VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL LIKKEPOT BASISSCHOOL HET NOORDERLICHT Locaties :Likkepot :Het Brinnr. :11VF Plaats :8862 WC Harlingen Onderzoeksnummer :11236 + 11237 Documentnummer :3488207 Datum onderzoek :18 oktober 2012 Datum vaststelling rapport :24 januari 2013 Onderzoeksdatum: 18-10-2012 Pagina 1 van 8
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Harlingen. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie. De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Harlingen. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie. Werkwijze onderzoek Likkepot en Het zijn (voor)scholen die bezocht zijn door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprek met leidsters en/of leerkrachten gesprek met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Onderzoeksdatum: 18-10-2012 Pagina 2 van 8
Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep b: 14, waarvan 4 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep b: 21, waarvan 11 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep c: 22, waarvan 12 doelgroepkleuters Onderzoeksdatum: 18-10-2012 Pagina 3 van 8
2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal Likkepot en basisschool Het zijn gehuisvest in twee gebouwen op ongeveer tien minuten loopafstand van elkaar. De peuters van Likkepot gaan naar diverse basisscholen in Harlingen, waaronder o.b.s. Het. De leiding, leidsters en leerkrachten hebben contact met elkaar tijdens de netwerkbijeenkomsten en bij de overdracht van kinderen. Doordat de peuters naar meerdere basisscholen gaan en de kinderen niet in één gebouw zitten, wordt het lastig om daadwerkelijk met elkaar samen te werken en dingen met elkaar af te stemmen. De doelgroeppeuters zitten gezamenlijk één of twee dagdelen extra in een kleine groep met twee tutoren. Daarnaast zitten deze peuters nog twee dagdelen in een reguliere VVE groep, waarbij ook een tutor aanwezig is. Op zowel de peuterspeelzaal als de basisschool is de voor- en vroegschoolse educatie over het algemeen van voldoende kwaliteit. De ruimtes zijn bij beide locaties sfeervol ingericht met aandacht voor het thema waar aan gewerkt wordt en met meerdere hoeken voor spelbevordering. Ook is er voldoende aandacht voor een taalrijke leeromgeving en het stimuleren van ontluikende geletterdheid. Op de peuterspeelzaal wordt gewerkt met het programma Piramide. De basisschool gebruikt Piramide als bronnenboek en hanteert een uitgebreid observatie- en registratiesysteem om de totale ontwikkeling van de leerlingen van groep 1 en 2 in kaart te brengen. Het werken met het programma is op beide locaties zichtbaar. Ontwikkelpunten liggen vooral op het gebied van ouderbeleid, afstemming, zorg, kwaliteitszorg en doorgaande lijn. Ouderbeleid Tijdens het gesprek dat de inspectie heeft gehad met de ouders kwam naar voren dat de ouders van zowel de peuterspeelzaal als de basisschool tevreden waren over het programma en de begeleiding van de kinderen. Zowel de peuterspeelzaal als de basisschool hebben echter nog geen gericht ouderbeleid geformuleerd. De ouders van de peuterspeelzaal krijgen wel iedere twee weken een uitgebreide nieuwsbrief mee met informatie over het thema. Ook is er tijdens het brengen en halen van de peuters gelegenheid om vragen te stellen. Bij groep 1/2 mogen de ouders een dagdeel meedraaien in de groep en vindt er een algemene klassenavond en ouderavond plaats. Zowel bij de peuterspeelzaal als bij de school worden de ouders minimaal twee keer per jaar uitgenodigd voor een tien minutengesprek. Educatief handelen, afstemming en zorg & begeleiding De kwaliteit van het aanbod en het educatief handelen van de leidsters en leerkrachten is op beide locaties van voldoende niveau. De aangeboden activiteiten die geobserveerd zijn, zijn vooral gericht op het stimuleren van de taalontwikkeling van de kinderen. De peuterspeelzaal en de school nemen volgens de toetskalender de toetsen af. Ook wordt er gewerkt met handelingsplannen of groepsplannen voor kinderen die extra zorg nodig hebben. De leidster en de tutor van de peuterspeelzaal observeren de kinderen regelmatig. Ook wordt er een logboek bijgehouden en vindt er periodiek overleg plaats tussen de leidsters van alle groepen, waarna er opnieuw doelen per kind gesteld worden. De doelen kunnen echter nog specifieker, zodat er planmatiger afgestemd kan worden op het individuele kind. Voor de leidsters vraagt het vele registeren een extra tijdsinvestering. Ondanks wat extra uren die de leidsters hebben gekregen, dekt dit volgens de informatie van de leidsters de lading niet. Kwaliteitszorg en doorgaande lijn Er is nog geen doorgaande lijn tussen peuterspeelzaal en scholen. Wel wordt er gezorgd voor een warme overdracht en onderling is er ook contact, maar doordat de peuterspeelzaal met meerdere basisscholen te maken heeft, is dit een moeilijk te realiseren punt. Tijdens de diverse contactmomenten, onder andere de netwerkbijeenkomsten tussen leidsters en leerkrachten, komt de kwaliteit van VVE aan de orde. Er vinden groepsbezoeken plaats op de peuterspeelzaal door de leidinggevende. Ook worden de resultaten van de kinderen besproken. De afspraken worden vastgelegd in protocollen. Het planmatig evalueren en werken aan verbeteractiviteiten zijn nog ontwikkelpunten. Hierdoor is er nog geen sprake van een cyclisch kwaliteitszorgsysteem. Onderzoeksdatum: 18-10-2012 Pagina 4 van 8
De school beschikt over een kwaliteitszorgsysteem. Ook legt de directie groepsbezoeken af. De voor- en vroegschoolse educatie komt in de totale kwaliteitszorg echter niet expliciet aan de orde, waardoor zowel het planmatig werken aan verbeteractiviteiten als de borging ontwikkelpunten zijn. Onderzoeksdatum: 18-10-2012 Pagina 5 van 8
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Harlingen A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool Ja Ja A CONDITIES Likkepot Het A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 - A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 3 - getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Piramide De thema's van Piramide in combinatie met de doelen van DORR A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 - A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor VVE? 2,5 jaar 3 - A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 - A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 - A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 4 3 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 - A5.4 Alle leidsters van de peuterspeelzaal zijn opgeleid om te werken met het programma Piramide. B OUDERS Likkepot Het B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 3 2 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 3 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal B1 Zowel de peuterspeelzaal als de school hebben nog geen uitgeschreven VVE-ouderbeleid, gebaseerd op een analyse van de ouderpopulatie. B4 De school geeft geen specifieke informatie mee voor de ouders in het kader van VVE. Wel zijn er de vaste contactmomenten als klassenavond, informatieavond en de mogelijkheid om een dagdeel mee te draaien in de groep. B5 De school organiseert geen VVE-activiteiten waarbij ouders kunnen participeren. Onderzoeksdatum: 18-10-2012 Pagina 6 van 8
C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Likkepot Het C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt 2 3 gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 2 3 C1.4 In het aanbod van de peuterspeelzaal is nog niet zichtbaar dat er gedifferentieerd wordt naar leeftijd en ontwikkelingsniveau. C3.7 Van alle peuters worden observaties bijgehouden, maar er vindt nog te weinig planmatige differentiatie plaats naar het ontwikkelingsniveau van de kinderen. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Likkepot Het D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine 2 3 (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 3 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden Onderzoeksdatum: 18-10-2012 Pagina 7 van 8
D1.2 D1.3 De peuters worden geobserveerd en getoetst. Ook worden er handelingsplannen opgesteld, maar deze zijn nog niet specifiek genoeg. Hierdoor levert de evaluatie onvoldoende informatie op om de juiste vervolgstappen te bepalen. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Likkepot Het E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool 3 2 E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 2 E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van alle kinderen E4 De voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVEverbetermaatregelen 2 2 E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVE-educatie 3 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken - 2 E1 In de vroegschool is er niet iemand die de VVE doelmatig coördineert. E2-6 Het kwaliteitsbeleid is in zijn geheel nog een ontwikkelpunt. De school maakt wel gebruik van een kwaliteitszorgsysteem, maar de voor- en vroegschoolse educatie komt hier niet expliciet aan de orde. Voor de peuterspeelzaal geldt dat er nog niet systematisch gewerkt wordt aan het in kaart brengen en verbeteren van de kwaliteit. F DOORGAANDE LIJN Likkepot Het F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 3 2 F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten 3 - doorstromen naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool 2 2 is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 F3-F7 De peuters van Likkepot stromen uit naar verschillende basisscholen, waarvan het er één is. Er is geen structureel overleg tussen de peuterspeelzaal en de school over afstemming ten aanzien van aanbod, educatief handelen, omgang met ouders en de zorg. G OPBRENGSTEN VAN VVE Likkepot Het G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken - nvt G2 De resultaten zijn van voldoende niveau - nvt G3 Verlengde kleuterperiode - 3 G1-G2 Op gemeentelijk niveau zijn er geen afspraken gemaakt over de resultaten voor VVE. De inspectie onthoudt zich daarom op dit punt van een oordeel. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Onderzoeksdatum: 18-10-2012 Pagina 8 van 8