- - - Onteigening ter uitvoering van het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk in de gemeente Rotterdam (realisering Ecopassage Schie).

Zakelijke beschrijving behorend bij het verzoek tot aanwijzing van onroerende zaken ter onteigening op grond van titel IV van de onteigeningswet ten name van de provincie Zuid-Holland. - - - Onteigening ter uitvoering van het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk in de gemeente Rotterdam (realisering Ecopassage Schie).

Zakelijke beschrijving behorend bij het verzoek tot aanwijzing van onroerende zaken op grond van titel IV van de onteigeningswet voor de uitvoering van het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk van de gemeente Rotterdam door de provincie Zuid-Holland. Inhoudsopgave 1. Aanhef... 2 2. Aanleiding, nut en noodzaak en urgentie onteigening... 2 2.1 Aanleiding, nut en noodzaak... 2 2.2 Planologische grondslag en verzoeker om onteigening... 3 2.3 Planning en urgentie... 4 2.4 Noodzaak onteigening... 4 3. Grondslag/rechtsbasis onteigening... 5 3.1 Procedure bestemmingsplan... 5 3.2 Bestemmingen... 5 3.3 Plangebied... 5 4. Beschrijving/toelichting te realiseren werken... 6 4.1 Eisen en uitgangspunten ontwerp... 6 4.2 Wijze van planuitvoering... 7 4.3 Planuitvoering en ter onteigening aan te wijzen onroerende zaken... 7 5. Gemeente... 7 6. Tenaamstelling onteigening... 8 13-05-2016 Zakelijke beschrijving onteigening Ecopassages Hofwijk 1

1. Aanhef Deze zakelijke beschrijving behoort bij het verzoek van provinciale staten van Zuid-Holland tot aanwijzing van onroerende zaken ter onteigening op grond van titel IV van de onteigeningswet, ter uitvoering van het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk in de gemeente Rotterdam (realisering Ecopassage Schie). 2. Aanleiding, nut en noodzaak en urgentie onteigening 2.1 Aanleiding, nut en noodzaak Programma IODS en aanleg rijksweg A4 De provincie Zuid-Holland is in 2000 samen met een aantal regionale en maatschappelijke partijen gestart met het programma Integrale Ontwikkeling tussen Delft en Schiedam (hierna: IODS). IODS is een gebiedsgericht programma waarmee gelijk met de aanleg van de nieuwe rijksweg A4 tussen Delft en Schiedam wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van de regio Midden-Delfland en het stedelijk gebied tussen Schiedam en Vlaardingen. De rijksweg A4 is eind 2015 opengesteld. De weg is aangelegd om de verkeersproblemen op de rijksweg A13 tussen Rotterdam en Den Haag op te lossen en daarmee de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Rotterdamse regio te verbeteren. Het programma IODS beoogt het gebied van Midden-Delfland en het stedelijk gebied tussen Schiedam en Vlaardingen aantrekkelijker te maken door onder meer de aanleg van nieuwe natuur en de aanleg van recreatieve voorzieningen. Het project Groenblauw Lint, dat voortvloeit uit het IODS, beoogt daar uitvoering aan te geven. Groenblauw Lint Het project Groenblauw Lint bestaat uit twee onderdelen, namelijk de realisering van 100 hectare nieuwe natuur en de aanleg van enkele ecopassages. Wat deze passages betreft is van belang dat Midden-Delfland een gebied is met een rijke flora en fauna. Er leven veel verschillende en een paar bijzondere diersoorten. Dit varieert van de Noordse woelmuis en ringslang tot wezels, hermelijnen en bunzings. Probleem is, dat in het gebied sprake is van enkele noord-zuid georiënteerde infrastructurele verbindingen. Het gaat om de rijkswegen A13 en de (inmiddels opengestelde) A4, de spoorlijn Delft-Rotterdam en het kanaal de Delftse Schie. Deze vormen barrières tussen geschikte leefgebieden waardoor er sprake is van versnippering van leefgebieden in kleine subpopulaties van diersoorten, wat het gevaar op inteelt en lokaal uitsterven vergroot. Door de kleinere leefgebieden ter plaatse door middel van ecologische zones en passages met elkaar te verbinden ontstaan aaneengesloten leefgebieden waardoor populaties van planten- en diersoorten grotere overlevingskansen krijgen. Door de aanleg van ecopassages krijgen de dieren een veel groter leefgebied waardoor ze van Midden-Delfland naar het Groene Hart kunnen trekken en andersom. Zo ontstaat een ecologisch netwerk dat functioneert als een groter, aaneengesloten natuurgebied, wat de overlevingskans van beschermde diersoorten vergroot en de kans op inteelt en uitsterven verkleint. 13-05-2016 Zakelijke beschrijving onteigening Ecopassages Hofwijk 2

Ecopassage Schie In het kader van het project Groenblauw Lint zijn drie ecopassages voorzien. Twee passages zijn gerealiseerd, namelijk een passage onder de rijksweg A13 en een passage over de rijksweg A4. De derde passage over de Delftse Schie ter hoogte van de Zweth is nog niet gerealiseerd. Deze passage, aangeduid als de ecopassage Schie, is noodzakelijk omdat het nu ter plaatse voor veel dieren nog onmogelijk is om de Delftse Schie met zijn steile oevers over te steken. De aanleg van de Ecopassage Schie zal er samen met de ecopassages onder en over de rijkswegen A13 en A4 voor zorgen dat er één aaneengesloten verbinding ontstaat tussen de westelijk en oostelijk van de Delftse Schie gelegen gebieden. Bij het voorgaande is nog van belang dat de Adviescommissie IODS heeft aangegeven dat de inpassing van de A4 Delft-Schiedam aan zeven condities dient te voldoen. De voor de aanleg van de ecopassage Schie relevante conditie luidt houdt in dat een ecologische verbinding wordt gerealiseerd over de rijksweg A4 met een breedte van minimaal 100 m op maaiveld inclusief Zweth en Slinksloot, met daarnaast nieuwe ecologische verbindingen voor de rijksweg A13 en over de Delftse Schie. Deze laatste betreft de Ecopassage Schie. De locatie Hofwijk is het meest geschikt gebleken voor de ecopassage omdat hier aan beide zijden natuurvriendelijke oevers kunnen worden aangelegd waardoor een verbinding met zowel de Schie als de polder mogelijk is. De locatie sluit ook goed aan bij bestaand natuurgebied (Natuurmonumenten) en recreatiegebied (recreatieschap Midden Delfland). 2.2 Planologische grondslag en verzoeker om onteigening Artikel 77, aanhef en eerste lid, van de onteigeningswet (titel IV) bepaalt dat onteigening kan plaatsvinden voor onder meer de uitvoering van een bestemmingsplan. De planologische basis voor de aanleg van de Ecopassage Schie is in dit geval vastgelegd in het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk van de gemeente Rotterdam. Dit plan is op 17 september 2015 door de gemeenteraad van Rotterdam vastgesteld. Tegen het besluit tot vaststelling is geen beroep ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Het plan is hierdoor op 13 november 2015 onherroepelijk is geworden. In artikel 78, eerste lid, van de onteigeningswet is, voor zover hier van belang, vastgelegd dat onteigening ten name van een publiekrechtelijk lichaam kan plaatsvinden op verzoek van het algemeen bestuur van dat lichaam. Hoewel het in de meeste gevallen de gemeenteraad is die als algemeen bestuur van de gemeente om onteigening verzoekt voor de uitvoering van een bestemmingsplan, is het op grond van zojuist genoemd artikellid ook mogelijk dat provinciale staten als algemeen bestuur van de provincie om onteigening verzoeken. Dit ligt in de rede wanneer de provincie als de meest gerede partij voor de onteigening kan worden gezien. Voor de aanleg van de Ecopassage Schie geldt dat de provincie Zuid-Holland één van de betrokken partijen is bij het programma IODS waaruit de aanleg van de ecopassage uiteindelijk voortvloeit. De kosten voor de aanleg van de ecopassage komen ook geheel voor rekening van de provincie Zuid-Holland, hiervoor heeft de provincie budget gereserveerd. Op basis daarvan zal de provincie Zuid-Holland de benodigde gronden voor de aanleg van de passage aankopen dan wel zo nodig via onteigening trachten te verkrijgen. De provincie zal het werk na het beschikbaar komen van de gronden realiseren. De provincie zal bovendien 13-05-2016 Zakelijke beschrijving onteigening Ecopassages Hofwijk 3

in eerste instantie eigenaar van de grond blijven. Het beheer en onderhoud van de ecopassage wordt/is wel via de gemeente Rotterdam geregeld. Gelet op het voorgaande kan de provincie Zuid-Holland als de meest gerede partij worden gezien voor de onteigening ter uitvoering van het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk. 2.3 Planning en urgentie Het Groenblauw Lint is één van de kwaliteitsprojecten in het IODS waarop hiervoor al is gewezen. De realisatie van dit project is gekoppeld aan de aanleg van de A4. Afgesproken is dat er geen auto s over de A4 gaan voordat alle kwaliteitsprojecten gerealiseerd zijn. Inmiddels is de A4 gerealiseerd, maar zijn helaas nog niet alle kwaliteitsprojecten gereed. In 2015 is het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk onherroepelijk geworden. Op grond daarvan wil de provincie nu zo snel als mogelijk alsnog tot realisering van de ecopassage overgaan. Het voornemen tot gunning is op 19 februari 2015 bekend gemaakt en op 12 maart 2015 heeft gunning plaatsgevonden. De aanleg van de ecopassage zal ongeveer zes maanden in beslag nemen (inclusief omleggen kabels en leidingen). Oplevering van het werk stond aanvankelijk gepland voor begin 2017, maar aangezien nog niet alle gronden in bezit zijn zal dit niet gehaald worden. Zodra alle gronden wel in eigendom zijn wordt direct tot de aanleg van de ecopassage overgegaan. Oplevering is op dit moment voorzien op 1 juni 2017. Zoals hiervoor onder 2.2 is opgemerkt, komen de kosten voor de aanleg van de ecopassage geheel voor rekening van de provincie Zuid-Holland. Daartoe is door de provincie budget gereserveerd. Het bestemmingsplan is dus financieel uitvoerbaar. 2.4 Noodzaak onteigening Voor de realisering van het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk moet de provincie Zuid- Holland geheel of gedeeltelijk kunnen beschikken over in het plangebied gelegen gronden. De provincie is met de eigenaren deze gronden in overleg getreden om te komen tot de minnelijke verwerving daarvan. Alle eigenaren hebben voorafgaand aan het verzoekbesluit van provinciale staten van Zuid-Holland biedingen ontvangen gericht op aankoop van de gronden. Het overleg heeft in een aantal gevallen nog niet tot (volledige) overeenstemming geleid. Hoewel het overleg over de verwerving van de gronden verder wordt voortgezet en dit mogelijk alsnog tot het gewenste resultaat zal kunnen leiden wordt aanwijzing van de nog niet verworden gronden ter onteigening noodzakelijk geacht om tijdig tot de realisering van het bestemmingsplan te kunnen overgaan, een en ander conform hetgeen onder 2.3 is opgemerkt over de urgentie. In het bijzonder wordt ten aanzien van drie in de onteigening betrokken gronden het volgende opgemerkt. In de onteigening is betrokken het perceel kadastraal bekend gemeente Overschie, sectie F, nummer 115. Aan het voor de aanleg van de ecopassage Schie benodigde gedeelte van dit perceel is het grondplannummer 6 toegekend. Het perceel is in eigendom van het Hoogheemraadschap van Delfland en de provincie is met deze partij over de aankoop van het benodigde gedeelte in goed overleg. Inmiddels is over de aankoop ook overeenstemming bereikt. Aanwijzing van het benodigde gedeelte ter onteigening is desondanks 13-05-2016 Zakelijke beschrijving onteigening Ecopassages Hofwijk 4

noodzakelijk omdat het perceel waarschijnlijk ook door anderen gebruikt wordt, in het bijzonder door (één van) de eigenaren van de in de onteigening betrokken percelen met de grondplannummers 2, 3, 4 of 5. Dit geldt ook voor het perceel kadastraal bekend gemeente Overschie, sectie F, nummer 121 waaraan de grondplannummers 1-1 en 1-2 zijn toegekend en het perceel kadastraal bekend gemeente Overschie, sectie F, nummer 113, waaraan het grondplannummer 7 is toegekend. Deze percelen zijn reeds eigendom van de provincie Zuid-Holland. De genoemde gedeelten met de grondplannummers 1-1, 1-2, 6 en 7 zijn in het verzoek om onteigening betrokken om deze vrij van daarop rustende rechten en lasten in eigendom te kunnen verkrijgen (titelzuiverende werking onteigening). 3. Grondslag/rechtsbasis onteigening 3.1 Procedure bestemmingsplan Om de aanleg van de ecopassage Schie planologisch mogelijk te maken hebben burgemeester en wethouders van Rotterdam in 2014 het (project)bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk in procedure gebracht. Het ontwerp van dit plan heeft in de periode van 25 juli 2014 tot en met 4 september 2014 ter inzage gelegen. In deze periode zijn enkele zienswijze ingediend. De gemeenteraad van Rotterdam heeft in zijn vergadering van 17 september 2015 onder nummer 15bb7122 het bestemmingsplan ongewijzigd vastgesteld. Het raadsbesluit en het vastgestelde bestemmingsplan hebben van 2 oktober 2015 tot en met 13 november 2015 ter inzage gelegen. In deze periode is geen beroep ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State zodat het plan onherroepelijk is geworden. 3.2 Bestemmingen Binnen het plangebied van het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk en op de ter onteigening aan te wijzen onroerende zaken geldt ingevolge dit plan de enkelbestemming Natuur (N). Voorts gelden binnen het plangebied en op de ter onteigening aan te wijzen onroerende zaken gelden de dubbelbestemmingen Waarde - Archeologie 1 (WR-A1), Waarde Archeologie 2 (WR-A2) en Waterstaat Waterkering (WS-WK). Tot slot is ook de functieaanduiding ecologische verbindingszone (evz) op de in de onteigening betrokken onroerende zaken van toepassing. 3.3 Plangebied Het plangebied van het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk ligt direct ten zuiden van de kern De Zweth en bestaat uit een deel van de Kandelaarweg, de Delftse Schie en de Delftweg. De exacte ligging van het plangebied is weergegeven in de toelichting op het bestemmingsplan (zie figuur 1.1 op pagina 10). De ter onteigening aan te wijzen onroerende zaken liggen westelijk van de Delftse Schie en tussen de Delftse Schie en de Kandelaarweg. Ter informatie is bij deze zakelijke beschrijving een topografisch kaart gevoegd waarin het gebied waarin de ecopassage gerealiseerd wordt is weergegeven. 13-05-2016 Zakelijke beschrijving onteigening Ecopassages Hofwijk 5

4. Beschrijving/toelichting te realiseren werken 4.1 Eisen en uitgangspunten ontwerp Door het verbinden van kleinere leefgebieden van planten en diersoorten via natuurstroken of ecologische zones ontstaat een ecologisch netwerk dat functioneert als een groter aaneengesloten natuurgebied. Hierdoor hebben deze soorten een grotere overlevingskans. De kenmerkende flora en fauna zijn de zogenaamde doelsoorten in het gebied en deze stellen eisen aan de omvang en kwaliteit van hun leefgebieden en de verbindingen daartussen. Het Groenblauw Lint zal pas volwaardig kunnen functioneren als het geschikt is voor de meest kritische doelsoorten. Deze soorten bepalen voor een belangrijk deel de afmetingen en de inrichting van de aan te leggen leefgebieden en ecopassages, en kunnen worden beschouwd als zogenoemde 'gidssoorten' voor het Groenblauw Lint. Voor het Groenblauw Lint zijn twee gidssoorten geselecteerd, namelijk de Noordse woelmuis en de Ringslang. De Noordse woelmuis is de enige endemische (uitsluitend in Nederland voorkomende) zoogdierensoort in Nederland, en is daarom geplaatst op de Annex II en IV van de Habitatrichtlijn. Dit betekent dat zowel de soort als zijn leefgebied speciale bescherming behoeven. De Noordse woelmuis wordt bedreigd door achteruitgang van de kwaliteit en oppervlakte van zijn leefgebieden. Deze achteruitgang wordt mede veroorzaakt door de versnippering van leefgebieden in kleine subpopulaties, waardoor de kans op inteelt en lokaal uitsterven wordt vergroot. Een flinke populatie van de Noordse woelmuis is aanwezig in de Vlaardingse Vlietlanden. De Achterdijkse Plassen vormen in principe een geschikt leefgebied voor de soort. Het tussenliggende landschap is momenteel ongeschikt als leef en migratiegebied, maar kan door aanleg van het Groenblauw Lint geschikt worden gemaakt. Daardoor kan op termijn het leefgebied van de Noordse woelmuizen in de Ackerdijkse Plassen verbonden worden met dat in de Vlietlanden. De Ringslang is een belangrijke doelsoort voor moerasgebieden. Hij komt van oorsprong niet voor in het gebied, maar is recent in de nabije omgeving aangetroffen. In het Groenblauw Lint zijn op een aantal plaatsen geschikte biotopen voor de Ringslang aanwezig, onder andere in de Ackerdijkse Plassen en Vlaardingse Vlietlanden. De Ringslang zal zich in de toekomst mogelijk ook hier kunnen vestigen. Om deze kans te vergroten dient bij de aanleg van de ecopassages met deze soort rekening gehouden te worden. Belangrijke eis bij het ontwerp van de ecopassage Schie is het garanderen van veiligheid op het gebied van het kwantitatief waterbeheer, onder andere door goede aan en afvoer van water. De Delftse Schie vervult een belangrijke transportfunctie. Daarom moet de Schie een minimale breedte en een minimale vaargeul aanhouden. Het is niet noodzakelijk dat de oevers van de Schie hard zijn. Inrichting als ecopassage door de aanleg van natuurlijke oevers met flauw talud en begroeiing is dus mogelijk. Voor de aanleg van de ecopassage zijn aanpassingen van de boezemkaden nodig. De eisen die de waterbeheerder hieraan stelt vloeien voort uit de volgende criteria: 1. het waterkerend vermogen van de waterkering dient te worden gegarandeerd voor de korte en lange termijn; 13-05-2016 Zakelijke beschrijving onteigening Ecopassages Hofwijk 6

2. controle op de toestand van de waterkering moet mogelijk zijn; 3. de waterkering moet voortdurend in waterkerende toestand kunnen worden onderhouden; 4. voor het beheer en onderhoud van de waterkering wordt rekening gehouden met economische afwegingen. 4.2 Wijze van planuitvoering De ecopassage Schie bestaat aan beide zijden uit een direct naast de Delftse Schie gelegen moeraselement, dat door middel van zachte oevers verbonden is met zowel het poldersysteem als de Delftse Schie. De beschoeiing van de Delftse Schie wordt plaatselijk verlaagd en zodanig ingericht, zodat de fauna ongehinderd op de oever kan klimmen. Om de ecopassage te realiseren moeten de volgende werkzaamheden worden uitgevoerd: 1. onder de wegen op de dijk (Kandelaarweg en Delftweg) worden ecopassages in de vorm van tunnels aangelegd; 2. de wegen worden deels verlegd en de dijken worden aan de landzijde voorzien van een flauw talud (circa 1:4). Hierdoor worden de teensloten verplaatst (gedempt en nieuw gegraven); 3. de westoever van de Delftse Schie wordt deels afgegraven waardoor er uittreedmogelijkheden voor fauna komen. De oostoever wordt niet vergraven omdat deze al uitklimbaar is; 4. ter plaatse van de oostoever wordt aan de zuidzijde een aantal bomen gekapt. Een impressie van de toekomstige situatie is weergegeven in figuur 4.1 op pagina 23 van de toelichting behorend bij het bestemmingsplan Ecopassages Hofwijk. De wijze van uitvoering is ook weergegeven in de inrichtingstekening die bij de onteigeningsstukken is gevoegd. Zie hiertoe map 2, tabblad B-5. 4.3 Planuitvoering en ter onteigening aan te wijzen onroerende zaken Zoals eerder opgemerkt liggen de ter onteigening aan te wijzen onroerende zaken westelijk van de Delftse Schie en tussen de Delftse Schie en de Kandelaarweg. De oever wordt hier afgegraven waardoor er uittreedmogelijkheden voor fauna komen (zie 4.2 onder 3). De ter onteigening aan te wijzen onroerende zaken zijn aangeduid op de bij de onteigeningsstukken behorende en gewaarmerkte grondtekening (zie map 1, tabblad A-3) en op de bij de onteigeningsstukken behorende projectietekening (zie map 2, tabblad B-2). Voor de tenaamstelling van de onroerende zaken wordt verwezen naar de (gewaarmerkte) lijst van ter onteigening aan te wijzen onroerende zaken (zie map 1, tabblad A-4) welke is opgesteld overeenkomstig de kadastrale registratie (zie map 1, tabblad A-6). 5. Gemeente Het plangebied is gelegen in de gemeente Rotterdam. Ook alle ter onteigening aan te wijzen gronden liggen binnen de grens van deze gemeente. 13-05-2016 Zakelijke beschrijving onteigening Ecopassages Hofwijk 7

6. Tenaamstelling onteigening De onteigening dient te geschieden ten name van de provincie Zuid-Holland. 13-05-2016 Zakelijke beschrijving onteigening Ecopassages Hofwijk 8