Vernieuwend - Attent - Samen

Vergelijkbare documenten
Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016

Update literatuur Voedingaspecten bij ALS. Coby Wijnen, diëtist

Amyotrofische Laterale Sclerose

Voedingskundige ondersteuning bij ALS

Vernieuwend - Attent - Samen

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie!

Voedingszorg rondom de COPD-patiënt. 2. In welke gold klasse valt mevrouw?

Voedingszorg rondom de COPD-patiënt

Voeding en SMA. Coby Wijnen, diëtist

27/09/2018. Casus. Impact van chirurgie. Impact van voeding. thv spijsverteringsstelsel postoperatief voedingsbeleid. anesthesie herstel

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis

Better in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen. zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE

Voedingbijhoofdhals-en slokdarmkanker: Wanneer aanvullende voeding opstarten?

Workshop Volwassen en energietekort. Heidi Zweers, diëtist Mirian Janssen, Internist Paul de Laat, onderzoeker

Voedingsinterventie bij spierziekten

De COBRA-studie: Veranderingen in lichaamssamenstelling tijdens chemotherapie voor vrouwen met borstkanker.

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie!

Gewicht in kg. Lengte in m. 5 % gewichtsverlies binnen 1 maand

Laatste inzichten over voeding bij kanker. Dr. Sandra Beijer, diëtist / senior onderzoeker Integraal Kankercentrum Nederland

Casus oudere vrouw met COPD

Voorstellen. Wanneer naar de diëtist?

Praktijk voor Fysiotherapie. Altijd in beweging

Dagelijkse zorg rond ALS

Implementatie van GLIM criteria en Sarcopenie richtlijn in de praktijk. Heidi Zweers

Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg

Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten. Willem Looijaard

Voeding bij kinderen met een neurologische / neuromusculaire aandoening. Coby Wijnen, diëtist

Beademen: kan het nog beter? De rol van voeding

Kanker en Voeding. een Alpe D HuZes/KWF leerstoel. Ellen Kampman, 14 mei 2014

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie!

Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet

Malnutritie. Screening en Behandeling. Bart Geurden, RN, PhD

Amyotrofische Laterale Sclerose Wat is het en wat moet je ermee op de IC?

Parenterale voeding op een thoracale heelkunde afdeling

Ondervoeding. Een aanpak waar we mee aankomen

Gewichtsverlies in de ziekte van Alzheimer Dr. Kurt Segers Geheugenkliniek Brugmannziekenhuis, Brussel

Ziek zijn en voeding. Informatie voor de ondervoede patiënt

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies.

Daarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie.

Brigitte Wieman. 14 maart 2019, Samen in de breedte. NVD Beleidsmedewerker Utrecht diëtist

ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES. Gebracht door Nadieh Verhoest

Discussie Van onderzoek naar praktijk: Wat heb je nodig aan onderzoeken om de praktijk te veranderen? Wesley Visser Sigrid Amstelveen

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen

Ondervoeding bij COPD

Ondervoeding bij ouderen

Lichaamsbeweging: rol voor de diëtist? Grondmotorische eigenschappen van bewegen. Hartfrequentie (HF) Kracht Snelheid UHV Lenigheid Coördinatie

Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease

gastric banding (maagbandje)

CASUÏSTIEK: GEWICHTSVERLIES NA TOTALE MAAGRESECTIE, HOE VERDER? Marcia Sodiko Diëtist 1e en 2e lijn (Diëtistenpraktijk Vitaal en Reinier de Graaf)

Afslanken met IJzer. Anneke Palsma. EFAA Fitness- & Personal Training Congres 15 februari 2009, Noordwijkerhout

24 mei 2011 Gezonde voeding voor senioren

Poliklinische longrevalidatie

Patient-Generated Subjective Global Assessment (PG-SGA): nuttige app voor de bepaling van de voedingstoestand? Belangenverstrengeling: geen

Kwaliteit van leven na een operatie

Lichaamsbeweging: rol voor de diëtist?

Slikproblemen Logopedie & diëtetiek.

VUmc Basispresentatie

Ziektelastmeter: adviezen eerstelijn

Macronutrienten. Micronutrienten. Meting energiegebruik: Indirecte calorimetrie Dubbel gelabeld water techniek. O en 2 H isotopen

Vijf gedragsthema s lopen als een rode draad door de begeleiding van de patiënt met astma/copd:

Voeding voor gezondheidswinst

Poliklinische longrevalidatie

Spier en voedingstoestand

Dieetadvies tijdens en na oncologische behandelingen. Tinne Roodhooft- Onco- diëtiste AZ Herentals Lies Schrauwen Onco diëtiste AZ Turnhout

Brandwonden en voedingstherapie

Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie. Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk

Gezond gewicht. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Er gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen

Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD.


Ondervoeding bij kanker

De invloed van voeding op neuropathieën (CIAP en MGUS-pnp)

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Beademing. rkz.nl

WELKOM! 1 vrijdag 7 oktober 2016

Samenvatting COPD zorgprogramma 2019

Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem

Bijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten.

Hoe zorg ik voor een goed gewicht en goede conditie met behulp van voeding?

Factsheet Indicatoren Bariatrische Chirurgie (DATO) 2016

Risico op ondervoeding bij ziekte tijdens opname

MIC * & MIC-KEY * Introducer Kit DE EFFICIËNTE KLINISCHE OPLOSSING VOOR SONDEVOEDING

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Richtlijn bespreking Anorexie en gewichtsverlies

Herkennen van kans op mortaliteit en palliatieve zorgbehoeften bij dialyse patiënten d.m.v surprise question en 4 meter loop test

Sarcopenie in obesitas en na bariatrische chirurgie. Prof. Dominique Hansen, PhD, FESC

Regionaal ketenzorg protocol COPD

Actieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren?

Workshop Effecten van aerobe fysieke training bij ALS (resultaten FACTS-2-ALS studie)

The RIGHT food is the best medicine

Fasen zorgpad. Verwijzing / screening Diagnose Behandeling: eventueel nader uit te splitsen Nazorg, follow up Terminale fase. 1

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Operatie volgens ERAS. COLONCARE Operatie volgens ERAS

Richtlijn ALS scholing NPZR 8 december 2017 Wat is goede zorg bij ALS/ PSMA?

Beoordeling van de voedingsstatus, vertering en absorptie bij patiënten met lokaal uitgebreide alvleesklierkanker

Factsheet Indicatoren Bariatrische chirurgie (DATO)

Transcriptie:

Vernieuwend - Attent - Samen

Voeding bij ALS en PEG sondes Dea Schröder Juni 2015

Inhoud: Gewicht, gewichtsverloop en BMI. Impedantiemeting, fasehoek en ALS Berekening energiebehoefte bij ALS PEG

Gewicht Doel behoud van gewicht Iets hoger gewicht betere overleving Reich-Slotky, Amyotrop Lateral Scler Frontotemporal Degener 2013;14:212-6 > 5% gewichtsverlies voorafgaand aan de ziekte heeft een negatieve voorspellende waarde Marin J Neurol Neurosurg Psychiatry 2011;6: 628-34 Gewichtsverloop na follow-up geen voorspellende waarde, wel fasehoek en vetvrije massa. Roubeau, Muscle Nerve 2015;4:479-84

BMI > 18,5 BMI en ALS Milde obesitas (BMI 30 tot 35), laagste mortaliteit Paganoni, Muscle Nerve 2011;44:20-34 Een snelle achteruitgang in BMI is een marker voor een slechte prognose. Bij daling van BMI van > 2,5/ jaar voor 1 e controle -> significant slechtste prognose Shimizu, Amyotroph. Lateral. Scler 2012;13: 363-366

BIA Bepalen VVMI - gevalideerd voor ALS - geeft bij verandering inzicht of het gaat om verlies van vet of spiermassa. Desport, Am J Clin Nutr 2003;77:1179-85 Een daling van de fasehoek en vetvrije massa gedurende de ziekte is een negatieve voorspellende factor, ongeacht het gewichtsverlies. Roubeau, Muscle Nerve 2015;4:479-84 Aanpassen van het voedingsbeleid op basis van BIA kan de overlevingsduur kunnen verbeteren. Roubeau, Muscle Nerve 2015;4: 479-84

Harris-Benedict formule bij ALS: Vrouw: Energiebehoefte (kcal/d) = [655 + (9,6 x gewicht in kg) +(1,8 x hoogte in cm) -(4,7 x leeftijd in jaren)] +(55,96 x ALSFRS-6 score) 168 Man: Energiebehoefte (kcal/d) = [66 + (13,7 x gewicht in kg) +(5 x hoogte in cm) -(6,76 x leeftijd in jaren)] +(55,96 x ALSFRS-6 score) 168 ALSFRS vragen: spraak, schrijven, aankleden, omdraaien in bed, lopen en benauwdheid. Kasarskis EJ, Am J Clin Nutr 2014; 99: 792-803

Redenen voor PEG plaatsing Progressieve slikklachten Gewichtsverlies (5% gewichtsverlies vanaf diagnose bij > 10 % meer risico op overlijden) Haris Stavroulakis, Supportive and Palliative Care 03/2014; 4(1):57-63 Afname van de longfunctie en/of stijging van de PCO2 waarden Zo vroeg mogelijk - dan blijkt gewicht wel te stabiliseren.

The Immediate Low Profile Button Gastrostomy: Patients Prefer It and We Should Provide It Patients overwhelmingly preferred the low profile button to standard PEG Updated data shows 114 out of 117 patients(97%) have chosen the low profile tube Patients preferred aesthetics and size Direct button placement was safe It is possible that offering the low profile tube could translate to greater acceptance of the therapy at a safer stage of their disease Raymond Onders MD(University Hospitals Case Medical Center, Cleveland, OH)

Onderzoek Waarom uitstel PEG Niet besproken Terughoudend om orale voeding op te geven. Slangetje onaangenaam gezicht 2 e ingreep plaatje verwijderen beangstigend Direct een button heeft voorkeur Vroeg plaatsen, evt. meer narcose mogelijk. Raymond Onders MD(University Hospitals Case Medical Center, Cleveland, OH)

ALS body weight after PEG Voor gemiddeld: - 0,8 kg per maand Na PEG gemiddeld: -0,2 kg per maand Maandelijks diëtist placement Schröder, NTVD 2012;2:25

Oorzaak interventie: 0-3 mnd gewichtsverlies en spierverlies, 3-6 mnd gewichtsverlies, intolerantie van aanvullende voeding 6-9 en 9-12 mnd intolerantie aanvullende van voeding. Schröder, NTVD 2014;5: 15-16

Gemiddeld gewichtsverloop bij spinaal en bulbaire ALS. Gem. gewichtsverlies 0-3 mnd 1,5 kg 3-6 mnd 0,8 kg 6-9 mnd 1,0 kg 9-12 mnd 0,7 kg

PEG en Kwaliteit van leven Betere kwaliteit van leven bij zowel gewichtsverlies met als zonder slikklachten. Minder tijd nodig voor eten Minder vermoeid door het eten Minder verslikken Körner, BMC Neurol 2013;13:84 Laat plaatsen brengt extra kosten met zich mee.

Sondevoeding Voeden overdag Volume: met druppelen vaak beter verdragen Energierijke sondevoeding wordt goed verdragen. (Koolhydraatrijk heeft voorkeur) Vezelrijk - terminaal evt. vezelarme sondevoeding Wijnen C, 2012

Slikproblemen Advies water mag als dun vloeibaar niet gaat GELDT NIET BIJ ALS! * Het geeft veel slijm en ophoesten is niet voldoende mogelijk.