Aan de leden van de gemeenteraad Postbus 5 297 AA Bleskensgraaf T 14 184 www.gemeentemolenwaard.nl Datum: 27-9-216 Portfeuillehouder: Piet Vat Onderwerp: Rapportage Signalerend Huisbezoek 215 Bijlage: Rapport Geachte leden van de raad, Jaarlijks wordt er in de Gemeente Molenwaard het project Signalerend Huisbezoek uitgevoerd. In drie aparte trajecten worden geselecteerde ouderen uit alle kernen van de gemeente bezocht. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met de L. en N. Smit s Stichting, de Vrijwillige Hulpdienst Graafstroom en een groep vrijwilligers uit Streefkerk, Groot-Ammers, Nieuwpoort en Langerak. De bezoeken vinden plaats in de maanden januari tot en met mei en september tot en met december. In het bijgaande rapport vindt u de uitkomsten van het project 215. Wij verwachten u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet, Burgemeester en wethouders van de gemeente Molenwaard, de secretaris de burgemeester N. van Ameijde-Poortman MBA D.R. van der Borg
Signalerend Huisbezoek 75+ Molenwaard Resultaten 215
Inhoud Inleiding... 3 1 Algemene gegevens... 4 1.1 Aantal deelnemers... 4 1.2 Geslacht... 4 1.3 Burgerlijke staat en huishoudsamenstelling... 5 1.4 Leeftijd... 5 2 Wonen en woonomgeving... 7 2.1 Koop- of huurwoning... 7 2.2 Soort woning... 7 2.3 Woonduur... 8 2.4 Problemen in woonomgeving of woning... 8 3 Gezondheid... 9 3.1 Beperkingen door gezondheidsproblemen... 9 3.2 Gezondheidsbeleving... 9 3.3 Gezondheidsproblemen... 1 3.4 Medicijnen en hulpmiddelen... 12 4 Zelfredzaamheid bij het huishouden... 13 4.1 Zelfstandig huishouden doen... 13 4.2 Beperkingen... 13 4.3 Hulpbronnen bij huishouden... 14 4.4 Ontvangen hulp... 14 5 Mobiliteit en vervoer... 15 5.1 Mobiliteit... 15 5.2 Beperkingen bij mobiliteit en vervoer... 15 5.3 Gebruik voorzieningen... 16 6 Sociale contacten en tijdsbesteding... 17 6.1 Sociale contacten... 17 6.2 Eenzaamheid... 17 6.3 Vrijetijdsbesteding... 17 7 Financiën... 18 8 Vervolgvragen... 19 2
Inleiding Jaarlijks wordt in de gemeente Molenwaard het project Signalerend Huisbezoek 75+ uitgevoerd. Door het bevragen van mensen vanaf 75 jaar wil de gemeente inzicht krijgen in de leefsituatie en behoeften van ouderen. De uitkomsten kunnen input geven voor het beleid. Daarnaast worden mensen geïnformeerd over, voor hen relevante, voorzieningen en mogelijkheden. Voor het onderzoek wordt een vragenlijst gebruikt die ontwikkeld is door het Tympaan instituut, het kennisinstituut in Zuid-Holland voor het sociale domein. De vragen gaan over de volgende onderwerpen: Woonsituatie Gezondheid Zelfredzaamheid bij het doen van het huishouden Mobiliteit en Vervoer Sociale contacten Tijdsbesteding Financiën De vrijwilligers die op pad gaan met de vragenlijsten worden aangestuurd door de vrijwilligerscoördinatoren van Molenwaard. Voor een goede coördinatie is er gekozen om het gebied in te delen naar de drie oude gemeentegrenzen: Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland. In Graafstroom en Liesveld bezoeken de vrijwilligers de ouderen in de periode januari mei en in Nieuw-Lekkerland worden de ouderen in de periode september december bezocht. Elke vrijwilliger bezoekt in deze periode 6 tot 8 adressen. Na afloop van het onderzoek worden de gegevens ingevoerd in een database van Tympaan. 3
1 Algemene gegevens In 215 hebben 465 inwoners van Molenwaard deelgenomen aan het onderzoek, dit zijn 44 deelnemers meer dan in 214. In dit document leggen we de vergelijking tussen de drie genoemde gebieden van Molenwaard. Daarnaast vergelijken we ook met de provinciale cijfers van het Signalerend Huisbezoek. De grafiek met het aantal deelnemers bevat exacte aantallen, de overige grafieken bevatten percentages. 1.1 Aantal deelnemers Aantal deelnemers 2 15 1 5 Graafstroom Liesveld NLL 1.2 Geslacht In Nieuw-Lekkerland was het aantal vrouwelijke en mannelijke respondenten vrijwel gelijk, dit komt overeen met het provinciaal beeld. In de andere twee kernen waren er ongeveer 3 meer vrouwelijke dan mannelijke respondenten. 8 6 4 2 Geslacht Man Vrouw 4
1.3 Burgerlijke staat en huishoudsamenstelling In alle kernen zijn er gemiddeld 1% meer gehuwden/samenwonenden dan weduwen/weduwnaars. Het aantal gescheiden respondenten ligt heel laag, namelijk op 2%. Dit is de helft van het provinciaal gemiddelde. 6 5 4 3 2 1 Burgerlijke staat Gehuwd/samenwonend Weduwe/weduwnaar Huishoudsamenstelling 7 6 5 4 3 2 1 Alleenwonend Samenwonend 1.4 Leeftijd In Molenwaard zijn er twee keer zo veel respondenten boven de 9 jaar in vergelijking met de provinciale cijfers. Bijna 5% van alle respondenten valt in de leeftijdscategorie 75 tot en met 79 jaar. 1 1 Zie de grafiek op de volgende pagina. 5
Leeftijd 6 5 4 3 2 1 75-79 8-84 85-89 9+ 6
2 Wonen en woonomgeving 2.1 Koop- of huurwoning In Graafstroom heeft het hoogst aantal respondenten een koopwoning. Daar is ook de verdeling koop-huur precies omgekeerd aan die van Liesveld, Nieuw-Lekkerland en Provinciaal. Koop- of huurwoning 7 6 5 4 3 2 1 Koop Huur 2.2 Soort woning Graafstroom en Nieuw-Lekkerland hebben het hoogste aantal respondenten met een eengezinswoning. Een duidelijk verschil tussen de scores van Molenwaard en de gemiddelde score in de provincie is die van het aantal respondenten met een bovenwoning met lift. Het provinciale cijfer ligt veel hoger, namelijk 31% tegen 5% in Graafstroom en Nieuw-Lekkerland. Liesveld scoort met 26% aardig in de richting van het provinciaal gemiddelde. Dit gemiddelde is te verklaren doordat er in steden meer bovenwoningen voorkomen dan op het platteland. Nieuw-Lekkerland scoort significant hoger met levensloopbestendige woningen. 34% van de respondenten uit Nieuw- Lekkerland woont in een levensloopbestendige woning tegen 14% van alle provinciale respondenten. 2 2 Zie de grafiek op de volgende pagina. 7
Soort woning Eengezinswoning Bovenwoning met lift Bovenwoning zonder lift Benedenwoning Aanleunwoning Levensloopbestendig Anders 1 2 3 4 5 6 Graafstroom Liesveld NLL Prov 2.3 Woonduur In Graafstroom woont 57% van de respondenten langer dan 3 jaar in de huidige woning, in Liesveld is dat 32% en in Nieuw-Lekkerland 45%. Het provinciaal gemiddelde ligt op 34%. In Liesveld is 23% van de respondenten in de afgelopen vier jaar naar de huidige woning verhuisd. 2.4 Problemen in woonomgeving of woning Gemiddeld 9% van de respondenten in Molenwaard voelt zich veilig in zijn woonomgeving én in de eigen woning. Aandachtspunten die genoemd worden, ten aanzien van de woning, zijn: kwaliteit van de woning is onvoldoende en er zijn woningaanpassingen nodig, zoals een traplift of beugels in het toilet. Ten aanzien van de woonomgeving wordt als aandachtspunt genoemd dat belangrijke voorzieningen niet bereikbaar zijn. Hieronder vallen postkantoor, winkels, et cetera. In de kleinere kernen zijn deze voorzieningen niet of minimaal aanwezig. Gemiddeld 19% van de respondenten wil vanwege deze punten binnen één jaar verhuizen. 8
3 Gezondheid 3.1 Beperkingen door gezondheidsproblemen Gemiddeld 5% van de respondenten ondervindt geen beperkingen vanwege gezondheidsproblemen. Dit is gelijk aan het provinciaal gemiddelde. Bij de mannelijke respondenten ligt de score ongeveer 1,5 keer hoger dan bij de vrouwelijke respondenten. Beperkingen door gezondheidsproblemen Nee Ja bij persoonlijke verzorging Ja bij huishouden Ja bij Mobiliteit Ja bij aangaan sociale contacten 1 2 3 4 5 6 Vrouwelijke respondenten scoren ruim 2 keer hoger op beperkingen bij de persoonlijke verzorging. Op beperkingen bij de huishoudelijke verzorging scoren de mannen laag. Dit kan te maken hebben met het feit dat zij in het algemeen niet veel huishoudelijke taken op zich nemen. In Graafstroom en Nieuw-Lekkerland scoren de vrouwen opvallend hoger met betrekking tot beperkingen bij de mobiliteit. 3.2 Gezondheidsbeleving 16% van de respondenten in Nieuw-Lekkerland beleeft de gezondheid als zeer gezond tegen gemiddeld 25% in de andere kernen. Het valt op dat maar 9% van de vrouwen in Nieuw-Lekkerland de gezondheid als zeer gezond ervaart. Het percentage respondenten dat de gezondheid als zeer ongezond ervaart ligt in Molenwaard laag, gemiddeld op 4%. 3 3 Zie de grafiek op de volgende pagina. 9
7 6 5 4 3 2 1 Gezondheidsbeleving Zeer gezond Redelijk gezond Matig gezond Zeer ongezond 3.3 Gezondheidsproblemen Onder de gezondheidsproblemen valt op dat in Graafstroom maar 4% van de respondenten aangeeft last te hebben van somberheidsklachten. In de andere kernen ligt het gemiddelde op 1%. In Graafstroom en Nieuw-Lekkerland scoren vooral de vrouwen op dit onderwerp. In Liesveld is het percentage onder de mannen en vrouwen gelijk. Gehoorproblemen komen minder voor in Graafstroom. Onder de mannen in Graafstroom komen meer COPD klachten voor, onder de vrouwen in deze kern komen meer evenwichtsstoornissen en problemen met het geheugen voor. In Liesveld komen onder de mannelijke respondenten meer COPD klachten en slaapproblemen voor en onder de vrouwelijke respondenten meer hoge bloeddruk. In Nieuw-Lekkerland scoren de vrouwelijke respondenten hoger op bewegingsproblemen en spier- en gewrichtsklachten, de mannen scoren hoger op COPD klachten. 4 4 Zie de grafiek op de volgende pagina. 1
Gezondheidsproblemen Nee Gehoorproblemen Specifieke gezichtsproblemen (naast bril) Evenwichtsstoornissen Bewegingsproblemen Spier- en gewrichtsklachten COPD Diabetes Hoge bloeddruk Slaapproblemen Hartklachten Problemen met het geheugen Angstgevoelens Somberheidsklachten 5 1 15 2 25 3 35 4 45 11
3.4 Medicijnen en hulpmiddelen Onder de respondenten in Nieuw-Lekkerland worden de meeste rollators en rolstoelen gebruikt. Het medicijngebruik is het hoogst onder de respondenten in Nieuw-Lekkerland. Toch ligt dit nog onder het provinciale gemiddelde. Ten slotte scoort Nieuw-Lekkerland ook op het gebied van een auditief of visueel hulpmiddel het hoogst. Medicijnen en hulpmiddelen Medicijnen Visueel hulpmiddel Auditief hulpmiddel Stok/krukken Rollator Rolstoel Scootmobiel 1 2 3 4 5 6 7 8 9 In Nieuw-Lekkerland gebruiken beduidend meer vrouwen dan mannen een rollator of rolstoel. In Graafstroom valt op dat 3% van de vrouwelijke respondenten een rollator gebruikt tegen 7% van de mannelijke respondenten. 12
4 Zelfredzaamheid bij het huishouden 4.1 Zelfstandig huishouden doen De cijfers over het zelfstandig voeren van het huishouden zijn in Molenwaard redelijk vergelijkbaar met de provinciale cijfers. Gemiddeld 43% geeft aan het huishouden zelfstandig te voeren. 32% doet dit met weinig hulp. 12% lukt het helemaal niet of met veel hulp. 4.2 Beperkingen In Graafstroom zijn de respondenten het meest zelfredzaam. 57% geeft aan geen beperkingen te ondervinden. De beperking bij zware klussen in en om het huis en het doen van zwaar huishoudelijk werk scoren in heel Molenwaard het hoogst. In Nieuw- Lekkerland en Liesveld geeft een derde van de respondenten aan beperkingen te ondervinden bij het regelen van de financiën/belasting. Beperkingen Nee Licht huishoudelijk werk Zwaar huishoudelijk werk Lichte klussen in en om het huis Zware klussen in en om het huis Boodschappen doen Administratie voeren Regelen financiën 1 2 3 4 5 6 13
4.3 Hulpbronnen bij huishouden In Nieuw-Lekkerland wordt door familieleden veel hulp bij in het huishouden geboden. Dit gebeurt in 35% van de gevallen tegen een provinciaal gemiddelde van 26%. In Graafstroom en Liesveld ligt dat aantal juist lager dan het provinciaal gemiddelde, in 2% en 23% van de gevallen springen familieleden bij in de huishouding. De inzet van professionele hulp in Molenwaard ligt lager dan het provinciale gemiddelde, een gemiddelde score van 3% tegen een provinciaal gemiddelde van 36%. In Graafstroom valt op dat maar in 8% van de gevallen de partner ondersteunt bij de huishoudelijke taken, provinciaal ligt dat op 16%. 4 Hulpbron 35 3 25 2 15 1 5 Partner Familie Vrienden/kennissen Buren Professionele hulp 4.4 Ontvangen hulp De meeste hulp wordt gegeven bij zwaar huishoudelijk werk en zware klussen in en om het huis. Ook het invullen van formulieren en het regelen van financiën zijn taken waarbij men vaak hulp ontvangt. De score van hulp bij formulieren ligt in Nieuw- Lekkerland en Liesveld beduidend hoger dan in Graafstroom en het provinciaal gemiddelde. In Liesveld wordt er minder hulp geboden bij het boodschappen doen dan in Graafstroom en Nieuw-Lekkerland. 14
5 Mobiliteit en vervoer 5.1 Mobiliteit Gemiddeld 74% van de respondenten uit Molenwaard heeft een redelijke goede tot heel goede mobiliteit. Dit percentage ligt iets hoger dan het provinciale gemiddelde. In Graafstroom wordt het hoogst gescoord op goede mobiliteit. Gemiddeld 11% van de respondenten heeft een slechte mobiliteit. Mobiliteit 6 5 4 3 2 1 Heel goed Redelijk goed Matig Slecht 5.2 Beperkingen bij mobiliteit en vervoer Ruim de helft van de respondenten uit Molenwaard ervaart geen beperkingen bij mobiliteit en vervoer. In Nieuw-Lekkerland ervaart 38% van de respondenten beperkingen bij het lopen. Dit percentage ligt hoger dan in de andere kernen, maar wel onder het provinciaal gemiddelde. Beperkingen bij mobiliteit en vervoer Nee Bij lopen Bij fietsen Uithoudingsvermogen Gebruik eigen auto Bereikbaarheid OV (verder dan 5m) 1 2 3 4 5 6 15
5.3 Gebruik voorzieningen In Liesveld maakt 19% van de respondenten gebruik van een rollator (of krukken), de laagste score in Molenwaard. In Nieuw-Lekkerland wordt het meest gebuikt gemaakt van de Molenhopper. Aanpassingen aan eigen auto komt zelden voor. Gebruik voorzieningen 3 25 2 15 1 5 Nee Krukken/rollator Rolstoel Scootmobiel Molenhopper 16
6 Sociale contacten en tijdsbesteding 6.1 Sociale contacten Het aantal respondenten met ruim voldoende sociale contacten en voldoende sociale contacten ligt vrijwel gelijk. Deze twee groepen vormen samen gemiddeld 95%. In Molenwaard geeft maar een heel laag aantal respondenten aan onvoldoende sociale contacten te hebben: gemiddeld 5%. Provinciaal is dit 7%. Zeer onvoldoende contacten wordt door maar 3 van de 465 deelnemers in Molenwaard genoemd. Als voornaamste reden van een belemmering bij sociale contacten wordt benoemd dat familie/(klein)kinderen te ver weg wonen. 6.2 Eenzaamheid De respondenten uit Molenwaard scoren op het gebied van eenzaamheidsgevoelens ongeveer gelijk aan de provinciale cijfers. 1 Eenzaamheid 5 Nooit Af en toe Vrij vaak Altijd Graafstroom Liesveld NLL Het valt op dat meer mannelijke dan vrouwelijke respondenten uit Graafstroom aangeven zich nooit eenzaam te voelen. 89% van de mannen tegen 75% van de vrouwen. In Nieuw-Lekkerland en Liesveld zijn de scores onder mannen en vrouwen vrijwel gelijk. 6.3 Vrijetijdsbesteding 67% van de respondenten uit Molenwaard scoort op het gebied van vrijetijdsbesteding goed. Dit is iets hoger dan het provinciaal gemiddelde. 28% van de respondenten zegt een redelijk goede vrijetijdsbesteding te hebben. Grappig detail is dat er meerdere respondenten aangeven dat de term vrijetijdsbesteding niet klopt omdat ze altijd vrij zijn. 17
7 Financiën Met betrekking tot het inkomen heeft Nieuw-Lekkerland de minste respondenten die rond moeten komen van alleen AOW. Dit percentage ligt ook lager dan het provinciale gemiddelde. In Nieuw-Lekkerland en Liesveld heeft bijna 4% van de respondenten een inkomen van AOW en een aanvullend pensioen van meer dan 2. Graafstroom scoort hier beduidend lager met 29%. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat mensen kunnen kiezen of ze wel of geen antwoord op deze vraag willen geven. Provinciaal heeft 9% antwoord gegeven, in Molenwaard is dat krap 8%. 5 Inkomen 4 3 2 1 AOW AOW+ klein pensioen AOW + pensioen meer dan 2 18
8 Vervolgvragen Er waren in totaal 38 vervolgvragen. De vervolgvragen zijn opgepakt door de adviseur Wonen, zorg en welzijn. Allereerst werd er telefonisch contact gezocht en indien nodig een vervolgbezoek ingepland. Er zijn 29 telefoontjes gepleegd en 6 huisbezoeken afgelegd als vervolg op het Signalerend Huisbezoek 75+ in 215. Soort vervolgvraag en aantallen: Graafstroom Liesveld Nieuw-Lekkerland Huishoudelijke ondersteuning 1 3 Molenhopper/Valys 1 1 3 Mantelzorgondersteuning 3 Woningaanpassing 1 5 Alarmering 2 GPK 1 Depressieve gevoelens 2 Scootmobiel 1 Vrijwillige inzet 1 1 2 PGB 1 2 Algemene informatie 2 19