Rapport. gemeente gulpen-wittem. Beleidsplan wegbeheer Concept plan versie september 2007

Rapport gemeente gulpen-wittem Beleidsplan wegbeheer 2007-2011 Concept plan versie september 2007

Beleidsplan wegbeheer 2007-2011 Concept plan versie september 2007 Bestand : P:\prj100\GUW\071\rapp\Beleidsplan_wegbeheer_2007-2011.wpd Project : GUW071 Gecontroleerd door : Gewijzigd: 7 september 2007 Datum: 31 juli 2007

Inhoudsopgave Inhoudsopgave Samenvatting... v 1 Inleiding... 1 2 Rationeel wegbeheer... 2 2.1 Wettelijk kader wegbeheer... 2 2.2 Algemeen... 2 2.3 Invoering CROW publicatie 145 t/m 147... 2 2.3.1 Normen en kwaliteitsniveau s... 3 2.3.2 Beleidsthema s en beleidsprofielen... 4 3 Berekeningsmethode bedragen voor begroting... 6 3.1 Berekeningsmethodiek... 6 3.1.1 Planningen wegbeheer... 6 3.1.2 Onderhoud onverharde wegen... 8 3.1.3 Klein onderhoud... 8 3.1.4 Advieskosten en dergelijke... 9 3.2 Uitgangspunten eenheidsprijzen planning... 9 4 Inventarisatiegegevens... 11 4.1 Inventarisatie en inspectie gemeentelijke wegverharding... 11 4.2 Inventarisatiegegevens 2006/2007... 11 4.3 Vergelijk hoeveelheden 2000 met 2007... 13 5 Beschikbaar budget beheer en onderhoud wegen... 15 6 Benodigde bedragen wegbeheer... 16 6.1 Algemeen... 16 6.1.1 Wegreconstructies... 16 6.2 Vaststelling onderhoudskosten wegbeheer... 16 6.2.1 Planningen, beheer en kosten klein onderhoud... 16 6.2.2 Klein onderhoud... 19 6.3 Overige kosten... 19 6.3.1 Advieskosten, inspectiekosten en kosten programmatuur... 19 6.3.2 Kosten opstellen geografische informatie... 20 6.4 Toekomstige ontwikkelingen... 20 ii

Inhoudsopgave 6.5 Resumé uitgaven en budget... 20 7 Afstemming wegbeheer gemeente Gulpen-Wittem... 21 7.1 Foto-inventarisatie... 21 7.2 Verfijning wegbeheer gemeente Gulpen-Wittem... 26 8 Conclusies en aanbevelingen... 29 Bijlagen 1 Toelichting beleidsprofielen met foto s... B-1 2 Overzicht oppervlakten per wegvakonderdeel... B-3 3 Overzicht lengtes per wegvakonderdeel... B-4 4 Overzicht oppervlaktes per wegtype... B-5 Tabellenlijst Tabel 1: Samenvatting beheer- en onderhoudskosten... vi Tabel 2: Beleidsprofielen en beleidsthema s... 5 Tabel 3: Overzicht berekening benodigde bedragen t.b.v. begroting... 6 Tabel 4: Codes en omschrijving gebruikte afkortingen... 12 Tabel 5: Samenvatting hoeveelheden verhardingen wegen... 12 Tabel 6: Lengtes wegen per wegtype... 13 Tabel 7: Vergelijking oppervlakte verhardingen 2000 met 2007 in m2... 13 Tabel 8: Dekkingsmiddelen o.b.v. begroting 2007 (bedragen excl. BTW)... 15 Tabel 9: Kwaliteit verharding per beleidsthema... 16 Tabel 10: Bedragen basisplanning 5 jaar incl. cycluskosten... 17 Tabel 11: Bedragen budgetplanning 5 jaar incl. cycluskosten... 18 Tabel 12: Resumé bedragen wegbeheer... 20 iii

Inhoudsopgave Afbeeldingenlijst Afbeelding 1: Invoering CROW-publicatie 147... 3 Afbeelding 2: Achterstallig onderhoud (voorbeeld Dr. Poelsstraat)... 4 Afbeelding 3: Kwaliteitsniveau s en beleidsprofielen... 5 Afbeelding 4: Grafische weergave relatie kwaliteit en kosten... 7 Afbeelding 5: Achterstallig onderhoud agv sleufherstel... 8 Afbeelding 6: Basisplanning incl. verschuiven periode 5 jaar... 17 Afbeelding 7: Budgetplanning periode 5 jaren... 18 Afbeelding 8: Smalle weg met kapot gereden berm... 22 Afbeelding 9: Weg in hellend gebied... 22 Afbeelding 10: Holle weg slechte kwaliteit... 23 Afbeelding 11: Schade waterdichtheid... 23 Afbeelding 12: Weg van goede kwaliteit... 23 Afbeelding 13: Molgoot Julianastraat... 24 Afbeelding 14: Busstation Gulpen... 24 Afbeelding 15: Materialen Commandeurstr.... 24 Afbeelding 16: Materialen Valkenburgerweg... 24 Afbeelding 17: Landbouwweg Schulsbergweg... 25 Afbeelding 18: Landbouwweg Dikkebuiksweg... 25 Afbeelding 19: Inrichting Euverem... 25 Afbeelding 20: Inrichting Mesweg... 25 Afbeelding 21: Brede verharding weg... 27 Afbeelding 22: Schoolstraat beleidsprofiel R++... B-1 Afbeelding 23: Leijenhuisweg beleidsprofiel R+... B-1 Afbeelding 24: Mesweg beleidsprofiel R... B-2 Afbeelding 25: Wachtendonkplein beleidsprofiel R-... B-2 iv

Samenvatting Samenvatting In 2003/2004 is de nieuwe CROW-systematiek voor het wegbeheer ingevoerd. De nieuwe systematiek is beschreven in publicatie 145 t/m 147. Om met de nieuwe systematiek te kunnen werken is het door de gemeente gevoerde wegbeheerprogramma Viaview aangepast. Het programma Viaview is CROW gecertificeerd. Dit betekent dat Viaview volledig volgens de nieuwe systematiek werkt. De invoering van de nieuwe systematiek heeft gevolgen voor wegbeherend Nederland. Zo zijn bijvoorbeeld de kwaliteitsnormen naar beneden bijgesteld, zodat deze beter aansluiten op de beleving van de wegbeheerder. Het verlagen van de normen heeft invloed op de benodigde budgetten op korte termijn. Verhardingen die op basis van de oude norm als achterstallig aangeduid worden, kunnen in de nieuwe systematiek nog als voldoende te voorschijn komen. Basis van dit rapport is de eind 2006 begin 2007 uitgevoerde globale visuele inspectie van gemeentelijke verhardingen. Het betreft de volledige gemeente. Doel van dit rapport is het formuleren van het beleid van de gemeente Gulpen-Wittem en het vaststellen van de daarbij behorende onderhoudsbedragen. De totale weglengte in de gemeente Gulpen-Wittem is nagenoeg ongewijzigd. Er is geen goede vergelijking te maken met de areaalgegevens van 2000 omdat de gegevens van de voormalige gemeente Gulpen destijds nog niet in de beheerbestanden waren opgenomen. De benodigde bedragen voor beheer en onderhoud zijn berekend middels de basisplanning. In de basisplanning wordt het jaar van uitvoering bepaald op het moment dat de wegkwaliteit onder de norm raakt. De gemiddelde kwaliteit van de verhardingen is matig tot goed. Toch is 12% van de verharding onder de norm. Het wegwerken van het achterstallig onderhoud kost i 1,0 miljoen. Dit bedrag komt boven op het bedrag voor regulier onderhoud. Over een periode van 5 jaar bekeken, bedraagt de gemiddeld benodigde geldstroom voor de uitvoering van onderhoudsmaatregelen ca. i 610.000 per jaar. Uit de planning volgen tevens cycluskosten. Deze worden middels de CROW-publicatie 145 Beheerkosten infrastructuur berekent op ca. i 492.000 per jaar. Deze kosten zijn toegespitst op de plaatselijke situatie in de gemeente Gulpen-Wittem en zijn gebaseerd op gemiddelde kosten voor onderhoud over een periode van 40 jaar excl. renovatiekosten. Uit de planning volgen tevens kosten voor klein onderhoud. In de nieuwe systematiek zijn deze kosten gebaseerd op bepaalde percentages van de onderhoudskosten voor de verhardingen en zijn berekend op i 57.000 per jaar. Naast de kosten voor de onderhoudsmaatregelen worden kosten gemaakt voor advies, bijhouding bestanden, programmatuur e.d. Hiervoor is een bedrag van i 25.000 geraamd. v

Samenvatting Samenvattend zijn onderstaande beheer- en onderhoudskosten berekend: Tabel 1: Samenvatting beheer- en onderhoudskosten planning 5 jaar cycluskosten Onderhoud wegen i 610.000 i 492.000 Onverharde wegen PM PM Klein onderhoud i 57.000 n.v.t. Advies e.d. i 25.000 i 25.000 i 692.000 i 517.000 Bij de berekening van de benodigde bedragen is geen rekening gehouden met marktinvloeden. Momenteel vallen aanbestedingen over het algemeen lager uit dan de geraamde bedragen. Door een wegenfonds in te voeren kunnen ook deze schommelingen in uitgaven opgevangen worden. Verder hebben reconstructies invloed op de onderhoudskosten. Een gereconstrueerde weg zal de eerste jaren minder onderhoudskosten genereren dan een vergelijkbare oude weg. De conclusies zijn: - voor beheer en onderhoud over een periode van 5 jaar is gemiddeld i 692.000 benodigd - op langere termijn bedragen de kosten op basis van cycluskosten i 517.000 - bestanden op orde houden door mutaties cyclisch bij te houden. Dit geschiedt door de jaarlijks uit te voeren globale visuele inspecties - om schommelingen op te vangen stellen wij voor een wegenfonds te introduceren, waarbij de wegbeheerder zelf de bedragen voor onderhoud kan aanwenden - afstemmen beschikbaar budget op benodigde bedragen voor beheer en onderhoud, rekening houdend met te maken keuzes ter reductie van de onderhoudskosten. Hiervoor wordt verwezen naar hoofdstuk 7. - tevens afstemmen beschikbaar budget op areaaluitbreidingen en prijsstijgingen. Alle genoemde bedragen in dit beleidsplan zijn exclusief BTW. vi

Inleiding 1 Inleiding In 2006/2007 is de gemeentelijke verhardingen van de gemeente Gulpen-Wittem opnieuw op kwaliteit beoordeeld en zijn mutaties geïnventariseerd en in de beheerbestanden van het door de gemeente aangeschafte programma Viaview verwerkt. Het doel is het opstellen van het Beleidsplan wegbeheer 2007-2011", het door de raad laten vaststellen van de beleidsuitgangspunten voor een langere periode en waar nodig het actualiseren van de benodigde budgetten voor het wegbeheer. Het doel van het wegbeheer is om via planmatig onderhoud de infrastructuur in stand te houden teneinde constructieve schade en aansprakelijkheid te voorkomen. Als resultaat wordt in deze rapportage: - inzicht gegeven in de essenties van het wegbeheer - de algehele toestand van het wegennet beschreven - de consequenties beschreven van de overgang naar de nieuwe systematiek voor het wegbeheer volgens CROW-publicatie 145 - verwoorden beleidsuitgangspunten voor een verantwoord wegbeheer toegespitst op de gemeente Gulpen-Wittem - informatie verstrekt inzake de benodigde financiën voor het op peil brengen cq. houden van het wegennet op korte en middellange termijn - de benodigde budgetten aan de beschikbare budgetten getoetst - advies geven inzake de bijstelling van de benodigde budgetten gebaseerd op het beleid van de gemeente Aan de separaat bijgevoegde jaarprogramma s kan geen besteksinformatie worden verbonden ten aanzien van de uiteindelijk te nemen maatregelen. De maatregelen zijn indicatief en dienen ter beoordeling van de benodigde bedragen voor beheer en onderhoud van de gemeentelijke verhardingen. De operationele jaarprogramma s geven locaties en de prioriteitenvolgorde van het onderhoud aan op basis van de basisplanning. Ter vergelijking zijn de benodigde bedragen getoetst aan de beschikbare budgetten volgens de gemeentelijke begroting en waar nodig bijgesteld. 1

Rationeel wegbeheer 2 Rationeel wegbeheer 2.1 Wettelijk kader wegbeheer De wettelijke verplichting tot wegonderhoud en beheer is vastgelegd in artikel 209 lid g en lid h van de Gemeentewet. Hierin staat: Tot het dagelijks bestuur der gemeente, aan burgemeester en wethouders opgedragen taken behoort: g. Het toezien op het beheer en onderhoud van alle plaatselijke werken h. De zorg voor de instandhouding, bruikbaarheid en veiligheid der publieke wegen, bruggen, etc. tot gemeenen dienst van allen bestemd. Verder is van belang de Wegenwet. In hoofdstuk IV staan artikelen die betrekking hebben op onderhoud aan wegen: artikel 15.1: De gemeente is verplicht openbare wegen te onderhouden. artikel 15.2: Indien reeds 10 jaar achtereenvolgens onderhoud is gepleegd, dient de gemeente het onderhoud voort te zetten. artikel 15.3: Bij onderhoud is tevens te verstaan het onderhoud aan bermen en bermsloten wanneer dit nodig is om de weg te onderhouden. artikel 16: De gemeente is verantwoordelijk voor het in goede staat verkeren van de wegen. artikel 18: De gemeente wordt geacht aan het bepaalde in artikel 16 te hebben voldaan. Ten behoeve van ondersteuning zijn wegbeheerprogramma s ontwikkeld. Met de invoering van de huidige systematiek heeft het CROW certificaten uitgedeeld voor programma s die volgens de CROW-publicatie 145 werken. Het door de gemeente gevoerde programma Viaview is CROW-gecertificeerd. 2.2 Algemeen Rationeel wegbeheer houdt in, dat de beheerder planmatig het onderhoud van de wegen aanpakt. Dit geschiedt op basis van visuele inspecties, gedragsmodellen voor verkeersbelaste onderdelen en de daaruit volgende prioriteitenvolgorde op basis van restlevensduurberekeningen. Vanuit het wegbeheer kunnen relatief goedkopere preventieve maatregelen gepland worden op wegen waarvan de kwaliteit nog redelijk is. Daartegenover staat dat onderhoud op wegen welke voor diverse schadebeelden het einde van de restlevensduur hebben bereikt, uit financieel-economisch oogpunt in de toekomst naar achteren gepland worden. Deze methode van aanpak is op termijn het goedkoopst. Onder de term onderhoudsmaatregelen vallen álle onderhoudsmaatregelen aan de verharding, behoudens reconstructies. 2.3 Invoering CROW publicatie 145 t/m 147 In 1998 is in de voormalige gemeente Wittem een beleidsrapport wegbeheer opgesteld. Na de samenvoeging tot de huidige gemeente Gulpen-Wittem is middels een notitie het beleidsplan aangevuld met de gegevens van de gemeente Gulpen. Deze stukken 2

Rationeel wegbeheer zijn primair gebaseerd op de CROW publicatie 20. Medio 2003 is de nieuwe beheersystematiek geïntroduceerd. Deze nieuwe systematiek is opgenomen in de daarbij behorende CROW publicaties 145 t/m 147. De wisseling van publicatie 20 naar 146 en 147 hebben destijds voor het wegbeheer in Nederland problemen opgeleverd doordat de planningsuitkomsten niet overeen kwamen met de beleving van de wegbeheerder. Hierdoor zijn publicatie 146 en 147 pas medio 2004 operationeel geworden. Naast het feit dat het voorgaande beleidsplan gedateerd is, heeft de invoering van de nieuwe systematiek tot gevolg gehad dat de uitkomsten van het wegbeheer in het onderhavige plan niet kunnen worden vergeleken met de uitkomsten van toen. In de volgende paragrafen wordt kort uitgelegd wat de verschillen tussen de oude systematiek volgens publicatie 20 en de nieuwe systematiek volgens publicatie 145 zijn. 2.3.1 Normen en kwaliteitsniveau s In de praktijk bleek dat de normen waaraan de verharding moest voldoen aan de hoge kant waren. Met de invoering van CROW publicatie 145 t/m 147 zijn de normen voor verschillende schadebeelden iets naar beneden bijgesteld. Daarnaast is het aantal schadebeelden waarop geïnspecteerd dient te worden gereduceerd. Dit betekent dat de uitkomsten van de inspectie en de planning minder geschikt is voor het opstellen van operationele planningen maar meer voor beleidsvorming. De planningen die uit het wegbeheerprogramma volgen geven wel een prioriteitenvolgorde weer waarin de wegen volgens de basisplanning (voorheen normplanning) onderhoudsbehoeftig zijn. Het invoeren van de lagere norm betekent in het algemeen dat een beheerder in een overgangssituatie terecht komt waarbij de algehele kwaliteit van de verharding iets achteruit mag gaan voordat deze onder de norm geraakt. In afbeelding 1 is deze overgangsperiode grafisch weergegeven: Afbeelding 1: Invoering CROW-publicatie 147 In geval dat de gemeente niet te maken heeft met overdreven veel achterstallig onderhoud, zullen op korte termijn lagere budgetten benodigd zijn voor beheer en 3

Rationeel wegbeheer onderhoud. Wanneer het kwaliteitsniveau op het peil van de norm volgens publicatie 147 bereikt is, zal het budget weer stijgen. Wanneer de ernst en omvang voor een bepaald schadebeeld groter is dan de norm, dan wordt de weg voor dat bepaald schadebeeld als achterstallig aangegeven. Het kan zijn, dat de weg bijvoorbeeld voor rafeling als achterstallig wordt aangeduid, maar bijvoorbeeld voor spoorvorming (dwarsvlakheid) nog een restlevensduur heeft van 10 jaar of meer. Afbeelding 2: Achterstallig onderhoud (voorbeeld Dr. Poelsstraat) 2.3.2 Beleidsthema s en beleidsprofielen In het wegbeheerprogramma Viaview bestaat de mogelijkheid om voor verschillende beleidsthema s diverse beleidsprofielen te kiezen. De beleidsthema s hebben betrekking op technische aspecten van het wegbeheer en op de beleving van de gebruiker. 4

Rationeel wegbeheer De beleidsprofielen worden aangeduid met R-, R, R+ en R++. Op technische aspecten wordt geen onderscheid gemaakt tussen de beleidsprofielen R-, R en R+. Enkel R++ is een beleidsprofiel dat tot hogere eisen leidt aan de verharding. Op het gebied van beleving is er wel een onderscheid tussen R-, R en R+. Beleidsprofielen R+ en R++ zijn in deze gelijk aan elkaar. In afbeelding 3 is een en ander grafisch weergegeven. Afbeelding 3: Kwaliteitsniveau s en beleidsprofielen In tabel 2 is de relatie tussen de beleidsthema s en de beleidsprofielen weergegeven. Uit de tabel blijken ook de verschillen of overeenkomsten tussen de verschillende beleidsprofielen per thema. Tabel 2: Beleidsprofielen en beleidsthema s Beleidsthema Beleidsprofielen R++ R+ R R- aspect Veiligheid, kans op ongevallen geminimaliseerd klein klein klein T Bereikbaarheid niet in geding niet in geding niet in geding beperkt minder B Comfortabel zeer comfortabel normaal comfortabel normaal comfortabel enigszins oncomfortabel T Aanzien zeer verzorgd verzorgd redelijk verzorgd matig T/B Leefbaarheid niet in geding niet in geding niet in geding beperkt minder B Milieubelasting zo beperkt mogelijk lager dan wettelijk conform wettelijk conform wettelijk B aspecten: T = Technisch aspect en B = Beleving Als aanvulling in de tabel is aangegeven of het beleidsthema betrekking heeft op een technisch aspect of te maken heeft met beleving (zie ook bijlage 1). 5

Berekeningsmethode bedragen voor begroting 3 Berekeningsmethode bedragen voor begroting 3.1 Berekeningsmethodiek Om tot een berekening te komen van de totaal benodigde financiële middelen voor op komende begrotingen dienen alle kosten te worden bepaald van de in tabel 3 opgenomen zaken: Tabel 3: Overzicht berekening benodigde bedragen t.b.v. begroting 1 Planningen wegbeheer asfalt, elementen en cementbeton Voor de lange duur: Langdurende onderhoudskosten 2 Kosten onderhoud onverharde wegen 3 Klein onderhoud trottoirs etc. 4 Advieskosten, inspectiekosten en kosten programmatuur 3.1.1 Planningen wegbeheer De kosten genoemd onder punten 1 en 3 kunnen met behulp van het programma Viaview versie 8 bepaald worden. De overige kosten zijn buiten het beheerprogramma om geraamd. In het wegbeheerprogramma Viaview kunnen op basis van de inspectieresultaten twee soorten planningen worden opgemaakt: 1a. Basisplanning (planning op basis van onderdelen die onder de norm geraken) 1b. Basisplanning met verschuiving (conform 1 maar met verschuiving van maatregelen binnen een planperiode) 2. Budgetplanning (planning op basis van budget) Basisplanning: De basisplanning is wat voorheen de normplanning was. Onderhoudsmaatregelen worden gepland in het jaar dat het wegvakonderdeel voor de betreffende schade onder de richtlijn geraakt. De maatregel wordt geplaatst in het gemiddelde jaar van de planperiode behorende bij de maatregel. Wanneer bijvoorbeeld een maatregel dient te worden uitgevoerd in de bijbehorende planperiode 0-2 jaar, wordt deze in Viaview in het gemiddelde jaar geplaatst, in dit voorbeeld jaar 1. Bij de basisplanning bestaat nog de mogelijkheid om de te kiezen voor verschuiven binnen de basisplanning. Dit houdt in dat de kosten per jaar worden afgevlakt door de maatregel niet in het gemiddelde jaar te plaatsen, doch afhankelijk van de kosten in jaar 0, jaar 1 of jaar 2. Deze planning is niet te verwarren met de budgetplanning. 6

Berekeningsmethode bedragen voor begroting Budgetplanning: Bij de budgetplanning worden maatregelen volgende uit de basisplanning zoveel mogelijk op basis van urgentie (= mate van achterstalligheid of restlevensduur) in 1 jaar geplaatst totdat de onderhoudskosten gelijk zijn aan het beschikbare budget. Op het moment dat een maatregel niet binnen de bijbehorende planperiode van de desbetreffende maatregel uitgevoerd kan worden, wordt de richtlijn overschreden en is een zwaardere maatregel benodigd om de schade te herstellen. In dat geval berekend het programma Viaview het verschil in kosten tussen de standaard maatregel en de zwaardere maatregel. Dit verschil wordt aangeduid als kapitaalvernietiging. Wanneer de kwaliteit van de verharding dusdanig slecht is dat deze niet meer kan worden onderhouden, dient de weg gereconstrueerd te worden. De kosten hiervoor vallen niet onder de onderhoudskosten. Het kan zijn dat de wegbeheerder het niet eens is met de maatregelen zoals deze door het computerprogramma worden voorgesteld. Bijvoorbeeld als er ergens een reconstructie in combinatie met rioolvervanging plaatsvindt. De planningen volgende uit het programma dienen duidelijk als hulpmiddel voor de wegbeheerder. De wegbeheerder bepaald uiteindelijk welke maatregelen er definitief uitgevoerd worden. Het computerprogramma geeft enkel een urgentie aan gebaseerd op de aanwezige schadebeelden. Ten aanzien van de onderhoudskosten geldt dat hoe hoger de gewenste kwaliteit is, hoe hoger de benodigde onderhoudsbudgetten zijn. In afbeelding 4 is deze relatie tussen de benodigde onderhoudskosten en de kwaliteit van de verhardingen grafisch weergegeven. Afbeelding 4: Grafische weergave relatie kwaliteit en kosten 7

Berekeningsmethode bedragen voor begroting Afbeelding 5: Achterstallig onderhoud agv sleufherstel Argumenten om een hogere kwaliteit na te streven zijn bijvoorbeeld aanzien en uitstraling. Daartegenover staat dat hoe lager de kwaliteit op dit moment is, ofwel de mate waarin achterstallig onderhoud aanwezig is, hoe meer kosten er nodig zijn om de kwaliteit weer op acceptabel niveau te krijgen. Met andere woorden afwijken van de norm kost meer geld. De planningsuitkomsten van het programma Viaview gaan uit van de basiskwaliteit. Dit wil zeggen een landelijk geaccepteerde kwaliteit bij een zo doelmatig gebruik van middelen. Met behulp van het wegbeheerprogramma Viaview worden de volgende kosten berekend: - huidige achterstallig onderhoud - benodigde geldstroom per jaar voor onderhoud - kosten klein onderhoud wegen - langdurige onderhoudskosten op basis van kostenkengetallen Tevens volgt uit de planning een procentuele verdeling van verhardingen die voldoende, onvoldoende, matig of slecht zijn. 3.1.2 Onderhoud onverharde wegen De kosten voor onderhoud aan onverharde wegen kunnen niet uit Viaview gehaald worden. Deze kosten worden onverkort overgenomen uit de begroting van de gemeente. 3.1.3 Klein onderhoud De kosten voor klein onderhoud aan verhardingen kunnen in het huidige programma Viaview versie 8 berekend worden. In de CROW publicatie staan ervaringscijfers met 8

Berekeningsmethode bedragen voor begroting betrekking tot klein onderhoudskosten. Deze worden afhankelijk van de verharding uitgedrukt in een percentage van de kosten volgende uit de reguliere planning. De klein onderhoudskosten zijn afhankelijk van het wegtype. Tijdens de globale visuele inspectie in de gemeente Gulpen-Wittem is het klein onderhoud op separate lijsten verzameld en aan de gemeente verstrekt. 3.1.4 Advieskosten en dergelijke Voor advies, inspectie en het cyclisch bijstellen van de beleidsrapportage wegbeheer adviseren wij de gemeente een contract af te sluiten. 3.2 Uitgangspunten eenheidsprijzen planning De binnen het wegbeheerprogramma Viaview gehanteerde kosten zijn gemiddelden welke een raming opleveren voor te nemen maatregelen onder uiteenlopende omstandigheden. Daarmee zijn de gehanteerde kosten niet geschikt voor het maken van besteksbegrotingen van één of enkele wegvakonderdelen. Echter voor de grote aantallen wegvakken in de gehele gemeente wordt een redelijk betrouwbare indicatie gegeven van de in de gemeentebegroting te reserveren bedragen voor de uitvoering van het wegbeheer. De uitkomsten zijn wel geschikt voor beleidsvorming. Voor het bepalen van de eenheidsprijzen heeft Kragten elementenbegrotingen gemaakt. Hierbij is zoveel mogelijk rekening gehouden met de plaatselijke omstandigheden in de gemeente. Per maatregel zijn uitgangspunten gehanteerd voor wat betreft de hoeveelheid schade, het percentage breuk, teerhoudend asfalt, etc. In principe zijn hiermee de kosten van alle onderhoudsmaatregelen gebaseerd op aanneemprijzen van wegenonderhoudsbestekken. De prijzen voor de onderhoudsmaatregelen waarmee gerekend is zijn "all in", dat wil zeggen: - prijspeil 2007 - exclusief BTW, inclusief lage staartkosten voor winst, algemene kosten en risico (totaal 15 % staartkosten) - inclusief onvoorzien, plan, directie en toezicht (totaal 12%) - er is rekening gehouden met afvoer van oude materialen of eventueel hergebruik hiervan - er is rekening gehouden met de prijs van nieuw te gebruiken materialen - er is rekening gehouden met stortkosten - voor asfalt is gerekend met deels teerhoudend asfalt (65%- 50% teerhoudend asfalt afhankelijk van de maatregel) De onderhoudsmaatregelen die in Viaview versie 8 zijn opgenomen betreffen de zogenaamde standaard CROW-maatregelen zoals die ook in de publicatie 145 t/m 147 zijn opgenomen. In deze publicatie staan maatregelgroepen met bijbehorende maatregelen beschreven. De maatregel binnen een maatregelgroep varieert per wegtype. 9

Berekeningsmethode bedragen voor begroting In de prijsopbouw is de hoeveelheid schade verdisconteerd zoals die in de standaard CROW-maatregelen is aangegeven. Het ene uiterste betreft een maatregel over 100% van het oppervlak, het andere uiterste is een maatregel over minder dan 10% van het oppervlak. Een en ander is afhankelijk van het schadebeeld en de omvang van de schade. 10

Inventarisatiegegevens 4 Inventarisatiegegevens 4.1 Inventarisatie en inspectie gemeentelijke wegverharding Om de onderhoudskosten vast te kunnen stellen is het van belang om te weten hoeveel verharding bij de gemeente in onderhoud is. Eind 2006 begin 2007 heeft de laatste globale visuele inspectie van de gemeentelijke verhardingen plaatsgevonden en zijn hoeveelheden geactualiseerd. Conform CROW publicatie 145 t/m 147 worden wegen geïnspecteerd en beoordeeld naar maatstaven die voor geheel Nederland eenduidig zijn. In de nieuwe systematiek geldt dat alle wegvakonderdelen beoordeeld dienen te worden naar schadebeelden. Voor asfalt zijn dit 5 schadebeelden en voor elementenverhardingen 2 schadebeelden. In de gemeente Gulpen-Wittem wordt hiervan deels afgeweken. Bij de inspectie van wegen wordt onderscheid gemaakt naar verkeersbelaste (rijbanen) en nietverkeersbelaste wegvakonderdelen (voetpaden, pleinen, onderdelen van rijbanen welke niet aan een gedragsmodel voldoen, bijvoorbeeld verkeersdrempels etc.). Bij de verkeersbelaste onderdelen (rijbanen) wordt de kwaliteit uitgedrukt in ernst en hoeveelheid schade, (Licht 1 t/m Ernstig 3) terwijl de niet verkeersbelaste onderdelen worden beoordeeld naar een algeheel cijfer 1 t/m 5, waarbij 1 = goed en 5 = slecht. Beide methoden gelden binnen de CROW-systematiek als globale visuele inspectie. De globale visuele inspectie dient als een eerste filter om binnen de verharde wegen de schifting tussen goed, matig en slecht te bewerkstelligen. De slechtste wegen zijn wegen welke uit de planning naar voren komen met achterstallig onderhoud èn wegen waaraan binnen 2 jaar onderhoud moet worden gepleegd. Uit de globale visuele inspectie kunnen overschattingen van ernst of hoeveelheden leiden tot het onder de norm geraken van een weg. Bijvoorbeeld 2% van het oppervlak met ernstige beschadiging leidt al tot achterstallig onderhoud. Tijdens de inspectie is hiermee rekening gehouden. In dit geval is de schade niet beoordeeld naar ernst en globale hoeveelheid, maar is deze in een separate lijst voor klein onderhoud opgenomen en zijn deze schades van geringe omvang niet bij de inspectie beoordeeld. De volgende stap zou een gedetailleerde opname kunnen zijn om de maatregelen met bijbehorende hoeveelheid en ernst van de schade exact vast te leggen. Op de zwaar belaste wegen kan de gemeente er incidenteel voor kiezen om de visuele inspectie aan te vullen met nader onderzoek om de oorzaken van de schade vast te kunnen stellen en definitieve besluiten te nemen omtrent het onderhoud. Nader onderzoek kan zijn o.a. deflectiemetingen, stroefheidsmetingen, aslastmetingen, kernboringonderzoek. 4.2 Inventarisatiegegevens 2006/2007 De inventarisatie van de verharding is eind 2006 begin 2007 door Kragten geactualiseerd. Bijlagen 2 en 3 geven een overzicht van het oppervlak en de totale lengte van de verhardingen die in beheer van de gemeente Gulpen-Wittem zijn. De 11

Inventarisatiegegevens verhardingen zijn onderverdeeld naar verhardingssoorten en onderdelen. In de bijlagen worden afkortingen gebruikt voor de verschillende onderdelen. De betekenis van de afkortingen is als volgt: Tabel 4: Codes en omschrijving gebruikte afkortingen Code Omschrijving Code Omschrijving BH Bushalte RS Rabatstrook FP Fietspad TR Trap IN Inrit TT Trottoir MO Molgoot VD Verkeersdrempel PL Plein VG Verkeersgeleider PP Parkeerplaats VH Vluchtheuvel PS Parkeerstrook VK Verhoogde Kruising RB Rijbaan VP Voetpad Enkel de onderdelen rijbaan en verhoogde kruisingen worden als rijbaanfunctie beoordeeld. Om een beeld te krijgen van de totale lengte aan wegen dienen tevens verkeersdrempels meegenomen te worden. Samenvattend kan uit de bijlagen het volgende worden afgelezen: 1. De totale verharde weglengte met een verkeersbelasting aangevuld met de verkeersdrempels bedraagt 178,5 km. Circa 93% hiervan is uitgevoerd in asfaltverharding en 7% in elementen. De overige 1% bestaat uit cementbeton verhardingen. Het totale oppervlak verharde wegen bedraagt ca. 109 ha. 2. De totale lengte van de trottoirs bedraagt ca. 65 km, oppervlakte ca. 11 ha. 3. Het totale oppervlak (verhard en halfverhard) in beheer van de gemeente bedraagt ca. 137 ha. De kostenkengetallen voor de langdurige onderhoudskosten oftewel de cycluskosten volgen uit de totale oppervlakten per verhardingssoort per wegtype. In bijlage 4 zijn deze hoeveelheden opgenomen. Tabel 5: Samenvatting hoeveelheden verhardingen wegen 1 2 Verharding lengte [m ] oppervlak [m ] Cementbeton 3.494 7.765 Asfalt 185.956 800.261 Elementen 175.362 283.645 TOTAAL 364.812 1.093.671 Ter indicatie: Het totale grondoppervlak van de gemeente Gulpen-Wittem bedraagt ca. 7.336 ha. 12

Inventarisatiegegevens In tabel 6 zijn de lengtes van de wegen onderverdeeld naar wegtype: Tabel 6: Lengtes wegen per wegtype Benaming Gebruiksfunctie Aantal km 1 Hoofdwegenet Autosnelweg 0 2 Weg-zwaar belast Provinciale weg 0 3 Weg-gemiddeld belast Doorgaande buitenweg, wijkontsluitingsweg 17,7 4 Weg-licht belast Buurtontsluitingsweg, weg op bedrijfsterrein 72,6 5 Weg in woongebied Woonerf, wijkstraat 86,0 6 Weg in verblijfsgebied Trottoir, winkelerf 0,1 Totaal wegen 176,5 7 Fietspad Vrijliggend fietspad 2,0 Totaal wegen inclusief fietspaden: 178,5 4.3 Vergelijk hoeveelheden 2000 met 2007 Wanneer de, door de gemeente beheerde hoeveelheden verhard oppervlak uit 2007 wordt vergeleken met 2000, blijkt dat in de tussenliggende periode het een en ander is gewijzigd. In tabel 7 is een vergelijking tussen 2007 en 2000 opgenomen en is de procentuele wijziging in verhardingsoppervlakte per materiaalsoort weergegeven. De in de tabel opgenomen hoeveelheden van 2000 zijn gebaseerd op het gemeentelijk wegenbeheersplan uit 1998 van de toenmalige gemeente Wittem, aangevuld met een notitie uit 1999 van de toenmalige gemeente Gulpen. Hierbij zijn wij er destijds vanuit gegaan is dat de gemeenten qua verhard oppervlak ongeveer aan elkaar gelijk waren. De hoeveelheden van 2000 zijn derhalve slechts ter indicatie en betreffen dubbele hoeveelheden van de voormalige gemeente Wittem. Tabel 7: Vergelijking oppervlakte verhardingen 2000 met 2007 in m2 Materiaalsoort opp. 2002 [m²] opp. 2007 [m²] Wijziging [%] asfaltverhardingen Asfaltbeton 37.351 137.952 269,3 % Micro deklaag 4.668 2.334-50,0 % Opp. behandeling 750.046 653.143-12,9 % Penetratielaag 15.914 1.759-88,9 % Steen Mastiek Asfalt 10.658 5.073-52,4 % Subtotaal asfalt 818.636 800.261-2,2 % Elementenverhardingen Betonklinkers 111.462 99.111-11,1 % Betontegels 70.564 89.382 26,7 % Diverse elementen nvt 20.737 100,0 % 13

Inventarisatiegegevens Tabel 7: Vergelijking oppervlakte verhardingen 2000 met 2007 in m2 Materiaalsoort opp. 2002 [m²] opp. 2007 [m²] Wijziging [%] Gebakken klinkers 46.578 57.471 23,4 % Koperslakkeien 62 4.353 6921,0 % Maaskeien 16 273 1606,3 % Natuursteenkeien 23.878 11.881-50,2 % Sierbestrating 576 437-24,1 % Subtotaal elementen 253.136 283.645 12,1 % Cementbetonverhardingen (Subtotaal) cementbeton 57 7.764 13521,1 % Totaal verhardingen 1.071.829 1.091670 1,9 % Uit de tabel blijkt, dat het verhard oppervlak zoals dat in de bestanden anno 2000 is opgenomen, in de loop van de jaren met ca. 1,9% is toegenomen. Dit komt overeen met ca. 19.800 m² (ca. 2 ha). Er is een toename van verhardingen als gevolg van uitbreidingen en de aanleg van nieuwe wegen in bestemmingsplannen. Daarnaast waren de hoeveelheden van de voormalige gemeente Gulpen niet in de beheerbestanden van 2000 opgenomen en is ervan uitgegaan dat de beide oorspronkelijke gemeenten qua verhard oppervlak aan elkaar gelijk waren. Conclusies ten aanzien van de verschillende materialen zij derhalve slechts indicatief. De hoeveelheid asfaltbeton verharding is niet met ca. 100.000 m2 toegenomen en de hoeveelheid oppervlaktebehandeling niet met ca. 97.000 m2 afgenomen. Deze afwijkingen hebben te maken met de aanname dat de verhardingen voor de gemeente Gulpen-Wittem een verdubbeling zou zijn van de verhardingen van de toenmalige gemeente Wittem. De hoeveelheid asfaltverharding zou afgenomen zijn met 2,2% en de elementen toegenomen met 12,1%. Dit zou duiden op een toename van het gebruik van elementenverhardingen bij de reconstructie van wegen. 14

Beschikbaar budget beheer en onderhoud wegen 5 Beschikbaar budget beheer en onderhoud wegen In tabel 8 is een overzicht gegeven van de uitgaven aan wegbeheer conform de begroting 2007. Tabel 8: Dekkingsmiddelen o.b.v. begroting 2007 (bedragen excl. BTW) Omschrijving begroting 2007 Beschikbaar budget wegonderhoud Jaar 2007 2008 60.210.020 Onderhoud wegen, straten en pleinen 34.300 onderhoud asfaltwegen i 226.891 i 226.891 34.301 onderhoud bestratingen i 107.272 i 107.272 34.302 onderhoud veldwegen, incl. greppels i 52.529 i 52.529 34.303 diverse onderhoudswerkzaamheden i 7.563 i 7.563 34.304 wegmarkeringen i 16.807 i 16.807 Subtotaal onderhoud wegen i 411.062 i 411.062 60.210.020 Gerelateerde taken 34.306 reinigen kolken/zandvangers i 16.807 i 16.807 34.308 kosten overslag grond i 23.592 i 31.529 Subtotaal gerelateerde taken i 40.399 i 48.336 Totaal beheer en onderhoud verhardingen i 451.461 i 459.398 Uit de tabel blijkt dat voor onderhoud wegen een bedrag van i 411.062,- excl. BTW in de begroting is opgenomen. Deze bedragen zijn te vergelijken met de kosten voor onderhoud zoals die uit het wegbeheerprogramma Viaview volgen. 15

Benodigde bedragen wegbeheer 6 Benodigde bedragen wegbeheer 6.1 Algemeen De gegevens van de herinspectie en de mutaties in de inventarisatie, zijn in de bestanden van Viaview ingevoerd. Ook zijn uitgevoerde maatregelen opgenomen en verwerkt. Met het computerprogramma zijn de onderhoudsmaatregelen bepaald. Voor het vaststellen van de operationele jaarprogramma s dienen de voorgestelde maatregelen nog op juistheid gecontroleerd te worden. Dit geschiedt door middel van de maatregeltoets. Tijdens deze maatregeltoets kunnen ook tegelijkertijd de exacte hoeveelheden ten behoeve van het onderhoudsbestek opgenomen worden. 6.1.1 Wegreconstructies De beheer en onderhoudskosten aan de verharding nemen toe naarmate de weg ouder wordt. Op een gegeven ogenblik zijn de kosten voor een algehele reconstructie van de verharding concurrerend met de jaarlijkse onderhoudskosten en wordt de weg vernieuwd. Een voordeel van de reconstructie is, dat de kwaliteit van de weg in een keer naar 100% wordt opgewaardeerd, waardoor de onderhoudskosten in de volgende periode lager zullen zijn. Tevens hebben de reconstructies een positieve invloed op de gemiddelde kwaliteitstoestand van de verhardingen. De gemeente investeert jaarlijks in deze wegreconstructies merendeels in samenhang met rioolvervangingen. 6.2 Vaststelling onderhoudskosten wegbeheer 6.2.1 Planningen, beheer en kosten klein onderhoud Het startjaar van de planningsberekeningen is 2007. Om tot de benodigde bedragen voor het wegbeheer te komen zijn met behulp van het computerprogramma Viaview twee soorten planningen gemaakt, namelijk: 1. Basisplanning met verschuiving 2. Budgetplanning De kwaliteit van de verhardingen is matig tot goed. Er zijn een aantal zeer slechte wegen die tot achterstallig onderhoud leiden. In de onderstaande tabel is de kwaliteit van de wegen op beleidsthema procentueel weergegeven. Uit de tabel blijkt dat met name op het gebied van aanzien de meeste problemen zijn. Dit verdiend aandacht. Tabel 9: Kwaliteit verharding per beleidsthema Beleidsthema Slecht Matig Goed veiligheid 5% 2% 93% duurzaamheid 7% 4% 89% comfort 4% 2% 94% aanzien 10% 6% 84% 16

Benodigde bedragen wegbeheer Basisplanning met verschuiving Kenmerkend voor de basisplanning is, dat gewacht wordt met het nemen van maatregelen totdat de kwaliteit van de verharding onder de norm raakt. Dit heeft volgende consequenties: - de benodigde budgetten fluctueren afhankelijk van de kwaliteit van de verharding - er kunnen in twee achtereenvolgende jaren verschillende maatregelen voor hetzelfde wegvak worden bepaald De uitkomsten van de baisisplanning en cycluskosten zijn in tabel 10 en afbeelding 6 weergegeven. De cycluskosten zijn onderhoudskosten op lange termijn op basis van kostenkengetallen voor de gemeente Gulpen-Wittem. Tabel 10: Bedragen basisplanning 5 jaar incl. cycluskosten Jaar regulier achterstallig klein onderhoud cycluskosten percentage onvoldoende 2007 i 26.000 i 1.000.000 i 57.000 i 0 12 2008 i 546.000 i 0 i 57.000 i 0 2 2009 i 492.000 i 0 i 57.000 i 0 0 2010 i 673.000 i 0 i 57.000 i 0 0 2011 i 320.000 i 0 i 57.000 i 0 0 2012 i 0 i 0 i 0 i 492.000 0 2013 i 0 i 0 i 0 i 492.000 0 2014 i 0 i 0 i 0 i 492.000 0 2015 i 0 i 0 i 0 i 492.000 0 2016 i 0 i 0 i 0 i 492.000 0 Afbeelding 6: Basisplanning incl. verschuiven periode 5 jaar 17

Benodigde bedragen wegbeheer De kosten voor de periode 0-5 jaar zijn bepaald op basis van kwaliteit en de benodigde maatregelen deze verhardingen boven de norm te houden. De bedragen voor 6-10 jaar zijn gebaseerd op cycluskosten. Uit de afbeelding blijkt een fluctuerend uitgavenniveau per jaar. Het achterstallig onderhoud bedraagt ca. i 1,0 miljoen. Gemiddeld bedraagt de benodigde geldstroom over de planperiode 2007-2011 ca. i 610.000 per jaar. Tevens is het percentage onvoldoende, matig en voldoende aangegeven. In het eerste jaar wordt al het achterstallig onderhoud weggewerkt. Het percentage matig neemt vanaf 2009 toe als gevolg van verwacht onderhoud op verharding met score matig. Budgetplanning i 610.000 per jaar In tabel 11 en afbeelding 7 staan de bedragen volgende uit de budgetplanning op basis van een ingevoerd budget van i 610.000 per jaar. Tabel 11: Bedragen budgetplanning 5 jaar incl. cycluskosten Jaar regulier achterstallig klein onderhoud cycluskosten percentage onvoldoende 2007 i 0 i 605.000 i 57.000 i 0 12 2008 i 200.000 i 395.000 i 57.000 i 0 6 2009 i 453.000 i 150.000 i 57.000 i 0 3 2010 i 348.000 i 261.000 i 57.000 i 0 2 2011 i 606.000 i 0 i 57.000 i 0 5 2012 i 217.000 i 0 i 0 i 492.000 1 2013 i 0 i 0 i 0 i 492.000 0 2014 i 0 i 0 i 0 i 492.000 0 2015 i 0 i 0 i 0 i 492.000 0 2016 i 0 i 0 i 0 i 492.000 0 Afbeelding 7: Budgetplanning periode 5 jaren 18

Benodigde bedragen wegbeheer Er vindt geen verschuiving van maatregelen naar voren plaats indien deze maatregel vóór de planperiode van de maatregel uit komt. Dit betekent dus dat in dat geval het beschikbare budget niet volledig gebruikt wordt. Middels Viaview is berekend dat met het ingevoerde budget van i 610.000 na een periode van 5 jaar nog voor i 220.000 aan onderhoudsmaatregelen nog niet uitgevoerd zijn en er een kapitaalvernietiging van i 235.000 ontstaat. Kapitaalvernietiging wil zeggen het verschil in onderhoudskosten tussen de voorgestelde maatregel volgende uit de basisplanning en de maatregel die nodig is op basis van doorschuiven als gevolg van het beschikbaar budget. Tevens blijkt het percentage onvoldoende net niet weggewerkt te worden binnen de planperiode. Mocht het beschikbare budget in enig jaar niet verbruikt worden, dan kan dit in de budgetplanning in het opvolgende jaar als extra budget opgevoerd worden. Het is dus van belang om niet gebruikt budget voor het volgende jaar vast te leggen. Een hulpmiddel hierbij voor de beheerder is de introductie van een wegenfonds. De beheerder heeft dan meer vrijheid in het afstemmen van beschikbaar budget op het benodigd budget per jaar. 6.2.2 Klein onderhoud Uit de planningen in paragraaf 6.2.1 volgt tevens het achterstallig onderhoud. In de planperiode bedraagt het achterstallig onderhoud i 57.000 per jaar en is bepaald aan de hand van een percentage van de langdurige onderhoudskosten (zie ook paragraaf 3.1.3). Onder klein onderhoud is te verstaan: - kleine oneffenheden van geringe omvang in elementenverhardingen - over kleine lengtes verzakte molgoten - wortelopslag - putdeksels of kolken welke niet goed aansluiten aan de verharding - bermen die te hoog / te laag zijn - overhakkers in asfaltverhardingen welke tijdelijk met elementen gedicht zijn Klein onderhoud verdient veel aandacht in de uitvoering ter voorkoming van aansprakelijkstellingen. 6.3 Overige kosten 6.3.1 Advieskosten, inspectiekosten en kosten programmatuur De gemeente laat periodiek de totale gemeentelijke verhardingen middels een globale visuele inspectie beoordelen. Geadviseerd wordt om elk2 2 jaar 50% van de gemeente te inspecteren. Daarnaast adviseren wij de gemeente elke 2 jaar de planningen te actualiseren en het beleidsrapport van het wegbeheer bij te stellen. De kosten voor de globale visuele inspectie van 50% van de gemeentelijke verharding bedragen i 15.000,00 per jaar. Voor het bijstellen van het beleidsrapport wegbeheer dient de gemeente nog rekening te houden met een bedrag van i 6.500,00 per twee jaar (gemiddeld i 3.250,00 per jaar). 19

Benodigde bedragen wegbeheer De (inventarisatie)gegevens welke aan het wegbeheer ten grondslag liggen, vertegenwoordigen een grote som geld. Om deze gegevens op een goede manier te kunnen beheren heeft de gemeente het wegbeheerprogramma Viaview aangeschaft. De gemeente betaald onderhoudskosten en kosten voor de bijhouding van de CROWsystematiek. De kosten voor de programmatuur bedragen i 1.646,00 + i 150,00 oftewel i 1.796,00 per jaar. Daarnaast adviseren wij de gemeente een bedrag op te nemen voor diverse advieswerkzaamheden in het kader van het wegbeheer van ca. i 5.000,00 per jaar, waardoor de totale advieskosten op i 25.000,00 per jaar uitkomen. 6.3.2 Kosten opstellen geografische informatie Momenteel beschikt de gemeente alleen over een digitale database van het wegbeheer. Voor de toekomst zou het handig zijn om daarnaast ook het wegbeheer geografisch digitaal te hebben. Hiervoor dient de gemeentelijke verharding gedigitaliseerd te worden. Afhankelijk van het gewenste niveau van detaillering bedragen de kosten éénmalig i 10.000,00 of i 16.000,00. De kosten voor het bijhouden van de geografische informatie bedragen hierbij respectievelijk ca. i 250,00 en i 1.500,00 per jaar. De geografische informatie kan uitstekend gebruikt worden bij onder andere het beheer van verkeersborden of de afstemming met het groen- en/of rioolbeheer. 6.4 Toekomstige ontwikkelingen Alle genoemde bedragen zijn exclusief BTW en prijspeil 2007. Daarnaast dient de gemeente rekening te houden dat de onderstaande zaken invloed hebben op het benodigde bedrag voor beheer en onderhoud van wegen in de gemeente. Volgende zaken zijn niet voorzien: - toekomstige prijsstijgingen - areaaluitbreiding - eventuele wijziging van de verharding door toepassing van andere materialen - positieve invloed van reconstructies op de onderhoudskosten op korte termijn. 6.5 Resumé uitgaven en budget Tabel 12 geeft een overzicht van de uitgaven per jaar en het benodigde budget: Tabel 12: Resumé bedragen wegbeheer Nr. Onderdeel Budget 5 jaar cycluskosten 1 Planningen Viaview i 610.000 i 492.000 2 Onderhoud onverharde wegen PM PM 3 Klein onderhoud trottoirs etc. i 57.000 n.v.t. Totalen vergelijkbaar met begroting gemeente i 667.000 i 492.000 4 Advieskosten e.d. i 25.000 i 25.000 Totalen beheer en onderhoud i 692.000 i 517.000 20

Afstemming wegbeheer gemeente Gulpen-Wittem 7 Afstemming wegbeheer gemeente Gulpen-Wittem De kwaliteit van de verharding is middels de globale visuele inspectie opgenomen en op een éénduidige wijze in de beheerbestanden opgeslagen. Voor de beschrijving van de schades waarop de verharding is geïnspecteerd wordt verwezen naar de CROW publicatie 146. Aan de hand van de inspectieresultaten is met behulp van Viaview de restlevensduur berekend en wanneer onderhoud uitgevoerd dient te worden. Deze berekening is gebaseerd op de landelijk geldende richtlijnen zoals beschreven in CROW publicatie 147. De gemeente kan deze richtlijnen aanscherpen. Dit betekent dat de gemeente streeft naar een hoger kwaliteitsniveau dan landelijk geaccepteerd. Het verlagen van de normen is volgens het CROW niet toegestaan. De mate van onderhoud is verder afhankelijk van de gebruiksfunctie van de weg. Denk aan zwaar belaste wegen, wegen in verblijfsgebied, voetpaden, fietspaden etc. 7.1 Foto-inventarisatie Ter verduidelijking van dit beleidsplan heeft een foto-inventarisatie plaatsgevonden. Samen met de gemeente zijn een aantal wegen gefotografeerd om de tekst duidelijker te kunnen maken. Aandachtspunten bij de foto-inventarisatie zijn geweest: - wegen met voldoende technische kwaliteit - holle wegen Specifiek voor gemeentes in het zuiden van Limburg is de aanwezigheid van holle wegen. Dit zijn wegen die voldoende afschot en afstroming hebben bij regen, ondanks dat er wellicht spoorvorming en/of oneffenheden aanwezig zijn. Holle wegen zijn vaak ook wegen waar veel landbouwverkeer van gebruik maakt en waar een hogere mate van vervuiling aanwezig is. - wegen met achterstallig onderhoud Deze volgen uit de planning van Viaview. De achterstalligheid wordt veroorzaakt door een combinatie van schadebeelden en de leeftijd van de verharding. - wegen van goede kwaliteit en qua beleving/aanzien 100% De technische staat is goed en de wegen zien er net en verzorgd uit. - wegen die net voldoen Deze wegen volgen in principe ook uit de planning van het wegbeheerprogramma en zijn wegen waar de eerste 1 á 2 jaar geen onderhoud noodzakelijk is. Wegen die in 2008/2009 op de planning staan voldoen nog net aan de normen van het CROW. - wegen in redelijke staat doch met graafschades Als gevolg van werkzaamheden door nutsbedrijven kan de kwaliteit van de verharding ook achteruit gaan. Oftewel externe factoren zijn ook van invloed op de kwaliteit van de verharding. - verhardingen waar speciale eisen gesteld worden Denk hierbij onder andere aan voetpaden om en nabij verzorgingstehuizen etc. De gemeente Gulpen-Wittem is enerzijds gelegen in een hellend gebied waardoor het landelijk gemiddelde niet helemaal van toepassing is. Daarnaast spelen een aantal 21

Afstemming wegbeheer gemeente Gulpen-Wittem factoren uit het verleden een rol bij de huidige kwaliteit, opbouw van de verhardingsconstructie en in het verleden toegepaste onderhoudsmaatregelen. Wegen die zijn aangelegd vóór 1970 hebben een slechtere constructie dan wegen die na 1970 zijn aangelegd. Zo zijn, met name in de voormalige gemeente Gulpen, wegen buiten de bebouwde kom veelal geëvolueerd van half verharde weg door het egaliseren en aanbrengen van slijtlagen of dunne deklagen naar asfaltwegen. De kwaliteit van de wegen buiten de kom in de voormalige gemeente Wittem is beter. Afbeelding 8: Smalle weg met kapot gereden berm Hierbij dient ook rekening gehouden te worden met de oorspronkelijke breedte van de weg. Door slijtlagen telkens over een steeds breder oppervlak aan te brengen, lijkt het alsof de weg een grotere breedte heeft. Echter wanneer het verkeer langs de kant van de weg rijdt wordt deze rand kapot gereden. Ondanks dat deze strook niet tot de weg behoort wordt de schade in dat geval als randschade opgenomen. Daartegenover staat dat wanneer de weg te smal is, de bermen kapot gereden worden. Zie voorbeeld Panoramaweg. Afbeelding 9: Weg in hellend gebied Door het hellend karakter van het landschap in de gemeente Gulpen- Wittem hebben een aantal schadebeelden minder invloed op veiligheid en comfort. Denk bijvoorbeeld aan spoorvorming en oneffenheden. Tot een zekere mate zullen deze schadebeelden niet tot onveilige situaties leiden omdat er geen water blijft staan. Bij diepe spoorvorming of oneffenheden is de veiligheid weer wel in het geding in combinatie met de rijsnelheid. Voorbeeld Ingberdorpstraat. 22

Afstemming wegbeheer gemeente Gulpen-Wittem Afbeelding 10: Holle weg slechte kwaliteit Een ander voorbeeld van een holle weg is hiernaast op de foto weergegeven. De weg is van een zeer slechte kwaliteit en wordt alleen maar gebruikt door de aanwonenden. Tot aan de woning is de weg verhard waarna deze verder doorloopt als een onverharde weg. Foto Eyserbosweg Afbeelding 11: Schade waterdichtheid Ten behoeve van de duurzaamheid van asfaltverhardingen dient de verharding waterdicht te zijn. Is dit niet het geval dan kan een natte zomer gevolgd door een strenge winter de veroudering van de verharding versnellen. Een en ander is uiteraard afhankelijk van de verkeersbelasting. Foto Wittemer Allee Afbeelding 12: Weg van goede kwaliteit Sommige wegen binnen de gemeente zijn van goede kwaliteit en hebben ook qua aanzien een beleidsprofiel R++. Het voorbeeld hiernaast is een foto van de Rosgats. Er zijn duurdere materialen gebruikt en de weg ziet er uitnodigend uit. Het nadeel van deze weg is dat de weg van ondergeschikt belang is als het gaat om uitnodigend over te komen om er te wonen. Het betreft een straat achter woningen. 23

Afstemming wegbeheer gemeente Gulpen-Wittem Van invloed op de beheer en onderhoudskosten van een weg zijn de gebruikte materialen. In geval van open verhardingen is het goedkoper om plaatselijk onderhoud uit te voeren. Denk aan werkzaamheden door nutsbedrijven of het vervangen van huis- en kolkaansluitleidingen van riolen. Vooral dit laatste brengt in geval van asfaltverharding extra kosten met zich mee. In eerste instantie zal de verharding hersteld worden met klinkers terwijl bij het eerstvolgende onderhoud het asfalt gerepareerd dient te worden. Het gebruik van materialen wordt met de onderstaande foto s geïllustreerd: Afbeelding 13: Molgoot Julianastraat Afbeelding 14: Busstation Gulpen Het aanscherpen van de richtlijnen is om het gebied aantrekkelijker te maken voor de bewoners. Denk aan het gebruik van verschillende materialen. Afbeelding 15: Materialen Commandeurstr. Afbeelding 16: Materialen Valkenburgerweg 24