Onderzoeksvraag 5 Hoe groeien ondernemingen?

Onderzoeksvraag 5 Hoe groeien ondernemingen? 1 Intro 1 Omschrijf de groei van de kaasmakerij. Je kunt daarbij heel creatief te werk gaan. Eigen antwoord leerlingen Tip: ga eens kijken op www.capzles.com of www.prezi.com. 2 Probleemstelling Wat houdt de Ansoff product/marktmatri in? Wat is de samenhang tussen de productlevenscyclus en de groei van een bedrijf? Hoe kunnen ondernemingen groeien door samen te werken? 3 Leerplandoelstellingen De leerlingen kunnen groeistrategieën van ondernemingen beschrijven (SET 10); voor een gegeven of zelfgekozen onderwerp onderzoeksvragen formuleren (SET 17); op basis van geselecteerde bronnen voor een gegeven of zelfgekozen onderzoeksvraag, op een systematische wijze informatie verzamelen, onder meer via elektronische weg (SET 16); mede met behulp van ICT informatie selecteren, ordenen en op verschillende manieren bewerken: verbaal, grafisch, in tabelvorm en wiskundig/rekenkundig (SET 16); onderzoeksresultaten formuleren en interpreteren (SET 17); volgens een gegeven stramien over de resultaten van de eigen onderzoeksactiviteit mondeling of schriftelijk rapporteren (SET 18). 4 VOETen LEREN LEREN De leerlingen: (informatieverwerving) 3 kunnen uit gegeven informatiebronnen en kanalen kritisch kiezen en deze raadplegen met het oog op te bereiken doelen; (informatieverwerking) 4 kunnen zinvol inoefenen en herhalen; 5 kunnen gegeven informatie onder begeleiding kritisch analyseren en samenvatten; (regulering van het leerproces) Van In 1

8 kunnen onder begeleiding hun leerproces sturen, beoordelen op doelgerichtheid en zo nodig aanpassen. STAM De leerlingen: (communicatief vermogen) 1 brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in praktijk; (doorzettingsvermogen) 4 blijven, ondanks moeilijkheden, een doel nastreven; (empathie) 5 houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen; (kritisch denken) 13 kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken; (samenwerken) 19 dragen actief bij tot het realiseren van gemeenschappelijke doelen; (zelfredzaamheid) 24 maken gebruik van de gepaste kanalen om hun vragen, problemen, ideeën of meningen kenbaar te maken; (zorgvuldigheid) 25 stellen kwaliteitseisen aan hun eigen werk en aan dat van anderen; (zorgzaamheid) 26 gaan om met verscheidenheid; 27 dragen zorg voor de toekomst van zichzelf en de ander. 5 Opdrachten Opdracht 1 Wat houdt de Ansoff product/marktmatri in? Voor deze opdracht kan de klas ingedeeld worden in groepen. Elke groep moet een bepaald artikel lezen. Nadien kunnen de gevonden resultaten klassikaal overlopen worden. 1 Op de volgende pagina s vind je korte omschrijvingen van de groei van een aantal bedrijven. Welke groeistrategie hebben ze gebruikt? Plaats de naam van elk bedrijf binnen één van de kwadranten van de matri van Ansoff. Van In 2

Producten Bestaande producten Nieuwe producten Markten Bestaande markt Nieuwe markt Marktpenetratie Coditel Marktontwikkeling Le pain qoutidien Productontwikkeling Telenet Lays Duvel Bierfietsroutes Diversificatie Georges Veldeman M nu Bo Opdracht 2 Wat is de samenhang tussen de productlevenscyclus en de groei van een bedrijf? Voor deze opdracht werken de leerlingen het beste individueel. Nadien kunnen de gevonden resultaten klassikaal overlopen worden. 1 In welke fase van de productlevenscyclus bevinden zich deze producten? Motiveer je antwoord. Dit antwoord is afhankelijk van het tijdstip waarop deze opdracht wordt uitgevoerd. 2 Waarom is het zo belangrijk dat de ondernemer weet in welke fase van de levenscyclus een product zich bevindt? Op die manier kan de ondernemer voorkomen dat hij uit de markt valt door concurrentie of veroudering van het product. Hij kan zo tijdig beginnen aan het ontwikkelen van nieuwe producten. Opdracht 3 Hoe kunnen ondernemingen groeien door samen te werken? Deze opdracht moet worden uitgevoerd aan de hand van een stappenplan. Van In 3

Stappenplan volgens het OVUR model Oriënteren Oriënteren op de onderzoeksvraag en het formuleren van deelvragen De belangrijkste onderzoeksvraag is Hoe kunnen ondernemingen groeien door samen te werken?' Brainstorm eerst over mogelijke deelvragen die je kunnen helpen om het onderzoek verder aan te sturen. Daarna maak je een selectie van de deelvragen. Zorg er in ieder geval voor dat de deelvragen correct geformuleerd en nauwkeurig zijn. Je bepaalt ook je onderzoeksmethode. Noteer die hieronder. Voor je naar een volgende stap overgaat, leg je de deelvragen voor aan je leerkracht. Die kan dan eventueel nog bijsturen waar nodig. Voorbereiden Voorbereiden van het onderzoek Nadat je de onderzoeksvragen hebt vastgelegd, moet je bepalen hoe je het onderzoek effectief gaat aanpakken. Je beslist: welke bronnen je wilt onderzoeken, wanneer je wat wilt onderzoeken, welke taakverdeling je wilt toepassen. Noteer hier welke bronnen je wilt raadplegen. Eén ervan moet een papieren bron zijn. Wanneer je op zoek gaat naar informatie op het internet, moet je trefwoorden ingeven. Noteer een tiental trefwoorden die je kunnen helpen bij je zoektocht. Vul de planning en de taakverdeling aan in je logboek (de blog). Laat je informatiebronnen, planning en taakverdeling nog even door je leerkracht nakijken. Ga dan over naar de uitvoering van het onderzoek. Uitvoeren Reflectie Verwerken van de gezochte informatie Na het verzamelen van informatie verwerk je die in een verslag. Het is niet de bedoeling zomaar te kopiëren. Je leest alles nog eens grondig en interpreteert je gegevens. Zo kun je gericht een antwoord formuleren op de deelvragen. Als er nog begrippen onduidelijk zijn, zoek je ze op. Illustreer het verslag met foto s en waar mogelijk met tabellen en grafieken. Als je met je groepje een antwoord hebt geformuleerd op de deelvragen zorg je nog voor een algemene conclusie op de hoofdvraag. Reflecteren na het onderzoek Je beoordeelt zelf of je onderzoek en werkmethode beantwoorden aan de vooraf gestelde criteria. Daarvoor vind je evaluatiefiches op www.economiedirect.be. Op het einde van deze opdracht vul je een zelfevaluatie en een peerevaluatieformulier in. Van In 4

6 To the point De product/marktmatri van Ansoff is een model dat zeer nuttig is gebleken om de groeikansen voor een bedrijf te bepalen. De matri heeft twee dimensies: producten en markten. In die twee dimensies worden vier groeistrategieën gevormd. Marktpenetratie: verkoop van bestaande producten of diensten in de huidige markt. Typische systemen zijn volumekortingen of bonuskaarten. De strategie wordt vaak gebruikt om schaalvoordelen te bereiken door efficiënte productie, efficiëntere distributie, meer inkoopkracht enzovoort. Marktontwikkeling: verkoop van bestaande producten in nieuwe markten. Met die strategie proberen ondernemingen cliënten van concurrenten weg te lokken, bestaande producten te introduceren in buitenlandse markten of nieuwe merknamen te introduceren. Productontwikkeling: verkoop van nieuwe producten in de huidige markt. Met productontwikkeling probeert men om andere producten te verkopen op de huidige markt. Dat kunnen accessoires, uitbreidingen of totaal nieuwe producten zijn. Vaak gaat het om crossselling. Diversificatie: verkoop van nieuwe producten in nieuwe markten. Die strategie is risicovol. Enerzijds is het moeilijk om geloofwaardig over te komen wanneer een bedrijf nieuwe markten ingaat met nieuwe producten. Anderzijds kan men ook het risico verminderen omdat een bedrijf risico s kan spreiden door te opereren in meer dan één markt. Een nieuw product of nieuwe dienst doorloopt een reeks stadia startend bij introductie, overgaand naar groei, vervolgens naar volwassenheid en eindigend bij verval. Dat verloop is bekend onder de naam productlevenscyclus en speelt een rol bij de strategie die een ondernemer het best hanteert. 1 Introductiefase Een onderneming heeft succesvol een product ontwikkeld en zet dat op de markt. Er worden relatief weinig verkopen gerealiseerd en er is geen winst. In deze fase is er sprake van weinig concurrentie omdat het een nieuw product betreft. Een ondernemer kan de stap maken naar de groeifase door het product meer bekend te maken. Wanneer de consument het product leert kennen zullen er meer verkopen plaatsvinden en zal het product zichzelf automatisch verplaatsen naar de groeifase. Een promotiecampagne kan zeer effectief zijn in deze fase. 2 Groeifase Het product is succesvol geïntroduceerd en begint geld op te leveren. Het product is winstgevend en de verkopen nemen toe. De concurrentie gaat het product kopiëren en een eigen versie op de markt brengen. Daardoor neemt de concurrentie toe. De ondernemer moet benadrukken wat de voordelen zijn die het product biedt. Aan het eind van deze fase is ongeveer de gehele markt op de hoogte van het nieuwe product. De doelstelling in deze fase is het terugverdienen van de introductiekosten. Van In 5

3 Volwassenheidsfase Deze fase wordt gekenmerkt door het afnemen van de groei. De nadruk gaat vanaf nu liggen op kostenbeheersing waardoor de levenscyclus verlengd kan worden. Prijsverlagingen en promoties zijn belangrijke instrumenten. 4 Verzadigingsfase Er is een lichte daling van de vraag naar het product. De markt is verzadigd. Zwakke bedrijven stoten het product af en de sterke aanbieders blijven over. Ook hier ligt de nadruk op kostenbeheersing. Zolang een product winstgevend is kan de levenscyclus verlengd worden. Op het einde van deze fase zal de vraag naar het product zeer sterk afnemen. Er zijn andere en betere alternatieven beschikbaar. Een onderneming kan er nu voor kiezen om te stoppen met het product. Het kan interessant zijn om te groeien door te investeren in nieuwe producten en/of nieuwe markten. Dat proces kan worden versneld door een bedrijf over te nemen of een structurele samenwerking met een ander bedrijf aan te gaan (bijvoorbeeld in de vorm van een fusie of joint venture). Bij een fusie ontstaat er een nieuwe onderneming waarin de oorspronkelijke firma s opgaan. De joint venture dient te worden onderscheiden van de fusie in de zin dat daarin alle partners in het samenwerkingsverband geheel zelfstandig blijven. 7 Mindmap Van In 6

8 Oefeningen Oefening 1 Welke strategie past deze onderneming toe? Deze klas kan voor deze oefening ingedeeld worden in groepjes. Ieder groepje moet dan een bepaald fragment voor zijn/haar rekening nemen. Nadien kan er een klassikale bespreking volgen. Bekijk de nieuwsfragmenten op www.economiedirect.be. Welke groeistrategie werd er gebruikt? Plaats elk fragment binnen een van de kwadranten van de matri van Ansoff. Producten Markten Marktpenetratie Marktontwikkeling Boeren Studio 100 Productontwikkeling Kiwibes Tapijten Diversificatie ipad Boeren verkopen vaker producten zelf: http://www.deredactie.be/permalink/1.568484 De kiwibes als nieuw fruit: http://www.deredactie.be/permalink/1.590829 Studio 100 steekt oceaan over: http://www.deredactie.be/permalink/1.735740 Tapijten verwerken tot tapijten: http://www.deredactie.be/permalink/1.824210 Steve Jobs stelt ipad voor: http://www.deredactie.be/permalink/1.704048 Van In 7

Oefening 2 Welke kenmerken horen bij welke fase van de productlevenscyclus? Deze oefening kan het beste individueel uitgevoerd worden. De bespreking kan achteraf gebeuren aan de hand van een verbetersleutel. Zet een kruisje in de juiste kolom. TABEL 1 De productlevenscyclus Fase Introductie Groei Volwassenheid Verzadiging Hoge vrij stabiele verkopen Snel stijgende verkopen Weinig concurrentie Groeiend aantal concurrenten Hoge kosten per klant Hoge winst Verlies Productaankopen uitlokken Marktaandeel beschermen Marketinguitgaven beperken Oefening 3 Kun je groei realiseren? Deze oefening kan het beste individueel uitgevoerd worden. De bespreking kan achteraf gebeuren aan de hand van een verbetersleutel. 1 Op welke manier heeft AB InBev groei kunnen realiseren? Fusies en overnames. 2 Vergelijk de geschiedenis van AB InBev met de omzet en het volume. Wat kun je besluiten? AB InBev is doorheen de jaren heel sterk gegroeid. De omzet volgt dezelfde evolutie. Van In 8

3 Leg deze begrippen uit: Centraliseren Het samentrekken van beslissingsbevoegdheden in de top van de onderneming. Synergieën Een proces waarbij het samengaan van de delen meer oplevert dan de som ervan. 4 Op welke manier kan AB InBev schaalvoordelen realiseren door het centraliseren van de aankoop? Leg uit. De kosten dalen op het vlak van personeel, huur, energie, aankoopprijzen grondstoffen/ hulpstoffen. 9 Check up Kun je de opdrachten en oefeningen zelfstandig oplossen? Zo ja, vink dan het vakje ernaast aan. Zo neen, maak dan eerst de etra oefeningen via www.economiedirect.be. Noteer dan in de laatste kolom de nummers van de Etra s die je maakte. Doelstelling Opdracht Oefening Etra Wat houdt de Ansoff product/marktmatri in? 1 1 Wat is de samenhang tussen de productlevenscyclus en de groei van een bedrijf? Hoe kunnen ondernemingen groeien door samen te werken? 2 2 3 3 10 Direct! De krantenartikels in deze rubriek worden regelmatig geactualiseerd zodat het niet mogelijk is om een modeloplossing op te nemen. 1 Welke groeistrategie(en) heeft de onderneming toegepast? 2 In welke fase van de levenscyclus bevinden zich de producten of diensten die de onderneming aanbiedt? 3 Welke groeipijnen heeft de onderneming ervaren? 11 Persoonlijk woordenboek De leerlingen kunnen hier een lijst maken van begrippen die niet in de lijst van kernbegrippen in de to the point zijn opgenomen. Van In 9

12 Action! Een eigen economische krant Thema 1 Kleine en grote ondernemingen Je gaat nu aan de slag om in groepjes van twee of drie een eigen economische krant te maken. Op www. economiedirect. be vind je een sjabloon met instructies rond hoe je de krant precies moet uitwerken. Om de laatste bladzijde van de krant te kunnen maken, bestudeer je eerst de theorie in verband met de BCG matri die je ook terugvindt op www.economiedirect.be. Omschrijf nadien de theorie met je eigen woorden. Maak zelf een voorstelling van de matri. Noteer in elk kwadrant vijf voorbeelden. Evaluatiecriteria Een eigen economische krant Elementen krant Ma. Score Opmerkingen Naam en logo krant Prijs krant Symbool weer Streepjescode krant Artikel i. v. m. belangrijke investering Grafiek evolutie kmo s Grafiek (type, titel grafiek, titel assen) Actualiteitsgehalte Artikel diversificatie als groeistrategie Artikel klein plaatselijk bedrijf Artikel groot internationaal bedrijf Verschilpunten grote versus kleine onderneming Artikel groeien door agressieve reclame Van In 10

Evaluatiecriteria Een eigen economische krant Artikel groeien door innoveren Levenscyclus van een product Juiste motivering s Groeien door fusies s Verklaring succes of niet BCG matri Concept Schematische voorstelling Voorbeelden TOTAAL Van In 11