samenhang van functies, de overlegstructuur en de positie van het middenkader te verbeteren en de werkdruk te verminderen. Gekozen is voor het uitwerken van een projectorganisatie. Verder is de samenwerking met Holland Dance geïntensiveerd na de terugkeer in de Prinsestraat: de organisaties werkten al geregeld artistiek samen, maar delen in het nieuwe gebouw nu ook de backoffice en gaan in de toekomst op meer fronten samenwerken om de efficiency te vergroten. De financiën van Korzo zijn goed op orde geweest. In de Binckhorstperiode is gespaard voor de verhuizing, inrichting en opening van het nieuwe gebouw. In combinatie met fondsenwerving en sponsoring heeft Korzo substantieel middels eigen middelen kunnen investeren. In het voorjaar van 2011 werd bekend dat de staatssecretaris voor Cultuur de Nederlandse productiehuizen niet meer wil financieren. Dit betekent concreet voor Korzo dat het per 1 januari 2013 zijn landelijke subsidie van 1.2 miljoen per jaar verliest. Deze ingrijpende verandering heeft geleid tot een nieuw plan van aanpak voor de periode 2013-2016. Kern van dit plan is de stevige samenwerking met NDT (rond talentontwikkeling) en Holland Dance (rond publieksontwikkeling en educatie). Hiermee wordt gehoor gegeven aan de oproep van de Gemeente Den Haag om mogelijkheden te ontwikkelen de dansketen in Den Haag te behouden. In 2011 zijn voorts stappen ondernomen om het cultureel ondernemerschap van de eigen organisatie te verstevigen en uit te bouwen. 7
1.3 KORZO: Plannen en activiteiten voor 2013-2016: GET CLOSE TO TALENT 1.3.1 Profiel en positionering Ook in de periode 2013-2016 blijft Korzo trouw aan zijn missie en doelstellingen. Om nieuwe ontwikkelingen in de hedendaagse podiumkunsten en muziek in gang te zetten en publiek en financiers voor deze ontwikkelingen te interesseren, zal Korzo ook in de toekomst hedendaags podiumkunst- en muziektalent scouten, begeleiden, produceren en presenteren (zie ook 1.2.1). Dat talent publiek nodig heeft om te groeien en dat kunst talent nodig heeft om te bloeien, is de kerngedachte van waaruit Korzo werkt en zal blijven werken. Ondanks het aangescherpte subsidiebeleid ziet Korzo in het verbouwde gebouw volop nieuwe kansen: het intensiveren van de ontmoeting tussen kunst en publiek en tussen kunstenaars onderling kan in deze faciliteit met de verschillende ruimtes, technische voorzieningen en horeca optimaal worden vormgegeven. De grote verandering in de komende Kunstenplanperiode is de geformaliseerde samenwerking met Holland Dance en NDT. De drie structurele voorzieningen op het gebied van dans in Den Haag vormen wat kennis, ervaring, faciliteiten, output en publieksbereik betreft de meest solide Haagse danskern. Samen willen zij zich inzetten om alle functies in de dansketen te behouden, ook nu de overheden de komende jaren drastisch moeten snijden in hun kunst- en cultuurbudgetten. Met een masterplan voor de dans in Den Haag kunnen de versnippering en overlap in functies worden tegengegaan. Bovendien kunnen de instellingen elkaar vanuit hun afzonderlijke expertise aanvullen en op raakvlakken zoeken naar een synergetisch plus. Dit alles zal het Haagse dansprofiel versterken, het publiek meer sturing geven en kosten besparen. Op deze manier moet het mogelijk zijn om de (ontwikkeling van de) dans, ondanks de bezuinigingen, levend te houden en het publiek te laten blijven genieten van de vele gezichten van deze internationale kunstvorm. Zoals beschreven in het gezamenlijke stuk van Danskern Den Haag neemt Korzo het voortouw als het gaat om talentontwikkeling en blijft het produceren, net als NDT. Holland Dance stuurt een gezamenlijke afdeling Publieksontwikkeling aan en in e Prinsestraat 42 maken Holland Dance en Korzo nog een efficiencyslag door niet alleen de backoffice, maar ook de afdelingen Productie en Marketing & PR te delen. Bovendien geven ze, samen met Theater aan het Spui en Lucent Danstheater, vorm aan een Programmaraad die de dansprogrammering in Den Haag regisseert. Alle partijen blijven op deze manier zelfstandig maar toch ook onlosmakelijk met elkaar verbonden in het gezond houden van de dansketen in Den Haag. 1.3.2 Inhoudelijke ambities Het motto voor alle inhoudelijke activiteiten van Korzo wordt: Get close to talent. Korzo wil dicht op de huid van talent zitten en het publiek hierbij betrekken. Het is van essentieel belang dat er een voedingsbodem blijft voor excellentie in kunst en dat er in Den Haag en de metropool Den Haag- Rotterdam een nog groter draagvlak komt voor de kunst van het onbekende en het onverwachte. Daartoe gaat Korzo iedereen aanspreken: professionals, amateurs, scholieren, theaterbezoekers. Korzo is een vitaal kunstencentrum op een A-locatie in een eigentijds gebouw. De komende periode moet die vitaliteit op alle mogelijke manieren voel- en zichtbaar worden gemaakt, moeten het maken en het presenteren van kunst nog dichter bij elkaar komen te liggen, echt close worden. Dit kan met name door als podium de rol van bemiddelaar sterk te profileren. Een bemiddelaar die bij elk talent de juiste presentatievorm kiest, een contextprogrammering bedenkt die de programmering niet alleen duidt maar ook verleidelijk maakt. Een bemiddelaar die inziet dat toekomstig publiek al jong moet worden gewonnen. Ontwikkelen en produceren van hedendaags danstalent Het gaat hier om talentontwikkeling van professionals. De talentontwikkeling van amateurs en preprofessionals is geschaard onder Publieksontwikkeling. Voor alle talentontwikkeling in Korzo geldt dat de projecten zichtbaar en toetsbaar moeten zijn, en dus worden verbonden aan een vorm van presentatie, en dat ze worden gemaakt binnen een nationaal en internationaal referentiekader. Gerelateerd aan de loopbaan van de maker en de status van de productie wordt er volgens een getrapt model zichtbaarheid nagestreefd: alleen in Den Haag, met een landelijk tournee en/of internationale 8
distributie. In de komende jaren gaat Korzo door met zijn internationale tourneebeleid van eigen producties en het initiëren van projecten, uitwisselingen en residenties gericht op talentontwikkeling. Voor 2013, wanneer Nederland de focus van de internationale uitwisseling richt op Rusland, wordt een uitwisselingsproject voorbereid met de organisaties TsEKh in Moskou en Kannon Dance in Sint Petersburg. De banden met Senegal worden verder uitgewerkt met jaarlijkse uitwisselingen. De uitwisseling met choreografisch talent uit India wordt geïntensiveerd door projecten met de Darpana Company en Revanta Sarabai en de in Calcutta gevestigde Monalisa Gosh. In 2012 bezoekt een belangrijke delegatie van festivalprogrammeurs uit Azië Korzo om te praten over afzet van Korzoprojecten in dat werelddeel. De internationale focus past het internationale karakter van de dans, en natuurlijk ook de stad Den Haag, als internationaal georiënteerde vrijplaats. Onder danstalent worden zowel dansers als choreografen verstaan. Voor jonge choreografen wordt Korzo nog meer dan voorheen het brandpunt in de metropool. In de komende Kunstenplanperiode blijft Korzo choreografisch talent zelf scouten, begeleiden en produceren, maar gaat het zijn kennis, ervaring en netwerk ook inzetten voor NDT, Rotterdamse gezelschappen en Codarts; met het oog op de dansketen past Korzo de functie van talentontwikkelaar het best. De banden die al informeel bestonden tussen Korzo en NDT (diverse ex-dansers van het gezelschap vonden de afgelopen jaren bij Korzo een thuis als beginnend choreograaf) worden geformaliseerd, zodat beider potentieel beter tot zijn recht kan komen. Korzo zal onder andere de NDT-talentprogramma s Switch, Up & Coming Choreographers en de Summer Intensive produceren en voor al deze programma s ook het gebouw en personeel van Korzo inzetten. Voorts zal jaarlijks een aantal jonge dansers van NDT de gelegenheid krijgen om met choreografen van Korzo te werken aan een kleine zaalproductie. Een dergelijke uitwisseling biedt alle partijen nieuwe inzichten en ervaringen die ongetwijfeld inspirerend zullen werken en tot kruisbestuiving zullen leiden. Andersom wordt ook bekeken welke jonge choreografen met grote zaalambities in aanmerking komen voor een van de talentprogramma s of reguliere programma s van NDT. Zowel voor NDT als voor Korzo is het produceren van dans een kerntaak. Hun output is zeer complementair. Korzo werkt vooral met makers die het vlakke vloercircuit van de kleine zaal ambiëren; NDT produceert vooral grote zaalproducties van meer ervaren makers. In het Rotterdamse wordt Korzo coproducent/partner van het talentenprogramma van Conny Janssen Danst (Brand New) en zal met Dance Works Rotterdam/André Gingras worden samengewerkt om talentvolle makers en dansers te ondersteunen in hun ontwikkeling naar de beroepspraktijk, bijvoorbeeld door ze te laten deelnamen aan ExPort en de laboratoria van DWR/AG. In 2011 wordt in Korzo begonnen met een reeks InterACT Pro workshops van DWR voor amateurs en semiprofessionele dansers. Verder wordt met Codarts en Scapino gewerkt aan een Master Choreografie. Deze deeltijdopleiding is bedoeld voor beginnende makers die zich gedurende twee jaar in de praktijk willen verdiepen en ontwikkelen. Deze masteropleiding moet zich binnen het Nederlandse aanbod onderscheiden door de intensieve samenwerking met partners uit het werkveld. De accreditatieaanvraag wordt uiterlijk eind december 2012 gedaan, zodat deze netwerkopleiding mogelijkerwijs in september 2013, parallel aan het nieuwe Kunstenplan, van start kan gaan. Verder gaat Korzo de laatstejaars (of net afgestudeerden) van Codarts werkervaringsplaatsen bieden in producties uit de eigen stal. Ook willen Korzo en Codarts, zo mogelijk in samenwerking met NDT, The Young Company oprichten. Naar voorbeeld van het succesvolle studentenprogramma Talent on the Move (Holland Dance) gaan ervaren choreografen werk beschikbaar stellen voor net afgestudeerde dansers. Het biedt deze young professionals de nodige podiumervaring en theaters de gevarieerde dansprogramma s die ze goed kunnen programmeren. Voor de jonge choreografen (of dansers met choreografische ambities) wordt het productiehuis Korzo, in samenwerking met Nederlands Dans Theater, nog meer dan voorheen, het brandpunt in de metropool. Presenteren van nieuwe ontwikkelingen in de hedendaags dans en muziek De meerwaarde van Korzo is dat het zijn rol als talentontwikkelaar koppelt aan die van projectontwikkelaar en programmamaker. Korzo is producent en podium ineen. Ook in 2013-2016 ambieert Korzo het meest avontuurlijke kwaliteitspodium van de stad te zijn, met de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van fysiek theater, dans en muziek(theater). 9
Ontmoeting en nieuwsgierigheid worden de sleutelwoorden voor de programmering. Of het nu gaat om voorstellingen, (educatieve) contextprogramma s of commerciële verhuur: centraal staat de poging om groepen mensen kunstenaars onderling, kunstenaars en publiek, kunstenaars en financiers met elkaar in contact te brengen. Hun gemene deler: een behoefte aan nieuwe ervaringen. Korzo theater beschikt over drie verschillende presentatieruimtes: een theaterzaal (200 zitplaatsen), een presentatiestudio (100 zitplaatsen) en een club-loungezaal (60 zitplaatsen). De ruimtes zijn gelegen rond een café-foyer, het centrale ontmoetingspunt van het gebouw, en hebben elk hun eigen mogelijkheden en sfeer. De ruimtes kunnen parallel worden gebruikt. Dans Avontuurlijke producties van hedendaagse choreografen die in Korzo een talentontwikkelingstraject volgen, staan naast producties van makers van buiten, zowel bewezen successen als prikkelende avonturen. Korzo streeft ernaar een brede staalkaart van de dans in Nederland aan het publiek te tonen. Daarbij gaat het om de belichaming van oorspronkelijke ideeën. Dus geen intelectuele exercities of academische conceptualiteit, maar ook geen lege virtuositeit. Korzo presenteert makers en gezelschappen die op erkenning van een breed publiek kunnen rekenen, maar ook de vernieuwers die de grenzen van de dans verkennen. Zo worden de ontwikkelingen in de urban dans gevolgd en middels de serie All there is wordt in een eenvoudige setting jonge dans uit Nederland en het buitenland gepresenteerd. Belangrijk in de komende periode is dat er een inhaalslag wat betreft dans voor jongeren wordt gemaakt. Het dansaanbod in Korzo wordt afgestemd met het dansaanbod in Theater aan het Spui. Korzo zal ook een actieve rol spelen in de Haagse dansprogrammering als geheel. Het is belangrijk dat Den Haag een rijk geschakeerd en kwalitatief dansaanbod behoudt en dat dit aanbod beter zichtbaar wordt voor (potentieel) publiek. Een programmaraad bestaande uit de artistieke sleutelfiguren van Korzo, Holland Dance, Lucent Danstheater en Theater aan het zal, in nauw overleg met een marketingmedewerker uit Prinsestraat 42, het aanbod in de verschillende theaters agendatechnisch en inhoudelijk op elkaar afstemmen en bepaalde voorstellingen en activiteiten zo combineren dat er een inhoudelijke meerwaarde ontstaat. Het voordeel is ook dat een overkoepelende marketing voor de dans in Den Haag beter te realiseren is vanuit één platform. De Programmaraad streeft in zijn programmering naar: kwaliteit, een breed scala aan stijlen en doelgroepen met een inhaalslag voor jeugddans (Theater aan het Spui) en dans voor jongeren (Korzo), een representatief aanbod van Haags danstalent, een representatief aanbod van Nederlandse dans, een representatief aanbod van spraakmakende internationale dans (zie voor een verdere omschrijving van deze criteria het gezamenlijke stuk van Danskern Den Haag). Behalve op reguliere podia is het van groot belang om dans ook anderszins te presenteren. Uit ervaring is gebleken dat de wijze waarop je dans presenteert, bijdraagt aan zijn succes. Dit geldt in het bijzonder voor nieuwe, nog onbekende makers en ontwikkelingen. Festivals en locatieprojecten trekken bijzondere (media-)aandacht en gaan een andere confrontatie met het publiek aan. Korzo zal in de komende Kunstenplanperiode doorgaan met het tweejaarlijkse CaDance Festival (2013, 2015), maar wel op bescheidener schaal en vooral exclusiever: het presenteert enkel werk van Nederlandse bodem, om daarmee meer complementair te worden aan het Holland Dance Festival, dat zich richt op het internationale aanbod. Verder continueert Korzo zijn specifieke presentatieplatforms Voorjaarsontwaken (laagdrempelig festival voor nieuw choreografisch talent) en Here We Live and Now (platform voor jonge Haagse choreografen). Het streven is ook om elke zomer een dansproductie in de openbare ruimte te programmeren zoals in 2010 tijdens Oerol 15Minutes Universe van David Middendorp, dat door 4000 bezoekers met ovaties werd begroet. Muziek Korzo wil een krachtige sleutelrol blijven spelen als Haags en landelijk muziekpodium voor avontuurlijke hedendaagse muziek en zodoende een impuls geven aan belangrijke ontwikkelingen. De muziekprogrammering omvat, zoals gezegd, een breed scala aan genres (zie 1.2.1). In de komende periode wordt de samenwerking met het Koninklijk Conservatorium voortgezet, maar er worden ook nieuwe allianties aangegaan. Zo gaat Korzo werken met het Atelier. In deze broedplaats van componist Cornelis de Bondt doen componisten (studenten en alumni) en musici onderzoek naar de nieuwe muziekpraktijk. De ontwikkelingen in het muziektheater staan centraal in de samenwerking met de Master Muziektheater van Codarts in Rotterdam en met ALBA Theaterhuis, dat onderdak krijgt in Korzo. ALBA maakt muziektheater met jong talent. Met ALBA wil Korzo nieuwe doelgroepen van jongeren aan zich binden en dwarsverbanden aangaan met Crosstown en danstalentprogramma s. 10
In deze context wordt met regisseur Arlon Luijten samengewerkt aan het theatraliseren van concerten. Belangrijk uitgangspunt voor de wereldmuziekprogrammering, het andere muzikale focuspunt van Korzo, is de ontwikkeling van de wereldmuziek in Europa, als meltingpot van invloeden uit verschillende muzikale culturen. Daarnaast richt Korzo zich op de kruisbestuiving tussen wereldmuziek en eigentijdse muziek. Voor de nieuwe muziek in Den Haag willen Korzo en de Johan Wagenaar Stichting (JWS) een betere afstemming. Zij willen het Platform voor Nieuwe Muziek versterken met een regulier programmeringsoverleg tussen de kernpartners Korzo, JWS, ASKO Schoenberg, Koninklijk Conservatorium en Philipszaal (Huis voor de Muziek). Zo moet het mogelijk worden het aanbod nieuwe muziek in een bredere context te plaatsen, grotere (co)producties en series te realiseren, het diverse aanbod beter af te stemmen en een breder publiek aan te spreken. Tot slot wil Korzo de komende periode een impuls geven aan nieuwe presentatievormen en het bereiken van jonge doelgroepen. Naast luisterconcerten worden wereldmuziekconcerten geprogrammeerd in samenwerking met o.a. World Connection, die uitnodigen tot een actieve houding van het publiek; er mag, kortom, gedanst worden. Publieksontwikkeling (educatie/amateurkunst) Het versterken van het draagvlak voor podiumkunst, en dans in het bijzonder, is een doelstelling die Korzo zeer aan het hart gaat en waarvoor het in de komende jaren gaat samenwerken met Holland Dance en NDT. Afnemers als scholen, maar ook theaterpubliek en dansbeoefenaars zijn gebaat bij een geïntegreerd aanbod. Dit zal ook de sector zelf ten goede komen; meer regie en samenwerking versterken het profiel en werken kostenbesparend. Bovendien wordt met één loket een database gecreëerd die helder inzicht geeft in de totale afname en het totaal aantal deelnemers en bezoekers. In de Prinsestraat komt een gezamenlijke afdeling Publieksontwikkeling voor dans, aangestuurd door Holland Dance; met het oog op de dansketen past Holland Dance de functie van publieksontwikkeling het best. Het expertisecentrum zal programma s op het gebied van educatie (binnenschools en publiekseducatie) en amateurkunst initiëren, (co)produceren en onderling afstemmen. Daarbij werkt de afdeling in eerste instantie voor het aanbod van Holland Dance, Korzo en NDT, maar het creëren van of adviseren over educatieaanbod voor andere Haagse dansinstellingen behoort zeker tot de mogelijkheden. Natuurlijk zal elke instelling andere projecten en accenten behoeven om zijn aanbod zo optimaal mogelijk te ontsluiten. Succesvolle bestaande programma s worden gecontinueerd, en waar wenselijk geproduceerd door de afdeling Publieksontwikkeling. Behalve als initiator en producent treedt de afdeling Publieksontwikkeling op als makelaar, die de vraag van scholen en het aanbod van gezelschappen bij elkaar brengt. Daartoe zal het nauw overleggen met het Koorenhuis. Voor 2013-2016 heeft Korzo een aantal prioriteiten geformuleerd. Binnenschoolse educatie De kunstinstelling als klaslokaal, Korzo s succesvolle alliantie met de Johan de Witt scholengroep in samenwerking met Theater aan het Spui (voor theater) en het Filmhuis (voor film), zal worden voortgezet. Alle leerlingen van meerdere lesjaren bezoeken in een jaar tijd minimaal vier workshops in Korzo en een dansvoorstelling. De docenten worden geselecteerd door Korzo en zijn nauw betrokken bij de beoordeling van de prestaties van de leerlingen. Het blok telt mee in het curriculum. Door de ervaringen die zijn opgedaan met Crosstown worden plannen ontwikkeld om de alliantie met de Johan de Witt scholengroep beschikbaar te maken voor andere scholen in het Haagse. Publiekseducatie Op het gebied van publiekseducatie blijven de traditionele inleidingen, nagesprekken en diners met dansers en choreografen op de agenda staan. Het zijn beproefde manieren om mensen begrip en liefde voor dans bij te brengen. Maar Korzo, dat beschikt over fantastische ruimtes voor parallelle programmering en uitwisseling tussen kunstenaars en publiek, wil een uitgebreider, creatiever en dynamischer educatieaanbod rond de programmering. Het gaat bij contextprogrammering om activiteiten die inhoudelijk linken aan de dans- of muziekvoorstelling van die avond, maar ook op zichzelf van waarde zijn. Omdat Korzo behalve talentontwikkelaar en programmeur ook producent is, is de stap naar dit soort contextprogrammering niet zo n grote. Het produceren gebeurt in huis, in samenwerking met de afdeling 11
Publieksontwikkeling. Daarbij gaat Korzo gebruikmaken van het feit dat het verschillende kunstdisciplines en publieksgroepen onder één dak heeft. Cross-overprogrammering wordt een belangrijke manier om nieuw publiek te winnen. Hiermee is al een begin gemaakt met de multidisciplinaire clubnights van TodaysArt, presentaties van moderne dans en clubevents en met BloemenKorzo. In 2011 organiseerde Korzo voor het eerst een grote Indian Dance Battle, waaraan twaalf dansgroepen/scholen met veel enthousiasme deelnamen. In oktober 2012 wordt het succesvolle Indian Dance Festival 2011 uitgebreid van een weekend naar een week met de Battle, eigentijdse Indiase topdans en presentatie van de klassieke tradities zoals Odissie en Kuchipudi. Amateurkunst: Jongerentrajecten Korzo heeft, het is al terloops beschreven, jongeren veel te bieden. Crosstown Den Haag is het traject voor Haagse jongeren met danstalent die met alle aspecten en stijlen van de dans willen kennismaken en daarin ook het perspectief van een professionele loopbaan krijgen aangereikt. Het Crosstown-model wordt maatgevend voor alle projecten met jongeren die Korzo het komende Kunstenplan wil opstarten. Een laagdrempelige instroom met toegankelijke lessen op scholen maar ook in Korzo zelf (voortzetting van de kunstinstelling als klaslokaal ), verdiepend aanbod voor de echte talenten, kennismaking met professionaliteit door het werken aan een volwaardige dansproductie. Dit model is in samenwerking met Kalpana Raghuraman al werkzaam voor een grote groep Hindoestaanse jonge dansers, die bij Korzo danslessen volgen, zich verdiepen middels communityprojecten als Door de ogen van mijn stad, maar ook zelf projecten ontwikkelen en daarvoor gebruikmaken van Korzo-faciliteiten. Voor jongerentrajecten op het gebied van muziek, theater en beeldende kunst gaat Korzo de komende jaren een intensieve samenwerking aan met ALBA (zie Muziek). 1.3.3 Marketing en PR Vanuit een gezamenlijke afdeling worden de Marketing en PR van Korzo en Holland Dance gerealiseerd. Ook in de toekomst richt Korzo zich op een avontuurlijk jong publiek (meer dan de helft van Korzo s publiek is jonger dan dertig) en op zijn zogenaamde kernpubliek: professionele kunstenaars en artiesten, en 45 plussers die een groot liefhebber zijn van avontuurlijke podiumkunsten en andere cultuuruitingen. Daarnaast blijft het noodzaak om nieuwe publieksgroepen (jongeren, bepaalde culturele gemeenschappen, de internationale expatgemeenschap, de grote zaalbezoeker die Korzo niet kent) in huis te krijgen. Om met minder subsidie het bestaande bezoekersaantal te behouden en daarbinnen nieuw en meer betalend publiek te trekken, gaat Korzo voort op de ingeslagen weg, die vruchtbaar is gebleken (zie ook 1.2.3.). Belangrijke instrumenten zijn met name een aanlokkelijke contextprogrammering, die de drempel tussen bezoekers en artiesten verlaagt en gebruik maakt van de artistieke diversiteit die Korzo eigen is; een alerte cross-overmarketing tussen Korzo, Holland Dance en NDT, maar ook Korzo, Lucent Danstheater en Theater aan het Spui; een actief maar doelgericht gebruik van offline en online middelen. De doelstellingen worden geëvalueerd aan de hand van kassagegevens, gezamenlijk publieksonderzoek, publiekspanels, social mediagebruikers en scheurenquetes. Korzo gaat met de meeste Haagse kunstinstellingen over op een gezamenlijk kassasysteem, SRO 4, waardoor in de toekomst op een snelle manier naam/adres en woonplaats gegevens en marketingacties onderling kunnen worden afgestemd en gebundeld. 1.3.4 Cultureel ondernemerschap De vergaande samenwerkingsplannen met Holland Dance en NDT zijn inhoudelijk gemotiveerd op deze manier kan de dansketen in Den Haag en de metropool Den Haag-Rotterdam worden behouden maar tegelijkertijd ook een doelbewuste efficiencyslag. Door overlap en dubbelingen te schrappen en met Holland Dance de backoffice en de afdelingen Productie en Marketing en PR te gaan delen, worden de kosten gereduceerd. Ook zet Korzo zijn kennis en expertise op het gebied van talentontwikkeling de komende jaren in voor diverse andere partijen als NDT, die hiervoor met Korzo gaat co-produceren, Conny Janssen Danst, Danceworks Rotterdam en Codarts. Korzo zet bovendien zijn deuren open voor diverse Haagse culturele evenementen en kleinere organisaties, zoals Walk The Line en Shoot Me/Cinetoko. Verder zijn wij bijzonder blij met de toegezegde meerjaren-ondersteuning van Fonds 1818 en zullen wij bij de overige private fondsen nog gesprekken aangaan over ondersteuning en ontwikkeling van ons werk. 12
Vorig jaar al is het organisatiemodel van Korzo geoptimaliseerd door de organisatie in te richten als een projectorganisatie (zie 1.2.4). Korzo houdt zich aan de code cultural governance; het werkt met een onafhankelijke Raad van Toezicht. Om cultureel ondernemerschap te stimuleren is het van belang om binnen de organisatie een steviger draagvlak te creëren. Het hart en de ziel van de organisatie huist vooral in het maken van artistiek inhoudelijke producties. De winst die Korzo kan behalen door middel van cultureel ondernemerschap zit in een meer proactieve aanpak. Om meer eigen inkomsten te genereren wordt ingezet op meer commerciële verhuur van de eigen ruimtes; met name overdag zijn die zeer geschikt voor congressen, vergaderingen en trainingen. De verhuur wordt aantrekkelijk gemaakt door het aanbieden van culturele extra s als een repetitie, een preview van een nieuw stuk of een gesprek met een choreograaf over creatief denken, of met de artistiek leider over talentontwikkeling. Hiermee is in 2011 een succesvol begin gemaakt. Door het uitbreiden van het projectbureau met meer fte acquisitie en relatiebeheer kunnen bovenstaande punten worden ondervangen. Het is een investering die zich terugbetaalt; door een profiel te schetsen van het theater en de daarbij behorende horeca kan men een nieuwe markt van potentiële commerciële huurders aanboren. Met Theater aan het Spui en het Filmhuis heeft Korzo een onderzoek gedaan naar het betrekken van het bedrijfsleven bij cultuureducatie en talentontwikkeling. Vanuit deze gesprekken met veel (jonge) ondernemers worden op dit moment een aantal projecten onderzocht, zoals het oprichten van een School & Businessclub, waar cultuursponsoring en cultuurvernieuwing moeten samenkomen. Begin 2012 start Korzo een nieuw initiatief, Schakel met Korzo. Hiermee kunnen private giften aan Korzo op een leuke manier worden vormgegeven. Met als metafoor de keten in de kunst krijgen gevers een schakel aangeboden gerelateerd aan de hoogte van de gift. Elke schakel geeft recht op een aantal interessante activiteiten. 13
1.4. BEDRIJFSVOERING KORZO Organogram Korzo Raad van Toezicht Directie (Raad van Bestuur) 2fte Algemeen directeur/artistiek directeur Projectbureau & programmering 3.16 fte projectplanning/programma s/ contracten verhuur/relaties Managementteam (overleg hoofden) Vrz: algemeen directeur Bedrijfsbureau 3.10 fte financiele administratie secretariaat/pz beheer/ict Programmaraad Vrz: Hfd projectbureau productie 4.09 te 1 fte HDF (in hdf festivaljaar 1.5 fte) techniek 4.84 fte marketing &balie & multi media 6.02 fte 1 fte HDF (in hdf festivaljaar 1.5 fte) horeca & publieksbegeleiding 2.53 fte publieksontwikkeling & educatie 2,5 fte HDF PROJECTEN projectplanning PROJECTTEAMS >>>>>>>>>producties/voorstellingen/evenementen 14
Toelichting bij de organisatiestructuur De algemeen directeur is verantwoordelijk voor het zakelijk beleid. De in een directiestatuur omschreven verantwoordelijkheid luidt: Sturing, coördinatie en besluitvorming managementteam en logistieke planning en organisatie van Korzo in structureel opzicht. Ontwikkelen, vormgeven en uitvoeren van het zakelijk en financieel beleid op het terrein van arbeidsvoorwaarden, financieel verkeer en faciliteiten. Het zorg dragen voor een adequate externe communicatie van het beleid van Korzo. De artistiek directeur is verantwoordelijk voor het artistiek beleid. De in een directiestatuur omschreven verantwoordelijkheid luidt: Ontwikkelen, vormgeven en uitvoeren van het artistiek inhoudelijke beleid ten aanzien van de diverse kerntaken van Korzo en passend binnen de doelen van de organisatie. Het zorg dragen voor een adequate externe communicatie van het artistieke beleid van Korzo. De Raad van Toezicht vergadert minimaal 6 keer per jaar, waarvan 1 keer zonder de directie. De Raad benoemt de directieleden. De voorzitter en de penningmeester van de raad van toezicht gaan namens de Raad van Toezicht de arbeidscontracten aan met de directieleden en stellen de arbeidsvoorwaarden en/of wijzigingen daarin vast. Schorsing of ontslag van de directie geschiedt op basis van een raad van Toezichtbeslissing. Middels jaarlijkse functioneringsgesprekken tussen minimaal 2 leden van de Raad van Toezicht en de directie wordt het functioneren van de directie gemonitord, waarna een bespreking volgt in de vergadering van de raad. De schriftelijke rapportages die van de Directie komen en getoetst kunnen worden, zijn: Jaarbegrotingen en jaarlijkse acitiviteitenplannen. Worden in laatste kwartaal van het voorafgaande jaar ingediend en besproken. Kwartaalrapportages. Dit is een voortgangsrapportage, bedoeld om de werkelijkheid te vergelijken met beleidsplan, deelplannen en begroting. Ook nieuwe ontwikkelingen, plannen en problemen worden erin gesignaleerd. Jaarverslag en aarrekening. Dit zijn de bekende wettelijk vereiste jaarstukken die in het 1 e kwartaal van het jaar erna worden besproken. Management letter presentatie wordt besproken met penningmeester, zakelijk directeur en accountant. Personeel realisatie 2010 2013-2016 per jaar uren volledige werkweek 38 uur 38 uur formele formatie in FTE aantal medewerkers in dienst 25.91 fte (plus 5.09 fte dansers en choreografen) 32 zonder dansers & choreografen 25.74 fte (hierbinnen nog geen fte dansers opgenomen) 40 zonder dansers en choreografen - waarvan vast (FTE): 21 fte 20.17 fte - waarvan tijdelijk (FTE): 4.91 fte 5.57 fte 15
Risico s Welke (bedrijfs)risico s loopt uw instelling? (graag specificeren) Bij het programmeren van voorstellingen in huis zijn er de reguliere risico s van aansprakelijkheid raad van toezicht en directie, aansprakelijkheid bij ongevallen publiek en werknemers en diefstal. Op tournee zijn er aanvullende risico s als aansprakelijkheid rond vervoer en reizen van personeel en goederen. Welke maatregelen treft u/ heeft u getroffen om deze risico s te beperken? Korzo heeft diverse verzekeringen afgesloten: autoverzekering en wegenbelasting werkgeversaansprakelijkheid motorrijtuigenverzekering aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven aansprakelijkheidsverzekering voor bestuurders en commissarissen inventaris en goederenverzekering doorlopende collectieve zakenreisverzekering transport en verblijfsverzekering Investeringen Welke investeringen staan er in de periode 2013-2016 gepland? Korzo heeft net met de totstandkoming van het nieuwe gebouw in 2011 veel nieuwe investeringen gepleegd. Het huurdersonderhoud is daarmee op orde, de technische inventaris is grotendeels vernieuwd, de inventaris van zalen en publieksruimtes zijn vernieuwd en recentelijk is geinvesteerd in de aanschaf van een nieuw planningssysteem. We verwachten reguliere invensteringen in ict en in de aanschaf van een upgrade van het kassasysteem. Dit wordt gefinancierd uit reserves en afschrijvingen. Op dit moment loopt een onderzoek naar de staat van de houten vloeren in de clubzaal en de grote zaal. Deze hebben tijdens de verbouwing onder water gestaan en tot op heden heeft niemand daar de verantwoordelijkheid voor genomen. Vervanginging van deze vloeren kost 70.000 euro. Korzo hoopt in 2011 hier een bestemmingsreserve in overleg met de gemeente Den Haag voor aan te leggen en anders komt de investering ten laste van het fonds huurdersonderhoud, dat in 2012 op 100.000 euro staat. 16
3 KWANTITATIEVE GEGEVENS OVER ACTIVITEITEN EN BEZOEKERS/DEELNEMERS Eenheid Uitkomst Prognose Raming 2010 2011 2013 Programmering: Grote Zaal Voorstellingen aantal 0 137 141 Totaal bezoekers* aantal 0 15.000 14.715 waarvan betalende bezoekers aantal 0 12.000 12.675 waarvan niet-betalende bezoekers aantal 0 3.000 2.040 Capaciteit aantal 0 200 200 Gem. bez.graad berekend % #DEEL/0! 55% 52% Gemiddelde bezettingsgraad % 0,0% 0,0% 0,0% Club ** Voorstellingen aantal 0 40 44 Totaal bezoekers* aantal 0 2.310 2.490 waarvan betalende bezoekers aantal 0 1.850 2.340 waarvan niet-betalende bezoekers aantal 0 460 150 Capaciteit aantal 0 60 60 Gem. bez.graad berekend % #DEEL/0! 96% 94% Gemiddelde bezettingsgraad % 0,0% 0,0% 0,0% Presentatiestudio ** Voorstellingen aantal 0 33 66 Totaal bezoekers* aantal 0 2.200 5.050 waarvan betalende bezoekers aantal 0 1.760 4.400 waarvan niet-betalende bezoekers aantal 0 440 650 Capaciteit aantal 0 96 96 Gem. bez.graad berekend % #DEEL/0! 69% 80% Gemiddelde bezettingsgraad % 0,0% 0,0% 0,0% Korzo 5Hoog * Voorstellingen aantal 111 0 0 Totaal bezoekers* aantal 7.558 0 0 waarvan betalende bezoekers aantal 5.913 0 0 waarvan niet-betalende bezoekers aantal 1.645 0 0 Capaciteit aantal 123 0 0 Gem. bez.graad berekend % 55% #DEEL/0! #DEEL/0! Gemiddelde bezettingsgraad % 0,0% 0,0% 0,0% Totaal bezoekers met ooievaarspas aantal 103 250 250 17
Onderverdeling programma's: Nieuwe Muziek Eenheid Uitkomst Prognose Raming 2010 2011 2013 Voorstellingen aantal 21 20 30 Bezoekers aantal 1.663 1.675 2.100 Dans Voorstellingen aantal 47 68 40 Bezoekers aantal 2.929 5.325 3.350 Theater Voorstellingen aantal 11 16 18 Bezoekers aantal 593 1.250 1.550 Wereldmuziek Voorstellingen aantal 16 30 50 Bezoekers aantal 1.112 2.625 4.100 Overige Voorstellingen aantal 15 20 15 Bezoekers aantal 1.211 800 1.300 Dansetage Trainingen aantal 123 15 40 Deelnemers aantal 776 180 600 Crosstown/talentontwikkeling jongeren Trainingen aantal 280 250 75 Deelnemers aantal 3.076 3.000 750 Voorstellingen Eigen producties: Voorstellingen in Den Haag Voorstellingen aantal 41 70 40 waarvan in de theaterzalen van Korzo aantal 29 57 34 Bezoekers aantal 3.779 7.500 4.700 waarvan in de theaterzalen van Korzo aantal 2.017 6.400 3.885 Voorstellingen buiten Den Haag Voorstellingen aantal 123 69 75 Bezoekers aantal 14.000 6.300 13.025 Voorstellingen buiten Nederland Voorstellingen aantal 29 50 20 Bezoekers aantal 4.750 9.000 3.250 18
Educatie Culturele instelling als klaslokaal & Schoolvoorstellingen Eenheid Uitkomst Prognose Raming 2010 2011 2013 Lessen / activiteiten primair onderwijs aantal 0 0 0 Deelnemende scholen primair onderwijs aantal 0 0 0 Deelnemende klassen primair onderwijs aantal 0 0 0 Deelnemende leerlingen primair onderwijs aantal 0 0 0 Lessen / activiteiten voortgezet onderwijs aantal 5 90 100 Deelnemende scholen voortgezet onderwijs aantal 2 4 4 Deelnemende klassen voortgezet onderwijs aantal 5 10 30 Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs aantal 195 500 700 Overige: Culturele programmering op basis van verhuur Voorstellingen***** aantal 6 35 29 Bezoekers aantal 293 3.500 3.090 Commerciële activiteiten op basis van verhuur Activiteiten aantal 4 15 35 Bezoekers aantal 575 1.000 2.940 Website(s) en andere digitale media Bezoeken totaal Unieke bezoekers totaal (IP-adres) Gemiddelde duur van een bezoek Ontvangers digitale nieuwsbrieven Overige media toepassingen (bijvoorbeeld twitter, facebook, linked-in, Hyves enz.) Bereik overige media aantal 8.557 84.286 100.000 aantal 6334 57258 65.000 minuten 2,10 2,30 2,30 aantal 1.248 4.795 6.000 twitter 368 twitter 1050 twitter 1250 facebook facebook facebook 1847 3900 4500 aantal hyves 215 hyves 250 hyves 250 aantal youtube youtube 65 abonnees youtube 250 abonnees Cadance festival Festival dagen Podia / locaties Voorstellingen Totaal bezoekers waarvan betalende bezoekers waarvan niet-betalende bezoekers Gemiddeld: bezoekers per voorstelling aantal 0 17 17 aantal 0 4 2 aantal 0,00 46,00 40,00 aantal 0 7.025 6.200 aantal 0 5620 5000 aantal 0 1405 1200 aantal #DEEL/0! 153 155 19