Plan van 2015-2016 Programma Sociale - en Medische 1 ste lijn Juni 2015
Inhoud Terugblik... 3 Plan van... 4 Capaciteit... 9 2
Terugblik Inleiding In Friesland hebben zowel gemeenten als De Friesland Zorgverzekeraar (DFZ) nieuwe zorg en ondersteuningstaken op zich genomen en zijn zorgaanbieders in het veld begonnen met de invulling hiervan. De transities zijn daarbij afgestemd en/of vormgegeven binnen het Friese samenwerkingsprogramma Sociaal- Medische 1 e lijn. Een samenwerking tussen zorgverzekeraar, gemeenten, provincie, zorgbelang en zorgaanbieders. Sinds de start in 2013 heeft het programma gefaseerd meerdere thema s opgepakt. Stap één daarbij was het formuleren van een gemeenschappelijke visie voor de lange termijn. Een visie die richting geeft aan de wijze waarop in Friesland inhoud kan worden gegeven aan de uiteindelijk beoogde transformatie; waarbij zelfredzaamheid en zorg dichtbij de nieuwe realiteit gaan vormen. De visie omvat drie bouwstenen: het realiseren van een duidelijk loket, een juist aanbod en géén schotten voor de inwoners van de provincie. Na het opstellen van de visie zijn de inhoudelijke thema s gedefinieerd die gezamenlijk opgepakt moesten worden. Daarnaast is er een programma ontwerp gemaakt dat de partijen die leiding moeten geven aan deze transformatie met elkaar zou verbinden. Inhoudelijke thema s Afgelopen jaar is in verschillende verbanden gesproken over gezamenlijk op te pakken thema s waarbij uiteindelijk gekozen is om de focus te leggen op: 1. Samenwerkingsmodellen: door in gesprek te gaan met Friese gebiedsteams in 6 dorpen/steden (met beleidsmedewerkers, wijkverpleegkundigen en huisartsen) is geïnventariseerd wat de stand van zaken is in de samenwerking tussen het sociale en medische domein. Vanuit deze inventarisatie is een aantal beleidsaanbevelingen geformuleerd en een aantal praktische aanbevelingen voor een betere lokale samenwerking gedaan. 2. Inkoop: in meetings tussen de zorgverzekeraar, gemeenten en zorgbelang is een samenwerkingsagenda 2015-2016 geformuleerd. Deze agenda is voorgelegd aan DFZ en de VFG voor akkoord. Vanuit dit akkoord worden de komende periode nadere afspraken gemaakt rondom: Wijkverpleging, Huisarts, Jeugd, Ouderen, Beschermd Wonen, Transferpunten en Spoedzorg. 3. Monitoring: vanuit meetings tussen de zorgverzekeraar en gemeenten is een concreet voorstel gemaakt waarin een start gemaakt gaat worden in 2015 met gemeenschappelijke monitoring. Gestart wordt met de zorgverzekeraar en de gemeente Leeuwarden, echter een aantal gemeenten heeft al aangegeven te willen participeren. 4. Continuïteit zorg & ondersteuning: in 2015 is gestart met een maandelijkse bijeenkomst tussen de Zorgverzekeraar en Gemeenten waarin wederzijds signalen worden uitgewisseld rondom Zorg & Ondersteuning. 3
Verbinding tussen de domeinen Om de komende jaren daadwerkelijk tot een transformatie te komen naar nieuwe vormen van zorg & ondersteuning is het essentieel dat de domeinen elkaar weten te vinden, begrip hebben van elkaars wereld en elkaars taal gaan verstaan. Vanuit het programma wordt daarom in meerdere samenstellingen gewerkt aan het leggen van verbindingen: 1. Stuurgroep: maandelijkse vergadering met vertegenwoordiging van DFZ, gemeenten, zorgbelang en provincie 2. Kernteam: wekelijkse vergadering met vertegenwoordiging DFZ (1 medewerker), gemeenten (2 beleidsambtenaren) 3. Themateams: wanneer gewenst met vertegenwoordiging van DFZ (ca. 4 medewerkers), gemeenten (ca. 10 beleidsambtenaren) en zorgaanbieders (ca. 6 professionals) 4. Regiomeetings: kwartaal meetings met 4 Friese regio s met vertegenwoordiging van DFZ (2 medewerkers) en gemeenten (beleidsambtenaren en/of wethouders) 5. Klankbordgroep VFG: kwartaal meetings (beleidsambtenaren en wethouders sociaal domein) 6. Regionaal Transitieoverleg: kwartaal meetings met stuurgroep aangevuld met zorgaanbieders en woningcorporatie (ca. 10 organisaties) Plan van Het programma loopt, eerste inhoudelijke resultaten worden behaald en het sociaal- en medische domein weet elkaar steeds beter te vinden. Om de vaart erin te houden is er behoefte aan een scherpe koers voor de komende periode. Op basis van eerder geschetste contouren wordt onderstaand een plan van aanpak beschreven voor de periode tot en met 2016. Ook op de (middel)lange termijn willen gemeenten en DFZ zorgdragen voor een toegankelijk, kwalitatief en doelmatig aanbod in de eerste lijn. Een eerste lijn waarbij zelfredzaamheid het vertrekpunt is, de zorg en ondersteuning dichtbij wordt gegeven als het kan, en veraf als het moet en waarbij klanten zo lang mogelijk thuis wonen. Het programma SM1 wil een bijdrage leveren aan de realisatie van dit (middel)lange termijn doel en een platform bieden om gezamenlijke thema s op te pakken die daarom vragen. Uitgangspunt daarbij is de eigen verantwoordelijkheid van de gemeenten en DFZ: thema s worden uitsluitend opgepakt daar waar samenwerking noodzakelijk is. 4
Het programma SM1 levert deze bijdrage door te signaleren, agenderen, faciliteren en een inhoudelijke bijdrage te leveren waar nodig. Daarnaast wordt ingezet op een breed draagvlak door het organiseren van meetings en verzorgen van gerichte communicatie.. Programmabesturing Voorgesteld wordt om de huidige programmabesturing door te zetten met de bekende gremia: Stuurgroep, Kernteam, Themateams, Regionaal Transitieoverleg, Klankbordgroep VFG en Regiomeetings (NW, NO, ZW en ZO). Thema s Vanuit de verkenning in de zes dorpen/steden, de klankbordgroepen (VFG, Regio, RTO) en discussies binnen de stuurgroep zijn 5 thema s geïdentificeerd voor de periode tot en met 2016: 1. Inkoop 2. Monitoring 3. Terugdringen administratieve lasten 4. Zorgvernieuwing, Zelfredzaamheid en Preventie 5. Wonen 1. Inkoop a. Ouderen; gebiedsteams en wijkverpleging Faciliteren van maximale integratie tussen gebiedsteams en de wijkverpleging. Gebiedsteams en wijkverpleging weten elkaar tot op heden beperkt te vinden. De beperkte samenwerking vindt zijn achtergrond in onduidelijkheid over de positionering en taakstelling van de wijkverpleegkundige maar ook een eenzijdige focus op de huisarts bij de gebiedsteams. Achterliggende discussies zijn de (on)afhankelijkheid van de wijkverpleegkundige en de keuzevrijheid in relatie tot gewenste beperking van het aantal aanbieders. Daarnaast is het gewenst dat er Friesland breed gewerkt gaat worden vanuit eenduidige definities. Aandacht veelal op ouderen en dementie. 5
Afstemmen van de inkoop, afstemmen contracteren aanbieders, afspreken eenduidige definities, duidelijk communiceren naar het veld, op termijn wegnemen van de financieringsschotten startend met gezamenlijke keukentafel gesprekken en wederzijdse mandatering. Ntb Kick-off juni met maken detail PvA b. Jeugd; gebiedsteams en huisartsen Faciliteren van maximale integratie tussen gebiedsteams en huisartsen (veelal de POH er). Huisartsen en wijkverpleging weten elkaar tot op heden functioneel te vinden, verbinding huisarts met gebiedsteams is beperkt. Belang van de relatie met huisartsen is vanuit gemeenten zeer groot omdat huisartsen verwijzen naar de door gemeenten gefinancierde 2 de lijns jeugdzorg. Bij huisartsen is onvoldoende duidelijk wat verwacht kan/mag worden van gebiedsteams en noodzakelijke communicatie over en weer verloopt stroef. De beperkte samenwerking vindt zijn achtergrond in reguliere aanloopproblemen maar er is ook sprake van een culturele kloof. Belang gemeenten vertalen naar inkoop Huisartsenzorg, duidelijk communiceren naar het veld en monitoren van signalen rondom Jeugdzorg met oog op mogelijk nieuwe (inkoop)beleid aanscherpingen in de toekomst. Ntb Kick-off juni met maken detail PvA c. Beschermd wonen Gezamenlijke afspraken rondom Beschermd Wonen. Beschermd Wonen is een nieuwe taak van de Friese gemeenten. Het is wenselijk dat de Friese gemeenten en de Friesland zorgverzekeraar gezamenlijk nader vaststellen wat onder de Wmo, de zorgverzekeringswet en de wet langdurige zorg valt in relatie tot de psychiatrische zorg en beschermd wonen. Vervolgens moeten de raakvlakken inzichtelijk worden gemaakt en daar waar er sprake is van raakvlakken maken gemeente en verzekeraar concrete afspraken over de samenwerking en vertalen die in het (inkoop)beleid. Gezamenlijk de beweging van de populatie inzichtelijk maken, afstemmen definities en de bewegingen monitoren om in 2016 tot concrete afspraken te komen richting (inkoop)beleid. Ntb Kick-off juni met maken detail PvA d. Transferpunten 6
Gezamenlijke afspraken maken voor eenduidige werkwijze bij transferpunten. Transferpunten regelen een soepele overgang van ziekenhuis naar huis. Deze overgang behelst meer dan een zorgadvies. De zorgvraag is tenslotte een integraal vraagstuk. Het afgegeven zorgadvies van het Transferpunt zou idealiter overgenomen worden door de financiers in de thuissituatie. Op dit moment zijn er geen samenhangende afspraken (DFZ en gemeenten) gemaakt met de transferpunten. In 2015-2016 willen DFZ en de gemeenten werkafspraken maken met de transferpunten over een meer eenduidige werkwijze en samenwerking. Ligt de nadruk bijvoorbeeld op verpleging en verzorging dan kan de wijkverpleegkundige ook de WMO ondersteuning in kaart brengen en een zwaarwegend advies kunnen geven voor Wmo-ondersteuning. Ntb Kick-off juni met maken detail PvA 2. Monitoring Het creëren van een stevig fundament voor het delen van data én verkennen of uitwisselen van data daadwerkelijk leidt tot beter beleid. Zowel in het sociale als medische domein wordt data verzameld en verrijkt. Tot op heden wordt deze data niet gedeeld. Het idee is dat het delen van deze data kan leiden tot beter beleid: hogere kwaliteit, juiste toegankelijkheid en vergroten van doelmatigheid. Verdere uitwerking en voorbereiding uitwisseling data, mogelijk aanhaken gemeenten naast Leeuwarden, uitwisselen data, werksessies om opbrengst te verkennen van uitwisseling en opstellen advies voor vervolg. Mark van Overdam (DFZ), Simeon Bruinsma (gemeente Leeuwarden) en Tjeerd Ypema (gemeente Leeuwarden). Kick-off juni met maken detail PvA en afronding eind 2015. 3. Administratieve lasten Terugdringen administratieve lasten. De toegenomen administratieve lasten komen voort vanuit uitgebreide eisen ingegeven vanuit een drang naar controle en beheersing bij zorgverzekeraar, zorgaanbieders en gemeenten. Deze drang is logisch gezien de budgetverantwoordelijkheid van deze partijen en de onzekerheid die de transities met zich mee brachten. Geconcludeerd kan worden dat dit niet wenselijk is en aangepast moet worden wanneer transformatie de ambitie is. Dit vraagt een cultuurverandering van controle en standaardisatie naar vertrouwen in de professional en maatwerkoplossingen. In de voorbereiding op de transities is veel aandacht geweest voor het leren van de gekantelde werkwijze bij de professional in het veld, de volgende cruciale stap is om deze cultuuromslag bij zorgaanbieders, -verzekeraar en gemeenten te realiseren. De taak voor deze partijen is om 7
de professional de juiste kaders te bieden waarbinnen zij naar eigen inzicht en zonder uitgebreide controle zorg kan toewijzen en verlenen. Hiervoor is een goede systeemondersteuning cruciaal. Analyse voortbrengingsproces in zorg & ondersteuningsketen (gehele keten!) om in kaart te brengen welke administratieve taken verricht worden, voor wie en met welke reden. Overall inventarisatie beoordelen gericht op reductie. Oplevering lijst te schrappen administratieve taken en opstellen aanbevelingen om verdere reductie mogelijk te maken gesplitst naar gemeenten, zorgverzekeraar, aanbieders en overige stakeholders. Analyse mogelijk insteken vanuit één gemeente met meerdere zorgaanbieders. Ntb (iig ook zorgaanbieders) Kick-off september met maken detail PvA 4. Zorgvernieuwing, zelfredzaamheid en preventie Transformatie van de zorg & ondersteuning vanuit concrete aanbevelingen op preventie, activeren 0 de lijn en toepassen zorgvernieuwing. Uiteindelijke doel van de transities is een transformatie van de zorg en ondersteuning in de eerste lijn. In deze transformatie gaat het om integraal organiseren, maar allereerst het voorkomen van de zorgvraag en het opvangen van de vraag in de 0 de lijn. Tot op heden lag de nadruk op het geruisloos laten verlopen van de transitie, maar nu dat lukt is het tijd voor de volgende stap. Keuze cliëntreis (geriatrische revalidatie, dementie, somatiek), analyse cliëntreis door WMO ZvW en WLZ, vaststellen mogelijkheden voor preventie, activeren netwerk/mantelzorg, toepassen nieuwe (technologische) mogelijkheden. Vertaling naar concrete aanbevelingen voor Gemeenten, Zorgverzekeraar, Zorgaanbieders, Woningcorporaties en andere stakeholders. Ntb (iig ook zorgaanbieders) Kick-off september met maken detail PvA 5. Wonen In kaart brengen huidige Friese zorgvastgoed en woningvoorraad, stip aan de horizon 2030 bepalen en in kaart brengen concrete knelpunten. Eén van de grote knelpunten in de transformatie is het vastgoed en de financiële lasten daarvan. In meetings wordt dit breed herkend en op deelterreinen wordt gewerkt aan inventarisaties. Zo heeft Platform GEEF! Een inventarisatie gemaakt van de Friese sociale woningvoorraad met het oog op woningaanpassingen en wordt binnen DFZ gewerkt aan een witte vlekken plan. Bij elkaar brengen van aanwezige kennis & inzichten en waar nodig deze verrijken, gedeeld beeld creëren van verwachte behoefte aan zorgvastgoed in 2030 (stip aan de horizon intramuraal en extramuraal) en van daaruit vaststellen van de knelpunten. 8
Ntb (iig ook zorgaanbieders) Kick-off september met maken detail PvA Capaciteit Gegeven het voortzetten van de huidige programmabesturing is ook een vergelijkbare inzet als de afgelopen periode gewenst. Op onderdelen is extra oog voor een goede vertegenwoordiging van de Friese gemeenten gewenst. Stuurgroep De juiste partijen zijn vertegenwoordigd in de stuurgroep. Het is wel wenselijk de vertegenwoordiging vanuit de Friese gemeenten uit te breiden tot minimaal vier gemeenten (nu Wietze Kooistra vanuit Opsterland en Alice Muller vanuit Leeuwarden). Kernteam De huidige bezetting van het kernteam is voldoende. Naast extern programma management em inhoudelijk projectmanagement blijft het essentieel dat zowel DFZ als gemeenten goed vertegenwoordigd blijven en tijd vrij kunnen maken om rollen goed in te vullen. Voor een goede gemeentelijke vertegenwoordig is het van belang dat minimaal twee gemeenten zitting nemen (nu Simeon Bruinsma vanuit Leeuwarden en Erika van Leeuwen vanuit Smallingerland). Themateams De huidige bezetting van de themateams rust sterk op de inzet van het kernteam. De afgelopen periode is echter wel een betere aanhaking ontstaan binnen DFZ en gemeenten. Voor succesvolle realisatie van de thema s blijft dit noodzaak. Daarnaast is voor een aantal teams de aanhaking van zorgaanbieders noodzakelijk (administratieve lasten, zorgvernieuwing en wonen). Voor een goede gemeentelijke vertegenwoordig is het van belang dat minimaal twee gemeenten zitting nemen in een themateam (buiten de kernteamleden). Tevens is per kernthema (inkoop, monitoring, etc.) een trekker benoemd vanuit de VFG Klankbordgroep (Paul Maasbommel, Wietze Kooistra, Hein Kuiken, Jos van der Horst, Doeke Fokkema en Marja Reijndorp). Externe ondersteuning Externe ondersteuning blijft gewenst voor de neutrale regievoering, als linking-pin tussen stakeholders en voor het overall bewaken van de voortgang en de kwaliteit. Daarnaast is de ervaring tot dusver dat een inhoudelijke bijdrage rondom thema s gewenst is (inhoudelijke voorbereiding, sessies, voorbereiden veldwerk, verwerking naar rapportages, etc.) 9