IEDEREEN KOMT UIT DE LOOPGRAVEN Het Watertorenberaad volgens directeur Guido Scholtens van Scholtens Groep, Wognum

HET LEDENMAGAZINE VAN BOUWEND NEDERLAND MET UITNEEMBAAR PRAKTIJK- KATERN Thema: Lokale & regionale belangenbehartiging IEDEREEN KOMT UIT DE LOOPGRAVEN Het Watertorenberaad volgens directeur Guido Scholtens van Scholtens Groep, Wognum NOV 2013

2 UITGELICHT INHOUD Cover Fotografie René van den Burg 04 VERNIEUWEND VERBINDEN Samenvatting van het Actieplan 06 NICO VAN TIL Ridder in de Orde van Oranje Nassau 10 PAUL SCHUMACHER Uitrol SER Energieakkoord is in volle gang 15 THEMA: LOKAAL / REGIONAAL Lokale en regionale belangenbehartiging is kerntaak 16 GUIDO SCHOLTENS Vooral de consument is gebaat bij het Watertorenberaad 19 BOUWOVERLEG IN DE REGIO S Regelmatige ontmoetingen belangrijk voor wederzijds begrip 22 INFRALOBBY Infrabelangen liggen vooral in regio en op lokaal niveau 5 4 Tekst Ank Benko BEELD René van den Burg ACTIEPLAN VERNIEUWEND VERBINDEN IN HET KORT Wat gaat er veranderen? Wat zijn de doelen? ONZE DOELSTELLINGEN: Helder aanbod voor leden. Vereenvoudiging van de verenigingsstructuur. Verhoging van de efficiency en lagere collectieve lasten. Herkenbare belangenbehartiging samen met de leden. Branche- en kennisontwikkeling gericht op (nieuwe) markten. Om deze doelstellingen te bereiken, hebben we een aantal acties geformuleerd. Alle doelstellingen en acties kunt u nalezen op www.bouwendnederland.nl/ vernieuwend-verbinden HELDER AANBOD: - We willen u als leden laten weten dat er echt naar u geluisterd wordt. Maar dan moet u ook weten wat Bouwend Nederland u te bieden heeft. VEREENVOUDIGING VERENIGINGSSTRUCTUUR: - Om de verenigingsstructuur te vereenvoudigen, halen we de kerntaak brancheontwikkeling weg bij de secties. Deze kerntaak krijgt een nieuwe vormgeving. - De secties leggen voortaan weer toe op hun statutair bepaalde taken, zoals het benoemen van bestuursleden en functioneren als klankbord. - Verder willen we voortvarend werken aan het opschalen en professionaliseren van de afdelingen. Het is de bedoeling dat er uiteindelijk circa 25 afdelingen zullen zijn. - En we willen jongere leden intensiever betrekken bij de activiteiten van de vereniging. VERHOGING EFFICIENCY EN LAGERE COLLECTIEVE LASTEN: - We geven gehoor aan de opmerkingen over de contributieheffing. Die krijgt een andere invulling die beter past bij de huidige economische situatie. - De organisatie van Bouwend Nederland zal de komende drie jaar met 15 fte worden afgeslankt en er zullen nieuwe huurders voor leegstaande ruimten in het Bouwhuis worden gezocht. - We gaan de ledenservice intensiveren. - We gaan aan de slag voor een moderne en flexibele cao en een efficiënte en hoogwaardige opleidingsstructuur tegen lagere kosten. HERKENBARE BELANGENBEHARTIGING SAMEN MET DE LEDEN: - We gaan inzetten op een nieuwe communicatiestrategie en een kleiner aantal speerpunten. - We willen nadrukkelijk de stem van de leden horen. Daarom roepen we (in)formele ledenpanels in het leven rondom actuele lobbytrajecten. BRANCHE- EN KENNISONTWIKKELING GERICHT OP (NIEUWE) MARKTEN: - De vakgroepen vullen de kerntaak brancheontwikkeling voor de infra in. En voor bouw- en infrabedrijven die niet bij een vakgroep horen, gaan we deze kerntaak thematisch en per regio invullen. - Voor actuele onderwerpen op het gebied van brancheontwikkeling komen er (in)formele ad hoc ledenpanels als klankbord. - Om leden in contact te brengen met bijvoorbeeld klantengroepen, opdrachtgevers en leveranciers gaan we externe netwerken van stakeholders opzetten. PLANNING EN VOORTGANG VAN HET ACTIEPLAN Alle acties zullen uiterlijk op 1 april 2014 afgerond of in gang gezet zijn. In de komende maanden vindt een groot aantal bijeenkomsten met de leden plaats om het Actieplan gezamenlijk te bespreken. De leden zullen ook via de andere media van Bouwend Nederland op de hoogte worden gehouden van de voortgang van het Actieplan. In de vorige editie van BouwendNL stonden we al uitgebreid stil bij de aanleiding tot het Actieplan Vernieuwend Verbinden. Op deze pagina s nog eens kort samengevat de voornaamste doelstellingen en ambities van Bouwend Nederland met het actieplan. ONZE AMBITIES Met dit Actieplan streven de we volgende ambities na: Bouwend Nederland is een sterke en ondernemende vereniging, met een ondernemende cultuur, waar leden zich mee verbonden voelen, omdat de acties en diensten herkenbaar zijn en leden die dat wensen er actief bij betrokken zijn en invloed op uitoefenen. De activiteiten zijn marktgericht en de vereniging levert maatwerk voor leden(groepen). Jongere ondernemers en talenten in de bouw herkennen zich in de open en moderne communicatie. Leden krijgen value for money en de vereniging legt focus op dat wat echt van belang is voor de sector. www.bouwendnederland.nl/ vernieuwend-verbinden Voorzitter Maxime Verhagen in BouwendNL 8: De leden en Bouwend Nederland; dat moet altijd wij zijn. Daar ligt dan ook de voornaamste opgave. Bouwend Nederland moet weer van en voor de leden worden. Wij bestaan immers uitsluitend bij de gratie van onze leden. In plaats van top down moet voortaan bottom up worden bepaald waar Bouwend Nederland voor gaat lopen. 7 6 NIEUWS DEZE EXTRA FINANCIERINGSRUIMTE OP DE HYPOTHEEK BIEDT HET KABINET AAN MENSEN DIE EEN ENERGIENEUTRALE WONING KOPEN OF HUN WONING ENERGIENEUTRAAL RENOVEREN. DE REGELING GAAT PER 1 JANUARI 2014 IN. 13.500 TEKST Eric Harms BEELD René van den Burg COLUMN VAN TUINEN VAN LANDELIJK NAAR REGIONAAL Wanneer je op veel borden tegelijk schaakt, vergeet je soms uit te leggen waarom je bepaalde zetten doet. De afgelopen jaren heeft Bouwend Nederland zich voor veel zaken sterk gemaakt. Ik denk aan de crisis- en herstelwet, de zogenaamde Van der Laan-gelden (subsidiegeld voor nieuwbouw) en het tijdelijke lage btw. Die successen mogen we best wat vaker vieren. Ik heb veel positieve reacties gehoord op de flyer update resultaten belangenbehartiging die met de vorige BouwendNL is meegestuurd. Wanneer je door die tien punten leest, zie je dat er op ons aanwijzen voor de korte en middellange termijn toch een aantal goede stappen zijn genomen. Zo is de ingreep in de hypotheekrente beperkt gebleven, is de schenkingsvrijstelling verhoogd en is er nog een periode van laag-btw bijgekomen. Ook wordt er geld vrijgemaakt voor scholen en kunnen corporaties blijven investeren. En wat niet in die flyer staat maar we wel als een lobbysucces kunnen markeren, is dat het hypotheekbedrag voor duurzame nieuwbouwwoningen met 13.500 euro verhoogd is. Dat zijn mooie resultaten van onze landelijke lobbyinspanningen. In deze BouwendNL leest u over onze inspanningen op regionaal en lokaal niveau. Want juist die lagere overheden komt u vrijwel dagelijks tegen. Na de rijksoverheid en de provincies, zijn gemeenten de kleinste zelfstandige bestuurseenheden in ons land. Ons land telt er nu 408. Gemeenten vertalen het landelijke beleid in lokaal beleid en voegen eigen regels (en kosten!) toe. Mede daarom heeft Bouwend Nederland vijf regiokantoren en daarom hebben we onze lokale afdelingen. Collega s uit de regio praten samen met collega s van de afdelingen geregeld bij met de gemeenten in de Gemeentelijke Bouwoverleggen. De frequentie daarvan verschilt per gemeente. Samen met de medewerkers van het regiokantoor en de afdeling het overleg aangaan met de gemeente is in veel gevallen heel zinvol. Voor beide partijen overigens. NIERSMAN BOUW, VOORSCHOTEN: NICO VAN TIL KONINKLIJK ONDERSCHEIDEN 150 JAAR LIEFDE VOOR HET VAK Begin oktober vierde het Voorschotense bouwbedrijf Niersman Bouw het 150-jarig bestaan. Mark Niersman, vijfde generatie, en Arie Stalenburg, vormen de directie van het 70 medewerkers tellende bedrijf. N ee, we zijn niet gespecialiseerd in een bepaald onderdeel van de bouw. Onderhoud, woningbouw, scholen, kantoren, zorg: als je de techniek beheerst en het proces kent, kun je alles bouwen, aldus Niersman. Over de orderportefeuille heeft hij niet te klagen: er liggen verschillende nieuwe werken te wachten en er zijn enkele prijsvragen gewonnen. Van ons nieuwbouwproject in Alphen a.d. Rijn hebben we de afgelopen twee maanden 70 % verkoop gehaald. Dus daar gaan we binnenkort mee aan de slag. ZONDER PERSONEEL GEEN BEDRIJF Niersman Bouw concentreert de activiteiten van oudsher op de Randstad. Een goede regio, met prima personeel. Het bedrijf heeft ook zes leerlingen in dienst. Het is belangrijk juist nu in jonge aanwas te investeren, want zonder personeel geen bedrijf, is Niersman van mening. De cultuur in ons bedrijf is de afgelopen 150 jaar met gemotiveerde mensen dezelfde gebleven. Maar we werken nu wel met de modernste technieken. De belangrijkste ambitie van het bedrijf: de orderportefeuille op orde houden, groeien en klaar staan voor het moment dat de markt weer aantrekt. Ook het lidmaatschap van Bouwend Nederland kan daar een bijdrage aan leveren. Zelf heeft hij acht jaar in het bestuur van de afdeling Leiden gezeten, waarvan zes jaar als voorzitter. Door gemeenschappelijke belangen te onderstrepen, kun je je positie behoorlijk kracht bijzetten. Maar er moet wel oog zijn voor de cultuurverschillen: tussen de verschillende bedrijfsgroottes, maar ook tussen b&u- en gww-bedrijven. Dat maakt het bewaren van de samenhang lastiger, maar belangrijk is om als vereniging te laten zien waar je voor staat: het realiseren van mooie bouwwerken en daarmee een belangrijke bijdrage aan onze samenleving. D eze maanden wordt een hele reeks bijeenkomsten gehouden met de vakgroepen, secties en regio s van Bouwend Nederland. De leden kunnen daar met vertegenwoordigers van het bestuur in gesprek gaan over het hoe en waarom van het Actieplan Vernieuwend Verbinden. De vakgroep Waterbouw beet het spits af, en bleek na de door Maxime Verhagen gegeven toelichting positief, aldus vakgroepsecretaris Martin Huigen. Het plan geeft volgens de leden voldoende handvatten om tot vernieuwing en verbetering te komen. In Regio Zuid waren 150 leden op de toelichting door directeur Economische Zaken Joep Rats en bestuurslid Ton Borst afgekomen. Regiomanager René Meyboom: Hier blijkt brede consensus te bestaan over de urgentie van een koerswijziging. En iedereen vindt dat Bouwend Nederland hiermee de goede kant op gaat. Niet voor niets heeft Regio Zuid ook zelf een aantal vernieuwingsmaatregelen aangekondigd, die geheel in lijn liggen met de vernieuwingsoperatie op landelijk niveau. Het aantal afdelingen wordt bijvoorbeeld teruggebracht van elf naar vier, die vervolgens allemaal een plek in het regiobestuur krijgen. We handelen kortom in dezelfde geest en geven zo de leden nog meer zeggenschap. LEDEN REAGEREN POSITIEF OP ACTIEPLAN De eerste bijeenkomsten over het Actieplan Vernieuwend Verbinden zijn achter de rug. Voorlopige conclusie: de vernieuwingsoperatie van Bouwend Nederland kan op steun van de tot nog toe geraadpleegde achterban rekenen. Ook in Regio Randstad Noord kon Verhagen op bijval rekenen, vertelt regiomanager Jan Overtoom. De voorzitter had een goed verhaal voor de circa 100 aanwezige leden. Hij heeft erg goed onder woorden kunnen brengen wat er leeft onder de bedrijven. Tijdens de discussie met de zaal werd een aantal vragen gesteld, bijvoorbeeld over de jongeren, verenigd in Jong Bouwend Nederland. Overtoom: De jeugd moet actiever worden binnen de vereniging, was het oordeel van de vergadering. JBN neemt nu te veel een aparte positie in. Steun werd er uitgesproken voor de meer kritische toon in de communicatie waar het Actieplan over rept. Veel leden willen dat Bouwend Nederland pittiger naar buiten treedt en duidelijker standpunten inneemt. Voor regiovoorzitter Jan Kets was de conclusie dan ook duidelijk: De leden van Regio Randstad Noord staan achter het actieplan en willen ook meewerken om de zaken zo uit te voeren als is voorgesteld. Klik naar www.bouwendnederland.nl/vernieuwend-verbinden voor meer informatie en een videopresentatie over het Actieplan Vernieuwend Verbinden. Hier vindt u ook de data van de verschillende ledenbijeenkomsten. N ico van Til is woensdag 13 november benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Van Til kreeg de versierselen uit handen van de burgemeester van Hoorn, Onno van Veldhuizen. Nico van Til nam na 25 jaar afscheid als bestuurslid van (rechtsvoorgangers van) Bouwend Nederland. In 1988 trad Van Til toe tot het afdelingsbestuur van NVOB West-Friesland. Vervolgens werd hij afdelingsvoorzitter en later voorzitter van gewest Noord-Holland, om uiteindelijk landelijk bestuurslid van het NVOB te worden. In september 2003 nam Van Til plaats in de commissie- Andersson en stond daarmee aan de wieg van Bouwend Nederland, waarvan hij 9 jaar penningmeester is geweest. Onno van Veldhuizen over het motief voor de benoeming: Nico van Til weet partijen te verbinden, draagvlak te creëren en heeft oog voor tegengestelde belangen. Hij heeft zich altijd een aanjager met visie en doorzettingsvermogen getoond. TEKST Ank Benko BEELD Ton Borsboom THEMA: LOKAAL / REGIONAAL 14 15 VOOR DE VERENIGING TEKST Bouwend Nederland / Eric Harms BEELD René van den Burg 14 vember 2013 Claudia Reiner, vicevoorzitter van UNETO-VNI, reikte samen met Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland, het eindrapport van de Versnellingstafels uit aan Jos van Dalen, Hoofd Energiebeleid Gebouwde Omgeving, ministerie BZK. ov Nederland, h uit aan Jos v Nederland, h uit aan Jos v Nederland, h no ui Maxime Verhagen feliciteert oud-bestuurslid Nico van Til met zijn benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Nico VOOR DE VE V Op 12 november sprak Maxime Verhagen met de leden van regio Randstad Noord over het actieplan Vernieuwend Verbinden. LOKALE EN REGIONALE BELANGENBEHARTIGING IS KERNTAAK Een van de belangrijkste kerntaken van Bouwend Nederland is het behartigen van de belangen van de leden. Op landelijk niveau, in de vorm van lobby. Maar zeker zo belangrijk: op lokaal en regionaal niveau. Dichtbij de leden, vóór de leden. En ook mèt de leden. D e economische crisis heeft in weinig sectoren zo toegeslagen als in de bouw en infra. Dat verklaart de bereidheid van veel opdrachtgevers om met de sector mee te denken en te zoeken naar oplossingen voor de ontstane problemen. Dat gebeurt niet alleen in het belang van de bouw, maar vooral ook in het belang van de burger, de consument. Want huizen, scholen, zorginstellingen, wegen, waterkeringen: ze zijn voor ons allemaal van levensbelang. Op de volgende pagina s gaan we in op een aantal interessante acties op het gebied van belangenbehartiging. B&U In de nieuwbouw van woningen komen we jaarlijks nauwelijks verder dan de bouw van 55.000 nieuwe woningen. Volgens de laatste prognoses zal daardoor het woningtekort op termijn oplopen van 2 naar 4%. Volgend jaar krijgen de schoolbesturen in Nederland de zeggenschap over hun gebouwen. Nu al slaan besturen van het primair onderwijs alarm over de slechte staat van onderhoud van hun erfenis. Geen verrassing voor Bouwend Nederland, want eerder dit jaar al trokken we aan de bel bij Kamerleden in de aanloop naar de behandeling van het Herfstakkoord. Om goede zorg te kunnen bieden, is beheer en nieuwbouw volgens de meest recente bouwnormen nodig. Weliswaar gaan zorginstellingen dicht, maar wat open blijft, moet wel adequaat zijn ingericht. Daarvoor is veel aandacht nodig, niet alleen op medisch vlak, maar ook bij gebouwen en installaties. Er staan veel kantoor- en andere commerciële gebouwen leeg, mede als gevolg van de crisis. Afbreken of een nieuwe bestemming geven? Het zijn onderwerpen die de bouw direct raken. INFRA Gemeenten, provincies en waterschappen beheren gezamenlijk een zeer groot gedeelte van de Nederlandse infrastructuur. Het belang van deze decentrale overheden voor de infrabedrijven is qua werkaanbod en werkgelegenheid dan ook groot. De voornaamste zorg is de financiering van infraprojecten. Op alle niveaus staan de budgetten onder druk. Lokale en regionale lobbyactiviteiten van Bouwend Nederland voor wat betreft de korte termijn zijn daarom primair gericht op de instandhouding en het tot besteding komen van de infrabudgetten. Dit is met name van belang voor het behoud van werkgelegenheid in de infrasector. Voor de langere termijn richt het pleidooi zich ook op extra investeringen. Kortom: belangenbehartiging is een kerntaak voor de vereniging, die op landelijk, regionaal en lokaal niveau niet alleen voor maar vooral ook met de leden plaatsvindt. Markt, overheid en kenniswereld, aangesloten bij het Platform Logistiek in de Bouw, hebben tijdens de Innovatie-estafette 2013 afgesproken om te komen tot een Green Deal Logistiek in de Bouw. Namens Bouwend Nederland was Maxime Verhagen daarbij. Op 6 november bracht Maxime Verhagen een bezoek aan Niersman Bouw Ontwikkeling Vastgoed in Voorschoten ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan. Op de foto van links naar rechts: Mark Niersman, Maxime Verhagen en Arie Stalenburg. 13 12 VEILIG EN GEZOND WERKEN TEKST Andrew Wiersma / Ad van der Wiel BEELD Joost van Lierop MAXIME VERHAGEN TIJDENS BEZOEK AAN SPOORZONE DELFT: Bouwend Nederland vindt dat opdrachtgevers, werkgevers en werknemers zich in alle fasen van de bouw verantwoordelijk moeten opstellen als het gaat om veilig en gezond samenwerken. Het project Spoorzone Delft is een goed voorbeeld van hoe samenwerking tussen alle betrokken partijen in de initiatie-, de ontwerp- en in de bouwfase vorm kan worden gegeven. R ecent bracht voorzitter Maxime Verhagen van Bouwend Nederland een bezoek aan de Spoorzone Delft. Doel was om inzicht te krijgen in de discussies over veiligheid, zowel de constructieve veiligheid tijdens de uitvoering van een project als de veiligheid en gezondheid op de bouwplaats. Het bouwen van een spoortunnel, dwars door een stad met station, waarbij het publiek aan alle kanten langs je heen moet en soms zelfs bijna letterlijk over je heen loopt, is een uitdaging. Er zijn veel kruisende verkeersstromen (wegen, waterwegen, trambanen, spoorbanen) die maken dat aandacht voor veiligheid een dominant thema is. VEILIGHEID BOUWTECHNISCH Tijdens het werkbezoek van Verhagen gaven de projectdirecteuren en veiligheidskundigen van Prorail en de Bouwcombinatie CrommeLijn een presentatie over de bouw- en uitvoeringstechnische uitdagingen waar zij in de voorbereiding en gaande het project mee te maken kregen. Voor de eerste tunnelbuis moesten bijvoorbeeld diepwanden worden gemaakt van gemiddeld 22 meter, langs bestaande, op staal gefundeerde bebouwing, en een drukke, over een viaduct lopende, spoorlijn waarvan de dienstregeling niet verstoord mag worden. Verder diende de oude molen behouden te blijven, wat betekende dat er een fundering moest worden gemaakt in/op het dak van de nieuwe tunnel. Een gecompliceerde opgave, zo bleek uit de presentatie en het aansluitende projectbezoek. VEILIG EN GEZOND SAMENWERKEN Het is dan ook een goede zaak gebleken dat veilig en gezond samenwerken op de werkvloer als thema vanaf het eerste ontwerp centraal heeft gestaan. Keuzes maken en vooruitdenken bij het maken van het ontwerp vergroot immers de veiligheid in de uitvoeringsfase. Zeker wanneer tijdens de uitvoering van het bouwproject de projectmap niet passief in de kast blijft staan, maar een breed uitgezet en ervaren thema blijkt te zijn, dat door alle partijen ook wordt gedragen. Dat laatste heeft veel te maken heeft met houding en gedrag, zo toonde het werkbezoek aan. Er dient sprake te zijn van een open cultuur, waarin mensen elkaar durven aanspreken op veiligheid. Meer regels voorschrijven heeft geen zin. Het is veel meer een kwestie van doen. AD VAN DER WIEL a.vanderwiel@bouwendnederland.nl ANDREW WIERSMA a.wiersma@bouwendnederland.nl SPREEK ELKAAR AAN OP VEILIGHEID! REGIO OOST WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/OOST REGIO NOORD WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/REGIONOORD REGIO RANDSTAD ZUID WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADZUID REGIO ZUID WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/ZUID Datum Omschrijving 21 nov Algemene ledenvergadering Regio Noord 26 nov Bijeenkomst BIM en energieneutraal bouwen 28 nov Ledenvergadering afdeling Centraal Groningen 3 dec Contactbijeenkomst Platform Infra Noord 10 dec Seminar aardbevingen 11 dec Ledenbijeenkomst afdeling Drenthe 12 dec Contactgroep Personeel en Financiën 13 en 14 dec Technische excursie Passiv Haus Duitsland RANDSTAD NOORD WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADNOORD VERENIGING BIJEENKOMSTEN Datum Omschrijving 26 nov Regiobestuur 3 dec Marktdag infra 5 dec Evaluatie minor kostencalculatie 10 en 12 dec Workshop Aanbestedingswet en Emvi 12 dec Ledenvergadering Afdeling Leiden Datum Omschrijving 25 nov Algemene Ledenvergadering Afdeling Noord-Oost Overijssel 27 nov Algemene Ledenvergadering Afdeling KAN 28 nov Bijeenkomst COTAD regio Oost 3 dec Eindejaarsvergadering en social media lezing JBN regio Oost 4 dec Lunchbijeenkomst Afdeling KAN 10 dec Algemene Ledenvergadering Afdeling Flevoland 12 dec Algemene Ledenvergadering Afdeling De Berkelstreek 12 dec Regiobestuur Regio Oost Datum Omschrijving 22 nov Marktontmoeting Aanleg persleidingen Hollands Noorderkwartier te Heerhugowaard. 25 nov Ledenvergadering Afdeling Amersfoort e.o. 25 nov Ledenvergadering Afdeling Midden-Holland 26 nov Ledenvergadering Afdeling Het Gooi e.o Datum Omschrijving 3 dec Regiobestuur + regionale vakbondsbestuurders 12 dec Afdelingsvergadering Noord-Limburg 16/17 dec EMVI workshop NIEUWE LEDEN Organisatienaam Vestigingsplaats Sectie Aannemersbedrijf Sirre B.V. ZOETERWOUDE Bouw Klein Fabribouw B.V. ELST GLD Bouw Klein Patrick Rietman Bouw HAAKSBERGEN Bouw Klein DN Aannemers AMSTERDAM Bouw Klein Nexus Infra B.V. NIJVERDAL Infra Klein Beheersmaatschappij B.F. Wouters B.V. DORDRECHT Bouw Klein E-Construction & Management AMSTERDAM ZUIDOOST Bouw Klein Peltenburg Bouw B.V. GROOT-AMMERS Bouw Klein Solvoy B.V. VINKEVEEN Bouw Klein Bouwbedrijf Jelle Bruinsma HARLINGEN Bouw Midden 20 TEKST Ank Benko BEELD René van den Burg Ton Borsboom 21 EXTRA AANDACHT VOOR DGA S De afgelopen maanden heeft Bouwend Nederland in alle regio s specifi ek overleg gevoerd met Directeuren Groot Aandeelhouders (DGA s) van middelgrote bouwbedrijven. Mathieu van Rooij: Een gerichte en bewuste actie van onze kant om meer feeling te krijgen met deze specifi eke ledengroep. REGIO RANDSTAD ZUID: SCHERPTE EN TASTBARE RESULTATEN Niels Ruyter en Paul Laudy: In onze regio hebben we gemeentelijk bouwoverleg met zo n 34 gemeenten, maar bijvoorbeeld ook met het Havenbedrijf Rotterdam en de provincie Zuid-Holland. Sinds een jaar hebben we de overleggen wat nieuw leven ingeblazen met een scherpere delegatie en doelstellingen. Er speelt immers veel in onze regio. We willen scherpte en tastbare resultaten. Dat we die daadwerkelijk behalen, blijkt bijvoorbeeld uit lagere grondprijzen, niet (verder) bezuinigen op budgetten voor infrastructuur, versnellen van procedures en besluitvorming. Je kunt het nalezen in de onlangs verschenen flyer Update resultaten belangenbehartiging. De lokale afdelingen van Bouwend Nederland zijn de eigenaars van het overleg. De regio ondersteunt waar dat nodig is. De b&u-vertegenwoordigers komen ook uit die afdelingen; wij vragen daar ook leden uit de infrahoek bij. De leden zitten er namens de vereniging en niet namens het eigen bedrijf. Daar is iedereen zich terdege van bewust. Het doel van het gemeentelijk bouwoverleg is immers serieus genomen te worden bij de beleidsvoering en besluitvorming van de gemeente. In het algemeen, maar ook over specifieke onderwerpen. Ik noem de toepassing van SROI of EMVI-criteria. Ik merk dat delegatieleden een andere manier van M iddelgrote bouwbedrijven vormen een belangrijke ledengroep voor Bouwend Nederland. Ze zijn aantrekkelijke werkgevers, nemen een vooraanstaande positie in als het om opleiden gaat en ze lijken zich momenteel relatief goed aan de veranderende omstandigheden als gevolg van de crisis aan te passen. Uiteraard ondervinden ook deze middelgrote bedrijven de gevolgen van die crisis, maar wij hebben de indruk dat er goede kansen voor ze liggen, aldus Van Rooij. In elke regio van Bouwend Nederland heeft intussen één bijeenkomst voor DGA s plaatsgevonden. De belangstelling was wat Van Rooij betreft goed. We We willen vooral zorgen dat het mkb gemakkelijker kan inschrijven op aanbestedingen. Gelukkig zien gemeenten in dat gunnen op de laagste prijs lang niet altijd tot het beste resultaat leidt. En dat ook kleinere aannemers en andere ondernemers uitstekende prestaties kunnen leveren. kijken en nadenken krijgen over de materie waarmee een gemeente zich bezighoudt. De dossierkennis die ze daarmee opbouwen, kan vanzelfsprekend ook dienen voor de eigen bedrijfsvoering. Hoe beter je bent ingesteld op de manier waarop de overkant van de tafel denkt, hoe meer je elkaars taal kunt spreken, over en weer. Onze nieuwe insteek wil niet zeggen dat we als regio nu verder achterover kunnen leunen. We zullen doorgaan met focus aanbrengen, doelstellingen formuleren. Daarom rouleren we ook met delegaties. Dus als leden zich aangesproken voelen, dan hoor ik dat graag van ze. Zie ook flyer Update resultaten belangenbehartiging op www.bouwendnederland.nl REGIO RANDSTAD NOORD: SIGNALEN MEENEMEN IN LANDELIJKE LOBBY Siem Bijman: In onze regio hebben zo n 36 gemeentelijke bouwoverleggen. Die vinden een- of tweemaal per jaar plaats. We onderscheiden twee vormen: algemeen overleg met wethouders en afdelingshoofden en een aanbestedingsoverleg met de inkopers en projectleiders. Met die laatsten bespreken we vooral veelvoorkomende knelpunten bij aanbestedingen. Bijvoorbeeld vragen om bereidheidsverklaringen aan inschrijvers. We merken dat ambtenaren zich niet realiseren wat dergelijke eisen betekenen voor de liquiditeit van een bedrijf. De afdelingen zijn zeer betrokken bij de overleggen. Ze brengen lokale issues ter sprake; het regiobureau vult dit aan met de landelijke thema s, bijvoorbeeld over de scheiding van wonen en zorg. Zo ontstaat een mooie wisselwerking. B&U- en infraonderwerpen komen in gelijke mate ter sprake. Gemeenten zijn de belangrijkste opdrachtgevers in de infra. Dus dat is zeker een belangrijk gespreksonderwerp. Maar ook zaken als gemeentelijke startersleningen, grondprijzen, scholenbouw, SROI en EMVI komen aan bod. Onze insteek bij de overleggen is, zorgen dat bouwers kunnen bouwen. Dat er werk is, dat de randvoorwaarden duidelijk zijn en dat regels werkbaar zijn. Ja, de gesprekken kosten de nodige inspanning, maar de signalen die we in de gemeentelijke overleggen opdoen, zijn tegelijkertijd signalen om mee te nemen in de landelijke lobby. Dus elke inspanning op lokaal niveau is er voor álle leden. Leden in de regio Randstad Noord kunnen de verslagen van de gemeentelijke bouwoverleggen nalezen op http://www.bouwendnederland.nl/ gemeentelijk-bouwoverleg-randstad-noord REGIO ZUID: DRAAGVLAK CREËREN Dennis Mollet: Ik denk dat we er als regio Zuid met zeventig overleggen behoorlijk uitspringen. We doen dat met elf afdelingen. We hebben de naam enige tijd geleden gewijzigd in Gemeentelijk Bouw-en Infra-overleg om daarmee de infrabedrijven nadrukkelijk te betrekken. We leggen de verantwoordelijkheid voor het organiseren van de overleggen bij de afdelingen neer; wij faciliteren op punten waar bij hun kennis ontbreekt. We merken dat deze werkwijze de delegaties ook kritisch houdt. De verslagen van de bijeenkomsten kun je dan ook zien als een levend document. De verslagen zijn terug te vinden op onze website. We vullen die ook altijd aan met het nodige cijfermateriaal. Over de prognoses voor 2020 2030, bijvoorbeeld. Maar ook over vergrijzing, bevolkingsgroei, betalingsgedrag, de ontwikkeling van bouwleges. We publiceren er ook de analyses van het Aanbestedingsinstituut: wat ging goed, waar liggen knelpunten. Onderwerpen waarop in een volgend bouwoverleg kan worden voortgeborduurd. Op basis van dit soort gegevens vliegt een vergadering van anderhalf uur voorbij. Bovendien creëer je er draagvlak mee. Tussen gemeenten en onze leden, maar ook tussen leden onderling. Het is niet alleen halen, maar ook brengen. Dat die werkwijze aanslaat, blijkt ook wel uit het feit dat de bereidheid van leden om aan de bouwoverleggen deel te nemen, toeneemt. De onderwerpen die ter sprake komen, zijn uiteraard zeer verschillend. In delen van Limburg ligt het accent op de vergrijzing, terwijl in West-Brabant bijvoorbeeld juist arbeidsmigratie een belangrijk onderwerp is. Maar er zijn ook identieke problemen, zoals de bezuinigingen op de infrastructuur. En ook de veranderingen in bouw en beheer van scholen vormen een belangrijk onderwerp. Het is in elk geval goed te zien dat adviezen uit onze overleggen geregeld terugkomen in gemeentelijke beleidsvisies. En daarmee besparen gemeenten zich weer bezwaarprocedures. Leden in de regio Zuid kunnen de verslagen van de gemeentelijke bouwoverleggen nalezen op http://www.bouwendnederland.nl/gemeentelijk-bouwoverleg-regio-zuid> gaan er dan ook mee door. Voor ons is het nuttig om van hen te horen wat er bij hen in de praktijk speelt en hoe zij de ontwikkelingen in de markt zien. Ook kunnen wij hen bijpraten over waar wij mee bezig zijn in onze lobby. Daarbij merken dat de deelnemers graag van gedachten wisselen met gelijkgestemden. Men herkent elkaars omstandighed en, vragen en problemen en is bereid om daar met open vizier over te spreken. THEMA: LOKAAL / REGIONAAL MATHIEU VAN ROOIJ m.vanrooij@bouwendnederland.nl SIEM BIJMAN s.bijman@bouwendnederland.nl DENNIS MOLLET d.mollet@bouwendnederland.nl NIELS RUYTER n.ruyter@bouwendnederland.nl PAUL LAUDY p.laudy@bouwendnederland.nl 23 22 TEKST Eric Harms / Ank Benko BEELD René van den Burg CEES DE GROOT, STICHTING A58: INFRALOBBY RICHT ZICH BIJ UITSTEK OP LOKAAL EN REGIONAAL NIVEAU Alleen al uit de cijfers blijkt het belang van de decentrale overheden voor de orderportefeuille van en werkgelegenheid bij infrabedrijven. Gemeenten, provincies en waterschappen beheren gezamenlijk 96 procent van alle wegen, 90 procent van alle kunstwerken, 80 procent van alle dijken en 50 procent van alle vaarwegen. Reden genoeg voor Bouwend Nederland om juist op die niveaus aandacht te vragen voor het infrabelang. D e voornaamste zorg richt zich op de financiering van infraprojecten. Op alle niveaus staan de budgetten onder zware druk. Lokale en regionale lobby-activiteiten zijn daarom voor wat betreft de korte termijn primair gericht op de instandhouding en het tot besteding komen van de infrabudgetten. Dit is met name van belang voor het behoud van werkgelegenheid in de infrasector. Voor de langere termijn te gaan, kunnen ook zaken ter sprake worden gebracht die niet lekker lopen, zonder dat individuele bedrijven het gevaar lopen daarop afgerekend te worden. Tot slot is een belangrijke taak het verschaffen van inzicht in feiten en cijfers over de markt op lokaal en regionaal niveau. INFRA EN DE WATERSCHAPPEN De vakgroep Deltabouwers vormt de ruggengraat van de belangenbehartiging op het gebied van water. De marktmogelijkheden zijn inmiddels in kaart gebracht met de sectorstudie Waterbouwopgave 2020. Bouwend Nederland zal het komende jaar, mede in vakgroepverband, met Rijkswaterstaat en de waterschappen in gesprek gaan over knelpunten in investeringsprogramma s. Daarbij zal met name ook worden ingezet op de bevordering van de marktomstandigheden, bijvoorbeeld aan de hand van marktconsultaties, prestatie-eisen, integrale contractvormen, publiek-private samenwerking, en concessies. WE TREKKEN ACTIEF AAN DE BEL Uitstellen investeringen infrastructuur remt economische ontwikkeling Oost Nederland, luidde de kop van het persbericht dat Bouwend Nederland regio Oost en VNO-NCW Midden eind oktober uitstuurden. Volgens Johnny Koster, voorzitter van het Infra Platform Oost, is het een perfecte illustratie van de wijze waarop op regionaal niveau de belangen van de infrabedrijven worden behartigd. We trekken - indien mogelijk samen met andere belanghebbenden actief aan de bel op het moment dat er zaken verkeerd dreigen te gaan, aldus Koster, en proberen vervolgens in goed overleg met de verantwoordelijke bestuurders tot een oplossing te komen. Zo is in dit persbericht gewezen op het feit dat uitstel van de verbreding van de A1 tot ernstige economische en mobiliteitsproblemen gaat leiden. Het heeft er zeker toe bijgedragen dat recent is besloten om de rijksweg toch sneller te verbreden. Dezelfde strategie wordt gevolgd als het gaat om de aanpak van provinciale wegen als de N50 en de N35, het Twentekanaal, en de gemeentelijke infrastructuur. We hebben toch het gevoel dat de infrastructuur in Oost-Nederland er wat bekaaid afkomt in de plannen. Daar proberen we actief verandering in te brengen. Niet in de laatste plaats door ook zelf mogelijke oplossingen aan te dragen. Koster: We hebben in meerdere regio s in Oost Nederland het project ondernemend aanbesteden opgezet. Met gemeenten gaan we in overleg over de manier van aanbesteden, uitnodigen, beoordelen van plannen et cetera. Ook hebben we in verschillende regio s convenanten afgesloten. We proberen zodoende tot professionelere aanbestedingen te komen. Dit soort zaken brengen we voortdurend onder de aandacht. En dat leidt niet zelden tot het gewenste resultaat. richt het pleidooi zich ook op extra investeringen. Prioriteit heeft verder het anders aanbesteden van werk en contracteren van de lidbedrijven van Bouwend Nederland. Het gebruik van innovatieve contractvormen (zoals Design, Build, Finance en/of Maintain) en het hanteren van de EMVI-criteria zijn belangrijke aspecten daarbij. Meer in het algemeen geldt dat alle bedrijven (klein, middelgroot en groot) voldoende kans moeten kunnen maken op werk. Daarnaast zet Bouwend Nederland sterk in op het onderhouden en aangaan van gesprekken met opdrachtgevers. Op provinciaal, gemeentelijk niveau, via het eigen apparaat maar ook door de bedrijven zelf. Door als brancheorganisatie als eerste het gesprek aan INITIATIEF MET ENORME UITSTRALING Als het aan het bedrijfsleven in Noord Brabant en Zeeland (Kamer van Koophandel, Brabants Zeeuwse Werkgevers en Bouwend Nederland) ligt, wordt de A58 al vanaf 2016 verbreed op twee trajecten in plaats van in 2023. Ook zullen slimme en innovatieve technologieën leiden tot een betere wegbenutting en doorstroming. Een betere weg voor minder geld. C ees de Groot, namens Bouwend Nederland bestuurslid van de Stichting A58: Dagelijks staan er files op de A58 de verbinding Eindhoven Vlissingen, via de zuidkant van Tilburg en Breda. Dat kost het bedrijfsleven nu al ca. 7,5 miljoen euro per jaar. Tot 2020 zal het fileleed naar schatting nog met 40% toenemen. Alle reden om vernieuwing en verbreding slagvaardig aan te pakken. Uiteraard is een en ander ook aan Rijkswaterstaat niet voorbij gegaan. Echter: er zijn voor de verbredingen niet eerder dan in 2023 middelen beschikbaar. En de recente bezuinigingen op aanleg en onderhoud van wegen maken de verwachtingen er niet beter op. WACHTEN IS CATASTROFAAL De Groot: Wachten tot 2023 zou catastrofaal zijn voor Zuid-Nederland. Daarom hebben we ons gezamenlijk gebogen over andere publiek-private-samenwerking (PPS). De partij of het consortium die het werk gaat uitvoeren, neemt niet alleen de vernieuwing en verbreding voor zijn rekening, maar ook het beheer en onderhoud van de hele A58 voor de volgende dertig jaar. Zo komt er ruimte voor allerlei innovaties die onder andere wegbenutting, doorstroming en exploitatie kunnen bevorderen. Bovendien komen naar onze berekening de totale kosten in die dertig jaar aanzienlijk lager uit dan op de traditionele manier en wordt de A58 het toonbeeld van moderne verkeerstechnologie en duurzame ontwikkeling. Die berekeningen worden bevestigd door een onafhankelijk bureau. Aan de hand van dat rapport hebben we een bidboek (getiteld Oost-West, samen op z n best ) gepresenteerd aan de minister van Infrastructuur en Milieu. Dat is in goede aarde gevallen. VOORFINANCIERING PROVINCIE Ook voor de voorfinanciering heeft de Stichting A58 samen met de provincie Noord-Brabant een oplossing gevonden. De provincie is bereid een bedrag van 170 miljoen euro beschikbaar te stellen. Voorwaarde is wel dat dit bedrag (afkomstig uit de verkoop van de Essentaandelen) een marktconforme rente oplevert. Dat moet lukken door de innovatieve aanpak, kostenbesparingen door schaalvergroting en inkomsten uit exploitaties. Medio mei heeft de minister een Startbeslissing ondertekend en een projectteam ingesteld onder de naam InnovA58. Dat is nu bezig met een haalbaarheidsstudie en de voorbereidingen voor de verbredingen. Meer informatie: www.innova58.nl Zie voor het bidboek: http://www.kvk. nl/download/bidbook%20a58%20 het%20vervolg_tcm14-250090.pdf INFRA EN DE PROVINCIES Belangenbehartiging bij de provincies concentreert zich komend jaar met name op het stimuleren van investeringen in infrastructuur op korte en lange termijn. Een eerste argument daarvoor is het feit dat 50 procent van de bestaande infra niet voldoet aan de internationale veiligheidsnormen. Er is de komende tien tot twintig jaar voor zeker een miljard euro extra nodig aan investeringen om de norm te halen. Het tweede argument vormt de grote vervangings- en renovatieopgave in de provinciale infrastructuur op lange termijn. Die operatie bereikt weliswaar pas rond 2030-2040 haar hoogtepunt, maar het is noodzakelijk om nu al de noodzakelijke budgetten te reserveren en een meerjarenplanning te maken. Een derde argument is het feit dat investeren in infrastructuur economisch herstel bevordert en ertoe bijdraagt dat de werkgelegenheid in de provincie behouden blijft. INFRA EN DE GEMEENTEN Investeren in infrastructuur is goed voor de lokale economie, leidt tot meer werkgelegenheid, en voorkomt kapitaalvernietiging door het laten oplopen van achterstallig onderhoud. Bovendien hechten burgers ook nog eens veel belang aan goede infrastructuur. Met die argumenten gaat Bouwend Nederland het gesprek aan met gemeenten en haar bestuurders in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Bouwend Nederland kiest ervoor om haar boodschap via regionale media, de afdelings- en regiobestuurders en de reguliere gemeentelijke bouwoverleggen in de diverse verkiezingscampagnes vertaald te krijgen. Daarnaast worden er ook concrete initiatieven ontplooid, samen met of op initiatief van de leden. Voorbeelden zijn Red mijn Weg, Verbeterdebuurt en marktdagen. A58 A58 THEMA: LOKAAL / REGIONAAL 20 21 22 23 15 14 13 12 7 6 5 4 Bouwend Nederland behartigt niet alleen op landelijk niveau het belang van de bouw- en infrabedrijven. Ook lokaal en regionaal maakt uw vereniging zich zo sterk mogelijk. Bijvoorbeeld tijdens het bouwoverleg, dat onze regio s met steeds meer gemeenten voeren. In het Watertorenberaad worden de handen concreet uit de bouwen gestoken en zijn inmiddels meerdere gestagneerde projecten weer vlot getrokken. En natuurlijk komt ook het infrabelang aan bod in de contacten met gemeente, provincies en waterschappen. U leest er meer over in het themadeel van deze editie van BouwendNL. Verder in dit nummer onder meer een handzame samenvatting van het Actieplan Vernieuwend Verbinden en reacties uit de eerste informatiebijeenkomsten, meer informatie over het praktische vervolg op het SER Energieakkoord, en de presentatie van de nieuwe richtlijn Steigers. IEDEREEN KOMT UIT DE LOOPGRAVEN Thema: Lokale & regionale belangenbehartiging HET LEDENMAGAZINE VAN BOUWEND NEDERLAND NOV 2013 MET UITNEEMBAAR PRAKTIJK- KATERN Het Watertorenberaad volgens directeur Guido Scholtens van Scholtens Groep, Wognum

24 TEKST De WillemsUnie / Eric Harms BEELD De WillemsUnie / Rijkswaterstaat Een megaproject in de Nederlandse waterbouw. Zo kan de ingrijpende aanpak van de Brabantse Zuid-Willemsvaart het beste worden getypeerd. inds september 2010 werkt De WillemsUnie, een samenwerkings- van Van Hattum en Blankevoort, KWS infra, GMB Civiel en Sverband Van den Herik Kust- en oeverwerken, aan de omlegging van de Zuid-Willemsvaart en alles wat daarbij komt kijken. Het is naar eigen zeggen het grootste aanlegproject voor vaarwegen van de komende tien jaar. De omlegging van de Zuid-Willemsvaart moet leiden tot een duurzamer en beter bereikbaar Brabant over water. Na voltooiing kunnen grotere schepen met maximaal drie lagen containers van de Maas naar de containerterminal in Veghel varen. Met alle positieve effecten van dien: minder vrachtverkeer op de weg, minder files en minder uitstoot van CO 2 en fijnstof. Het werk omvat veel meer dan alleen het aanleggen van een nieuwe waterweg aan de oostkant van s-hertogenbosch. Zo worden er ook acht bruggen gebouwd, waarvan de grootste een veldoverspanning heeft van meer dan 100 meter. Alle wegverbindingen en de verbindingen ten behoeve van de waterhuishouding worden eveneens door WillemsUnie uitgevoerd. De sifons en gemalen worden gebouwd om de waterhuishouding in het gebied op peil te houden. De nieuwe vaarweg, die het Máximakanaal gaat heten, wordt immers dwars door het landschap aangelegd. Waar de bruggen dienen als verbinding van de kruisende wegen (over het nieuwe kanaal), dienen de sifons als verbinding van de kruisende wateren (onder het nieuwe kanaal). Bij de aanleg van het kanaal BOUW IN BEELD Omlegging Zuid-Willemsvaart Omleggen kanaal, bouw acht bruggen, vier sifons, twee sluiscomplexen, een spui/gemaalcomplex en alle aansluitende infrastructuur. Opdrachtgever Rijkswaterstaat / ministerie van Infrastructuur en Milieu Bouwer De WillemsUnie, een samenwerkingsverband van Van Hattum en Blankevoort, KWS infra, GMB Civiel en Van den Herik Kust- en oeverwerken. Strategische partners Cofely/Vialis, Arcadis en Liebregts Bouwtijd September 2010 december 2014 worden er vier sifons gebouwd. Naast de sifons en gemalen wordt er ook een spui/gemaal complex aangelegd. Bij Empel en Hintham verrijzen twee nieuwe sluiscomplexen, waar de grotere schepen sneller kunnen passeren. Sluiscomplex Empel vormt de verbinding van de omlegging van de Zuid-Willemsvaart met de Maas. Het sluiscomplex maakt deel uit van de waterkering; het ontwerp voorziet daarom in een dubbele waterkering. Sluiscomplex Hint-ham verbindt de beide kanaalpanden binnen de omlegging van de Zuid-Willemsvaart. De keermiddelen bestaan hier uit puntdeuren, uitgevoerd in staal. Het project Omlegging Zuid-Wilemsvaart is aangemeld bij Bewuste Bouwers. Daarmee geeft het projectteam aan belang te hechten aan een goede relatie met de omgeving. 8 9 TEKST Ank Benko BEELD René van den Burg 16 TEKST Eric Harms BEELD René van den Burg Het oordeel van Guido Scholtens, directeur van het gelijknamige bouwbedrijf in Wognum, is zonder meer positief. Een prima initiatief om ondernemers, gemeenten, provincies en rijk bij elkaar te brengen in het Watertorenberaad. Ik ben aangenaam verrast door de diepgang en de openheid. Iedereen komt uit de loopgraven. En we krijgen er veel voor terug. e Scholtens Groep presenteerde aan het beraad drie Wil je de markt op gang brengen, dan Qua ruimte, indeling, comfort. En SAMEN OPTREKKEN spelen op de wensen van de kopers. projecten die maar niet is het een kwestie van de consument grenzend aan de bestaande woonwijk, zodat de nieuwe bewoners niet van de grond kwamen. Een redelijk triggeren, is Scholtens oordeel. Er grootschalig woningbouwproject zijn plekken aan te wijzen waarvan jarenlang in een bouwput wonen. in Volendam (ca 740 woningen) en ik zeker weet dat nieuwbouw zo twee kleinere projecten in Zoelen verkocht is. En dan bedoel ik niet SWINGEND IN PLAATS (onderdeel van de gemeente in beschermde natuurgebieden, VAN FLEXIBEL Buren) en Spierdijk (ca 40 à 60 maar op karakteristieke plekken Customer intimacy (het opbouwen woningen). In de laatste twee zit met ruimte. Maar door alles vast te van een vertrouwensrelatie met je nu door toedoen van het Watertorenberaad weer beweging. plannen, houd je de markt op slot. Het betekent meerwaarde leveren, leggen in onwrikbare bestemmings- klant) staat voor Scholtens centraal. In het Watertorenberaad hoor ik nu op maat. Dat vergt veel van onze DREIGEND WONING- gelukkig andere geluiden. Politiek en mensen. Ze moeten swingend zijn in TEKORT bedrijfsleven zitten vaak niet op één plaats van flexibel: in dezelfde maat Scholtens stelt vast dat de laatste lijn, maar in het Watertorenberaad is dezelfde kant op. En zo zou het in jaren publieke en private belangen men bereid naar elkaar te luisteren de verhouding tussen publieke en nog wel eens botsen. Gemeenten en samen te zoeken naar de beste private partijen ook moeten zijn. Ik hebben moeite hun grondposities oplossingen voor bepaalde gebieden. heb de indruk dat de leden van het af te waarderen, terwijl ontwikkelaars juist het belang zien van inzien en bereid zijn hun eerder Bouwend Nederland. Het geeft ze Ik ontmoet ook gemeenten die dat Watertorenberaad die kant zeker op willen. Het heeft ook gewerkt als eye opener voor een aantal partijen die betrokken waren bij de analyses van dat beraad. De gemeenten Buren en Spierdijk lieten in elk geval na afloop weten dat ze er veel aan gehad hadden. Het beraad biedt de mogelijkheid om te horen wat anderen ervan vinden: provincies, corporaties, nieuwbouw om daarmee het opgestelde kwaliteitsplan opzij te de mogelijkheid om met een bredere dreigende woningtekort in de zetten om woningen te bouwen die scoop naar projecten te kijken en er toekomst nog enigszins te kunnen mensen aanspreken. De markt is er, iets van durven te vinden. Het is een opvangen. de vraag is er. Het is een kwestie van goed platform waar gepraat wordt in Daarom stelt hij: Het is vooral de samen optrekken. het belang van de samenleving. Het consument die gebaat is bij het Watertorenberaad. Door op een andere het Watertorenberaad letterlijk geen van het realiseren van dat ene bouw- Bij de gemeente Volendam kreeg gaat niet om het welles of nietes manier naar gebiedsontwikkeling gehoor: de gemeente ging niet op de plan; het gaat om waarderealisatie, te kijken, en ook door dat in samenspraak te doen met álle betrokken lag dat anders. In een kleine ge- kennis en kwaliteit. Maar vooral om uitnodiging in. Bij Buren en Spierdijk werkgelegenheid, het bewaren van partijen, kunnen er projecten tot meente als Spierdijk lijkt een project voldoen aan de vraag uit de markt. stand komen die er toe doen. Met van 40 of 60 woningen veel. Maar mooie woningen, op plekken waar het is wel de bedoeling de bouw te Zie ook: mensen echt willen wonen. spreiden over een aantal jaren. En in- www.watertorenberaad.nl BOUW IN BEELD Opdrachtgever/ontwikkelaar Woningstichting Rochdale, Amsterdam Westwijk Zuidoost CV, een samenwerking tussen AM en Bouwfonds Ontwikkeling Ontwerp: Architectuurcentrale Thijs Asselbergs, Amsterdam Bouwer: BAM Woningbouw Amsterdam Bouwtijd: November 2012 januari 2014 greencourt.westwijk2.nl 17 Tekst Eric Harms / Ank Benko BEELD Bert Janssen / Hollandse Hoogte (beeld rechts) Met de diverse partners van het SER-Energieakkoord worden op dit moment de gemaakte afspraken uitgewerkt. Het tempo ligt hoog, weet Paul Schumacher van Bouwend Nederland. We willen dat de bouwsector hier zo snel mogelijk de vruchten van kan gaan plukken. r wordt al heel lang gesproken over de marktpotentie van energiebesparende maatregelen in de Tegelijkertijd voeren Bouwend Nederland en Meer Met LOKALE SAMENWERKING gebouwde omgeving. Maar veel bouwbedrijven Minder intensieve gesprekken met de Vereniging van merken daar tot op heden niet veel van. Reden voor Nederlandse Gemeenten over de afspraak in het akkoord Bouwend Nederland om sterk in te zetten op de vertaling dat alle gemeenten in 2016 een energieloket moeten van de afspraken in zo concreet mogelijke maatregelen, hebben. Een goede samenwerking op lokaal niveau die ook zo snel mogelijk genomen kunnen worden. De instelling van het revolverend fonds van waaruit goedkope van cruciaal belang voor het verder op gang brengen van tussen gemeente, ondernemers en actieve bewoners is leningen voor energiebesparende maatregelen kunnen de energiebesparingsmarkt voor particuliere eigenaren. In 2016 moet dat overal in het land zichtbaar zijn. worden verstrekt, is zo n maatregel. Dat is een belangrijke impuls voor woningeigenaren om tot investeren Daar gaan we natuurlijk niet op wachten. Want Meer over te gaan, aldus Schumacher. Het fonds is inmiddels Met Minder ondersteunt nu al tientallen gemeenten en gevuld met 300 miljoen euro, en zal in december officieel betrokken ondernemers op dat terrein. We staan dus niet van start gaan. In de loop van volgend jaar komt daar nog op nul. Met de VNG en andere partners zetten we ons er een extra deel bij, voor leningen aan woningcorporaties voor in om op zo kort mogelijke termijn het aantal lokale en particuliere verhuurders. initiatieven sterk uit te breiden. ENERGIELABEL HUURSECTOR Ook aan de implementatie van het indicatieve energielabel wordt gewerkt. Alle woningeigenaren en vercepten voor duurzame renovatie van huurcomplexen. Een In de huursector wordt ingezet op het ontwikkelen van conhuurders die nog geen energielabel hebben krijgen in voorbeeld daarvan is het marktinitiatief De Stroomversnelling, dat voorziet in het per saldo tot energieneutraal niveau 2014 of 2015 van de overheid een indicatief energielabel. Ons beeld is dat dat eerder 2015 wordt dan 2014. renoveren van ruim 100.000 corporatiewoningen. Dit soort Dat zouden we zeer betreuren, want het label hebben initiatieven biedt de sector op het terrein van energiezuinigheid een geheel nieuw perspectief, omdat daarmee onze leden hard nodig als opstap in het gesprek met de gebouweigenaar over energiebesparende maatregelen. een deel van de miljardenstroom van huishoudens naar Daarom bekijken we op dit moment of we samen met energiebedrijven wordt omgebogen naar het financieren Meer met Minder een tussentijds alternatief kunnen van investeringen in bouwactiviteiten. Het gonst kortom aanbieden. van de activiteiten rondom de uitrol van het SER Energieakkoord. Iedereen is er volop mee bezig. Wij verwachten dan Een derde maatregel betreft de energieprestatiegarantie, waarmee de woningeigenaar zekerheid kan worden ook dat dit in 2014 zijn vruchten zal gaan afwerpen. geboden over het effect van energiebesparende maatregelen. Schumacher: Nog voordat het akkoord www.energieakkoordser.nl definitief gesloten werd, is Bouwgarant op ons verzoek begonnen met de verkenning ervan. Die garantie moet PAUL SCHUMACHER p.schumacher@bouwendnederland.nl medio 2014 in de markt aangeboden kunnen worden. 10 TEKST Ank Benko BEELD René van den Burg Ton Borsboom Het gaat sinds de oprichting in de Dordtse watertoren in 2010 door het leven als het Watertorenberaad : het samenwerkingsverband tussen een groot aantal publieke, publiekprivate en private partijen. Samen onderzoeken ze mogelijkheden om gebiedsontwikkeling (weer) op gang te helpen. Een aantal bouwprojecten is zo met succes vlot getrokken, bij andere verloopt het stroever. TOCH IN BEWEGING Ook de regio s Oost en Zuid van Bouwend Nederland hebben projecten bij het Watertorenberaad aangedragen. De zeven projecten in Gelderland zijn op deze wijze een stap verder geholpen. Regiomanager Robert ter Hoek: Bouwbedrijven zijn blij met deze interventie. Er komt in elk geval meer duidelijkheid over waar knelpunten liggen. Als dat inzichtelijk wordt gemaakt, kun je gezamenlijk verdere stappen nemen. Van de tien projecten in Noord-Brabant is één project op eigen kracht gerealiseerd. Verder is er helaas nog geen tot volledige realisatie gekomen, aldus Dennis Mollet van Regio Zuid. Zes projecten zijn nog wel in beweging. De betrokkenen van vier projecten hebben aangegeven dat de ondersteuning daadwerkelijk het verschil heeft gemaakt waarbij de algemene reacties over het traject positief zijn en waarbij vooral werd opgemerkt dat de deskundigheid en onafhankelijkheid van grote meer- het onderonsje van ontwikkelaar, bouwer, belegger en gemeente die mooie glimmende kantoren, winkels en appartementencomplexen bouwen. Gebiedsontwikkeling is dienstverlening. Juist vastgoed- en gebiedsontwikkelingen hebben het de laatste jaren hard te verduren gekregen door de crisis. Tal van op zich beloftevolle projecten kwamen stil te liggen of werden niet eens in uitvoering genomen. Naast het zoeken naar nieuwe samenwerkingsverbanden heeft het Watertorenberaad zich dan ook toegelegd op het praktisch vlot trekken van dergelijke projecten. VOORAL PROCESSEN EN PROCEDURES OORZAAK STAGNATIE In Noord-Holland bijvoorbeeld kwamen het afgelopen jaar acht van de elf vastgelopen projecten dankzij de bemoeienis van het Watertorenberaad weer op gang. Regiomanager Jan Overtoom: Dit jaar zijn opnieuw tien van dergelijke projecten onder de loep genomen. De provincie, VNO-NCW en Bouwend Nederland hebben daarom gevraagd. Uit de analyse komt naar voren dat het zeker niet alleen een kwestie van gebrek aan markt of financiering is, maar dat de oorzaak vooral vaak ligt in processen (samenwerking) en procedures. Hij wijst erop dat het al belangrijk is als er door de gesprekken een of meerdere stappen voorwaarts zijn gemaakt. Of dat er juist duidelijk wordt dat een project echt niet haalbaar is. Ook dan kan er sprake zijn van een succesvolle interventie door het Watertorenberaad. waarde waren. Projectontwikkeling is een dermate tijdrovend (vaak jaren durend) proces met vele aspecten, dat je niet kan Zie ook www.watertorenberaad.nl 18 verwachten dat in de meerderheid van de gevallen een vastgelopen project in één keer wordt vlot getrokken. TEKST Alex Nieuwenhuis BEELD Joost van Lierop BOUWEND NEDERLAND DIGITAAL MIJN BOUWEND NEDERLAND, UW EIGEN ONLINE OMGEVING Het ledengedeelte op de website van de vereniging noemen we Mijn Bouwend Nederland. Als lid van Bouwend Nederland vindt u hier meer informatie dan de reguliere bezoeker van onze website. Informatie die niet alleen nuttig en praktisch inzetbaar is, maar u ook het nodige voordeel biedt. ia uw ledenpagina worden de voor u relevante artikelen, bijeenkomsten en tips & trucs op een presenteerblaadje aangereikt. Naast deze informatie op maat vindt u een aantal rubrieken met diensten waarvan alle leden kunnen profiteren, zoals Tools (met onder meer modelcontracten, database schoolgebouwen en het bouwweer) of Praktijk (waarin praktische informatie over bijvoorbeeld vorst-ww of de cao). De kant-enklare Bouwend Nederland-pagina kunt u tot op zekere hoogte echter ook zelf sturen. In deze rubriek lichten we een aantal mogelijkheden toe. ZELF INTERESSES AANGEVEN Als u op www.bouwendnederland. nl inlogt, komt u terecht in uw uw persoonlijke gegevens, uw contactpersoon bij de vereniging en de wachtwoord wijzigen-pagina heeft u als lid hier de mogelijkheid om uw eigen interessegebieden aan te geven. Vinkt u bijvoorbeeld duurzaamheid en woningmarkt aan, dan wordt uw nieuwsoverzicht uitgebreid met alle berichten die wij op dit gebied publiceren. FAVORIETE PAGINA S Als ingelogde gebruiker kunt u veelgebruikte pagina s van de verenigingssite opslaan in een eigen favorietenlijst. Op alle webpagina s staat rechtsonder de menubalk de knop toevoegen aan Mijn Favorieten. Hiermee plaatst u een directe link naar deze pagina in Mijn favorieten in de persoonlijke werkbalk bovenaan de webpagina. De favorietenlijst kunt u zelf beheren door webpagina s toe te wat het lidmaatschap specifiek voor u interessant maakt. Dat betekent uiteraard niet dat u per se gebonden bent aan de daar getoonde informatie. Die is afhankelijk van de verenigingsonderdelen waarmee uw lidbedrijf verbonden is (zie Mijn groepen bovenaan uw persoonlijke webpagina). Via het uitklapmenu Vereniging heeft u te allen tijde de mogelijkheid om het nieuws en de bijeenkomsten van andere regio s, secties, vakgroepen of contactgroepen te bekijken. HOE KAN IK INLOGGEN? Alleen leden en medewerkers van lidbedrijven van Bouwend Nederland mogen inloggen. Is uw mailadres al bekend bij Bouwend Nederland (bijvoorbeeld omdat u inlogde op de oude website), maar heeft u nog nooit ingelogd Voor alle bedrijven in de bouw, maar ook in de (petrochemische) industrie, de energiesector en de offshore is een nieuwe Richtlijn Steigers van kracht. Samen met de A-bladen van Arbouw vormt deze Richtlijn een volledig pakket om te kunnen voldoen aan de voorschriften van de Arbowet en het Arbobesluit. eze Richtlijn heeft betrekking op alle statische steigers, zowel standaardconfiguraties als overige. Hij bundelt wetteksten, normen en voorschriften en speelt in op de veranderende nationale en Europese wetten en normen en gaat uit van de huidige stand der wetenschap. De samenstellers, deskundigen van de Vereniging van Steigerbouwers (VSB) en Bouwend Nederland, hebben deze Richtlijn afgestemd met de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI), de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie (VNPI), universiteiten, TNO, het ministerie en de inspectie SZW, Arbouw en Aboma. Met andere woorden: een breed gedragen en gebruikt document voor bouw en industrie. DYNAMISCH DOCUMENT Bob Gieskens, Bouwend Nederland, was betrokken bij de werkgroep die het document heeft samengesteld. De Richtlijn is een dynamisch document voor een brede doelgroep. We hebben een aantal belangrijke aanpassingen gedaan. Bijvoorbeeld op het vlak van de gebruikte terminologie. Die hebben we zoveel mogelijk geharmoniseerd, zodat gebruikers uit verschillende sectoren dezelfde uitgangspunten hanteren. Verder zijn de diverse onderdelen logisch gerangschikt. Daarnaast is aan de verschillende standaardconfiguraties een fabrikantconfiguratie toegevoegd. Ten slotte is gestreefd naar het verduidelijken en vergelijkbaar maken van opleidingseisen, diploma s en certificaten. Om te benadrukken dat het hier om een dynamisch document gaat, heeft Gieskens voorgesteld een permanente redactiecommissie in het leven te roepen om te voorkomen dat wenselijke of noodzakelijke wijzigingen te lang blijven liggen. De Richtlijn zal dan ook op de website www.richtlijnsteigers.nl worden bijgehouden. VOORLICHTING Net als bij eerdere versies van de richtlijn, worden ook komend jaar weer regionaal voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd. Daarin wordt meer in detail ingegaan op gebruik en toepassing van de richtlijn, achtergronden van de doorgevoerde wijzigingen en dergelijke. Houd daarvoor de website en de nieuwsbrieven van Bouwend Nederland in de gaten. Een groot aantal afdelingen van Bouwend Nederland heeft regelmatig overleg met gemeenten. Dit gemeentelijk bouwoverleg is belangrijk voor het wederzijds begrip. Bouwers krijgen meer inzicht in procedures en werkwijzen van gemeenten, gemeenten op hun beurt worden geconfronteerd met praktische problemen van bouwers. COLOFON REGIO NOORD: WEER WAT SCHWUNG Rolf Koops: We hebben ongeveer 15 gemeentelijke bouwoverleggen. Kennisdeling en inleving in elkaars belevingswereld: dat zijn eigenlijk wel de belangrijkste resultaten. Ze zorgen, samen met praktische maatregelen, voor weer wat schwung in de lokale en regionale bouw. We bespreken onderwerpen waarmee zowel bouwers als gemeenten regelmatig te maken hebben. Bijvoorbeeld de uitvoering van Social Return. Maar ook het aanbestedingsbeleid, zeker in het licht van de nieuwe Aanbestedingswet en EMVI. Nog lang niet alle gemeenten en zeker de kleinere weten precies hoe dat vorm moet krijgen. Want wat op papier mooi lijkt, kan in de praktijk een enorm struikelblok zijn. Verder zijn de grondprijzen en de bestemmingsplannen meestal ROLF KOOPS vaste agendapunten. r.koops@bouwendnederland.nl Een goed voorbeeld is Hoogeveen. Daar heeft men in navolging van de Drentse aanpak een mix van maatregelen geïntroduceerd om het starters op de woningmarkt gemakkelijker te maken. Een ander gevolg van ons overleg is een goedkope lening voor het verduurzamen van woningen, inclusief een gratis advies van een architect. De gemeente Emmen heeft een nieuw aanvalsplan gelanceerd om de jeugdwerkloosheid aan te pakken. Daar trekken ze acht miljoen voor uit: geld dat ook gebruikt wordt om jongeren in de bouw aan het werk te krijgen. En de gemeente Groningen heeft in haar bouwoffensief besloten minder stringent met de parkeernorm om te gaan, zodat er bijvoorbeeld bij een studentencomplex niet meteen een complete parkeergarage gerealiseerd hoeft te worden. BouwendNL is het verenigingsmagazine van Bouwend Nederland. In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden. De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden. Het magazine verschijnt 9 keer per jaar in een oplage van 5000 exemplaren. De pdf van verschenen edities is te vinden op www.bouwendnederland.nl. Naast BouwendNL ontvangen de leden tweewekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering. Leden kunnen zich aanmelden voor het ontvangen van de digitale Podium (visies, standpunten en beschouwingen over en uit de bedrijfstak) via www.bouwendnederlandpodium.nl. Hoofdredactie Theo Scholte Eindredactie/productiebegeleiding Harms Communicatie, Utrecht Redactionele bijdragen Ank Benko, Harm Dragt, Eric Harms, Alex Nieuwenhuis, Theo Scholte Redactiesecretariaat redactie@bouwendnederland.nl Vormgeving en opmaak Helen Verbeek Grafische Producties, Zoetermeer Fotografie René van den Burg, Ton Borsboom, Bert Janssen Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf, Barneveld Redactieadres Bouwend Nederland T.a.v. redactie BouwendNL Postbus 340 2700 AH Zoetermeer Zilverstraat 69 2718 RP Zoetermeer redactie@bouwendnederland.nl www.bouwendnederland.nl ISSN 2214-7438 Aansprakelijkheid Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Bouwend Nederland naar de grootst mogelijke zorgvuldigheid. Bouwend Nederland sluit iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie beschikbaar is. Voor verdere informatie kunt u zich richten tot redactie@bouwendnederland.nl. Copyright De in deze publicatie beschikbaar gestelde NIEUWS BOB GIESKENS b.gieskens@bouwendnederland.nl 11 REGIO OOST: RUIMTE VOOR EERLIJKE KANSEN Robert ter Hoek en Herald Immink: We hebben gezamenlijk met de lokale afdelingen gemiddeld tweemaal per jaar gemeentelijk bouwoverleg met 25 gemeenten. Ook in regionaal verband hebben we overleg met gemeenten. Uitwisseling van kennis en ervaring schept ruimte voor eerlijke kansen. Neem het uitnodigingsbeleid als gevolg van de nieuwe Aanbestedingswet. We willen gemeenten in deze regio overhalen om lokale bedrijven een eerlijke kans te geven. Maar dat betekent wel: geen overmatige eisen stellen en een transparant uitnodigingsbeleid te ROBERT TER HOEK hebben. Dat realiseert men zich nu r.terhoek@bouwend nederland.nl als gevolg van de overleggen. Op het gebied van Social Investment zijn in we in overleg om de irreële eisen zoals 5% van de aanneemsom uit het gemeentelijke beleid te krijgen. We bepleiten ook om de startersleningen voort te zetten en de extra eisen die gemeenten aan de startersleningen stellen van tafel te krijgen. Daarnaast lobbyen we voor verlaging van de grondprijzen. We merken dat verschillende gemeenten hun HERALD IMMINK grondprijzen hebben verlaagd. h.immink@bouwend Een interessant, maar ook een nederland.nl gemeente overstijgend voorbeeld van bouwoverleg is het Actieplan Ondernemersvriendelijk Aanbesteden. Zo n plan is er intussen voor de regio Zwolle. De 16 gemeenten kopen jaarlijks voor ca 600 miljoen in bij lokale en regionale bedrijven. Het gemeentelijk inkoopbeleid moet professioneel, rechtmatig en transparant zijn volgens de regels van de Aanbestedingswet. Dat realiseren die gemeenten zich ook. Daarom zijn ze, samen met Bouwend Nederland, MKB Nederland, VNO-NCW en de Kamer van Koophandel het gesprek aangegaan. Ook andere gemeenten in onze regio beraden zich nu op zo n Actieplan. SERVICE Het lidmaatschap van Bouwend Nederland heeft u heel veel te bieden. De kennis en ervaring van een groot aantal professionals staat tot uw beschikking. Uw belangen worden behartigd: landelijk, regionaal en lokaal. U ontvangt op papier en digitaal informatie die van belang is voor uw bedrijfsvoering. Onze website bevat een stuwmeer aan informatie die voor u van belang kan zijn. U kunt dagelijks bij ons terecht met uiteenlopende vragen. Wij werken aan de verdere ontwikkeling en professionalisering van de bedrijfsvoering van de leden. U kunt bijeenkomsten bezoeken voor kennisoverdracht en -deling. En met het grote en groeiend aantal ledenvoordelen kunt u (een groot deel van) uw contributie terugverdienen. Talloze loketten zijn geopend Bouwend Nederland telt verschillende gremia die verschillende activiteiten ontplooien. Al naar gelang uw interesse kunt u terecht bij uw sectie, uw regio, uw infraplatform of Jong Bouwend Nederland. Bent u bewust ook lid geworden van een afdeling of vakgroep, dan kunt u ook daar terecht. Op de bijeenkomsten die de gremia organiseren, kunt u kennis opdoen, deze met uw collega s delen en netwerken. Benut www.bouwendnederland.nl Onze website is 24/7 een belangrijke bron van informatie. U vindt er onder andere: (actuele) bedrijfsinformatie en advies op het gebied van regel- en wetgeving; praktische ondersteuning zoals een weermodule, modelcontracten en een overzicht van de aanbestedingen; betrouwbare statistieken over (prijs)ontwikkelingen in de sector; belangrijk bouwnieuws, ook op regionaal niveau. Mutaties en nadere informatie Mutaties zoals adreswijzigingen, tenaamstellingen en verzoeken om nadere informatie over bijvoorbeeld het lidmaatschap kunt u doorgeven via de telefoon 079 3252158/59, per e-mail ledenadministratie@bouwendnederland.nl of schriftelijk aan Bouwend Nederland, t.a.v. de ledenadministratie, Postbus 340, informatie kan worden gekopieerd voor Mijn Bouwend Nederland-pagina. voegen of te verwijderen. Overigens op de nieuwe website? Dan kunt persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke Bovenaan vindt u in uw persoonlijke werkbalk Mijn profiel. Naast gebruikte onderdelen van de website uw mailadres invoeren en van het of exploitatie onder derden, 2700 AH Zoetermeer. hebben wij er voor u de zeven meest u op bouwendnederland.nl/login verdere verveelvoudiging, distributie, commercialiteit In Amstelveen wordt het project appartementen per woonlaag zijn ingetekend. De gebouwen GreenCourt 3 (WKO), douche-wtw s en CO 2 -gestuurde ventilatie. Alle appartementen tot en met 6 bestaan elk uit zeven appartementen. De twee brede gebouwen grenzen met de balkonzijde (zuidzijde) aan een ecologische zone, die alvast aan toegevoegd. eenmalige standaardwachtwoord tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/ Greencourt gerealiseerd. De groene zijn voorzien van een half verdiepte stallingsgarage met parkeerplaatsen en onderdeel uitmaakt van de groene AS. AS staat voor de verbinding tussen storm&334 gebruikmaken. Is uw of Bouwend Nederland. manier van bouwen blijkt veel bergingen. Drie van de zes gebouwen komen deels in het water te staan. het Amstelland en Spaarnwoude. Het grootste deel van de verbinding ligt ANDERE VERENIGINGS- mailadres niet bekend of wilt u mensen aan te spreken: alle Court bestaat uit 52 luxe appartementen, verdeeld over zes energiezuinig en in Westwijk2. In diverse delen in Westwijk2 is de ecologische zone slechts ONDERDELEN BEKIJKEN voor een collega inloggegevens Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunt u mailen milieuvriendelijk ontwikkelde appartementengebouwen (GreenCourt 1 tot en appartementen zijn inmiddels ENERGIEMAATREGELEN een stroompje, bij Green Court is de zone breder en herkenbaarder. De Mijn Bouwend Nederland-pagina aanvragen? Maak dan gebruik van naar ledenadministratie@ ALEX NIEUWENHUIS met 6. GreenCourt 1 en 2 bieden elk ruimte aan twaalf appartementen. Het Dit project kenmerkt zich door de toepassing van energiebesparende installaties, waaronder: verwarming en koeling via warmte- en koudeopslag willen u namelijk graag laten zien nederland.nl/login-aanvragen. bouwendnederland.nl. a.nieuwenhuis@bouwendnederland.nl is een kant-en-klare pagina. We het aanvraagformulier op bouwend- verkocht. kleinschalige gevoel van GreenCourt wordt versterkt doordat er slechts drie 26 27 19 & VERDER... THEO SCHOLTE COLUMN 06 NIEUWS Niersman viert 150-jarig bestaan 07 COLUMN JAN VAN TUINEN Van landelijk naar regionaal 08 BOUW IN BEELD Omlegging Zuid-Willemsvaart 11 RICHTLIJN STEIGERS Nieuwe richtlijn voor statische steigers 12 BIJEENKOMSTEN De agenda van uw vereniging in de regio 13 VEILIG EN GEZOND WERKEN Spreek elkaar aan op veiligheid! 14 MAXIME VERHAGEN Uiteenlopende acties voor de vereniging 18 RESULTATEN WATERTORENBERAAD Processen en procedures oorzaak stagnatie 20 EXTRA AANDACHT VOOR DGA S Meer feeling met specifieke ledengroep 22 VERBREDING A58 Bedrijfsleven initieert een betere weg voor minder geld 24 BOUW IN BEELD Greencourt, Amstelveen 26 BOUWEND NEDERLAND DIGITAAL Haal online meer uit uw lidmaatschap BONUS! IN VOLLE VAART NAAR DE TOEKOMST 8 16 GUIDO SCHOLTENS, SCHOLTENS GROEP: IEDEREEN KOMT UIT DE LOOPGRAVEN GROEN BOUWEN TREKT BELANGSTELLING r wordt momenteel volop gewerkt aan de realisatie van veld 8 in Westwijk2. Veld 8 sluit aan op het bestaande woongebied van E Amstelveen en is net even wat ruimer en groener opgezet. Tussen alle laagbouw is ook ruimte gemaakt voor het project Greencourt. Green D VOORAL DE CONSUMENT IS GEBAAT BIJ HET WATERTORENBERAAD THEMA: LOKAAL / REGIONAAL 9 17 UITROL SER ENERGIEAKKOORD IS IN VOLLE GANG E 10 WISSELENDE RESULTATEN WATERTORENBERAAD 18 ijdens de derde werkconferentie van het Watertorenberaad in april stelde voorzitter Peter T Ruigrok (tevens directeur a.i. van woningstichting Mozaïek Wonen): Gebiedsontwikkeling is niet meer WAT KUNT U DOEN OP DE WEBSITE VAN BOUWEND NEDERLAND? V NIEUWE RICHTLIJN STEIGERS VERSCHENEN D BOUWOVERLEG BELANGRIJK VOOR WEDERZIJDS BEGRIP ierna voorbeelden van hoe dit overleg in de vijf regio s van Bouwend Nederland vorm krijgt. H THEMA: LOKAAL / REGIONAAL Maak optimaal gebruik van uw lidmaatschap 11 19 24 25 26 27 Waar bent u allemaal lid van? Weet u überhaupt wel waar u allemaal lid van bent? Een snelle manier om dat te weten te komen is door in uw portefeuille te kijken. Welke pasjes treft u daar? Wellicht een kaart van de lokale sportvereniging of van de bibliotheek. En waarschijnlijk heeft u ook een airmilespas en een bonuskaart. En omdat wij net geconstateerd hebben dat een pasje een uiting is van een lidmaatschap, kan je dus kort door de bocht- stellen dat je ook lid bent van de Airmiles-club én van Albert Heijn. Dat werpt toch een ander licht op de zaak. We zijn geen klanten van de grootgrutter, maar eigenlijk zijn we léden. Daarom vraagt Albert je om je gegevens online achter te laten, zodat je het maximale voordeel krijgt. In ruil voor je naw-gegevens krijg je dus korting op je boter, kaas en eieren. Albert Heijn leert met uw kaart over uw aankoopgedrag. Welke producten koopt u wekelijks en welke minder frequent? Hoe vaak komt u eigenlijk in de winkels? En bent u ook genegen om producten te kopen die voor u geselecteerd zijn (uw persoonlijke voordeelcoupons)? U krijgt dus niet alleen korting op de door u gekozen boodschappen, maar ook op producten waarvan Zaandam denkt dat u die goed kan gebruiken. Albert Heijn leert van u. Om nog terug te komen op de vraag bovenaan deze column. U bent ook lid, of werkzaam bij een lid, van Bouwend Nederland. En ook wij moedigen u aan om het maximale voordeel uit uw lidmaatschap te halen. Natuurlijk omdat we dan zeker weten dat u lid blijft, maar dit mes snijdt eveneens aan twee kanten. Door uw vraag naar ledenvoordelen kunnen we juist ook voordeelcontracten afsluiten. Door uw vragen aan onze adviesafdeling weten we (mede) wat er speelt in de markt of waar u behoefte aan heeft. Of welke bijeenkomsten we moeten organiseren. Dus: blijf ons bestoken met uw vragen en opmerkingen, zodat we samen kunnen werken aan de moderne vereniging. Reageren: t.scholte@bouwendnederland.nl 3

Tekst Ank Benko BEELD René van den Burg VERNIEUWEND VER In de vorige editie van BouwendNL stonden we al uitgebreid stil bij de aanleiding tot het Actieplan Vernieuwend Verbinden. Op deze pagina s nog eens kort samengevat de voornaamste doelstellingen en ambities van Bouwend Nederland met het actieplan. Voorzitter Maxime Verhagen in BouwendNL 8: De leden en Bouwend Nederland; dat moet altijd wij zijn. Daar ligt dan ook de voornaamste opgave. Bouwend Nederland moet weer van en voor de leden worden. Wij bestaan immers uitsluitend bij de gratie van onze leden. In plaats van top down moet voortaan bottom up worden bepaald waar Bouwend Nederland voor gaat lopen. Wat gaat er veranderen? Wat zijn de doelen? ONZE DOELSTELLINGEN: Helder aanbod voor leden. Vereenvoudiging van de verenigingsstructuur. Verhoging van de efficiency en lagere collectieve lasten. Herkenbare belangenbehartiging samen met de leden. Branche- en kennisontwikkeling gericht op (nieuwe) markten. Om deze doelstellingen te bereiken, hebben we een aantal acties geformuleerd. Alle doelstellingen en acties kunt u nalezen op www.bouwendnederland.nl/ vernieuwend-verbinden HELDER AANBOD: - We willen u als leden laten weten dat er echt naar u geluisterd wordt. Maar dan moet u ook weten wat Bouwend Nederland u te bieden heeft. VEREENVOUDIGING VERENIGINGSSTRUCTUUR: - Om de verenigingsstructuur te vereenvoudigen, halen we de kerntaak brancheontwikkeling weg bij de secties. Deze kerntaak krijgt een nieuwe vormgeving. - De secties leggen voortaan weer toe op hun statutair bepaalde taken, zoals het benoemen van bestuursleden en functioneren als klankbord. - Verder willen we voortvarend werken aan het opschalen en professionaliseren van de afdelingen. Het is de bedoeling dat er uiteindelijk circa 25 afdelingen zullen zijn. - En we willen jongere leden intensiever betrekken bij de activiteiten van de vereniging. VERHOGING EFFICIENCY EN LAGERE COLLECTIEVE LASTEN: - We geven gehoor aan de opmerkingen over de contributieheffing. Die krijgt een andere invulling die beter past bij de huidige economische situatie. - De organisatie van Bouwend Nederland zal de komende drie jaar met 15 fte worden afgeslankt en er zullen nieuwe huurders voor leegstaande ruimten in het Bouwhuis worden gezocht. - We gaan de ledenservice intensiveren. - We gaan aan de slag voor een moderne en flexibele cao en een efficiënte en hoogwaardige opleidingsstructuur tegen lagere kosten. 4

ACTIEPLAN BINDEN IN HET KORT HERKENBARE BELANGENBEHARTIGING SAMEN MET DE LEDEN: - We gaan inzetten op een nieuwe communicatiestrategie en een kleiner aantal speerpunten. - We willen nadrukkelijk de stem van de leden horen. Daarom roepen we (in)formele ledenpanels in het leven rondom actuele lobbytrajecten. BRANCHE- EN KENNISONTWIKKELING GERICHT OP (NIEUWE) MARKTEN: - De vakgroepen vullen de kerntaak brancheontwikkeling voor de infra in. En voor bouw- en infrabedrijven die niet bij een vakgroep horen, gaan we deze kerntaak thematisch en per regio invullen. - Voor actuele onderwerpen op het gebied van brancheontwikkeling komen er (in)formele ad hoc ledenpanels als klankbord. - Om leden in contact te brengen met bijvoorbeeld klantengroepen, opdrachtgevers en leveranciers gaan we externe netwerken van stakeholders opzetten. ONZE AMBITIES Met dit Actieplan streven de we volgende ambities na: Bouwend Nederland is een sterke en ondernemende vereniging, met een ondernemende cultuur, waar leden zich mee verbonden voelen, omdat de acties en diensten herkenbaar zijn en leden die dat wensen er actief bij betrokken zijn en invloed op uitoefenen. De activiteiten zijn marktgericht en de vereniging levert maatwerk voor leden(groepen). Jongere ondernemers en talenten in de bouw herkennen zich in de open en moderne communicatie. Leden krijgen value for money en de vereniging legt focus op dat wat echt van belang is voor de sector. www.bouwendnederland.nl/ vernieuwend-verbinden PLANNING EN VOORTGANG VAN HET ACTIEPLAN Alle acties zullen uiterlijk op 1 april 2014 afgerond of in gang gezet zijn. In de komende maanden vindt een groot aantal bijeenkomsten met de leden plaats om het Actieplan gezamenlijk te bespreken. De leden zullen ook via de andere media van Bouwend Nederland op de hoogte worden gehouden van de voortgang van het Actieplan. 5

NIEUWS TEKST Eric Harms BEELD René van den Burg 13.500 DEZE EXTRA FINANCIERINGSRUIMTE OP DE HYPOTHEEK BIEDT HET KABINET AAN MENSEN DIE EEN ENERGIENEUTRALE WONING KOPEN OF HUN WONING ENERGIENEUTRAAL RENOVEREN. DE REGELING GAAT PER 1 JANUARI 2014 IN. LEDEN REAGEREN POSITIEF OP ACTIEPLAN De eerste bijeenkomsten over het Actieplan Vernieuwend Verbinden zijn achter de rug. Voorlopige conclusie: de vernieuwingsoperatie van Bouwend Nederland kan op steun van de tot nog toe geraadpleegde achterban rekenen. Deze maanden wordt een hele reeks bijeenkomsten gehouden met de vakgroepen, secties en regio s van Bouwend Nederland. De leden kunnen daar met vertegenwoordigers van het bestuur in gesprek gaan over het hoe en waarom van het Actieplan Vernieuwend Verbinden. De vakgroep Waterbouw beet het spits af, en bleek na de door Maxime Verhagen gegeven toelichting positief, aldus vakgroepsecretaris Martin Huigen. Het plan geeft volgens de leden voldoende handvatten om tot vernieuwing en verbetering te komen. In Regio Zuid waren 150 leden op de toelichting door directeur Economische Zaken Joep Rats en bestuurslid Ton Borst afgekomen. Regiomanager René Meyboom: Hier blijkt brede consensus te bestaan over de urgentie van een koerswijziging. En iedereen vindt dat Bouwend Nederland hiermee de goede kant op gaat. Niet voor niets heeft Regio Zuid ook zelf een aantal vernieuwingsmaatregelen aangekondigd, die geheel in lijn liggen met de vernieuwingsoperatie op landelijk niveau. Het aantal afdelingen wordt bijvoorbeeld teruggebracht van elf naar vier, die vervolgens allemaal een plek in het regiobestuur krijgen. We handelen kortom in dezelfde geest en geven zo de leden nog meer zeggenschap. Ook in Regio Randstad Noord kon Verhagen op bijval rekenen, vertelt regiomanager Jan Overtoom. De voorzitter had een goed verhaal voor de circa 100 aanwezige leden. Hij heeft erg goed onder woorden kunnen brengen wat er leeft onder de bedrijven. Tijdens de discussie met de zaal werd een aantal vragen gesteld, bijvoorbeeld over de jongeren, verenigd in Jong Bouwend Nederland. Overtoom: De jeugd moet actiever worden binnen de vereniging, was het oordeel van de vergadering. JBN neemt nu te veel een aparte positie in. Steun werd er uitgesproken voor de meer kritische toon in de communicatie waar het Actieplan over rept. Veel leden willen dat Bouwend Nederland pittiger naar buiten treedt en duidelijker standpunten inneemt. Voor regiovoorzitter Jan Kets was de conclusie dan ook duidelijk: De leden van Regio Randstad Noord staan achter het actieplan en willen ook meewerken om de zaken zo uit te voeren als is voorgesteld. Klik naar www.bouwendnederland.nl/vernieuwend-verbinden voor meer informatie en een videopresentatie over het Actieplan Vernieuwend Verbinden. Hier vindt u ook de data van de verschillende ledenbijeenkomsten. NICO VAN TIL KONINKLIJK Nico van Til is woensdag 13 november benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Van Til kreeg de versierselen uit handen van de burgemeester van Hoorn, Onno van Veldhuizen. Nico van Til nam na 25 jaar afscheid als bestuurslid van (rechtsvoorgangers van) Bouwend Nederland. In 1988 trad Van Til toe tot het afdelingsbestuur van NVOB West-Friesland. Vervolgens werd hij afdelingsvoorzitter en later voorzitter van gewest Noord-Holland, om uiteindelijk landelijk bestuurslid van het NVOB te worden. In september 2003 nam Van Til plaats in de commissie- Andersson en stond daarmee aan de wieg van Bouwend Nederland, waarvan hij 9 jaar penningmeester is geweest. Onno van Veldhuizen over het motief voor de benoeming: Nico van Til weet partijen te verbinden, draagvlak te creëren en heeft oog voor tegengestelde belangen. Hij heeft zich altijd een aanjager met visie en doorzettingsvermogen getoond. 6

VAN TUINEN COLUMN NIERSMAN BOUW, VOORSCHOTEN: 150 JAAR LIEFDE VOOR HET VAK Begin oktober vierde het Voorschotense bouwbedrijf Niersman Bouw het 150-jarig bestaan. Mark Niersman, vijfde generatie, en Arie Stalenburg, vormen de directie van het 70 medewerkers tellende bedrijf. Nee, we zijn niet gespecialiseerd in een bepaald onderdeel van de bouw. Onderhoud, woningbouw, scholen, kantoren, zorg: als je de techniek beheerst en het proces kent, kun je alles bouwen, aldus Niersman. Over de orderportefeuille heeft hij niet te klagen: er liggen verschillende nieuwe werken te wachten en er zijn enkele prijsvragen gewonnen. Van ons nieuwbouwproject in Alphen a.d. Rijn hebben we de afgelopen twee maanden 70% verkoop gehaald. Dus daar gaan we binnenkort mee aan de slag. ZONDER PERSONEEL GEEN BEDRIJF Niersman Bouw concentreert de activiteiten van oudsher op de Randstad. Een goede regio, met prima personeel. Het bedrijf heeft ook zes leerlingen in dienst. Het is belangrijk juist nu in jonge aanwas te investeren, want zonder personeel geen bedrijf, is Niersman van mening. De cultuur in ons bedrijf is de afgelopen 150 jaar met gemotiveerde mensen dezelfde gebleven. Maar we werken nu wel met de modernste technieken. De belangrijkste ambitie van het bedrijf: de orderportefeuille op orde houden, groeien en klaar staan voor het moment dat de markt weer aantrekt. Ook het lidmaatschap van Bouwend Nederland kan daar een bijdrage aan leveren. Zelf heeft hij acht jaar in het bestuur van de afdeling Leiden gezeten, waarvan zes jaar als voorzitter. Door gemeenschappelijke belangen te onderstrepen, kun je je positie behoorlijk kracht bijzetten. Maar er moet wel oog zijn voor de cultuurverschillen: tussen de verschillende bedrijfsgroottes, maar ook tussen b&u- en gww-bedrijven. Dat maakt het bewaren van de samenhang lastiger, maar belangrijk is om als vereniging te laten zien waar je voor staat: het realiseren van mooie bouwwerken en daarmee een belangrijke bijdrage aan onze samenleving. ONDERSCHEIDEN VAN LANDELIJK NAAR REGIONAAL Wanneer je op veel borden tegelijk schaakt, vergeet je soms uit te leggen waarom je bepaalde zetten doet. De afgelopen jaren heeft Bouwend Nederland zich voor veel zaken sterk gemaakt. Ik denk aan de crisis- en herstelwet, de zogenaamde Van der Laan-gelden (subsidiegeld voor nieuwbouw) en het tijdelijke lage btw. Die successen mogen we best wat vaker vieren. Ik heb veel positieve reacties gehoord op de flyer update resultaten belangenbehartiging die met de vorige BouwendNL is meegestuurd. Wanneer je door die tien punten leest, zie je dat er op ons aanwijzen voor de korte en middellange termijn toch een aantal goede stappen zijn genomen. Zo is de ingreep in de hypotheekrente beperkt gebleven, is de schenkingsvrijstelling verhoogd en is er nog een periode van laag-btw bijgekomen. Ook wordt er geld vrijgemaakt voor scholen en kunnen corporaties blijven investeren. En wat niet in die flyer staat maar we wel als een lobbysucces kunnen markeren, is dat het hypotheekbedrag voor duurzame nieuwbouwwoningen met 13.500 euro verhoogd is. Dat zijn mooie resultaten van onze landelijke lobbyinspanningen. In deze BouwendNL leest u over onze inspanningen op regionaal en lokaal niveau. Want juist die lagere overheden komt u vrijwel dagelijks tegen. Na de rijksoverheid en de provincies, zijn gemeenten de kleinste zelfstandige bestuurseenheden in ons land. Ons land telt er nu 408. Gemeenten vertalen het landelijke beleid in lokaal beleid en voegen eigen regels (en kosten!) toe. Mede daarom heeft Bouwend Nederland vijf regiokantoren en daarom hebben we onze lokale afdelingen. Collega s uit de regio praten samen met collega s van de afdelingen geregeld bij met de gemeenten in de Gemeentelijke Bouwoverleggen. De frequentie daarvan verschilt per gemeente. Samen met de medewerkers van het regiokantoor en de afdeling het overleg aangaan met de gemeente is in veel gevallen heel zinvol. Voor beide partijen overigens. 7

TEKST De WillemsUnie / Eric Harms BEELD De WillemsUnie / Rijkswaterstaat IN VOLLE VAART NAAR DE TOEKOMST Een megaproject in de Nederlandse waterbouw. Zo kan de ingrijpende aanpak van de Brabantse Zuid-Willemsvaart het beste worden getypeerd. Sinds september 2010 werkt De WillemsUnie, een samenwerkingsverband van Van Hattum en Blankevoort, KWS infra, GMB Civiel en Van den Herik Kust- en oeverwerken, aan de omlegging van de Zuid-Willemsvaart en alles wat daarbij komt kijken. Het is naar eigen zeggen het grootste aanlegproject voor vaarwegen van de komende tien jaar. De omlegging van de Zuid-Willemsvaart moet leiden tot een duurzamer en beter bereikbaar Brabant over water. Na voltooiing kunnen grotere schepen met maximaal drie lagen containers van de Maas naar de containerterminal in Veghel varen. Met alle positieve effecten van dien: minder vrachtverkeer op de weg, minder files en minder uitstoot van CO 2 en fijnstof. 8

BOUW IN BEELD Omlegging Zuid-Willemsvaart Omleggen kanaal, bouw acht bruggen, vier sifons, twee sluiscomplexen, een spui/gemaalcomplex en alle aansluitende infrastructuur. Opdrachtgever Rijkswaterstaat / ministerie van Infrastructuur en Milieu Bouwer De WillemsUnie, een samenwerkingsverband van Van Hattum en Blankevoort, KWS infra, GMB Civiel en Van den Herik Kust- en oeverwerken. Strategische partners Cofely/Vialis, Arcadis en Liebregts Bouwtijd September 2010 december 2014 Het werk omvat veel meer dan alleen het aanleggen van een nieuwe waterweg aan de oostkant van s-hertogenbosch. Zo worden er ook acht bruggen gebouwd, waarvan de grootste een veldoverspanning heeft van meer dan 100 meter. Alle wegverbindingen en de verbindingen ten behoeve van de waterhuishouding worden eveneens door WillemsUnie uitgevoerd. De sifons en gemalen worden gebouwd om de waterhuishouding in het gebied op peil te houden. De nieuwe vaarweg, die het Máximakanaal gaat heten, wordt immers dwars door het landschap aangelegd. Waar de bruggen dienen als verbinding van de kruisende wegen (over het nieuwe kanaal), dienen de sifons als verbinding van de kruisende wateren (onder het nieuwe kanaal). Bij de aanleg van het kanaal worden er vier sifons gebouwd. Naast de sifons en gemalen wordt er ook een spui/gemaal complex aangelegd. Bij Empel en Hintham verrijzen twee nieuwe sluiscomplexen, waar de grotere schepen sneller kunnen passeren. Sluiscomplex Empel vormt de verbinding van de omlegging van de Zuid-Willemsvaart met de Maas. Het sluiscomplex maakt deel uit van de waterkering; het ontwerp voorziet daarom in een dubbele waterkering. Sluiscomplex Hint-ham verbindt de beide kanaalpanden binnen de omlegging van de Zuid-Willemsvaart. De keermiddelen bestaan hier uit puntdeuren, uitgevoerd in staal. Het project Omlegging Zuid-Wilemsvaart is aangemeld bij Bewuste Bouwers. Daarmee geeft het projectteam aan belang te hechten aan een goede relatie met de omgeving. 9

Tekst Eric Harms / Ank Benko BEELD Bert Janssen / Hollandse Hoogte (beeld rechts) UITROL SER ENERGIEAKKOORD IS IN VOLLE GANG Met de diverse partners van het SER-Energieakkoord worden op dit moment de gemaakte afspraken uitgewerkt. Het tempo ligt hoog, weet Paul Schumacher van Bouwend Nederland. We willen dat de bouwsector hier zo snel mogelijk de vruchten van kan gaan plukken. Er wordt al heel lang gesproken over de marktpotentie van energiebesparende maatregelen in de gebouwde omgeving. Maar veel bouwbedrijven merken daar tot op heden niet veel van. Reden voor Bouwend Nederland om sterk in te zetten op de vertaling van de afspraken in zo concreet mogelijke maatregelen, die ook zo snel mogelijk genomen kunnen worden. De instelling van het revolverend fonds van waaruit goedkope leningen voor energiebesparende maatregelen kunnen worden verstrekt, is zo n maatregel. Dat is een belangrijke impuls voor woningeigenaren om tot investeren over te gaan, aldus Schumacher. Het fonds is inmiddels gevuld met 300 miljoen euro, en zal in december officieel van start gaan. In de loop van volgend jaar komt daar nog een extra deel bij, voor leningen aan woningcorporaties en particuliere verhuurders. ENERGIELABEL Ook aan de implementatie van het indicatieve energielabel wordt gewerkt. Alle woningeigenaren en verhuurders die nog geen energielabel hebben krijgen in 2014 of 2015 van de overheid een indicatief energielabel. Ons beeld is dat dat eerder 2015 wordt dan 2014. Dat zouden we zeer betreuren, want het label hebben onze leden hard nodig als opstap in het gesprek met de gebouweigenaar over energiebesparende maatregelen. Daarom bekijken we op dit moment of we samen met Meer met Minder een tussentijds alternatief kunnen aanbieden. Een derde maatregel betreft de energieprestatiegarantie, waarmee de woningeigenaar zekerheid kan worden geboden over het effect van energiebesparende maatregelen. Schumacher: Nog voordat het akkoord definitief gesloten werd, is Bouwgarant op ons verzoek begonnen met de verkenning ervan. Die garantie moet medio 2014 in de markt aangeboden kunnen worden. LOKALE SAMENWERKING Tegelijkertijd voeren Bouwend Nederland en Meer Met Minder intensieve gesprekken met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten over de afspraak in het akkoord dat alle gemeenten in 2016 een energieloket moeten hebben. Een goede samenwerking op lokaal niveau tussen gemeente, ondernemers en actieve bewoners is van cruciaal belang voor het verder op gang brengen van de energiebesparingsmarkt voor particuliere eigenaren. In 2016 moet dat overal in het land zichtbaar zijn. Daar gaan we natuurlijk niet op wachten. Want Meer Met Minder ondersteunt nu al tientallen gemeenten en betrokken ondernemers op dat terrein. We staan dus niet op nul. Met de VNG en andere partners zetten we ons er voor in om op zo kort mogelijke termijn het aantal lokale initiatieven sterk uit te breiden. HUURSECTOR In de huursector wordt ingezet op het ontwikkelen van concepten voor duurzame renovatie van huurcomplexen. Een voorbeeld daarvan is het marktinitiatief De Stroomversnelling, dat voorziet in het per saldo tot energieneutraal niveau renoveren van ruim 100.000 corporatiewoningen. Dit soort initiatieven biedt de sector op het terrein van energiezuinigheid een geheel nieuw perspectief, omdat daarmee een deel van de miljardenstroom van huishoudens naar energiebedrijven wordt omgebogen naar het financieren van investeringen in bouwactiviteiten. Het gonst kortom van de activiteiten rondom de uitrol van het SER Energieakkoord. Iedereen is er volop mee bezig. Wij verwachten dan ook dat dit in 2014 zijn vruchten zal gaan afwerpen. www.energieakkoordser.nl PAUL SCHUMACHER p.schumacher@bouwendnederland.nl 10

NIEUWS NIEUWE RICHTLIJN STEIGERS VERSCHENEN Voor alle bedrijven in de bouw, maar ook in de (petrochemische) industrie, de energiesector en de offshore is een nieuwe Richtlijn Steigers van kracht. Samen met de A-bladen van Arbouw vormt deze Richtlijn een volledig pakket om te kunnen voldoen aan de voorschriften van de Arbowet en het Arbobesluit. Deze Richtlijn heeft betrekking op alle statische steigers, zowel standaardconfiguraties als overige. Hij bundelt wetteksten, normen en voorschriften en speelt in op de veranderende nationale en Europese wetten en normen en gaat uit van de huidige stand der wetenschap. De samenstellers, deskundigen van de Vereniging van Steigerbouwers (VSB) en Bouwend Nederland, hebben deze Richtlijn afgestemd met de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI), de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie (VNPI), universiteiten, TNO, het ministerie en de inspectie SZW, Arbouw en Aboma. Met andere woorden: een breed gedragen en gebruikt document voor bouw en industrie. DYNAMISCH DOCUMENT Bob Gieskens, Bouwend Nederland, was betrokken bij de werkgroep die het document heeft samengesteld. De Richtlijn is een dynamisch document voor een brede doelgroep. We hebben een aantal belangrijke aanpassingen gedaan. Bijvoorbeeld op het vlak van de gebruikte terminologie. Die hebben we zoveel mogelijk geharmoniseerd, zodat gebruikers uit verschillende sectoren dezelfde uitgangspunten hanteren. Verder zijn de diverse onderdelen logisch gerangschikt. Daarnaast is aan de verschillende standaardconfiguraties een fabrikantconfiguratie toegevoegd. Ten slotte is gestreefd naar het verduidelijken en vergelijkbaar maken van opleidingseisen, diploma s en certificaten. Om te benadrukken dat het hier om een dynamisch document gaat, heeft Gieskens voorgesteld een permanente redactiecommissie in het leven te roepen om te voorkomen dat wenselijke of noodzakelijke wijzigingen te lang blijven liggen. De Richtlijn zal dan ook op de website www.richtlijnsteigers.nl worden bijgehouden. VOORLICHTING Net als bij eerdere versies van de richtlijn, worden ook komend jaar weer regionaal voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd. Daarin wordt meer in detail ingegaan op gebruik en toepassing van de richtlijn, achtergronden van de doorgevoerde wijzigingen en dergelijke. Houd daarvoor de website en de nieuwsbrieven van Bouwend Nederland in de gaten. BOB GIESKENS b.gieskens@bouwendnederland.nl 11

BIJEENKOMSTEN VERENIGING REGIO NOORD WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/REGIONOORD Datum Omschrijving 21 nov Algemene ledenvergadering Regio Noord 26 nov Bijeenkomst BIM en energieneutraal bouwen 28 nov Ledenvergadering afdeling Centraal Groningen 3 dec Contactbijeenkomst Platform Infra Noord 10 dec Seminar aardbevingen 11 dec Ledenbijeenkomst afdeling Drenthe 12 dec Contactgroep Personeel en Financiën 13 en 14 dec Technische excursie Passiv Haus Duitsland RANDSTAD NOORD WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADNOORD Datum Omschrijving 22 nov Marktontmoeting Aanleg persleidingen Hollands Noorderkwartier te Heerhugowaard. 25 nov Ledenvergadering Afdeling Amersfoort e.o. 25 nov Ledenvergadering Afdeling Midden-Holland 26 nov Ledenvergadering Afdeling Het Gooi e.o REGIO ZUID WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/ZUID Datum Omschrijving 3 dec Regiobestuur + regionale vakbondsbestuurders 12 dec Afdelingsvergadering Noord-Limburg 16/17 dec EMVI workshop REGIO RANDSTAD ZUID WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADZUID Datum Omschrijving 26 nov Regiobestuur 3 dec Marktdag infra 5 dec Evaluatie minor kostencalculatie 10 en 12 dec Workshop Aanbestedingswet en Emvi 12 dec Ledenvergadering Afdeling Leiden REGIO OOST WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/OOST Datum Omschrijving 25 nov Algemene Ledenvergadering Afdeling Noord-Oost Overijssel 27 nov Algemene Ledenvergadering Afdeling KAN 28 nov Bijeenkomst COTAD regio Oost 3 dec Eindejaarsvergadering en social media lezing JBN regio Oost 4 dec Lunchbijeenkomst Afdeling KAN 10 dec Algemene Ledenvergadering Afdeling Flevoland 12 dec Algemene Ledenvergadering Afdeling De Berkelstreek 12 dec Regiobestuur Regio Oost NIEUWE LEDEN Organisatienaam Vestigingsplaats Sectie Aannemersbedrijf Sirre B.V. ZOETERWOUDE Bouw Klein Fabribouw B.V. ELST GLD Bouw Klein Patrick Rietman Bouw HAAKSBERGEN Bouw Klein DN Aannemers AMSTERDAM Bouw Klein Nexus Infra B.V. NIJVERDAL Infra Klein Beheersmaatschappij B.F. Wouters B.V. DORDRECHT Bouw Klein E-Construction & Management AMSTERDAM ZUIDOOST Bouw Klein Peltenburg Bouw B.V. GROOT-AMMERS Bouw Klein Solvoy B.V. VINKEVEEN Bouw Klein Bouwbedrijf Jelle Bruinsma HARLINGEN Bouw Midden 12

TEKST Andrew Wiersma / Ad van der Wiel BEELD Joost van Lierop VEILIG EN GEZOND WERKEN MAXIME VERHAGEN TIJDENS BEZOEK AAN SPOORZONE DELFT: SPREEK ELKAAR AAN OP VEILIGHEID! Bouwend Nederland vindt dat opdrachtgevers, werkgevers en werknemers zich in alle fasen van de bouw verantwoordelijk moeten opstellen als het gaat om veilig en gezond samenwerken. Het project Spoorzone Delft is een goed voorbeeld van hoe samenwerking tussen alle betrokken partijen in de initiatie-, de ontwerp- en in de bouwfase vorm kan worden gegeven. Recent bracht voorzitter Maxime Verhagen van Bouwend Nederland een bezoek aan de Spoorzone Delft. Doel was om inzicht te krijgen in de discussies over veiligheid, zowel de constructieve veiligheid tijdens de uitvoering van een project als de veiligheid en gezondheid op de bouwplaats. Het bouwen van een spoortunnel, dwars door een stad met station, waarbij het publiek aan alle kanten langs je heen moet en soms zelfs bijna letterlijk over je heen loopt, is een uitdaging. Er zijn veel kruisende verkeersstromen (wegen, waterwegen, trambanen, spoorbanen) die maken dat aandacht voor veiligheid een dominant thema is. VEILIGHEID BOUWTECHNISCH Tijdens het werkbezoek van Verhagen gaven de projectdirecteuren en veiligheidskundigen van Prorail en de Bouwcombinatie CrommeLijn een presentatie over de bouw- en uitvoeringstechnische uitdagingen waar zij in de voorbereiding en gaande het project mee te maken kregen. Voor de eerste tunnelbuis moesten bijvoorbeeld diepwanden worden gemaakt van gemiddeld 22 meter, langs bestaande, op staal gefundeerde bebouwing, en een drukke, over een viaduct lopende, spoorlijn waarvan de dienstregeling niet verstoord mag worden. Verder diende de oude molen behouden te blijven, wat betekende dat er een fundering moest worden gemaakt in/op het dak van de nieuwe tunnel. Een gecompliceerde opgave, zo bleek uit de presentatie en het aansluitende projectbezoek. VEILIG EN GEZOND SAMENWERKEN Het is dan ook een goede zaak gebleken dat veilig en gezond samenwerken op de werkvloer als thema vanaf het eerste ontwerp centraal heeft gestaan. Keuzes maken en vooruitdenken bij het maken van het ontwerp vergroot immers de veiligheid in de uitvoeringsfase. Zeker wanneer tijdens de uitvoering van het bouwproject de projectmap niet passief in de kast blijft staan, maar een breed uitgezet en ervaren thema blijkt te zijn, dat door alle partijen ook wordt gedragen. Dat laatste heeft veel te maken heeft met houding en gedrag, zo toonde het werkbezoek aan. Er dient sprake te zijn van een open cultuur, waarin mensen elkaar durven aanspreken op veiligheid. Meer regels voorschrijven heeft geen zin. Het is veel meer een kwestie van doen. ANDREW WIERSMA a.wiersma@bouwendnederland.nl AD VAN DER WIEL a.vanderwiel@bouwendnederland.nl 13

VOOR DE VERENIGING TEKST Bouwend Nederland / Eric Harms BEELD René van den Burg Op 12 november sprak Maxime Verhagen met de leden van regio Randstad Noord over het actieplan Vernieuwend Verbinden. Markt, overheid en kenniswereld, aangesloten bij het Platform Logistiek in de Bouw, hebben tijdens de Innovatie-estafette 2013 afgesproken om te komen tot een Green Deal Logistiek in de Bouw. Namens Bouwend Nederland was Maxime Verhagen daarbij. Maxime Verhagen feliciteert oud-bestuurslid Nico van Til met zijn benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Op 6 november bracht Maxime Verhagen een bezoek aan Niersman Bouw Ontwikkeling Vastgoed in Voorschoten ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan. Op de foto van links naar rechts: Mark Niersman, Maxime Verhagen en Arie Stalenburg. Claudia Reiner, vicevoorzitter van UNETO-VNI, reikte samen met Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland, het eindrapport van de Versnellingstafels uit aan Jos van Dalen, Hoofd Energiebeleid Gebouwde Omgeving, ministerie BZK. 14

TEKST Ank Benko BEELD Ton Borsboom THEMA: LOKAAL / REGIONAAL LOKALE EN REGIONALE BELANGENBEHARTIGING IS KERNTAAK Een van de belangrijkste kerntaken van Bouwend Nederland is het behartigen van de belangen van de leden. Op landelijk niveau, in de vorm van lobby. Maar zeker zo belangrijk: op lokaal en regionaal niveau. Dichtbij de leden, vóór de leden. En ook mèt de leden. De economische crisis heeft in weinig sectoren zo toegeslagen als in de bouw en infra. Dat verklaart de bereidheid van veel opdrachtgevers om met de sector mee te denken en te zoeken naar oplossingen voor de ontstane problemen. Dat gebeurt niet alleen in het belang van de bouw, maar vooral ook in het belang van de burger, de consument. Want huizen, scholen, zorginstellingen, wegen, waterkeringen: ze zijn voor ons allemaal van levensbelang. Op de volgende pagina s gaan we in op een aantal interessante acties op het gebied van belangenbehartiging. B&U In de nieuwbouw van woningen komen we jaarlijks nauwelijks verder dan de bouw van 55.000 nieuwe woningen. Volgens de laatste prognoses zal daardoor het woningtekort op termijn oplopen van 2 naar 4%. Volgend jaar krijgen de schoolbesturen in Nederland de zeggenschap over hun gebouwen. Nu al slaan besturen van het primair onderwijs alarm over de slechte staat van onderhoud van hun erfenis. Geen verrassing voor Bouwend Nederland, want eerder dit jaar al trokken we aan de bel bij Kamerleden in de aanloop naar de behandeling van het Herfstakkoord. Om goede zorg te kunnen bieden, is beheer en nieuwbouw volgens de meest recente bouwnormen nodig. Weliswaar gaan zorginstellingen dicht, maar wat open blijft, moet wel adequaat zijn ingericht. Daarvoor is veel aandacht nodig, niet alleen op medisch vlak, maar ook bij gebouwen en installaties. Er staan veel kantoor- en andere commerciële gebouwen leeg, mede als gevolg van de crisis. Afbreken of een nieuwe bestemming geven? Het zijn onderwerpen die de bouw direct raken. INFRA Gemeenten, provincies en waterschappen beheren gezamenlijk een zeer groot gedeelte van de Nederlandse infrastructuur. Het belang van deze decentrale overheden voor de infrabedrijven is qua werkaanbod en werkgelegenheid dan ook groot. De voornaamste zorg is de financiering van infraprojecten. Op alle niveaus staan de budgetten onder druk. Lokale en regionale lobbyactiviteiten van Bouwend Nederland voor wat betreft de korte termijn zijn daarom primair gericht op de instandhouding en het tot besteding komen van de infrabudgetten. Dit is met name van belang voor het behoud van werkgelegenheid in de infrasector. Voor de langere termijn richt het pleidooi zich ook op extra investeringen. Kortom: belangenbehartiging is een kerntaak voor de vereniging, die op landelijk, regionaal en lokaal niveau niet alleen voor maar vooral ook met de leden plaatsvindt. 15

TEKST Ank Benko BEELD René van den Burg GUIDO SCHOLTENS, SCHOLTENS GROEP: IEDEREEN KOMT UIT DE LOOPGRAVEN 16

THEMA: LOKAAL / REGIONAAL Het oordeel van Guido Scholtens, directeur van het gelijknamige bouwbedrijf in Wognum, is zonder meer positief. Een prima initiatief om ondernemers, gemeenten, provincies en rijk bij elkaar te brengen in het Watertorenberaad. Ik ben aangenaam verrast door de diepgang en de openheid. Iedereen komt uit de loopgraven. En we krijgen er veel voor terug. De Scholtens Groep presenteerde aan het beraad drie projecten die maar niet van de grond kwamen. Een redelijk grootschalig woningbouwproject in Volendam (ca 740 woningen) en twee kleinere projecten in Zoelen (onderdeel van de gemeente Buren) en Spierdijk (ca 40 à 60 woningen). In de laatste twee zit nu door toedoen van het Watertorenberaad weer beweging. DREIGEND WONING- TEKORT Scholtens stelt vast dat de laatste jaren publieke en private belangen nog wel eens botsen. Gemeenten hebben moeite hun grondposities af te waarderen, terwijl ontwikkelaars juist het belang zien van nieuwbouw om daarmee het dreigende woningtekort in de toekomst nog enigszins te kunnen opvangen. Daarom stelt hij: Het is vooral de consument die gebaat is bij het Watertorenberaad. Door op een andere manier naar gebiedsontwikkeling te kijken, en ook door dat in samenspraak te doen met álle betrokken partijen, kunnen er projecten tot stand komen die er toe doen. Met mooie woningen, op plekken waar mensen echt willen wonen. SAMEN OPTREKKEN Wil je de markt op gang brengen, dan is het een kwestie van de consument triggeren, is Scholtens oordeel. Er zijn plekken aan te wijzen waarvan ik zeker weet dat nieuwbouw zo verkocht is. En dan bedoel ik niet in beschermde natuurgebieden, maar op karakteristieke plekken met ruimte. Maar door alles vast te leggen in onwrikbare bestemmingsplannen, houd je de markt op slot. In het Watertorenberaad hoor ik nu gelukkig andere geluiden. Politiek en bedrijfsleven zitten vaak niet op één lijn, maar in het Watertorenberaad is men bereid naar elkaar te luisteren en samen te zoeken naar de beste oplossingen voor bepaalde gebieden. Ik ontmoet ook gemeenten die dat VOORAL DE CONSUMENT IS GEBAAT BIJ HET WATERTORENBERAAD inzien en bereid zijn hun eerder opgestelde kwaliteitsplan opzij te zetten om woningen te bouwen die mensen aanspreken. De markt is er, de vraag is er. Het is een kwestie van samen optrekken. Bij de gemeente Volendam kreeg het Watertorenberaad letterlijk geen gehoor: de gemeente ging niet op de uitnodiging in. Bij Buren en Spierdijk lag dat anders. In een kleine gemeente als Spierdijk lijkt een project van 40 of 60 woningen veel. Maar het is wel de bedoeling de bouw te spreiden over een aantal jaren. En in- spelen op de wensen van de kopers. Qua ruimte, indeling, comfort. En grenzend aan de bestaande woonwijk, zodat de nieuwe bewoners niet jarenlang in een bouwput wonen. SWINGEND IN PLAATS VAN FLEXIBEL Customer intimacy (het opbouwen van een vertrouwensrelatie met je klant) staat voor Scholtens centraal. Het betekent meerwaarde leveren, op maat. Dat vergt veel van onze mensen. Ze moeten swingend zijn in plaats van flexibel: in dezelfde maat dezelfde kant op. En zo zou het in de verhouding tussen publieke en private partijen ook moeten zijn. Ik heb de indruk dat de leden van het Watertorenberaad die kant zeker op willen. Het heeft ook gewerkt als eye opener voor een aantal partijen die betrokken waren bij de analyses van dat beraad. De gemeenten Buren en Spierdijk lieten in elk geval na afloop weten dat ze er veel aan gehad hadden. Het beraad biedt de mogelijkheid om te horen wat anderen ervan vinden: provincies, corporaties, Bouwend Nederland. Het geeft ze de mogelijkheid om met een bredere scoop naar projecten te kijken en er iets van durven te vinden. Het is een goed platform waar gepraat wordt in het belang van de samenleving. Het gaat niet om het welles of nietes van het realiseren van dat ene bouwplan; het gaat om waarderealisatie, werkgelegenheid, het bewaren van kennis en kwaliteit. Maar vooral om voldoen aan de vraag uit de markt. Zie ook: www.watertorenberaad.nl 17

TEKST Ank Benko BEELD René van den Burg Ton Borsboom WISSELENDE RESULTATEN WATERTORENBERAAD Het gaat sinds de oprichting in de Dordtse watertoren in 2010 door het leven als het Watertorenberaad : het samenwerkingsverband tussen een groot aantal publieke, publiekprivate en private partijen. Samen onderzoeken ze mogelijkheden om gebiedsontwikkeling (weer) op gang te helpen. Een aantal bouwprojecten is zo met succes vlot getrokken, bij andere verloopt het stroever. Tijdens de derde werkconferentie van het Watertorenberaad in april stelde voorzitter Peter Ruigrok (tevens directeur a.i. van woningstichting Mozaïek Wonen): Gebiedsontwikkeling is niet meer het onderonsje van ontwikkelaar, bouwer, belegger en gemeente die mooie glimmende kantoren, winkels en appartementencomplexen bouwen. Gebiedsontwikkeling is dienstverlening. Juist vastgoed- en gebiedsontwikkelingen hebben het de laatste jaren hard te verduren gekregen door de crisis. Tal van op zich beloftevolle projecten kwamen stil te liggen of werden niet eens in uitvoering genomen. Naast het zoeken naar nieuwe samenwerkingsverbanden heeft het Watertorenberaad zich dan ook toegelegd op het praktisch vlot trekken van dergelijke projecten. VOORAL PROCESSEN EN PROCEDURES OORZAAK STAGNATIE In Noord-Holland bijvoorbeeld kwamen het afgelopen jaar acht van de elf vastgelopen projecten dankzij de bemoeienis van het Watertorenberaad weer op gang. Regiomanager Jan Overtoom: Dit jaar zijn opnieuw tien van dergelijke projecten onder de loep genomen. De provincie, VNO-NCW en Bouwend Nederland hebben daarom gevraagd. Uit de analyse komt naar voren dat het zeker niet alleen een kwestie van gebrek aan markt of financiering is, maar dat de oorzaak vooral vaak ligt in processen (samenwerking) en procedures. Hij wijst erop dat het al belangrijk is als er door de gesprekken een of meerdere stappen voorwaarts zijn gemaakt. Of dat er juist duidelijk wordt dat een project echt niet haalbaar is. Ook dan kan er sprake zijn van een succesvolle interventie door het Watertorenberaad. Projectontwikkeling is een dermate tijdrovend (vaak jaren durend) proces met vele aspecten, dat je niet kan verwachten dat in de meerderheid van de gevallen een vastgelopen project in één keer wordt vlot getrokken. TOCH IN BEWEGING Ook de regio s Oost en Zuid van Bouwend Nederland hebben projecten bij het Watertorenberaad aangedragen. De zeven projecten in Gelderland zijn op deze wijze een stap verder geholpen. Regiomanager Robert ter Hoek: Bouwbedrijven zijn blij met deze interventie. Er komt in elk geval meer duidelijkheid over waar knelpunten liggen. Als dat inzichtelijk wordt gemaakt, kun je gezamenlijk verdere stappen nemen. Van de tien projecten in Noord-Brabant is één project op eigen kracht gerealiseerd. Verder is er helaas nog geen tot volledige realisatie gekomen, aldus Dennis Mollet van Regio Zuid. Zes projecten zijn nog wel in beweging. De betrokkenen van vier projecten hebben aangegeven dat de ondersteuning daadwerkelijk het verschil heeft gemaakt waarbij de algemene reacties over het traject positief zijn en waarbij vooral werd opgemerkt dat de deskundigheid en onafhankelijkheid van grote meerwaarde waren. Zie ook www.watertorenberaad.nl 18

BOUWOVERLEG BELANGRIJK VOOR WEDERZIJDS BEGRIP THEMA: LOKAAL / REGIONAAL Een groot aantal afdelingen van Bouwend Nederland heeft regelmatig overleg met gemeenten. Dit gemeentelijk bouwoverleg is belangrijk voor het wederzijds begrip. Bouwers krijgen meer inzicht in procedures en werkwijzen van gemeenten, gemeenten op hun beurt worden geconfronteerd met praktische problemen van bouwers. Hierna voorbeelden van hoe dit overleg in de vijf regio s van Bouwend Nederland vorm krijgt. REGIO NOORD: WEER WAT SCHWUNG Rolf Koops: We hebben ongeveer 15 gemeentelijke bouwoverleggen. Kennisdeling en inleving in elkaars belevingswereld: dat zijn eigenlijk wel de belangrijkste resultaten. Ze zorgen, samen met praktische maatregelen, voor weer wat schwung in de lokale en regionale bouw. We bespreken onderwerpen waarmee zowel bouwers als gemeenten regelmatig te maken hebben. Bijvoorbeeld de uitvoering van Social Return. Maar ook het aanbestedingsbeleid, zeker in het licht van de nieuwe Aanbestedingswet en EMVI. Nog lang niet alle gemeenten en zeker de kleinere weten precies hoe dat vorm moet krijgen. Want wat op papier mooi lijkt, kan in de praktijk een enorm struikelblok zijn. Verder zijn de grondprijzen en de bestemmingsplannen meestal ROLF KOOPS vaste agendapunten. r.koops@bouwendnederland.nl Een goed voorbeeld is Hoogeveen. Daar heeft men in navolging van de Drentse aanpak een mix van maatregelen geïntroduceerd om het starters op de woningmarkt gemakkelijker te maken. Een ander gevolg van ons overleg is een goedkope lening voor het verduurzamen van woningen, inclusief een gratis advies van een architect. De gemeente Emmen heeft een nieuw aanvalsplan gelanceerd om de jeugdwerkloosheid aan te pakken. Daar trekken ze acht miljoen voor uit: geld dat ook gebruikt wordt om jongeren in de bouw aan het werk te krijgen. En de gemeente Groningen heeft in haar bouwoffensief besloten minder stringent met de parkeernorm om te gaan, zodat er bijvoorbeeld bij een studentencomplex niet meteen een complete parkeergarage gerealiseerd hoeft te worden. REGIO OOST: RUIMTE VOOR EERLIJKE KANSEN Robert ter Hoek en Herald Immink: We hebben gezamenlijk met de lokale afdelingen gemiddeld tweemaal per jaar gemeentelijk bouwoverleg met 25 gemeenten. Ook in regionaal verband hebben we overleg met gemeenten. Uitwisseling van kennis en ervaring schept ruimte voor eerlijke kansen. Neem het uitnodigingsbeleid als gevolg van de nieuwe Aanbestedingswet. We willen gemeenten in deze regio overhalen om lokale bedrijven een eerlijke kans te geven. Maar dat betekent wel: geen overmatige eisen stellen en een transparant uitnodigingsbeleid te ROBERT TER HOEK hebben. Dat realiseert men zich nu r.terhoek@bouwend nederland.nl als gevolg van de overleggen. Op het gebied van Social Investment zijn in we in overleg om de irreële eisen zoals 5% van de aanneemsom uit het gemeentelijke beleid te krijgen. We bepleiten ook om de startersleningen voort te zetten en de extra eisen die gemeenten aan de startersleningen stellen van tafel te krijgen. Daarnaast lobbyen we voor verlaging van de grondprijzen. We merken dat verschillende gemeenten hun HERALD IMMINK grondprijzen hebben verlaagd. h.immink@bouwend Een interessant, maar ook een nederland.nl gemeente overstijgend voorbeeld van bouwoverleg is het Actieplan Ondernemersvriendelijk Aanbesteden. Zo n plan is er intussen voor de regio Zwolle. De 16 gemeenten kopen jaarlijks voor ca 600 miljoen in bij lokale en regionale bedrijven. Het gemeentelijk inkoopbeleid moet professioneel, rechtmatig en transparant zijn volgens de regels van de Aanbestedingswet. Dat realiseren die gemeenten zich ook. Daarom zijn ze, samen met Bouwend Nederland, MKB Nederland, VNO-NCW en de Kamer van Koophandel het gesprek aangegaan. Ook andere gemeenten in onze regio beraden zich nu op zo n Actieplan. 19

TEKST Ank Benko BEELD René van den Burg Ton Borsboom We willen vooral zorgen dat het mkb gemakkelijker kan inschrijven op aanbestedingen. Gelukkig zien gemeenten in dat gunnen op de laagste prijs lang niet altijd tot het beste resultaat leidt. En dat ook kleinere aannemers en andere ondernemers uitstekende prestaties kunnen leveren. REGIO RANDSTAD NOORD: SIGNALEN MEENEMEN IN LANDELIJKE LOBBY Siem Bijman: In onze regio hebben zo n 36 gemeentelijke bouwoverleggen. Die vinden een- of tweemaal per jaar plaats. We onderscheiden twee vormen: algemeen overleg met wethouders en afdelingshoofden en een aanbestedingsoverleg met de inkopers en projectleiders. Met die laatsten bespreken we vooral veelvoorkomende knelpunten bij aanbestedingen. Bijvoorbeeld vragen om bereidheidsverklaringen aan inschrijvers. We merken dat ambtenaren zich niet realiseren wat dergelijke eisen betekenen voor de liquiditeit van een bedrijf. De afdelingen zijn zeer betrokken bij de overleggen. Ze brengen lokale issues ter sprake; het regiobureau vult dit aan met de landelijke thema s, bijvoorbeeld over de scheiding van wonen en zorg. Zo ontstaat SIEM BIJMAN een mooie wisselwerking. s.bijman@bouwendnederland.nl B&U- en infraonderwerpen komen in gelijke mate ter sprake. Gemeenten zijn de belangrijkste opdrachtgevers in de infra. Dus dat is zeker een belangrijk gespreksonderwerp. Maar ook zaken als gemeentelijke startersleningen, grondprijzen, scholenbouw, SROI en EMVI komen aan bod. Onze insteek bij de overleggen is, zorgen dat bouwers kunnen bouwen. Dat er werk is, dat de randvoorwaarden duidelijk zijn en dat regels werkbaar zijn. Ja, de gesprekken kosten de nodige inspanning, maar de signalen die we in de gemeentelijke overleggen opdoen, zijn tegelijkertijd signalen om mee te nemen in de landelijke lobby. Dus elke inspanning op lokaal niveau is er voor álle leden. Leden in de regio Randstad Noord kunnen de verslagen van de gemeentelijke bouwoverleggen nalezen op http://www.bouwendnederland.nl/ gemeentelijk-bouwoverleg-randstad-noord REGIO RANDSTAD ZUID: SCHERPTE EN TASTBARE RESULTATEN Niels Ruyter en Paul Laudy: In onze regio hebben we gemeentelijk bouwoverleg met zo n 34 gemeenten, maar bijvoorbeeld ook met het Havenbedrijf Rotterdam en de provincie Zuid-Holland. Sinds een jaar hebben we de overleggen wat nieuw leven ingeblazen met een scherpere delegatie en doelstellingen. Er speelt immers veel in onze regio. We willen scherpte en tastbare resultaten. Dat we die daadwerkelijk behalen, blijkt bijvoorbeeld uit lagere grondprijzen, niet (verder) bezuinigen op budgetten voor infrastructuur, versnellen van procedures en besluitvorming. Je kunt het nalezen in de onlangs verschenen flyer Update resultaten belangenbehartiging. De lokale afdelingen van Bouwend Nederland zijn de eigenaars van het overleg. De regio ondersteunt waar dat nodig is. De b&u-vertegenwoordigers komen ook uit die afdelingen; wij vragen daar ook leden uit de infrahoek bij. De leden zitten er namens de vereniging en niet namens het eigen bedrijf. Daar is iedereen zich terdege van bewust. Het doel van het gemeentelijk bouwoverleg is immers serieus genomen te worden bij de beleidsvoering en besluitvorming van de gemeente. In het algemeen, maar ook over specifieke onderwerpen. Ik noem de toepassing van SROI of EMVI-criteria. Ik merk dat delegatieleden een andere manier van NIELS RUYTER n.ruyter@bouwendnederland.nl PAUL LAUDY p.laudy@bouwendnederland.nl EXTRA AANDACHT VOOR DGA S De afgelopen maanden heeft Bouwend Nederland in alle regio s specifiek overleg gevoerd met Directeuren Groot Aandeelhouders (DGA s) van middelgrote bouwbedrijven. Mathieu van Rooij: Een gerichte en bewuste actie van onze kant om meer feeling te krijgen met deze specifieke ledengroep. 20

kijken en nadenken krijgen over de materie waarmee een gemeente zich bezighoudt. De dossierkennis die ze daarmee opbouwen, kan vanzelfsprekend ook dienen voor de eigen bedrijfsvoering. Hoe beter je bent ingesteld op de manier waarop de overkant van de tafel denkt, hoe meer je elkaars taal kunt spreken, over en weer. Onze nieuwe insteek wil niet zeggen dat we als regio nu verder achterover kunnen leunen. We zullen doorgaan met focus aanbrengen, doelstellingen formuleren. Daarom rouleren we ook met delegaties. Dus als leden zich aangesproken voelen, dan hoor ik dat graag van ze. THEMA: LOKAAL / REGIONAAL Zie ook flyer Update resultaten belangenbehartiging op www.bouwendnederland.nl REGIO ZUID: DRAAGVLAK CREËREN Dennis Mollet: Ik denk dat we er als regio Zuid met zeventig overleggen behoorlijk uitspringen. We doen dat met elf afdelingen. We hebben de naam enige tijd geleden gewijzigd in Gemeentelijk Bouw-en Infra-overleg om daarmee de infrabedrijven nadrukkelijk te betrekken. We leggen de verantwoordelijkheid voor het organiseren van de overleggen bij de afdelingen neer; wij faciliteren op punten waar bij hun kennis ontbreekt. We merken dat deze werkwijze de delegaties ook kritisch houdt. De verslagen van de bijeenkomsten kun je dan ook zien als een levend document. De verslagen zijn terug te vinden op onze website. We vullen die ook altijd aan met het nodige cijfermateriaal. Over de prognoses voor 2020 2030, bijvoorbeeld. Maar ook over vergrijzing, bevolkingsgroei, betalingsgedrag, de ontwikkeling van bouwleges. We publiceren er ook de analyses van het Aanbestedingsinstituut: wat ging goed, waar liggen knelpunten. Onderwerpen waarop in een volgend bouwoverleg kan worden voortgeborduurd. Op basis van dit soort gegevens vliegt een vergadering van anderhalf uur voorbij. Bovendien creëer je er draagvlak mee. Tussen gemeenten en onze leden, maar ook tussen leden onderling. Het is niet alleen halen, maar ook brengen. Dat die werkwijze aanslaat, blijkt ook wel uit het feit dat de bereidheid van leden om aan de bouwoverleggen deel te nemen, toeneemt. DENNIS MOLLET d.mollet@bouwendnederland.nl De onderwerpen die ter sprake komen, zijn uiteraard zeer verschillend. In delen van Limburg ligt het accent op de vergrijzing, terwijl in West-Brabant bijvoorbeeld juist arbeidsmigratie een belangrijk onderwerp is. Maar er zijn ook identieke problemen, zoals de bezuinigingen op de infrastructuur. En ook de veranderingen in bouw en beheer van scholen vormen een belangrijk onderwerp. Het is in elk geval goed te zien dat adviezen uit onze overleggen geregeld terugkomen in gemeentelijke beleidsvisies. En daarmee besparen gemeenten zich weer bezwaarprocedures. Leden in de regio Zuid kunnen de verslagen van de gemeentelijke bouwoverleggen nalezen op http://www.bouwendnederland.nl/gemeentelijk-bouwoverleg-regio-zuid> Middelgrote bouwbedrijven vormen een belangrijke ledengroep voor Bouwend Nederland. Ze zijn aantrekkelijke werkgevers, nemen een vooraanstaande positie in als het om opleiden gaat en ze lijken zich momenteel relatief goed aan de veranderende omstandigheden als gevolg van de crisis aan te passen. Uiteraard ondervinden ook deze middelgrote bedrijven de gevolgen van die crisis, maar wij hebben de indruk dat er goede kansen voor ze liggen, aldus Van Rooij. In elke regio van Bouwend Nederland heeft intussen één bijeenkomst voor DGA s plaatsgevonden. De belangstelling was wat Van Rooij betreft goed. We gaan er dan ook mee door. Voor ons is het nuttig om van hen te horen wat er bij hen in de praktijk speelt en hoe zij de ontwikkelingen in de markt zien. Ook kunnen wij hen bijpraten over waar wij mee bezig zijn in onze lobby. Daarbij merken dat de deelnemers graag van gedachten wisselen met gelijkgestemden. Men herkent elkaars omstandigheden, vragen en problemen en is bereid om daar met open vizier over te spreken. MATHIEU VAN ROOIJ m.vanrooij@bouwendnederland.nl 21

TEKST Eric Harms / Ank Benko BEELD René van den Burg INFRALOBBY RICHT ZICH BIJ UITSTEK OP Alleen al uit de cijfers blijkt het belang van de decentrale overheden voor de orderportefeuille van en werkgelegenheid bij infrabedrijven. Gemeenten, provincies en waterschappen beheren gezamenlijk 96 procent van alle wegen, 90 procent van alle kunstwerken, 80 procent van alle dijken en 50 procent van alle vaarwegen. Reden genoeg voor Bouwend Nederland om juist op die niveaus aandacht te vragen voor het infrabelang. INFRA EN DE PROVINCIES De voornaamste zorg richt zich op de financiering van infraprojecten. Op alle niveaus staan de budgetten onder zware druk. Lokale en regionale lobby-activiteiten zijn daarom voor wat betreft de korte termijn primair gericht op de instandhouding en het tot besteding komen van de infrabudgetten. Dit is met name van belang voor het behoud van werkgelegenheid in de infrasector. Voor de langere termijn Belangenbehartiging bij de provincies concentreert zich komend jaar met name op het stimuleren van investeringen in infrastructuur op korte en lange termijn. Een eerste argument daarvoor is het feit dat 50 procent van de bestaande infra niet voldoet aan de internationale veiligheidsnormen. Er is de komende tien tot twintig jaar voor zeker een miljard euro extra nodig aan investeringen om de norm te halen. Het tweede argument vormt de grote vervangings- en renovatieopgave in de provinciale infrastructuur op lange termijn. Die operatie bereikt weliswaar pas rond 2030-2040 haar hoogtepunt, maar het is noodzakelijk om nu al de noodzakelijke budgetten te reserveren en een meerjarenplanning te maken. Een derde argument is het feit dat investeren in infrastructuur economisch herstel bevordert en ertoe bijdraagt dat de werkgelegenheid in de provincie behouden blijft. INFRA EN DE GEMEENTEN Investeren in infrastructuur is goed voor de lokale economie, leidt tot meer werkgelegenheid, en voorkomt kapitaalvernietiging door het laten oplopen van achterstallig onderhoud. Bovendien hechten burgers ook nog eens veel belang aan goede infrastructuur. Met die argumenten gaat Bouwend Nederland het gesprek aan met gemeenten en haar bestuurders in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Bouwend Nederland kiest ervoor om haar boodschap via regionale media, de afdelings- en regiobestuurders en de reguliere gemeentelijke bouwoverleggen in de diverse verkiezingscampagnes vertaald te krijgen. Daarnaast worden er ook concrete initiatieven ontplooid, samen met of op initiatief van de leden. Voorbeelden zijn Red mijn Weg, Verbeterdebuurt en marktdagen. richt het pleidooi zich ook op extra investeringen. Prioriteit heeft verder het anders aanbesteden van werk en contracteren van de lidbedrijven van Bouwend Nederland. Het gebruik van innovatieve contractvormen (zoals Design, Build, Finance en/of Maintain) en het hanteren van de EMVI-criteria zijn belangrijke aspecten daarbij. Meer in het algemeen geldt dat alle bedrijven (klein, middelgroot en groot) voldoende kans moeten kunnen maken op werk. Daarnaast zet Bouwend Nederland sterk in op het onderhouden en aangaan van gesprekken met opdrachtgevers. Op provinciaal, gemeentelijk niveau, via het eigen apparaat maar ook door de bedrijven zelf. Door als brancheorganisatie als eerste het gesprek aan CEES DE GROOT, STICHTING A58: INITIATIEF MET ENORME UITSTRALING Als het aan het bedrijfsleven in Noord Brabant en Zeeland (Kamer van Koophandel, Brabants Zeeuwse Werkgevers en Bouwend Nederland) ligt, wordt de A58 al vanaf 2016 verbreed op twee trajecten in plaats van in 2023. Ook zullen slimme en innovatieve technologieën leiden tot een betere wegbenutting en doorstroming. Een betere weg voor minder geld. Cees de Groot, namens Bouwend Nederland bestuurslid van de Stichting A58: Dagelijks staan er files op de A58 de verbinding Eindhoven Vlissingen, via de zuidkant van Tilburg en Breda. Dat kost het bedrijfsleven nu al ca. 7,5 miljoen euro per jaar. Tot 2020 zal het fileleed naar schatting nog met 40% toenemen. Alle reden om vernieuwing en verbreding slagvaardig aan te pakken. Uiteraard is een en ander ook aan Rijkswaterstaat niet voorbij gegaan. Echter: er zijn voor de verbredingen niet eerder dan in 2023 middelen beschikbaar. En de recente bezuinigingen op aanleg en onderhoud van wegen maken de verwachtingen er niet beter op. WACHTEN IS CATASTROFAAL De Groot: Wachten tot 2023 zou catastrofaal zijn voor Zuid-Nederland. Daarom hebben we ons gezamenlijk gebogen over andere publiek-private-samenwerking (PPS). De partij of het consortium die het werk gaat uitvoeren, neemt niet alleen de vernieuwing en verbreding voor zijn rekening, maar ook het beheer en onderhoud van de hele A58 voor de volgende dertig jaar. Zo komt er ruimte voor allerlei innovaties die 22

THEMA: LOKAAL / REGIONAAL LOKAAL EN REGIONAAL NIVEAU te gaan, kunnen ook zaken ter sprake worden gebracht die niet lekker lopen, zonder dat individuele bedrijven het gevaar lopen daarop afgerekend te worden. Tot slot is een belangrijke taak het verschaffen van inzicht in feiten en cijfers over de markt op lokaal en regionaal niveau. INFRA EN DE WATERSCHAPPEN WE TREKKEN ACTIEF AAN DE BEL De vakgroep Deltabouwers vormt de ruggengraat van de belangenbehartiging op het gebied van water. De marktmogelijkheden zijn inmiddels in kaart gebracht met de sectorstudie Waterbouwopgave 2020. Bouwend Nederland zal het komende jaar, mede in vakgroepverband, met Rijkswaterstaat en de waterschappen in gesprek gaan over knelpunten in investeringsprogramma s. Daarbij zal met name ook worden ingezet op de bevordering van de marktomstandigheden, bijvoorbeeld aan de hand van marktconsultaties, prestatie-eisen, integrale contractvormen, publiek-private samenwerking, en concessies. Uitstellen investeringen infrastructuur remt economische ontwikkeling Oost Nederland, luidde de kop van het persbericht dat Bouwend Nederland regio Oost en VNO-NCW Midden eind oktober uitstuurden. Volgens Johnny Koster, voorzitter van het Infra Platform Oost, is het een perfecte illustratie van de wijze waarop op regionaal niveau de belangen van de infrabedrijven worden behartigd. We trekken - indien mogelijk samen met andere belanghebbenden actief aan de bel op het moment dat er zaken verkeerd dreigen te gaan, aldus Koster, en proberen vervolgens in goed overleg met de verantwoordelijke bestuurders tot een oplossing te komen. Zo is in dit persbericht gewezen op het feit dat uitstel van de verbreding van de A1 tot ernstige economische en mobiliteitsproblemen gaat leiden. Het heeft er zeker toe bijgedragen dat recent is besloten om de rijksweg toch sneller te verbreden. Dezelfde strategie wordt gevolgd als het gaat om de aanpak van provinciale wegen als de N50 en de N35, het Twentekanaal, en de gemeentelijke infrastructuur. We hebben toch het gevoel dat de infrastructuur in Oost-Nederland er wat bekaaid afkomt in de plannen. Daar proberen we actief verandering in te brengen. Niet in de laatste plaats door ook zelf mogelijke oplossingen aan te dragen. Koster: We hebben in meerdere regio s in Oost Nederland het project ondernemend aanbesteden opgezet. Met gemeenten gaan we in overleg over de manier van aanbesteden, uitnodigen, beoordelen van plannen et cetera. Ook hebben we in verschillende regio s convenanten afgesloten. We proberen zodoende tot professionelere aanbestedingen te komen. Dit soort zaken brengen we voortdurend onder de aandacht. En dat leidt niet zelden tot het gewenste resultaat. onder andere wegbenutting, doorstroming en exploitatie kunnen bevorderen. Bovendien komen naar onze berekening de totale kosten in die dertig jaar aanzienlijk lager uit dan op de traditionele manier en wordt de A58 het toonbeeld van moderne verkeerstechnologie en duurzame ontwikkeling. Die berekeningen worden bevestigd door een onafhankelijk bureau. Aan de hand van dat rapport hebben we een bidboek (getiteld Oost-West, samen op z n best ) gepresenteerd aan de minister van Infrastructuur en Milieu. Dat is in goede aarde gevallen. VOORFINANCIERING PROVINCIE Ook voor de voorfinanciering heeft de Stichting A58 samen met de provincie Noord-Brabant een oplossing gevonden. De provincie is bereid een bedrag van 170 miljoen euro beschikbaar te stellen. Voorwaarde is wel dat dit bedrag (afkomstig uit de verkoop van de Essentaandelen) een marktconforme rente oplevert. Dat moet lukken door de innovatieve aanpak, kostenbesparingen door schaalvergroting en inkomsten uit exploitaties. Medio mei heeft de minister een Startbeslissing ondertekend en een projectteam ingesteld onder de naam InnovA58. Dat is nu bezig met een haalbaarheidsstudie en de voorbereidingen voor de verbredingen. Meer informatie: www.innova58.nl Zie voor het bidboek: http://www.kvk. nl/download/bidbook%20a58%20 het%20vervolg_tcm14-250090.pdf 23

TEKST Eric Harms BEELD René van den Burg GROEN BOUWEN TREKT BELANGSTELLING In Amstelveen wordt het project Greencourt gerealiseerd. De groene manier van bouwen blijkt veel mensen aan te spreken: alle appartementen zijn inmiddels verkocht. Er wordt momenteel volop gewerkt aan de realisatie van veld 8 in Westwijk2. Veld 8 sluit aan op het bestaande woongebied van Amstelveen en is net even wat ruimer en groener opgezet. Tussen alle laagbouw is ook ruimte gemaakt voor het project Greencourt. Green Court bestaat uit 52 luxe appartementen, verdeeld over zes energiezuinig en milieuvriendelijk ontwikkelde appartementengebouwen (GreenCourt 1 tot en met 6. GreenCourt 1 en 2 bieden elk ruimte aan twaalf appartementen. Het kleinschalige gevoel van GreenCourt wordt versterkt doordat er slechts drie 24

BOUW IN BEELD Opdrachtgever/ontwikkelaar Woningstichting Rochdale, Amsterdam Westwijk Zuidoost CV, een samenwerking tussen AM en Bouwfonds Ontwikkeling Ontwerp: Architectuurcentrale Thijs Asselbergs, Amsterdam Bouwer: BAM Woningbouw Amsterdam Bouwtijd: November 2012 januari 2014 greencourt.westwijk2.nl appartementen per woonlaag zijn ingetekend. De gebouwen GreenCourt 3 tot en met 6 bestaan elk uit zeven appartementen. De twee brede gebouwen zijn voorzien van een half verdiepte stallingsgarage met parkeerplaatsen en bergingen. Drie van de zes gebouwen komen deels in het water te staan. ENERGIEMAATREGELEN Dit project kenmerkt zich door de toepassing van energiebesparende installaties, waaronder: verwarming en koeling via warmte- en koudeopslag (WKO), douche-wtw s en CO 2 -gestuurde ventilatie. Alle appartementen grenzen met de balkonzijde (zuidzijde) aan een ecologische zone, die onderdeel uitmaakt van de groene AS. AS staat voor de verbinding tussen het Amstelland en Spaarnwoude. Het grootste deel van de verbinding ligt in Westwijk2. In diverse delen in Westwijk2 is de ecologische zone slechts een stroompje, bij Green Court is de zone breder en herkenbaarder. 25

TEKST Alex Nieuwenhuis BEELD Joost van Lierop BOUWEND NEDERLAND DIGITAAL MIJN BOUWEND NEDERLAND, UW EIGEN ONLINE OMGEVING WAT KUNT U DOEN OP DE WEBSITE VAN BOUWEND NEDERLAND? Het ledengedeelte op de website van de vereniging noemen we Mijn Bouwend Nederland. Als lid van Bouwend Nederland vindt u hier meer informatie dan de reguliere bezoeker van onze website. Informatie die niet alleen nuttig en praktisch inzetbaar is, maar u ook het nodige voordeel biedt. Via uw ledenpagina worden de voor u relevante artikelen, bijeenkomsten en tips & trucs op een presenteerblaadje aangereikt. Naast deze informatie op maat vindt u een aantal rubrieken met diensten waarvan alle leden kunnen profiteren, zoals Tools (met onder meer modelcontracten, database schoolgebouwen en het bouwweer) of Praktijk (waarin praktische informatie over bijvoorbeeld vorst-ww of de cao). De kant-enklare Bouwend Nederland-pagina kunt u tot op zekere hoogte echter ook zelf sturen. In deze rubriek lichten we een aantal mogelijkheden toe. ZELF INTERESSES AANGEVEN Als u op www.bouwendnederland. nl inlogt, komt u terecht in uw Mijn Bouwend Nederland-pagina. Bovenaan vindt u in uw persoonlijke werkbalk Mijn profiel. Naast ALEX NIEUWENHUIS a.nieuwenhuis@bouwendnederland.nl uw persoonlijke gegevens, uw contactpersoon bij de vereniging en de wachtwoord wijzigen-pagina heeft u als lid hier de mogelijkheid om uw eigen interessegebieden aan te geven. Vinkt u bijvoorbeeld duurzaamheid en woningmarkt aan, dan wordt uw nieuwsoverzicht uitgebreid met alle berichten die wij op dit gebied publiceren. FAVORIETE PAGINA S Als ingelogde gebruiker kunt u veelgebruikte pagina s van de verenigingssite opslaan in een eigen favorietenlijst. Op alle webpagina s staat rechtsonder de menubalk de knop toevoegen aan Mijn Favorieten. Hiermee plaatst u een directe link naar deze pagina in Mijn favorieten in de persoonlijke werkbalk bovenaan de webpagina. De favorietenlijst kunt u zelf beheren door webpagina s toe te voegen of te verwijderen. Overigens hebben wij er voor u de zeven meest gebruikte onderdelen van de website alvast aan toegevoegd. ANDERE VERENIGINGS- ONDERDELEN BEKIJKEN De Mijn Bouwend Nederland-pagina is een kant-en-klare pagina. We willen u namelijk graag laten zien wat het lidmaatschap specifiek voor u interessant maakt. Dat betekent uiteraard niet dat u per se gebonden bent aan de daar getoonde informatie. Die is afhankelijk van de verenigingsonderdelen waarmee uw lidbedrijf verbonden is (zie Mijn groepen bovenaan uw persoonlijke webpagina). Via het uitklapmenu Vereniging heeft u te allen tijde de mogelijkheid om het nieuws en de bijeenkomsten van andere regio s, secties, vakgroepen of contactgroepen te bekijken. HOE KAN IK INLOGGEN? Alleen leden en medewerkers van lidbedrijven van Bouwend Nederland mogen inloggen. Is uw mailadres al bekend bij Bouwend Nederland (bijvoorbeeld omdat u inlogde op de oude website), maar heeft u nog nooit ingelogd op de nieuwe website? Dan kunt u op bouwendnederland.nl/login uw mailadres invoeren en van het eenmalige standaardwachtwoord storm&334 gebruikmaken. Is uw mailadres niet bekend of wilt u voor een collega inloggegevens aanvragen? Maak dan gebruik van het aanvraagformulier op bouwendnederland.nl/login-aanvragen. 26

COLOFON SERVICE BouwendNL is het verenigingsmagazine van Bouwend Nederland. In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden. De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden. Het magazine verschijnt 9 keer per jaar in een oplage van 5000 exemplaren. De pdf van verschenen edities is te vinden op www.bouwendnederland.nl. Naast BouwendNL ontvangen de leden tweewekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering. Leden kunnen zich aanmelden voor het ontvangen van de digitale Podium (visies, standpunten en beschouwingen over en uit de bedrijfstak) via www.bouwendnederlandpodium.nl. Hoofdredactie Theo Scholte Maak optimaal gebruik van uw lidmaatschap Het lidmaatschap van Bouwend Nederland heeft u heel veel te bieden. De kennis en ervaring van een groot aantal professionals staat tot uw beschikking. Uw belangen worden behartigd: landelijk, regionaal en lokaal. U ontvangt op papier en digitaal informatie die van belang is voor uw bedrijfsvoering. Onze website bevat een stuwmeer aan informatie die voor u van belang kan zijn. U kunt dagelijks bij ons terecht met uiteenlopende vragen. Wij werken aan de verdere ontwikkeling en professionalisering van de bedrijfsvoering van de leden. U kunt bijeenkomsten bezoeken voor kennisoverdracht en -deling. En met het grote en groeiend aantal ledenvoordelen kunt u (een groot deel van) uw contributie terugverdienen. Eindredactie/productiebegeleiding Harms Communicatie, Utrecht Redactionele bijdragen Ank Benko, Harm Dragt, Eric Harms, Alex Nieuwenhuis, Theo Scholte Redactiesecretariaat redactie@bouwendnederland.nl Vormgeving en opmaak Helen Verbeek Grafische Producties, Zoetermeer Fotografie René van den Burg, Ton Borsboom, Bert Janssen Benut www.bouwendnederland.nl Onze website is 24/7 een belangrijke bron van informatie. U vindt er onder andere: (actuele) bedrijfsinformatie en advies op het gebied van regel- en wetgeving; praktische ondersteuning zoals een weermodule, modelcontracten en een overzicht van de aanbestedingen; betrouwbare statistieken over (prijs)ontwikkelingen in de sector; belangrijk bouwnieuws, ook op regionaal niveau. Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf, Barneveld Redactieadres Bouwend Nederland T.a.v. redactie BouwendNL Postbus 340 2700 AH Zoetermeer Zilverstraat 69 2718 RP Zoetermeer redactie@bouwendnederland.nl www.bouwendnederland.nl ISSN 2214-7438 Aansprakelijkheid Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Bouwend Nederland naar de grootst mogelijke zorgvuldigheid. Bouwend Nederland sluit iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie beschikbaar is. Voor verdere informatie kunt u zich richten tot redactie@bouwendnederland.nl. Copyright De in deze publicatie beschikbaar gestelde informatie kan worden gekopieerd voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveelvoudiging, distributie, commercialiteit of exploitatie onder derden, tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/ of Bouwend Nederland. Talloze loketten zijn geopend Bouwend Nederland telt verschillende gremia die verschillende activiteiten ontplooien. Al naar gelang uw interesse kunt u terecht bij uw sectie, uw regio, uw infraplatform of Jong Bouwend Nederland. Bent u bewust ook lid geworden van een afdeling of vakgroep, dan kunt u ook daar terecht. Op de bijeenkomsten die de gremia organiseren, kunt u kennis opdoen, deze met uw collega s delen en netwerken. Mutaties en nadere informatie Mutaties zoals adreswijzigingen, tenaamstellingen en verzoeken om nadere informatie over bijvoorbeeld het lidmaatschap kunt u doorgeven via de telefoon 079 3252158/59, per e-mail ledenadministratie@bouwendnederland.nl of schriftelijk aan Bouwend Nederland, t.a.v. de ledenadministratie, Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer. Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunt u mailen naar ledenadministratie@ bouwendnederland.nl. 27

UW LEDENVOORDEEL VOOR U EN UW MEDEWERKERS Met de ledenvoordelen kunt u uw medewerkers iets extra s bieden zonder dat het u iets kost. Zo biedt de zorgmantel van Bouwend Nederland, naast een uitgebreide dekking, hoge kortingen op de toch al scherpe premie. Met de arbeid gerelateerde zorg is dit ook voor uw onderneming een voordeel. Naast de zorgverzekering van Zilveren Kruis Achmea en Avéro Achmea kunnen uw medewerkers ook profiteren van korting op de privé verzekeringen van Centraal Beheer Achmea. Door gebruik te maken van de ledenvoordelen profiteert u optimaal van uw lidmaatschap! 85% van onze leden maakt gebruik van de ledenvoordelen, waarvan ruim 1.200 leden hun gehele contributie terugverdienen. Meer weten? Kijk op de website of neem contact met ons op. 079-3252166 / voordeel@bouwendnederland.nl www.bouwendnederland.nl/ledenvoordelen