Aan de raadsleden Dongen,18 januari 2017 Uw kenmerk : Zaaknummer : Raadsinformatiebrief 06 Bijlage(n) : Schematische weergave nieuw proces Contactpersoon/tel.nr. : Iris van Kollenburg / 14 0162 Betreft : Nieuw proces begeleiding statushouders Geachte heer, mevrouw, Op 10 januari hebben wij besloten een nieuw proces in te richten voor de begeleiding van statushouders die in Dongen komen wonen. De reden hiervoor is, dat wij de statushouders die aan ons gekoppeld zijn, de mogelijkheid willen geven om zo snel als mogelijk te starten met het creëren van een solide basis voor hun leven in Dongen. Aanleiding De gemeente Dongen werd in 2016 geacht om 65 statushouders te plaatsen, volgens de landelijke taakstelling. Deze taakstelling is hoger dan in 2015 en fors hoger dan de jaren daarvoor. In 2017 verwachten we 40 statushouders te moeten plaatsen. Deze taakstelling is lager dan in 2016 maar nog steeds veel hoger dan de jaren daarvoor. Tot nu toe hebben we de plaatsing van statushouders in hun nieuwe woning en alle regelzaken hieromheen in eigen hand gehouden. Daar hebben we ook maatschappelijke begeleiding aan gekoppeld. We maakten daarnaast beperkt gebruik van de kennis en expertise van Stichting Nieuwkomers en Vluchtelingen (SNV). Knelpunten en mogelijkheden In ons uitkeringenbestand hebben wij nu ongeveer 80 statushouders zitten die behoefte hebben aan diverse trajecten en ondersteuning. Dit is ongeveer een derde van het totale uitkeringenbestand. Een groep die groeit en waar de begeleiding op ontbreekt om uitstroom te realiseren. Het is een keuze om hier actief op in te zetten. Wanneer we niet actief inzetten op maatschappelijke begeleiding heeft dit tot gevolg dat statushouders niet voldoende op de hoogte zijn van wetten en regels in Nederland, waardoor problemen kunnen ontstaan op financieel, juridisch en sociaal vlak. Ook extra inzetten vanuit Dongen Werkt is een keuze. Maar wanneer niets wordt gedaan met uitkeringsgerechtigden en met name deze doelgroep, zijn de effecten op de lange termijn groot. Hoe langer men in een uitkeringssituatie verkeert en niet wordt gestimuleerd richting de arbeidsmarkt en zelfstandigheid, hoe moeilijker het is om ze weer aan de gang te krijgen. Wij zijn daarom van mening dat de hogere aantallen te huisvesten statushouders en het feit dat de problematiek steeds complexer wordt, vraagt om een nieuwe aanpak. Het feit dat het rijk voor 2016 en 2017 extra budget beschikbaar heeft gesteld voor onder andere integratie en participatie, geeft ons de mogelijkheid het proces opnieuw vorm te geven. Het uitgangspunt van het aanbod dat wij aan statushouders doen, is dat zij worden geholpen aan een zo
goed mogelijk start, waarna zij vergelijkbare kansen hebben als reguliere uitkeringsgerechtigden. Wij verwachten van de statushouder dat zij zoveel mogelijk zelf, met mogelijk hulp en ondersteuning van vrijwilligers, hun nieuwe leven vorm geven en willen hen de handvatten bieden om dit te realiseren. Statushouders zijn geen aparte doelgroep, maar we willen statushouders die zich hebben gevestigd en in Dongen zullen vestigen de kans bieden om in een zelfde uitgangspositie op de arbeidsmarkt te komen als andere Dongenaren. Net als voor reguliere uitkeringsgerechtigden weegt schadelastbeperking voor ons zwaar. Daarom zetten we de beschikbare middelen zoveel mogelijk in om de kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Dit doen we door middel van: - Maatschappelijke begeleiding; - Regie-voering vanuit de gemeente. Hieronder verstaan we individuele gesprekken met een medewerker van Dongen Werkt! en eventueel groepsbijeenkomsten; - Diverse trajecten (met professionals en vrijwilligers) waarin wordt ingezet op (arbeids)participatie en integratie; - Specifieke trajecten gericht op 'taal op de werkvloer'. We hebben op basis van deze visie gekozen om het proces van de begeleiding van statushouders in te delen in vier fases, namelijk: vestiging, oriëntatie, integratie en participatie en toeleiding naar (arbeids)participatie. Een schematische uitwerking hiervan vindt u in bijlage 1. Inhoudelijk omvatten deze fases de volgende zaken: 1 Vestiging De periode vestiging omvat zo'n vijf weken. In deze vijf weken, wordt de inhuizing geregeld. Dit betekent dat statushouders een huis toegewezen krijgen, dat het basaal wordt ingericht, dat wordt geregeld dat hun uitkering van start gaat, dat aanvragen bijzondere bijstand worden geregeld, maar ook dat contacten worden gelegd met bijvoorbeeld huisartsen, scholen en de belastingdienst. Deze taken worden uitgevoerd door inhuizers die worden gedetacheerd door de gemeente. Deze taken willen we als gemeente zelf in de hand houden. Zo zorgen we dat we snel kunnen schakelen en houden we de lijntjes kort. We willen zorgen dat de inhuizers zich kunnen concentreren op hun hoofdtaken en dat zij niet worden ingeschakeld voor onderwerpen die eigenlijk onderdeel uit moeten maken van een intensief begeleidingstraject. 2 Oriëntatie Nadat de statushouder of statushouders gehuisvest zijn, komt de periode van oriëntatie. In ongeveer twee maanden wordt een eerste introductie gegeven van Dongen en Nederland en wordt gekeken waar de ontwikkelkansen van de statushouder liggen. Tijdens de oriëntatieperiode vindt het Participatieverklaringstraject plaats. In dit traject worden door middel van een zestal workshops diverse kernwaarden van de Nederlandse samenleving doorgesproken, namelijk vrijheid, gelijkheid, solidariteit en participatie en wordt (met diverse Dongense partners) de dialoog aangegaan. Op individueel vlak gaat SNV in kaart brengen hoe het zit met de zelfredzaamheid en leerbaarheid van de statushouder en wordt een integraal plan opgesteld. Op basis van dit integraal plan wordt bekeken wat voor de statushouder de kortst mogelijke route naar (arbeids)participatie is. 3 Integratie en participatie Op basis van het integrale plan start het maatschappelijke begeleidingstraject. Dit duurt ongeveer zes tot negen maanden. Zowel met professionele begeleiding als met de inzet van vrijwilligers wordt in dit traject verdiepende uitleg gegeven over regelingen en verantwoordelijkheden in Nederland. Daarnaast wordt ingezet op het creëren van een sociaal netwerk, zodat na afloop van het traject de statushouder zelf een oplossing kan vinden voor diverse knelpunten. In deze periode start ook het inburgeringstraject. In het inburgeringstraject wordt voornamelijk ingezet op het onder de knie krijgen van de Nederlandse taal. De statushouder is zelf verantwoordelijk voor de inburgering. Het inburgeringstraject ligt buiten de gemeentelijke verantwoordelijkheid en wordt uitgevoerd door diverse partijen, die allen het keurmerk 'Blik op Werk' dienen te hebben. De gemeente wil wel het belang van een goede inburgering onderstrepen en wil stimuleren dat de statushouder het meest passende traject kiest.
4 Toeleiding naar (arbeids)participatie Dongen Werkt! wil zo snel als mogelijk met de toeleiding naar werk starten. Omdat dit de inburgering en integratie van de statushouders positief beïnvloedt, maar ook om de statushouder zo snel mogelijk uitkeringsonafhankelijk te maken. In uitzonderingsgevallen kan onmiddellijk na afronding van het integraal plan doorgepakt worden met werkgeversdienstverlening om een statushouder op een werkplek te plaatsen, maar in de meeste gevallen zal dit tijdens of na het maatschappelijke begeleidingstraject gebeuren. Toeleiding naar (arbeids)participatie is maatwerk. Wij hebben ervoor gekozen om de regievoering van Dongen Werkt te intensiveren, zodat zo snel als mogelijk kan worden ingespeeld op de mogelijkheden van de statushouder en werkgeversdienstverlening. Daarnaast kan het inburgeringstraject beter worden gemonitord. Het voeren van regie op de doelgroep is een van de aanbevelingen vanuit de WRR (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid) in de publicatie Geen tijd te verliezen 1. Ons einddoel is werk, maar wanneer dit (nog) niet tot de mogelijkheden behoort, zetten wij in op andere manieren om te participeren in de samenleving. Gedurende de periode 'toeleiding naar (arbeids)participatie' hebben Dongen Werkt! en de Leerloods de spilrol, dit betekent echter niet dat de uitvoering alleen maar bij hen ligt. Gekeken wordt, welke trajecten het beste passen bij de statushouder. Dit kunnen trajecten zijn in het kader van de Leerloods, maar ook trajecten bij welzijnswerk, bibliotheek Theek5 of de Diamant-groep. De behoefte van de klant is hierin leidend. Met incidentele en kortdurende vragen kunnen (ex)statushouders terecht bij het informatiepunt van SNV. Dit informatiepunt houdt wekelijks spreekuur. Taal Naast het inburgeringstraject zijn in Dongen andere mogelijkheden voor statushouders om aan hun taal te werken. Zo subsidiëren wij als gemeente Taal Centraal, waar via maatjestrajecten vrijwilligers bij kwetsbare Dongenaren (waaronder statushouders) inzetten op de verbetering van hun taalvaardigheden. De ervaring leert dat het inburgeringstraject niet altijd voldoende handvatten biedt voor een statushouder om zich te kunnen redden op de werkvloer. Daarom willen wij het beschikbaar gekomen budget deels inzetten op projecten die specifiek gericht zijn op taal op de werkvloer. Mogelijk kunnen deze trajecten binnen de Leerloods worden opgezet. Financiën Vanuit het rijk zijn voor 2016 en 2017 diverse geldstromen beschikbaar gesteld voor integratie en participatie van de doelgroep statushouders. Het bedrag voor maatschappelijke begeleiding is opgehoogd (van 1000 naar 2370) en vanuit de decentralisatie-uitkering ontvangen we per statushouder een bedrag van 2848 partieel effect en 1581 voor participatie en integratie. Omdat deze budgetten pas bij de septembercirculaire 2016 voldoende waren uitgewerkt, was het niet mogelijk om deze budgetten in 2016 volledig te benutten. Daarom is gekozen om dit budget in 2017 te gebruiken om een inhaalslag te maken met het in beeld krijgen en activeren van uitkeringsgerechtigden met een statushouder-achtergrond. Het budget voor 2017 wordt gebruikt om het proces begeleiding statushouders opnieuw vorm te geven en om maatwerktrajecten in te zetten. Het uitgangspunt van de gemeente Dongen is dat buiten de budgetten die wij van het rijk ontvangen voor uitkeringsgerechtigden en statushouders, in principe geen extra budgetten zullen worden vrijgemaakt. Vervolg Het nieuwe proces maatschappelijke begeleiding, integratie en participatie, wordt zo spoedig als mogelijk in gang gezet. Met SNV zijn reeds gesprekken gevoerd om de trajecten goed aan te laten sluiten op de Dongense werkwijze. Zowel de inzet van SNV op het gebied van maatschappelijke begeleiding als de formatie van Dongen Werkt en trajecten gericht op arbeidsparticipatie, worden 1 Engbersen (WRR), Godfried, Jaco Dagevos (SCP), Roel Jennissen (WODC), Linda Bakker (SCP/EUR) en Arjen Leerkes (WODC) m.m.v. Jeanine Klaver en Arend Odé (Regioplan) (2015) Geen tijd verliezen: van opvang naar integratie van asielmigranten, WRR-Policy Brief 4, Den Haag: WRR, december 2015
gedurende het jaar gemonitord. Hierin wordt gekeken naar effecten en resultaten, maar ook wordt structureel gekeken naar de noodzaak op basis van een analyse van het uitkeringenbestand. Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet, Burgemeester en wethouders van Dongen, De secretaris, De burgemeester, Mr. H.L.M. van Noort Drs. M.C. Starmans-Gelijns
Bijlage 1 Schema Begeleiding Statushouders
i De brieven van de gemeente Dongen worden in principe niet meer of digitaal ondertekend. In uw reactie op dit schrijven s.v.p. altijd het zaaknummer vermelden.