Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2006 Herstel economie zet fors door Aantal banen neemt toe Werkloosheidsdaling Breda minder groot Daling jeugdwerkloosheid stagneert Aantal bijstandsgerechtigden daalt minder sterk Aandeel draaideurcliënten stijgt licht 1 Inleiding In deze kwartaalrapportage worden de Bredase arbeidsmarktontwikkelingen beknopt in beeld gebracht. De ontwikkelingen zijn zoveel mogelijk gebaseerd op gegevens tot en met maart 2006 1. Op de eerste plaats wordt een algemeen stemmingsbeeld gegeven van de Nederlandse arbeidsmarktsituatie. Vervolgens wordt een beeld van de Bredase werkloosheidsontwikkeling geschetst, waarbij deze wordt afgezet tegen de ontwikkelingen van de Bredase bijstand. De rapportage wordt afgesloten met specifieke ontwikkelingen van de Bredase bijstand (Wwb) tot 65 jaar en de relevante uitstroom uit het bestand. 2 Globaal beeld arbeidsmarkt 2006 Fors herstel economische groei in 2006 Volgens het Centraal Plan Bureau groeit dit jaar in Nederland de aantrekkende economie tot 2,75% tegenover een groei in 20 van slechts 0,9%. De opgaande conctuur wordt vooral gedragen door de uitvoer en de investeringen. Daarnaast zal in 2006 een groeiherstel van de particuliere consumptie optreden. Voor 2007 wordt een verdere economische groei verwacht van 3%. Belangrijke reden is de hoge groei van de wereldhandel. Het verdere groeiherstel blijft met aanzienlijke onzekerheden omgeven. Belangrijke internationale factoren zijn de onzekere ontwikkelingen met betrekking tot de olieprijs en de dollarkoers. Ook de onzekerheid van de ontwikkeling van de particuliere consumptie is van invloed op het economisch groeiherstel. 1 In deze rapportage wordt altijd 1 april of einde 1 e kwartaal 2006 als verslagdatum gehanteerd. De meest recente gegevens zijn in deze rapportage verwerkt. Wel kan het voorkomen dat in de toelichting 1 april is genoemd terwijl de gebruikte gegevens betrekking hebben op de periode t/m februari 2006. Werkgelegenheid neemt toe Volgens het CPB zal de werkgelegenheid in Nederland, na een krimp in de afgelopen vier jaar, dit jaar verder aantrekken. Omdat de werkzame beroepsbevolking dit jaar aanzienlijk sneller stijgt dan het arbeidsaanbod, neemt het werkloosheidspercentage met een half procent af tot zes procent van de beroepsbevolking. De omvang van werkloosheid zal dit jaar met bijna 8% afnemen tot 445 duizend personen. De toename van het aantal vacatures en het uitzendvolume zijn de eerste signalen van een herstellende arbeidsmarkt. Inmiddels daalt ook het aantal werklozen. In 2007 versnelt de Nederlandse economische groei. De werkgelegenheid zal verder gaan toenemen en de groei van de beroepsbevolking ruimschoots overtreffen. De toenemende krapte op de arbeidsmarkt lokt extra arbeidsaanbod uit, omdat de kans op het vinden van een baan groter wordt. Arbeidsmarkt geeft duidelijke tekenen van herstel Zowel het CBS als het CPB constateren op een groot aantal onderdelen het eerder genoemde herstel van de arbeidsmarkt: De seizoensgecorrigeerde werkloosheid daalt in het eerste kwartaal van 2006 verder. Het aantal werklozen neemt met 4% af ten opzichte van ember 20. Voor het 7 e kwartaal op rij is de dynamiek op de arbeidsmarkt groter dan een jaar eerder. Dit blijkt uit de toename van het aantal ontstane vacatures (+20%) en vervulde vacatures(+19%). De Nederlandse economie is in het 1e kwartaal van 2006 met 2,9% gegroeid. Dit is de hoogste kwartaalgroei in ruim 5 jaar. Het aantal banen stijgt in het 1 e kwartaal van 2006 met 1,2% ten opzichte van een jaar geleden. Het producentenvertrouwen is in maart 2006 gestegen tot een waarde van 5,9. Dat is de hoogste stand in meer dan 5 jaar. Afdeling Onderzoek en Informatie in opdracht van vakdirectie Sociale Zaken 1 mei 2006
In maart 2006 steeg wederom het consumentenvertrouwen. Vanaf september 20 stijgt het vertrouwen gestaag tot -10. Een jaar geleden stond de indicator nog op - 26. Het volume van de uitvoer is het 1 e kwartaal dit jaar 7,1% hoger dan een jaar eerder. De export stijgt meer dan het gemiddelde van 20 (5,9%). In 20 waren ongeveer 30 duizend uitzendkrachten meer aan het werk dan in 20. Ondernemers vervullen de extra vraag naar arbeidskrachten in eerste instantie met ingehuurd personeel. Dit is een gebruikelijke situatie in een aantrekkende economie. Het aantal ontslagaanvragen bij het Centrum voor Werk en Inkomen en de kantonrechter is in 20 met 12% afgenomen in vergelijking met 20. 8500 7000 5500 4000 3 Werkloosheid en bijstand Werkloosheid en bijstand Breda dalen licht Het aantal werklozen bedraagt in het 1 e kwartaal 2006 8.648 personen. De werkloosheid neemt daarmee in het eerste kwartaal met 0,8% af ten opzichte van ember 20. Vorig jaar nam de werkloosheid in Breda met 3% af. De Bredase werkloosheid ligt inmiddels 415 personen lager dan een jaar geleden. Ontwikkeling werkloosheid en bijstand gemeente Breda 1999-2006 2500 00 w erkloosheid Bron:CWI, SAW Breda biistandsgerechtigden mrt * Bijstand tot en met februari 2006 Het aantal bijstandsgerechtigden tot 65 jaar daalt in het 1 e kwartaal van 2006 eveneens licht. Het bijstandsvolume ligt eind 1 e kwartaal 0,3% onder het niveau van ember 20. De dalende tendens, die eind maart 20 is ingezet, zwakt in het 1e kwartaal dit jaar wel (iets) af. In het voorgaande kwartaal geleden daalde het aantal bijstandsgerechtigden met bijna 2%. Bijstand naar doelgroepcategorie De bijstandsomvang van jongeren tot 23 jaar daalt nauwelijks. De bijstand onder vrouwen en allochtonen daalt in het 1 e kwartaal van 2006, in afgezwakte vorm, verder: Vanaf het 2 e kwartaal 20 tot en met eind 20 daalt het aantal bijstandsgerechtigde jongeren tot 23 jaar fors. In het 1 e kwartaal van dit jaar komt deze ontwikkeling bijna tot stilstand (een afname van 4 jongeren). Ook de Bredase jeugdwerkloosheid daalt in het 1 e kwartaal van 2006 niet verder. Bij het aantal vrouwelijke bijstandsgerechtigden is vanaf het 3 e kwartaal 20 een behoorlijke afname zichtbaar. Deze ontwikkeling zet, in afgezwakte vorm, ook door in het 1 e kwartaal van 2006 met 0,6%. Het aantal werkloze vrouwen daalt in het 1 e kwartaal van 2006 eveneens met 0,6%. De daling van de werkloosheid onder vrouwen bedraagt in het eerste kwartaal slechts een kwart van de daling in het 4e kwartaal 20. Het aantal allochtone bijstandsgerechtigden schommelde in de periode ember 20- i 20 tussen de 745 en 780 personen. Na een sterke afname in het 2 e en 3 e kwartaal van 20 daalt het aantal allochtone bijstandsgerechtigden tot eind 1 e kwartaal van 2006 met 0,9% (tot 692 personen). Over geheel 20 daalde het aantal nog met bijna 8%. De werkloosheid onder allochtonen steeg in 20 licht. Voor alle onderscheiden doelgroepcategorieën ligt in het 1 e kwartaal van 2006 de instroom (licht) lager dan de uitstroom. Afdeling Onderzoek en Informatie in opdracht van vakdirectie Sociale Zaken 2 mei 2006
Werkloosheid naar doelgroepcategorie In 20 en 20 nam de werkloosheid onder ouderen meer dan gemiddeld toe. Deze trend zet ook door in het eerste kwartaal van 2006: bij een dalend aantal Bredase werklozen stijgt tot eind 1e kwartaal 2006 de werkloosheid bij zowel 40-plussers als 50-plussers met 2%. 5000 4000 Ontwikkeling werkloosheid en bijstand onder vrouwen gemeente Breda 20-2006 De Bredase jeugdwerkloosheid (tot 23 jaar) is in 20 fors gedaald en bedroeg eind ember 20 473 jongeren. Eind maart 2006 stagneert deze daling en blijft de omvang van de jeugdwerkloosheid op het niveau van ember 20 liggen. Ontwikkeling werkloosheid en bijstand onder jongeren tot 23 jaar gemeente Breda 20-2006 3000 2000 w erkloosheid vrouw en w w b vrouw en mrt 800 700 600 500 400 300 200 100 Bron:CWI, SAW Breda w erkloosheid < 23 jaar bijstand < 23 jaar mrt * bijstand tot en met februari 2006 Bron:CWI, SAW Breda *Bijstand tot en met februari 2006 In de tweede helft van 20 daalde de werkloosheid onder allochtonen nog met 6%. Vanaf begin 20 tot september 20 stijgt het aantal werkloze allochtonen geleidelijk. Vanaf het vierde kwartaal 20 zijn geen werkloosheidsgegevens meer beschikbaar 2. Ontwikkeling werkloosheid en bijstand onder allochtonen gemeente Breda 20-2006 3000 2500 2000 De werkloosheid onder vrouwen is in het 1 e kwartaal van 2006 met 0,6% gedaald tot 4470 personen. In het laatste kwartaal 20 daalde de werkloosheid onder vrouwen nog met 2,5 procent. In het 1 e kwartaal 20 groeide het aantal werkloze vrouwen nog met ruim 2 procent. Het aandeel van ouderen, langdurig werklozen en laagopgeleiden in de werkloosheid onder vrouwen blijft aanzienlijk. 1500 1000 500 w erkloosheid allochtonen bijstand allochtonen Bron:CWI, SAW Breda *Bijstand tot en met februari 2006 mrt 2 Het CWI heeft in de loop van 20 een nieuw automatiseringssysteem ingevoerd. Hierin is het item bevolkingsgroep geen verplicht veld meer. Het CWI presenteert daarom geen statistische informatie meer m.b.t. allochtonen uit dit nieuw systeem. De gegevens tot september zijn nog afkomstig van het in de loop van 20 vervangen PGI-systeem. Afdeling Onderzoek en Informatie in opdracht van vakdirectie Sociale Zaken 3 mei 2006
Meer langdurig werklozen Door de ongunstige economische situatie in de periode 20-20 bleef een groot deel van de nieuwe instroom in deze periode werkloos. De werkloosheidsduur nam toe en een groot gedeelte van deze ingestroomde werklozen kwam op een grote(re) afstand van de arbeidsmarkt te staan. Momenteel daalt het aantal werklozen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt. Het aandeel werklozen met een grote tot zeer grote afstand tot de arbeidsmarkt (fase 3 en 4) bedraagt eind 1 e kwartaal 61% en is ten opzichte van ember 20 nauwelijks gedaald. Het aantal langdurig werklozen is ten opzichte van ember 20 met 5% gestegen. 4 Bijstand in Breda Daling aantal bijstandsgerechtigden minder groot. Met de komst van de nieuwe wet werk en bijstand zijn gemeenten zelf financieel verantwoordelijk geworden voor de bijstand. Daardoor kijken gemeenten strenger naar de instroom in - en de ontwikkeling van de bijstand. Ontwikkeling bijstandsvolume gemeente Breda 4.500 Daling bij middelbare en hogere beroepsgroepen 4.000 Op het einde van het 1 e kwartaal 2006 daalt de werkloosheid bij met name de middelbare en hogere beroepsgroepen. Vooral bij de middelbare beroepen gedrag/maatschappij en middelbare technische beroepen neemt de werkloosheid behoorlijk af. 3.500 - mrt Werkloosheid beroepsgroep gemeente Breda (top 15) % t.o.v. Beroepsgroep - 06 Middelbare beroepen gedrag/maatschappij 115 1-9% Middelbare technische beroepen 477 443-7% Hogere pedagogische beroepen 136 129-5% Hogere adm./comm./econ. beroepen 345 333-4% Lagere agrarische beroepen 123 119-3% Middelbare adm./comm. beroepen 829 824-1% Lagere technische beroepen 549 544-1% Elementaire beroepen 2299 2287-0,5 % Lagere adm./comm. beroepen 785 784-0 % Lagere transportberoepen 722 726 +1% Lagere verzorgende beroepen 481 5 +5% Middelbare verzorgende beroepen 249 261 +5% hogere beroepen gedrag/maatschappij 124 135 +7% Lagere beveiligingsberoepen 91 1 +13% Bron: CWI Korte impressie verwachtingen 2006 Daling werkloosheid Stijging werkgelegenheid Verdere groei aantal vacatures Afnemende jeugdwerkloosheid Toename aandeel langdurige werkloosheid Verdere groei aantal oudere werklozen Toename moeilijk vervulbare vraag. Bron: SAW *Bijstand tot en met februari 2006 Eind 1 e kwartaal 2006 ontvingen 4.8 personen (onder de 65 jaar) een bijstandsuitkering. Het aantal bijstandsgerechtigden is ten opzichte van het vorig kwartaal met 0,3% verder gedaald. De daling in het 1 e kwartaal is minder groot dan in de drie voorgaande kwartalen (gemiddelde daling van -1,8%). Inmiddels ligt het Bredase bijstandsvolume ruim 6% onder het topniveau van i 20 en 5,5% lager dan eind 1 e kwartaal 20. In het 1 e kwartaal van dit jaar ligt de instroom hoger dan in voorgaande kwartalen. Toch ligt de uitstroom uit de bijstand altijd nog hoger dan de instroom en daalt het aantal bijstandsgerechtigden. In het 1 e kwartaal van 20 lag de instroom in de bijstand hoger dan in de overige kwartalen van 20. Op basis van dit beeld en de gunstiger wordende arbeidsmarktsituatie mag voor 2006 een lagere instroom worden verwacht. De informatie uit de benchmark bestandsontwikkeling grote gemeenten geven voor Breda eveneens een positief beeld: Breda klimt, in vergelijking met de bij de benchmark Afdeling Onderzoek en Informatie in opdracht van vakdirectie Sociale Zaken 4 mei 2006
aangesloten steden, van een tiende naar een derde positie. Breda scoort daarmee voor het eerst sinds maart 20 beter dan het gemiddelde van de benchmark-gemeenten. Opvallend blijft de relatief grote toename van het bijstandsvolume in Tilburg. Ontwikkeling bijstandsvolume ember 20- maart 2006 benchmark grote gemeenten*) Ontwikkeling bijstand <65 jaar 20-2006 gemeente Breda en Nederland (index 20=100) 110 1 100-4,0% Nijmegen -2,5% -1,4% -1,2% Enschede Breda Amsterdam 95 wijziging definitie CBS mrt -0,9% -0,9% Groningen Eindhoven index bijstand Nederland index bijstand Breda -0,9% -0,4% -0,4% gemiddelde Den Bosch Maastricht Bronnen: CBS; SAW Breda *voorlopige gegevens t/m februari 2006 Utrecht 0,0% Arnhem 0,4% Dordrecht 0,6% Tilburg 2,6% -6,0% -4,0% -2,0% 0,0% 2,0% *) benchmark is tot en met maart 2006, inclusief personen ouder dan 65 jaar en inclusief blokkeringen Bron: bestandsontwikkeling grote gemeenten Lichte afname jongeren en allochtonen Vanaf maart 20 daalt het aantal bijstandgerechtigde jongeren in Breda sneller dan landelijk. Ondanks een geringe daling in het eerste kwartaal van 2006 valt ook begin 2006 de ontwikkeling van het aantal jongeren in Breda gunstiger uit dan landelijk. Ontwikkeling bijstand jongeren 20-2006 gemeente Breda en Nederland (index 20=100) Ook in vergelijking met gemeenten van 100.000 tot 250.000 inwoners scoort Breda beter voor zowel heel 20 (2,9% meer afname dan het gemiddelde van deze steden) als het 1 e kwartaal 2006 (1% meer afname). Deze CBS-gegevens zijn exclusief administratieve vertragingen. Bredase bijstand blijft sneller dalen dan landelijk Vanaf het 2 e kwartaal van 20 daalt het aantal bijstandsgerechtigden in Breda sneller dan in Nederland. Dit geldt ook voor het 1e kwartaal van 2006. De ontwikkeling van de Bredase bijstandsgerechtigden valt ook begin 2006 gunstiger uit dan landelijk. NB: Vanaf 20 hanteert het CBS een andere definitie met betrekking tot de bijstand, waardoor een kleine trendbreuk optreedt ten opzichte van voorgaande jaren 3. 3 Tot en met eind 20 wordt de bijstand gemeten inclusief het aantal administratieve vertragingen; vanaf 1 januari 20 wordt de bijstand gemeten exclusief het aantal administratieve vertragingen. 140 125 110 95 80 65 wijziging definitie CBS index bijstand <25 jaar Nederland (CBS) index bijstand <25 jaar Breda (CBS) index bijstand <23 jaar Breda (SAW) Bronnen: CBS; SAW Breda *voorlopige gegevens t/m februari 2006 Het aandeel jongen tot 25 jaar bedraagt eind eerste kwartaal 2006 8,0% voor Breda en 8,4% voor Nederland. mrt Afdeling Onderzoek en Informatie in opdracht van vakdirectie Sociale Zaken 5 mei 2006
Op 1 april 2006 is het aantal Bredase allochtone bijstandsgerechtigden met 0,9% gedaald ten opzichte van ember 20 en ligt daarmee op het laagste niveau sinds ember 20 Het aandeel allochtonen op het totale bestand tot 65 jaar blijft op 17% staan. Een vergelijking met de Nederlandse ontwikkeling is niet mogelijk door het ontbreken van landelijke gegevens. Ontwikkeling bijstand vrouwen 20-2006 gemeente Breda en Nederland (index 20=100) 1 100 95 800 Bijstand allochtonen 20-2006 gemeente Breda 90 wijziging definitie CBS mrt 780 760 index bijstand vrouw en Nederland index bijstand vrouw en Breda 740 Bronnen: CBS; SAW Breda 720 700 *voorlopige gegevens t/m februari 2006 680 660 640 620 mrt Instroom hoger dan in voorgaande kwartalen In het 1 e kwartaal van 2006 ligt de verhouding tussen de instroom en uitstroom van de bijstand, met een waarde van 1 4, minder gunstig dan in de voorgaande drie kwartalen (gemiddeld 121). Met name de instroom valt in het eerste kwartaal hoger uit dan de voorgaande Bron: SAW Breda periode. Het eerste kwartaal van 20 gaf toen *bijstandsgegevens t/m februari 2006 eveneens een minder gunstig beeld. Aantal vrouwen in de bijstand daalt sneller dan landelijk Net als bij de werkloosheid onder vrouwen neemt eind 1 e kwartaal 2006 het aantal vrouwen met een bijstandsuitkering af. Vanaf het 2 e kwartaal 20 daalt het Bredase bijstandvolume sneller dan de landelijk omvang. De ontwikkeling blijft ook in het 1 e kwartaal van 2006 zichtbaar. De afname van het Bredase bijstandsvolume onder vrouwen volgde in de eerste helft van 20 nog de landelijke ontwikkeling. Het aandeelpercentage vrouwen in Breda bedraagt eind 1 e kwartaal 55%. Nederland kent een aandeel van bijna 57%. 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Aandeel doelgroepen in de bijstand en in de uitstroom gemeente Breda 20-2006 allochtoon < 23 vrouw 20 bestand 20 uitstroom 20 bestand 20 uitstroom 2006 bestand 2006 uitstroom Bron: SAW Breda 4 Bij een waarde die lager ligt dan 100 is de instroom groter dan de uitstroom uit de bijstand. Bij een waarde boven de 100 ligt de uitstroom hoger dan de instroom. Afdeling Onderzoek en Informatie in opdracht van vakdirectie Sociale Zaken 6 mei 2006
In voorgaand figuur is het aandeel in de bijstand van de onderscheiden doelgroepen per 1 april 2006 afgezet tegen het aandeel op de uitstroom over het eerste kwartaal 2006. Aandeel uitstroom jongeren Breda lager dan in 20 Alhoewel het aandeel van jongeren tot 23 jaar (die uit de bijstand zijn gestroomd) eind 1 e kwartaal ruim boven het aandeel van deze doelgroep in de bijstand uitkomt, ligt dit kwartaal het aandeelpercentage van de uitstroom zes procent-punten lager dan in 20. Het huidige uitstroompercentage van jongeren op de totale uitstroom is momenteel lager (14%) dan het uitstroompercentage van 20 (20%). Toch blijft de dynamiek binnen het jongerenbestand groot door de relatief veel hogere in- en uitstroom in vergelijking met de andere onderscheiden doelgroepen. Eind 1 e kwartaal 2006 ligt het aandeel uitgestroomde allochtone bijstandsgerechtigden ruim 1% lager dan het aandeel allochtonen in het bestand. In 20 lag het Bredase aandeel allochtonen in de uitstroom hoger dan het aandeel in het bestand. Bij vrouwen ligt in het 1 e kwartaal van dit jaar het specifieke aandeel in de uitstroom hoger dan in 20. Het uitstroompercentage stijgt van 42% in 20 naar 45% eind 1e kwartaal 2006. Eind 1e kwartaal komt zij 10% lager uit dan het aandeel in het bestand. 40% 30% 20% 10% 0% Aantal draaideurcliënten licht toegenomen Het aandeel draaideurcliënten (personen die binnen 6 maanden opnieuw instromen in de bijstand) neemt in het 1 e kwartaal van 2006 toe tot 21%. In de voorgaande twee kwartalen lag het percentage op 17%. In het eerste kwartaal 20 was het aantal draaideurcliënten in de instroom behoorlijk toegenomen. Aandeel draaideurcliënten in de instroom naar de bijstand gemeente Breda 20-2006 - sep- - - sep- - - sep- - Bron: SAW Breda *bijstandsgegevens t/m februari 2006 Opmerkelijk in het 1 e kwartaal dit jaar is het gestegen percentage jeugdige draaideurcliënten. Met een aandeel van 22% ligt deze 11% hoger dan in 20. Afdeling Onderzoek en Informatie in opdracht van vakdirectie Sociale Zaken 7 mei 2006