Ekonomiese en Bestuurswetenskappe Vraestel 1 Graad 7 Totaal: 75 Geskiedenis van Geld Ruilhandel Geld in Suid-Afrika Elektroniese Bankdienste Rol van Geld Vraag 1 Pas Kolom A by Kolom B Kolom A Kolom B 1. Dinastie A Die waarde wat op 'n wissel of aandeelsertifikaat aangegee word. 2. Krediet B Papiergeld wat nie vir edelmetale geruil kan word nie. 3. Republiek C Misdadigers probeer jou bankbesonderhede sonder jou toestemming in die hande kry. 4. Onderhandel D Muntstukke 5. Kuber-strik roof E Skriftelike erkenning van skuld en belofte of verbintenis tot terugbetaling. 6. Geldeenheid F Standaard van 'n land se geldstelsel. 7. Skuldbewys G Regerende familie 8. Sterling H Goedere ontvang voordat jy daarvoor betaal het. 9. Sigwaarde I Engelse pond 10. Ongedekte geld J Staat waar die hoof, deur die stemgeregtigde publiek gekies word. K Amerikaanse Dollar L Met mekaar praat of 'n saak bespreek en 'n ooreenkoms bereik. (10) Vraag 2 a) Verduidelik die term ruilhandel. (2) b) Noem 4 voordele en 4 nadele van ruilhandel. (8) (10) 1
Vraag 3 Sê of die volgende stellings waar of vals is. Indien vals motiveer jou antwoord. 1. 'n Outomatiese tellermasjien word 'n OTM genoem. 2. Jy het geen geheime kode nodig om geld by 'n OTM masjien te onttrek nie. 3. Elektroniese banktransaksies staan bekend as die EBANK. 4. 'n Skuldbewys is 'n belofte om 'n vaste bedrag geld terug te betaal. 5. Die eerste papiergeld is in Egipte gemaak. 6. Die eerste land wat papiergeld in Europa uitgereik het, was Engeland. 7. In Suid-Afrika is papiergeld die eerste keer in 1782 gebruik. (11) Vraag 4 Voltooi die volgende tydlyn om aan te dui hoe die geld sisteem ontstaan en ontwikkel het. 700 v.c. 100 v.c. 900.n.C. 1600's 1700's 1920's 1960's 1980 s 1990 s (9) 2
Vraag 5 Benoem die onderstaande geldeenhede van die volgende illustrasies. Dui ook aan in watter land die geld voorkom. (12) Geldeenheid 1. 2. 3. 4. 5. 6. 3
Vraag 6 Beantwoord die volgende vrae. 1. Beskryf kortliks die ontstaan van papiergeld in Suid-Afrika. (4) 2. Noem 4 voordele van Elektroniese Bankdienste. (4) 3. Noem 4 nadele van Elektroniese Bankdienste. (4) 4. Noem 3 kenmerke van geld. (3) 5. Bespreek die funksies van geld. (8) (23) Totaal: 75 4
Memorandum Ekonomiese en Bestuurswetenskap Vraestel 1 Graad 7 Vraag 1 1. G 2. H 3. J 4. L 5. C 6. F 7. E 8. I 9. A 10. B Vraag 2 a) Ruilhandel vind plaas wanneer twee of meer individue/groepe onderhandel en n ooreenkoms bereik om sekere goedere en dienste tussen hulle te verruil. b) Voordele van Ruilhandel: Verskillende goedere en dienste word uitgeruil en dus is dit n buigbare gebruik. Slegs genoeg hoeveelheid van produkte en dienste word geproduseer sodat daar geen oor- of onderproduksie plaasvind nie. Natuurlike hulpbronne word nie vermors nie, omdat slegs die hoeveelheid om menslike behoeftes te bevredig gebruik word. Ekonomiese mag lê nie net by ryk individue nie, maar is verspreid tussen alle klasse omdat alle persone behoeftes het om te bevredig. Nadele van Ruilhandel: Tydens ruilhandel kan die waarde van n produk nie presies bepaal word nie en dus sal een persoon meer as n ander betaal. Groter items kan nie verdeel word om dieselfde waarde vir n kleiner item te ruil nie bv. n koei en n paar skoene het nie diesélfde waarde nie. Produkte het geen waarborg nie en dus sal oneerlike persone ander uitbuit. Daar ontstaan n probleem om n persoon te kry wat presies die produk aanbied wat jy wil hê en persone wat jou produk wat jy aanbied wil koop. Vraag 3 1. Waar 2. Vals Jy het 'n geheime PIN-nommer nodig om geld te onttrek. 3. Vals EFO Elektroniese oordrag van geld van een bankrekening direk in 'n ander. 4. Waar 5. Vals Die eerste papiergeld is in China tydens die Tang-dinastie gemaak. 6. Vals Swede 7. Waar 5
Vraag 4 700 v.c. Muntstukke: Metaal muntstukke is tydens die tydperk in Lydia (vandag Turkye) gebruik met stempels van afgode en keisers op. 100 v.c. Leergeld: Leer is in Sjina gebruik om 'n banknoot te maak, wat geverf was. 900.n.C. 1600's 1700's 1920's 1960's Papiernote: Tydens die tydperk het hulle in Sjina begin papier banknote maak. Papiernote: In Europa het hulle begin hierdie papiergeld te gebruik alhoewel dit nog nie so gewild was nie en nie algemeen voorgekom nie. Banknote: Banke in Europa het begin om note te ontwikkel wat gebruikers van hierdie note hul gestoorde geld en goedere beloof het. Kredietkaarte: In die tydperk het Amerika en Europa die eerste kredietkaarte bekendgestel. Kredietkaarte was eers slegs gebruik intern tussen groot maatskappye en hotelgroepe gebruik, maar het later (1940 s) uitgebrei na ander maatskappye. OTM: Die eerste OTM is in die 1960 s in Barclays Bank in Londen geopen, maar het meer algemeen in 1980 s voorgekom. 1980 s 1990 s EFOBTP: Elektroniese Fondsoorplasingbetaalpunt is n betaalstelsel waar kontant nie fisies uitgeruil word nie, dit word elektronies oorgeplaas vanaf een rekening na die ander. Internetbankdienste: Die internet is in die 1980 s ontwikkel en dus kon mense tydens die 1990 s banksake en inkopies baie vinniger doen. Vraag 5 1. Euro Europa 2. Amerikaanse Dollar Amerika 3. Japanese Yen Japan 4. Suid-Afrikaanse Rand Suid-Afrika 5. Pond Engeland 6. Kruger Rand Suid-Afrika Vraag 6 1. Papiergeld in Suid-Afrika: Papiergeld is die eerste keer in 1782 in Suid-Afrika gebruik omdat die muntstukke wat vanaf Nederland afkomstig was begin opraak het. Tot en met 1803 was die papiergeld met die hand geskryf omdat daar nog nie n drukpers ontstaan het nie. Die Lombaard Bank is die eerste bank wat in die Kaap gestig is, wat papiergeld uitgereik het. In die 1800 s het n paar Britse banke in die Kaap geopen, maar meeste banknote is in Engeland gedruk In 1962 is n fabriek in Suid-Afrika geopen wat tot vandag toe nog Suid-Afrikaanse geld druk. In 1961 het Suid-Afrika sy eie geldeenheid gevorm wat vandag nog in werking is. 6
2. Voordele van Elektroniese Bankdienste: Kontant hoef nie by mens te wees om rekening te betaal nie. Dit is doeltreffend want al jou bankrekeninge is reeds georden. Gerieflik omdat mens in jou eie tyd banktransaksies kan doen. Bankdienste is 24uur beskikbaar in jou eie tyd (hoef nie in toue by n bank te gaan wag Bankdienste verlig stres, omdat mens nie haastig by n bank hoef uit te kom voordat dit toemaak nie. Banktransaksies is vinniger as om na n OTM te te gaan of om na die bank hoef te gaan. Alle banktransaksies kan gedoen word sonder om bank toe te gaan (behalwe onttrekkings en deposito s) 3. Nadele van Elektroniese Bankdienste: Jy het toegang tot n rekenaar en veilige, betroubare internet nodig. Spoed van n transaksie hang af van hoe vinnig jou internet lyn is. Wagwoorde kan gesteel word en al jou geld kan uitgetrek word. Kuberstikstofroof is moontlik deurdat misdadigers jou bankbesonderhede sonder jou toestemming in die hande kan kry. Onpersoonlik, geen aangesig tot aangesig kontak nie. 4. Kenmerke van Geld: Duursaamheid: Geld hou dieselfde vorm vir n lang tydperk. Deelbaarheid: Geld kan in kleiner dele verdeel word bv. R10 en R5 Vervoerbaarheid: Geld kan maklik rondgedra word. 5. Funksies van Geld: Eenheid van Waarde: Die waarde van geld maak dit vinniger en makliker om goedere en dienste te koop, as wat ruilhandel was, omdat n sekere item alreeds n bepaalde randwaarde het en nie onderhandeling benodig word nie. Betaalmiddel: Meer uitruilings kan plaasvind as tydens ruilhandel, omdat een persoon nie net van een ander persoon afhang vir een produk nie. Handhaaf van n Gesonde Ekonomie: Geld is n motiverings middel om mense meer produktief te maak om hulle behoeftes en begeertes te bevredig. Geld is ook n motiverings middel vir besighede om n wins te maak. Moedig besparing aan: Spaargeld stel mens in staat om later n produk of diens van groter waarde te koop. 7