Uitvoeringsnotitie Vrijwilligerswerkbeleid 2016-2018 November 2015
Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 1.1 We gaan aanscherpen 4 1.2 Vrijwilligerswerk 4 1.3 Vrijwilligerswerk in Nijmegen 5 1.4 Hoe ondersteunen wij vrijwilligerswerk op dit moment? 6 2. Uitgangspunten 6 3. Aanscherping uitgangspunten 8 4. Financiële kader 10 5. Overzicht Maatregelen 10 Uitvoeringsnotitie vrijwilligersbeleid 2016-2018 3
1. Inleiding Vrijwilligers en actieve burgers, die zich inzetten voor anderen en voor de samenleving, zijn heel belangrijk voor de stad. Een groot percentage, 53% van de Nijmegenaren, is actief als vrijwilliger 1. De samenleving kan veel zelf initiëren en organiseren. Er ontstaan initiatieven vanuit burgers, maar er zijn ook vele vrijwilligers die een plek vinden bij maatschappelijke organisaties. De gemeente heeft hierin een ondersteunende, faciliterende rol en moet niet belemmerend zijn. De gemeente is wel verantwoordelijk voor een aantal wettelijke taken. De initiatieven vanuit de samenleving en de wettelijke kaders moeten op elkaar aansluiten en elkaar versterken. Daar kan een rijk aanbod aan activiteiten uit ontstaan waar burgers gebruik van kunnen maken op het gebied van zorg, welzijn, sport, cultuur, evenementen, enzovoorts. Vrijwilligers zijn hierin van wezenlijk belang vanwege hun intrinsieke motivatie, hun betrokkenheid en hun initiatief. Vele vrijwilligersorganisaties ontstaan immers op initiatief van (groepen) burgers en niet vanuit de overheid. Daarnaast dragen vrijwilligers in belangrijke mate bij aan de realisatie van het voorzieningen door de professionele maatschappelijke instellingen. De visie op vrijwilligerswerk is opgenomen in het `Beleidskader Wmo & Jeugd 2015-2018: Veur Mekäör`. Tevens is in 2012 de Vrijwilligersbeleidsnota 2012-2016 Meekantelen vastgesteld. Nu de transities rondom Wmo en Jeugdwet daadwerkelijk vorm krijgen, is het belangrijk het vrijwilligerswerkbeleid tegen het licht te houden: zitten we op de goede weg, welke aanpassingen en aanscherpingen zijn nodig? Welke ontwikkelingen zijn er geweest en verwachten we nog. Hoe ontwikkelt het vrijwilligerswerk en de vrijwilliger zich? En hoe kunnen we daar het beste op in spelen? De samenleving verandert: mensen combineren werk met zorgtaken en vrije tijd. Mensen willen actief zijn, maar het moet ook te combineren zijn met andere taken en behoeften. Wij willen hierop aansluiten. Een aanscherping op de uitvoering van het vrijwilligerswerkbeleid is dan ook gewenst. 1.1 We gaan aanscherpen In de brief van het College aan de Raad van 12 mei jl. is door het College toegezegd dat de nieuwe notitie Vrijwilligerswerk na de zomer aan de Raad wordt voorgelegd. Ter voorbereiding hierop is in het voorjaar 2015 een student Bestuurskunde gestart met een afstudeeronderzoek Nijmegen Vrijwilligersstad omtrent het bestaande vrijwilligerswerkveld. Zij heeft gesprekken gevoerd met diverse partijen die een rol spelen in het Nijmeegse vrijwilligerswerkbeleid. Op 9 september heeft een presentatie plaatsgevonden in de Burgerronde aan de Raad van de resultaten van het onderzoek en zijn enkele dilemma s voorgelegd. Op basis van de onderzoeksresultaten zijn uitgangspunten geformuleerd en vastgesteld door het College op 22 september jl. De uitgangspunten zijn in de Kamerronde op 7 oktober voorgelegd aan de Raad en vervolgens tijdens twee werksessies besproken met vrijwilligersorganisaties, maatschappelijke organisaties en zorginstellingen uit de stad om input te krijgen voor een aanscherping op de uitvoering van ons vrijwilligerswerkbeleid. Tevens is een Facebook campagne gestart waarbij enkele stellingen aan Nijmegenaren voorgelegd zijn. Deze uitvoeringsnotitie is een nadere uitwerking van het `Beleidskader Wmo & Jeugd 2015-2018: Veur Mekäör`. Wij handhaven de visie op informele ondersteuning zoals benoemd in het `Beleidskader Wmo & Jeugd 2015-2018`. Op basis van de input vanuit de adviescommissies, de werksessies en de Facebook campagne gaan we in deze notitie op bepaalde onderdelen nader in en vindt een aanscherping op de uitvoering plaats. 1.2 Vrijwilliger Naast de traditionele vormen van vrijwilligerswerk 2 voor een vaste organisatie op een vast tijdstip, ontstaan er ook steeds meer alternatieve vormen. Flexibele vrijwillige inzet is daar een voorbeeld van: niet op een vast moment in de week, maar wanneer het de vrijwilliger goed uitkomt. Zo af en toe eens. Ook het eenmalig inzetten voor een klus is de afgelopen jaren in populariteit toegenomen. Denk daarbij aan NL Doet, de jaarlijkse Natuurwerkdag of je als groep inzetten voor een klus van een dag. 1 Definitie van CBS, 2015: een burger is vrijwilliger wanneer hij/ zij zich minstens één keer per jaar als vrijwilliger inzet voor een organisatie of vereniging. 2, 3 Uit: Factsheet Vrijwillige inzet is de basis van Movisie, VNG e.a. In de Factsheet wordt niet gesproken van vrijwilligerswerk, maar over vrijwillige inzet. Zij hanteren de term vrijwillige inzet om ook de inzet die buiten grotere organisaties plaatsvindt aandacht te geven, zoals burgerinitiatieven. Uitvoeringsnotitie vrijwilligersbeleid 2016-2018 4
Definitie Vrijwilligerswerk: Werk dat onbetaald en onverplicht verricht wordt ten behoeve van anderen of van (de kwaliteit van) de samenleving in het algemeen, in enig georganiseerd verband. 3 (Uit: Factsheet Vrijwillige inzet is de basis van Movisie, VNG e.a.) Wij zullen in deze notitie de definitie van vrijwilligerswerk ruim interpreteren. Of het gaat om een continue vaste inzet, incidentele ondersteuning of kortdurende kleine taken, verbonden aan een organisatie of onafhankelijk; als gemeente willen we alle vormen stimuleren en behouden. In Nijmegen zijn ook vele mantelzorgers actief binnen de informele ondersteuning. In deze notitie beperken we ons echter tot vrijwilligers. 1.3 Vrijwilligerswerk in Nijmegen Volgens de cijfers is meer dan de helft van de Nijmegenaren actief als vrijwilliger, namelijk 53%. Zij zijn tenminste één keer per jaar als vrijwilliger actief voor een organisatie of vereniging. Het gemiddelde ligt landelijk op 49% (CBS,2015). Uit de Burgerpeiling 2013 komt informatie naar voren over de Nijmeegse vrijwilliger. Een derde van de respondenten geeft aan vrijwilligerswerk te doen in een organisatie. Daaronder zijn veel ouderen en mensen die zelf ook hulp nodig hebben. In de Burgerpeiling 2013 is ook gevraagd of men hulp verleende aan mensen buiten het eigen huishouden of gezin. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om oppassen op kinderen, hulp vanwege problemen, of hulp bij de administratie of praktische zaken. Het verlenen van deze hulp aan familie, kennissen of buren doet zo n 30 %. Er is ook gevraagd of men zich inzet voor de buurt. Dit blijkt voor 21% te gelden. Het betreft het organiseren van feesten en activiteiten, het schoonhouden van de buurt, groenonderhoud of het onder de aandacht brengen van buurt- of verbeterpunten. De Stadsmonitor 2014 laat zien dat er mogelijk meer mensen bereid zijn om aan de slag te gaan als vrijwilliger. Op de vraag Zou u buiten uw werk (meer) tijd willen gaan besteden aan vrijwilligerswerk, het helpen van mensen buiten uw huishouden/gezin of inzet voor uw buurt? reageert iets minder dan 7% positief, 35% zegt misschien. Dit potentieel kan nog verder aangeboord worden. Uit het onderzoek Nijmegen Vrijwilligersstad komen enkele conclusies naar voren omtrent vrijwilligerswerk in Nijmegen: - In vrijwel alle domeinen (zoals zorg, welzijn, sport, cultuur) zijn voldoende vrijwilligers te vinden die bereid, geschikt en beschikbaar zijn. Toch zijn er enkele zorginstellingen die wel meer moeite hebben met het opvullen van vrijwilligersvacatures. Dat heeft onder andere te maken met de beeldvorming die er is aangaande de doelgroep waarmee gewerkt wordt. Ook de groeiende vraag naar vrijwilligers om de kanteling vorm te geven speelt hier een rol. Het gaat hierbij om het proces waarbij meer zorg- en ondersteuningstaken door vrijwilligers of door een combinatie van vrijwilligers en professionals 4 worden uitgevoerd. Dit maakt de vraag naar vrijwilligers groter. - De coördinatie en begeleiding van vrijwilligers is heel belangrijk. Binnen het domein sport ondersteunen combinatiefunctionarissen verenigingen met het vinden en binden van vrijwilligers. Binnen domein zorg zal de druk op de coördinatoren in de toekomst extra toenemen, omdat de ondersteuning- of zorgvraag van cliënten steeds complexer wordt in het kader van het afschalen van zwaardere zorg naar een lichtere vormen van zorg. Dat heeft gevolgen voor de belastbaarheid van de vrijwilligers. De begeleiding en scholing die een vrijwilliger nodig heeft zal hierdoor ook toenemen. - Wanneer mensen bereid zijn om als vrijwilliger aan de slag te gaan, kiezen zij heel vaak bewust voor een organisatie en doelgroep waarmee ze willen werken en soms ook nog voor een bepaalde taak. - Ook zijn er zijn steeds meer actieve buurtbewoners. Deze groep heeft ook groeipotentie. Door te ondersteunen met communicatie, door nog meer zichtbaar te maken wat er speelt in de wijk -bijvoorbeeld door middel van een wijkblad/website- kunnen mensen geactiveerd 4 Met professional wordt een beroepskracht bedoeld. Uitvoeringsnotitie vrijwilligersbeleid 2016-2018 5
worden. Ook mensen actief benaderen met het verzoek iets te doen helpt in het doorbreken van vraag- en aanbodverlegenheid. 1.4 Hoe ondersteunen wij vrijwilligerswerk op dit moment? Een aantal algemene onderdelen van het vrijwilligerswerkbeleid wordt gefaciliteerd door de gemeente: 1. De Vrijwilligerscentrale wordt door de gemeente Nijmegen gesubsidieerd voor de basisfuncties: 1. Bij elkaar brengen van vraag en aanbod. 2. Organisaties ondersteunen bij de inzet van vrijwilligers. 2. Vrijwilligersverzekering. 3. Lokaal Compliment. Verder heeft de gemeente een subsidierelatie met honderden organisaties en instellingen in Nijmegen die ofwel geheel ofwel gedeeltelijk bestaan uit vrijwilligers. De gemeente stimuleert en ondersteunt onder meer bewonersgroepen, wijkraden, sportverenigingen, scoutinggroepen, jeugdverenigingen, culturele initiatieven, evenementen, allochtone zelforganisaties, organisaties in het kader van seksuele diversiteit, hobbycentra, gehandicaptenorganisaties, ouderenorganisaties, jongeren- & vrouwenrechtswinkels en wetswinkels. Daarnaast worden professionele organisaties ondersteund op de terreinen cultuur, sport, jeugd, diversiteit, zorg en welzijn, zoals musea, de W4 welzijnsorganisaties, diverse zorginstellingen, et cetera. Voor de uitvoering van hun dienstverlening werven deze organisaties tal van vrijwilligers die bereid zijn zich in te zetten voor activiteiten van deze organisaties. Daarnaast hebben met name welzijnsorganisaties ook specifiek de taak om vrijwilligers en actieve bewoners te stimuleren en te ondersteunen, bijvoorbeeld het jongerenwerk, het opbouwwerk en de Stips. Daarnaast ondersteunt de gemeente sportverenigingen door de inzet van combinatiefunctionarissen. Deze functionarissen stimuleren ontmoeting, samenwerking en kennisuitwisseling tussen sportverenigingen, alsmede de ontwikkeling van verenigingen als Open Clubs. De gemeente richt zich ook op de groep maatschappelijk betrokken bewoners die de leefbaarheid van straten/buurten/wijken willen verbeteren. Het gaat dus om mensen die zich vrijwillig inzetten, maar dat doen zij niet in opdracht van een organisatie of een individuele hulpvrager of in opdracht van gemeente. We stimuleren en faciliteren onder meer: wijkbladen, wijkwebsites, filmpjes Youtube, et cetera, zodat burgers een beeld vormen op welk terrein ze actief zouden kunnen worden en kunnen aanhaken. Op het meet en greet wijkenfestival presenteren alle bekende groepen uit alle wijken zich aan elkaar en vindt met ondersteuning van de gemeente kennisuitwisseling en werving van actieve bewoners plaats. In het kader van waardering voor vrijwilligers organiseren bewoners in verschillende wijken een vrijwilligersfeest voor alle vrijwilligerscategorieën. In Dukenburg wordt bijvoorbeeld door de koepel van bewonersorganisaties de Roos van Dukenburg uitgereikt. 2. Uitgangspunten In de uitgangspuntennotitie Vrijwilligerswerkbeleid zijn de volgende uitgangspunten door het College vastgesteld op 22 september 2015. Voortzetting generiek beleid Nijmegen wil het huidige generieke vrijwilligerswerkbeleid voortzetten. De vrijwilligersverzekering en het Lokaal Compliment blijven bestaan, evenals de basisfunctie van het bij elkaar brengen van vraag en aanbod en de ondersteuning van organisaties bij het inzetten van vrijwilligers. Dit zijn ook de punten die door de verschillende gremia in de stad in de werksessies aangegeven zijn als belangrijk om in stand te houden. Nijmegen wil daarnaast de bereidheid, geschiktheid en beschikbaarheid vergroten. In de volgende uitgangspunten wordt dit verder uitgewerkt. Generiek versus sectoraal beleid We willen de huidige vrijwillige inzet vergroten. Uitgangspunt is om iedereen de mogelijkheid te bieden om vrijwilliger te zijn. Dit betekent dat we rekening moeten houden met het feit dat huidige vrijwilligers andere wensen hebben zoals afgebakende taken. Per domein is dan ook een andere Uitvoeringsnotitie vrijwilligersbeleid 2016-2018 6
aanpak nodig om tot groei te komen. Dat heeft onder ander te maken met de motivatie om vrijwilligerswerk te doen. De sfeer, cultuur, beeldvorming en de doelen van een organisatie zijn heel bepalend bij het vinden van geschikte vrijwilligers. Dit komt naar voren uit het onderzoek Nijmegen Vrijwilligersstad. Vrijwel alle vrijwilligers hebben begeleiding nodig. Bemiddelen naar een plek alleen is niet voldoende. Tussen de organisatie en de vrijwilliger moet ook een verbinding zijn. De verbinding met een organisatie onderscheidt de vrijwilliger van een actieve buurtbewoner. Gemeente Nijmegen wil daarom, naast generiek beleid, specifieke aanscherpingen formuleren in het bijzonder voor de domeinen zorg en sport. Binnen deze twee domeinen signaleren we een aantal ontwikkelingen waaraan we meer aandacht willen geven. Waardering Waardering is een belangrijk middel om mensen te stimuleren door te blijven gaan, om de vrijwilligers te binden. Waardering kan op verschillende manieren vorm gegeven worden: van persoonlijke aandacht, opleidingsmogelijkheden, een onkostenvergoeding tot een geldelijke waardering. Het waarderen van de vrijwilligers wordt als sleutelelement ervaren om mensen te binden aan het vrijwilligerswerk en de organisatie. We zetten in op waardering, maar voeren daarbij geen algemeen beleid en willen differentiëren naar sectoren of doelgroepen. Daarnaast willen we de doelgroep voor het Lokaal Compliment gaan verbreden. Om een bredere doelgroep vrijwilligers te bereiken dan de mensen die via organisaties vrijwilligerswerk doen. Maatwerk De klassieke taakverdeling tussen de professional 5 en de vrijwilliger lijkt te verdwijnen. Er zijn allerlei meng- en samenwerkingsvormen waarbij taken verdeeld worden tussen, actieve buurtbewoners, (klassieke) vrijwilligers, ZZP-ers, stagiaires, professionals etc. Gemeente Nijmegen heeft als uitgangspunt dat bewonersinitiatieven altijd voorrang hebben op initiatieven van professionals. Professionals hebben een rol om eigen initiatief te stimuleren bij burgers en eventueel te begeleiden. Professionals nemen alleen over indien dit nodig is. Ook is er verschil tussen initiatieven die door burgers ontstaan of door de gemeente geïnitieerd worden. Wij draaien niet aan de knop. Een voorbeeld hiervan is het doelgroepenvervoer waar de gemeente vrijwilligers voor nodig heeft. Wij hebben daarbij organisaties nodig en willen ruimte bieden aan de eigen invulling en de inbreng van bewoners en vrijwilligers. De bereidheid om actief te worden in de wijk door bewoners lijkt voldoende aanwezig. Om de bereidheid ook om te zetten in daadkracht is het belangrijk om te communiceren over alle initiatieven die er zijn zodat het voor bewoners makkelijker is om daarop aan te haken. Om de vraag- en aanbodverlegenheid bij mensen te doorbreken is het van belang om op individueel niveau mensen aan te sporen en te bemiddelen naar initiatieven 6. Uit het onderzoek Nijmegen Vrijwilligersstad kwam naar voren dat investeren in community building en instandhouding hiervan door middel van ondersteuning/ begeleiding hiervoor noodzakelijk is. Domein Zorg Binnen het domein Zorg signaleren we een aantal ontwikkelingen waaraan we meer specifieke aandacht willen geven. - Het vinden en binden van vrijwilligers voor in het bijzonder mensen met een fysieke of verstandelijke beperking verloopt moeizamer. Dit heeft onder andere te maken met de beeldvorming aangaande deze doelgroepen en de informele ondersteuning daarvan. Wij willen ons samen met de organisaties inzetten om de beeldvorming rond deze doelgroepen te verbeteren. - We gaan in onze beleidsvisie Wmo & Jeugd uit van wat de burger zelf kan, wat het netwerk kan, wat met vrijwilligers kan worden gedaan en dan of aanvullende ondersteuning nodig is. De vrijwilliger is dus belangrijk. Ook ervaringsdeskundigen en lotgenoten kunnen een belangrijke rol vervullen in de informele ondersteuning. Daarnaast onderzoeken we, mede op advies van de Adviescommissie Allochtonen, hoe we allochtonen meer kunnen binden aan vrijwilligerswerk. Dit vraagt meer van de zorgorganisaties en professionals. Om de kanteling vorm te kunnen geven is de inzet van vrijwilligers onontbeerlijk. Aandacht voor de vrijwilliger, zowel voor het vinden, binden en begeleiden in de eigen organisatie als voor de 5 Met professional wordt een beroepskracht bedoeld. 6 Dit komt naar voren uit het onderzoek Nijmegen Vrijwilligersstad. Uitvoeringsnotitie vrijwilligersbeleid 2016-2018 7
samenwerking met partners en vrijwilligersinitiatieven buiten de eigen organisatie, is dan ook zeer belangrijk. Wij willen deze kanteling ondersteunen en stimuleren. Domein Sport Vrijwilligers spelen in het domein Sport een centrale en essentiële rol. Veruit de meeste sportverenigingen bestaan louter uit vrijwilligers. Bij die sportverenigingen waar voor een afgebakende periode een professional wordt ingezet, ligt het accent op de tijdelijke ondersteuning van vrijwilligers door deze professionals. Vrijwilligers zijn essentieel in de sport, zij vormen de kurk van sportverenigingen en andere aanbieders van sport- en beweegactiviteiten. Door de betrokkenheid van ouders en de gedeelde passie voor een sport is er een uitstekende basis, maar het vinden en vasthouden van vrijwilligers, in welke rol dan ook, gaat niet vanzelf. Ook bij sportverenigingen is het verbinden van vrijwilligers aan de verenigingen wisselend en dynamisch. Het is al lang niet meer vanzelfsprekend dat ouders van- leden zich willen inzetten voor de vereniging. De gemeente Nijmegen zet door de inzet van sportcombinatiefunctionarissen in op het ondersteunen van sportorganisaties/verenigingen om vrijwilligers te vinden en te binden, tijdelijke en projectmatige inzet zijn uitgangspunten hierbij. Dit kan bijvoorbeeld door vrijwilligers te faciliteren door middel van ontmoeting en het creëren van netwerken. De komende jaren zal deze inzet worden gecontinueerd op basis van het vastgestelde Uitvoeringskader Sport 2015-2019. Sportverenigingen zijn plaatsen bij uitstek om elkaar te ontmoeten en waar diverse sociale groepen, jong en oud, door hun passie voor een sport met elkaar worden verbonden. Een plek waar iedere sporter én vrijwilliger zich prettig en veilig voelt, zichzelf kan zijn. Dit gaat echter niet altijd vanzelf. Wij stimuleren verenigingen sportplezier te creëren, een clubcultuur waar iedereen zich thuis voelt en het gevoel heeft dat alles bespreekbaar is binnen de club. Wij bieden verenigingen handvatten om sportplezier te vergroten. Afhankelijk waar de behoefte bij een vereniging ligt, kunnen thema s als discriminatie, racisme, seksuele voorkeur en positief coachen laagdrempelig worden opgepakt. Belemmeringen Initiatiefnemers krijgen nog al eens te maken met een wirwar aan regels en procedures. Deze zijn niet allemaal weg te nemen, zeker waar het de veiligheidseisen betreft. We zetten ons in om meer bekendheid te geven aan vereenvoudigd routes en aan de laagdrempelige middelen die reeds beschikbaar zijn. 3. Aanscherping uitgangspunten Aan de hand van de uitgangspunten hebben we reacties opgehaald middels een Facebookcampagne, twee werksessies met verschillende gremia uit de stad, we hebben adviezen ontvangen van verschillende organisaties en de vier adviescommissies van gemeente Nijmegen. Ook zijn de uitgangspunten in de Kamerronde van de Politieke Avond van 7 oktober besproken. Op basis van de input die wij gekregen hebben, zijn wij - aanvullend op de uitgangspunten en het bestaande `Beleidskader Wmo & Jeugd 2015-2018`- tot de volgende aanscherpingen gekomen. Kruisbestuiving en ondersteuning vrijwilligersorganisaties Tijdens de eerste door de gemeente georganiseerde werksessie over de uitgangspunten kwam naar voren dat verschillende vrijwilligersorganisaties en -initiatieven niet wisten van elkaars bestaan en elkaars aanbod. Vanuit de vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties in de stad kwam die avond de duidelijke wens naar voren om elkaar te ontmoeten, elkaar te leren kennen, om te leren van elkaars ervaringen en expertise en om verbindingen te leggen. Om gezamenlijk de ondersteuning, deskundigheidbevordering en de waardering voor vrijwilligers te kunnen organiseren, bijvoorbeeld in een Huis van de Vrijwilliger. Wij willen dit stimuleren en het idee in 2016 nader uitwerken. De basistaak van de Vrijwilligerscentrale om organisaties te ondersteunen bij het inzetten van vrijwilligers, kan hierop worden aangesloten. Waardering - In de werksessies werd beaamd dat waardering erg belangrijk is, maar dat dit niet per se in de vorm van een vrijwilligersvergoeding hoeft te zijn. We willen daarom geen generiek beleid voor vrijwilligersvergoedingen. Uitgangspunt is dat je geen vrijwilliger bent als je ervoor Uitvoeringsnotitie vrijwilligersbeleid 2016-2018 8
betaald krijgt. We vinden het wel belangrijk dat vrijwilligers geen kosten maken aan de informele ondersteuning. Wij willen organisaties stimuleren om aandacht te geven aan de vrijwilligers middels goede begeleiding van de vrijwilliger, het organiseren van leuke activiteiten en het aanbieden van scholing. Als een door de gemeente gesubsidieerde organisatie problemen heeft met het vinden en binden van vrijwilligers, kan deze organisatie met de gemeente daarover in overleg; de waardering in de vorm van een vergoeding kan daarin worden meegenomen. - Nijmegen kent een aantal prijzen om vrijwilligers te waarderen, zoals het Lokaal Compliment, de Zilveren Waalboogspeld, de Roos van Dukenburg. Om een bredere en grotere groep vrijwilligers te waarderen, gaan wij samen met het veld bezien of we per sector (zoals sectoren zorg, sport en wijken) jaarlijks waarderingsprijzen kunnen toekennen. Bijvoorbeeld een Oeuvre award. Daarnaast willen we enkele keren per jaar vrijwilligers(organisaties) in het zonnetje gezet. In wijkbladen en op websites komt dan bijvoorbeeld een maandelijks item over de vrijwilliger van de maand. - Bij de gemeente is het reeds mogelijk om subsidie aan te vragen voor cursussen deskundigheidsbevordering voor bijvoorbeeld het vrijwillig jeugdwerk en voor zelforganisaties. Er worden ook certificaten voor afgegeven. Om dit verder uit te breiden, gaan we samen met het veld onderzoeken op welke manier we vrijwilligerswerk, met name voor jongeren en allochtonen, aantrekkelijk kunnen maken om hen te binden. Een vorm van certificering wordt daarbij gezocht, die vrijwilligers kunnen gebruiken voor hun CV. We zien certificering ook als een blijk van waardering. Deskundigheidsbevordering - We gaan organisaties stimuleren om bestaande scholing voor betaalde beroepskrachten open te stellen voor vrijwilligers. Intern gaan we onderzoeken of de Nijmegenschool hiervoor opengesteld kan worden. Domeinen Zorg en Welzijn - De vraag naar informele ondersteuning voor de Wmo- en Jeugddoelgroepen neemt toe en daarmee de vraag naar vrijwilligers voor deze doelgroepen. Dit heeft consequenties voor de behoefte aan begeleiding en coördinatie van vrijwilligers. Vrijwilligers moeten eveneens voldoende toegerust worden voor hun aandeel in de ondersteuning van deze doelgroepen. We willen in 2016 onderzoeken welke vrijwilligersorganisaties en projecten deze doelgroepen het beste kunnen bedienen en hoe vrijwilligersorganisaties en zorgaanbieders hier gezamenlijk invulling aan kunnen geven. Ook nieuwe initiatieven in de stad worden hierin meegenomen. Dit onderzoek organiseren we in de vorm van een Bussiness Case. - Voor 2016 reserveren we alvast extra budget, om al in 2016 tegemoet te kunnen komen aan de toegenomen vraag naar vrijwilligers- en maatjesprojecten als gevolg van de kanteling. - Professionele arbeidsplaatsen van beroepskrachten worden niet ingevuld door vrijwilligers; er mag met andere woorden geen sprake zijn van verdringing. Vrijwilligerswerk is aanvullend op professionele arbeid, denk bijvoorbeeld aan maatjesprojecten. Door de afschaling van zwaardere vormen van zorg naar lichtere vormen en de inzet van informele ondersteuning, zal de inhoud van het de professionele inzet wel veranderen; er zal een verschuiving plaatsvinden van zelf uitvoeren naar ondersteunen van vrijwilligers, ervaringsdeskundigen en lotgenoten. Veiligheid - De gemeente vindt een veilige omgeving heel belangrijk. Bijvoorbeeld bij het domein sport trainen vrijwilligers (kleine) kinderen en in toenemende mate ook andere kwetsbare doelgroepen, zoals mensen met een verstandelijke beperking. In dit kader is er in de sportsector in toenemende mate aandacht voor een veilig sportklimaat, waar onder andere een Verklaring omtrent Gedrag (VOG) voor vrijwilligers een bijdrage aan kan leveren. De gemeente vindt het belangrijk dat een organisatie die met vrijwilligers werkt, in de doelstellingen van de organisatie/ vereniging heeft opgenomen wat zij doen rondom een veilige omgeving. Wijkinitiatieven - Tijdens de werksessie kwamen een aantal knelpunten naar voren met betrekking tot de regels in wijkcentra. Deze zijn op onderdelen niet stimulerend voor vrijwillig initiatief. Deze Uitvoeringsnotitie vrijwilligersbeleid 2016-2018 9
knelpunten zijn bekend bij de gemeente en op diverse podia al onderwerp van gesprek. Nijmegen heeft hiervoor onder meer twee lokale experimenten ingediend bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken, met de bedoeling te onderzoeken en te stimuleren op welke wijze bestaande regels en werkwijzen kunnen worden aangepast. Voor Nijmegen betreft dit het onder meer wijkatelier Lindenholt. Ook op andere plaatsen in de stad lopen experimenten en initiatieven op dit terrein. Op basis van de resultaten van de pilot en lopende initiatieven bekijken we hoe we de knelpunten breed kunnen aanpakken. - We gaan onderzoeken of we de mogelijkheden voor ondersteuning van kleine initiatieven binnen de gemeente beter op elkaar kunnen afstemmen en beter voor het voetlicht kunnen brengen van burgers. 4. Financiële kader De uitvoering van het vrijwilligerswerkbeleid 2016-2018 vindt grotendeels plaats binnen de reguliere begrotingskaders. Specifiek op het domein van Zorg en Welzijn realiseren we vanaf 2016 een intensivering van de ondersteuning van vrijwilligers- en maatjesprojecten. Hiervoor reserveren we 50.000 extra vanaf 2016. Om de kanteling verder vorm te kunnen geven, willen we vanaf 2017 een extra impuls geven aan de informele inzet en investeren in: ontmoeten, deskundigheidsbevordering en extra ondersteuning en begeleiding. Voor een inhoudelijke en financiële onderbouwing hiervan ontwikkelen we in 2016 een Business Case. De uitkomsten hiervan zijn leidend voor de wijze waarop we de impuls op het domein Zorg en Welzijn vanaf 2017 nader invullen en financieren. 5. Overzicht maatregelen Actie Uitvoerder planning Uitwerken plan om ontmoeting, kennisuitwisseling, deskundigheidsbevordering en waardering van vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties te bevorderen. Per sector een jaarlijkse waarderingsprijs Vrijwilliger van de maand Deskundigheidsbevordering en certificering Gemeente Nijmegen en Vrijwilligersorganisaties en initiatieven. met het veld. Gemeente samen met Vrijwilligers- en bewonersinitiatieven. met het veld. 2016 2016-2017 2016-2017 2016-2017 Veilig klimaat vrijwilligers kwetsbare Gemeente en veld 2016 groepen Onderzoek allochtonen vrijwilliger Gemeente en Zelforganisaties 2016-2017 Vermindering van knelpunten door regelgeving voor vrijwilligers initiatieven Betere afstemmen en breder bekend maken van kleine initiatieven Ontwikkelen Business Case informele inzet met Vrijwilligers- en bewonersinitiatieven met Vrijwilligers- en bewonersinitiatieven met het veld 2016-2017 2016 2016 Uitvoeringsnotitie vrijwilligersbeleid 2016-2018 10