Voorstel CHI (college van hoofdingelanden) Commissie Bestuur, Middelen & Waterketen 9 december 2015 Datum behandeling D&H Commissie Water & Wegen Portefeuillehouder J.D. Kramer Datum vergadering CHI 16 december 2015 Agendapunt 10. Onderwerp Kwijtscheldingsbeleid HHNK Voorstel 1. Kennis te nemen van het rapport Evaluatie kwijtschelding Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier; 2. De Kwijtscheldingsregeling HHNK 2016 vast te stellen; 3. De Kwijtscheldingsregeling HHNK 2009 in te trekken. Kern van de zaak In het collegeprogramma 'Eigentijds en innovatief polderen' (15.25086) is opgenomen dat rekening gehouden dient te worden met de inwoners of categorieën van belastingplichtigen voor wie de belastingheffing van het hoogheemraadschap bezwaarlijk is. Om deze inwoners of groepen inwoners te ontzien heeft het hoogheemraadschap de mogelijkheid om kwijtscheldingsbeleid te voeren. In 2014 is voor een bedrag van 5,7 miljoen aan kwijtschelding verleend. De verwachting is dat dit bedrag, door méér ingediende verzoeken en door de jaarlijkse verhoging van de belastingtarieven, met circa 200.000 toeneemt. Ten aanzien van dit kwijtscheldingsbeleid benoemt het collegeprogramma een aantal speerpunten. Men spreekt uit dat het kwijtscheldingsbeleid dient te worden geëvalueerd en er dient een intensivering plaats te vinden in de samenwerking met gemeenten. Ook wil men voor 2016 en verder de kwijtscheldingsnorm voor AOW'ers verruimen en wil men onderzoeken wat de kwijtschelding voor ZZP'ers kan betekenen, teneinde hierover een besluit te nemen. In september is daarop toegezegd, in antwoord op schriftelijke vragen van de Partij van de Arbeid, de Algemene Waterschapspartij en 50PLUS, dat nog in december 2015 wordt gekomen tot een dergelijke evaluatie. Rapport Evaluatie kwijtschelding Conform uw opdracht heeft een evaluatie plaatsgevonden van het kwijtscheldingbeleid bij het hoogheemraadschap. Het rapport Evaluatie kwijtschelding (bijlage 1) is het resultaat van deze evaluatie en geeft u het inzicht in het verleden, het heden en voorliggende mogelijkheden voor de toekomst. De mogelijkheden zijn hieronder kort omschreven. Kwijtscheldingsnorm (ongewijzigd) Waterschappen mogen een kwijtscheldingsnorm toepassen van maximaal 100% van de Participatiewet. Dit betekent dat burgers met een bijstandsuitkering en geen vermogen vrijwel altijd voor kwijtschelding in aanmerking komen. Bij het hoogheemraadschap is deze norm al vele jaren 100%. Uit de evaluatie is geen aanleiding naar voren gekomen om deze norm te wijzigen. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Postbus 250, 1700 AG Heerhugowaard Bevelandseweg 1, 1703 AZ Heerhugowaard T 072-582 8282 F 072-582 7010 post@hhnk.nl www.hhnk.nl
2 Kosten kinderopvang (ongewijzigd) Waterschappen kunnen de kosten van kinderopvang als 'uitgaven' opvoeren. Conform de aangenomen motie Verruiming kwijtscheldingsbeleid HHNK (13.41529) maakt dit onderdeel uit van het beleid. HHNK ontvangt hiervoor een compensatie van de Rijksoverheid van 128.000. Aanpassen normering AOW-norm (wijziging) Door gewijzigde wetgeving komen bij ongewijzigd beleid AOW'ers met alleen een AOWuitkering niet meer in aanmerking voor kwijtschelding. De 100% netto AOW-uitkering komt namelijk iets boven de norm van de Participatiewet. Waterschappen mogen de kwijtscheldingsnorm voor AOW'ers baseren op het netto AOW-bedrag in plaats van op de bijstandsnorm. In het Collegeprogramma is opgenomen dat dit ook voor HHNK moet gaan gelden vanaf 2016. In de evaluatie is deze mogelijkheid onderzocht en voorgesteld wordt nu om deze maatregel op te nemen in het beleid van het hoogheemraadschap. Aanpassen categorie gebouwd (wijziging) Waterschappen mogen ook kwijtschelding verlenen aan de categorie 'gebouwd'. Met Brabantse Delta is HHNK het enige waterschap dat dit nog heeft opgenomen in het beleid. Van de regeling wordt nauwelijks gebruik gemaakt, wel gaat het gepaard met administratieve kosten. Hoewel het door de Unie van Waterschappen bepleitte uniforme kwijtscheldingsbeleid niet één op één is overgenomen, geldt dit nog wel voor de categorieën, waarvoor kwijtschelding kan worden verkregen. Deze uniformiteit betreft dat er kwijtschelding kan worden verzocht voor de zuiveringsheffing, de watersysteemheffing ingezetenen en de wegenheffing ingezetenen. De algemene lijn is dat voor gebouwd, ongebouwd en natuur geen kwijtschelding mogelijk is. Ook gemeenten zonderen diverse gemeentelijke heffingen uit voor kwijtschelding. Omdat HHNK (samen met Brabantse Delta) nog wel kwijtschelding geeft voor gebouwd wordt nu voorgesteld om dit gelijk te trekken met de overige waterschappen en de uniforme lijn te volgen. Hiervoor zijn een aantal argumenten te geven: Van de mogelijkheid voor kwijtschelding voor de aanslag Eigenaren gebouwd is in de afgelopen jaren beperkt gebruik gemaakt (circa 13.000: bedraagt 0,24% van het begroot kwijtscheldingsbedrag). De mogelijkheid van kwijtschelding voor eigenaren stond de afgelopen jaren niet in de belangstelling door de overwaarde op huizen. Door deze overwaarde (=vermogen) bestaat er geen recht op kwijtschelding. De invoering, per januari 2016, van de gecombineerde aanslag waterschapsbelasting (alle heffingen zoveel mogelijk op één biljet) kan het bedrag aan kwijtschelding voor de categorie gebouwd doen toenemen, met name door het feit dat er inmiddels huizenbezitters zijn, waarvan de woning onder water staat. Hoewel het voornamelijk de gebruikersaanslagen zijn waarvoor kwijtschelding wordt gevraagd, betekent het door de invoering van de gecombineerde aanslag dat, als kwijtschelding wordt verleend, dit voor alle heffingen op dit aanslagbiljet geldt, behalve ongebouwd en natuur. Omdat geen ervaringscijfers bekend zijn, is geen inschatting te geven van het bedrag aan kwijtschelding voor gebouwd voor de komende jaren door invoering van de gecombineerde aanslag. Kortom, op dit moment is het aantal eigenaren dat gebruik maakt van deze regeling beperkt, maar een onbedoeld effect van een gezamenlijke aanslag zou kunnen zijn dat administratief toch meer uitgekeerd dient te worden. Natuurlijk is het zo dat achter de incidentele aanvragen wel individuele gevallen schuilen waar de kwijtschelding aan bijdraagt. Er dient daarom een afweging te worden gemaakt of schrappen evenwichtig is tegenover dit belang. Daarbij wegen administratieve kosten en
3 uniformiteit enerzijds mee en de werking van kwijtschelding voor individuele gevallen anderzijds. Gelet op het feit dat deze kwijtschelding beperkt wordt benut en de mogelijkheid dat bij betalingsproblemen, na onderzoek, ook kan worden gekozen om een aanslag gebouwd oninbaar te laten zijn wordt het effect op de belastingbetalers als beperkt ingeschat. Daardoor wegen de maatschappelijke kosten niet op tegen de baten en zijn er voor individuele gevallen maatwerkoplossingen te vinden. Voorgesteld wordt om naar aanleiding van de evaluatie te stoppen met kwijtschelding voor 'gebouwd'. Kwijtschelding voor ondernemers Lokale overheden hebben de mogelijkheid gekregen om (kleine) ondernemers en zelfstandigen zonder personeel ook kwijtschelding te verlenen voor privé belastingaanslagen. De behandeling van een dergelijke aanvraag duurt enige tijd aangezien inkomen en vermogen, nodig voor de behandeling van de aanvraag, pas na anderhalf tot twee jaar bekend is. Dit is namelijk afhankelijk van de definitieve inkomensgegevens die de Belastingdienst vast dient te stellen. In de tussentijd volgt uitstel van betaling (in de Evaluatie is een verder toelichting opgenomen). Binnen de P&Ccyclus kan, door de periode van uitstel van anderhalf tot twee jaar, het belastingjaar niet worden afgesloten. Overweging om deze mogelijkheid op te nemen in het kwijtscheldingsbeleid zijn de kansen die dit ondernemers in een moeilijke periode geeft om een onderneming op de rit te krijgen. Aan de andere kant, het risico van runnen van een onderneming ligt bij de ondernemer. Verder zal HHNK gespecialiseerde kennis nodig hebben om dit soort verzoeken te behandelen (0,5 fte). De uitvoeringskosten van deze verzoeken zullen hierdoor fors stijgen door handmatige behandeling, het aannemen of inhuren van de benodigde (financiële) kennis en het bewaken van de periode van behandeling door de Belastingdienst. Duidelijk is dat waterschappen niet zijn ingericht om inkomens- en vermogensgegevens van ondernemingen te toetsen. Landelijk wordt met dit vraagstuk verschillend omgegaan. Bij invoering van deze verruimingsmogelijkheid heeft het ministerie geen richtlijnen meegegeven. In bijgevoegd rapport is, onder hoofdstuk 5 en 6 een overzicht toegevoegd welk beleid collega-waterschappen en inliggende gemeenten voeren. De kosten van kwijtschelding nemen toe, een ruwe schatting is 100.000 tot 130.000. De extra personeelskosten worden begroot op circa 37.000 per jaar (0,5 fte). Voorgesteld wordt om kwijtschelding voor ondernemers nu niet op te nemen in het beleid. Kwijtscheldingsregeling HHNK 2016 De Kwijtscheldingregeling HHNK 2016 legt de regels ten aanzien van de kwijtschelding vast op grond van het kwijtscheldingsbeleid. Deze regeling is herzien en als volgt aangepast. De bovenstaande beleidswijzigingen zijn verwerkt; Een overgangsartikel ten aanzien van de Wet verontreinigingsheffing is komen te vervallen; De voorheen in artikel 2 genoemde Wet werk en bijstand is komen te vervallen; Diverse kleine tekstuele en technische wijzigingen. Met inwerkingtreding van de Kwijtscheldingsregeling 2016 wordt de huidige regeling ingetrokken. Deltavisie In de Deltavisie heeft het hoogheemraadschap als één van de uitgangspunten geformuleerd dat het sober en kostenbewust handelt, tegen maatschappelijk de laagste kosten. Het
4 kwijtscheldingsbeleid past in deze uitgangspunten omdat de afweging wie bijdraagt aan de kosten en wie onder welke omstandigheden daarvan gevrijwaard is, op transparante wijze wordt gemaakt. Eerdere besluiten 19 november 2008 (CHI) Vaststelling Kwijtscheldingsregeling HHNK 2009 (08.23001) 18 september 2013 (CHI) Motie verruiming kwijtscheldingsbeleid HHNK (13.41529) Risico s Risico's indien niet wordt ingestemd met dit voorstel: In dat geval komen AOW'ers met alleen een AOW-uitkering, op grond van hun inkomen vaak niet meer voor kwijtschelding van lokale belastingen in aanmerking; Daarnaast blijft het beleid ten aanzien van watersysteem-/wegenheffing gebouwd afwijken van collega samenwerkingsverbanden/ waterschappen. Landelijke eenduidigheid draagt op dit onderdeel bij aan betere communicatie over kwijtscheldingsbeleid en is voorspelbaarder voor inwoners. Tenslotte wordt op dit moment niet de juiste wetgeving in de kwijtscheldingsregeling genoemd. Een onjuiste verwijzing is geen acuut probleem, maar wel onzorgvuldig. Risico's indien wel wordt ingestemd met dit voorstel: Er bestaat een risico dat de kosten van de verruiming van de kwijtscheldingsnormering voor de AOW afwijkt van het begrote bedrag. In dat geval is er een tegenvaller in de inkomsten. De kans hierop is, evenals de gevolgen hiervan, beperkt. Financiële consequenties Verruiming van de kwijtscheldingsnormering voor AOW ers betekent een extra bedrag aan kwijtschelding van circa 30.000 tot 50.000 per jaar. Dit bedrag is in de begroting 2016 opgenomen. Het vervallen van de mogelijkheid voor kwijtschelding van de watersysteem-/wegenheffing gebouwd betekent een verlaging van circa 13.000. Dit bedrag is in de begroting 2016 opgenomen. De kosten voor eventuele invoering van een kwijtscheldingsmogelijkheid voor ondernemers (circa 130.000 aan kwijtschelding en 37.000 aan personeelskosten) zijn niet opgenomen in de begroting 2016. Communicatieaspecten De Kwijtscheldingsregeling HHNK 2016 treedt in werking nadat ze is bekendgemaakt. Bekendmaking zal plaatsvinden door middel van elektronische publicatie op www.overheid.nl en op de website van het hoogheemraadscap. Tevens worden de inliggende gemeenten geïnformeerd. Maatschappelijk verantwoorde overheid (MVO) Door middel van het verlenen van kwijtschelding voldoen wij aan de uitgangspunten van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bijlagen 1. Rapport Evaluatie kwijtschelding Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (15.49024) 2. Kwijtscheldingsregeling HHNK 2016 (15.38409) 3. Conceptbesluit (15.34639)
5 College van dijkgraaf en hoogheemraden, de secretaris, de voorzitter, M.J. Kuipers drs. L.H.M. Kohsiek