De IB er en Passend Onderwijs. Hoe past dat? Over schuivende taken, rollen en relaties Ans Boosten
Passend Onderwijs is een feit op papier De voorbereidingen zijn gedaan. Nu de praktijk Het blijkt moeilijk om ervoor te zorgen dat de dagelijkse onderwijspraktijk profiteert van verbeteringen en dat leraren en bestuurders hierin gezamenlijk optrekken. Investeringen moeten niet leiden tot onderwijs dat er alleen op papier mooi uitziet. Op scholen en opleidingen waar de verbeteringen effect hebben in de klas, zien we enthousiaste leraren, leerlingen en studenten (Onderwijsverslag 2013-2014, p. 7)
De Ib er in dit geheel Taak, rol, functie. Combinatie van taken.ib er, leerkracht,. Spin in het web.allesweter? Verschuiving van taken. Interne begeleiding als RT+ : adviseren van leerkrachten bij uitvoeren van handelingsplannen De IB er als beheerder van het leerlingvolgsysteem: leerlingbesprekingen De IB er als collegiaal consulent: individuele gesprekken over leerlingen De IB er als coach: individuele gesprekken over de leerkracht De IB er als kenniscoördinator: onderwijsontwikkeling en collectief leren Wat wordt de volgende stap?? De kwetsbare IB er: taken, rollen en posities zijn niet altijd duidelijk.
Onderwijs is mensenwerk Teaching is done by somebody (Kelchtermans, 2009) Persoonlijke professionaliteit: Professioneel zelfverstaan Subjectieve onderwijstheorie Gebaseerd op eigen waarden, kennis en ervaring, waarin iedereen eigen keuzes maakt en navigeert tussen autonomie en regeldruk
1 + 1 = 3? O Al die onderwijsprofessionals O Met hun eigen ik O Gaan nog meer samenwerken met elkaar O En de IB er heeft daar een belangrijke rol in Bij wie is vastgelegd wie daarvoor verantwoordelijk is? Hoeveel van jullie zijn dat?
Waar zitten je samenwerkingspartners? Van Meersbergen & Jeninga, 2012
Over hoeveel samenwerking hebben we het? O Survey onder studenten master SEN van Fontys OSO: men heeft per april 2014 gemiddeld 9 (officiële!) samenwerkingsrelaties met andere professionals.
Samenwerken in het ideale geval Verantwoordelijkheid delen Weten wat je van elkaar kunt verwachten Elkaars taal begrijpen Heldere doelen delen Effectief en tijdbesparend Verbindend en aanvullend in expertise Gelijkwaardig, openstaan voor elkaars inbreng
Dialoog versus discussie (Bohm, 1996) Discussie Eigen mening / aannames verdedigen, willen winnen Onbewust van hoe je denkt en voelt Pleiten Stellen Oplossen Ontkennen Snel Dialoog Ruimte voor andere meningen, onderzoek van aannames en opvattingen Bewust van hoe je denkt en wat je voelt Actief luisteren Vragen Analyseren Bevestigen Traag
De menselijke kant van samenwerken Daar waar mensen samenwerken, worden naast inhoud ook de onderlinge verhoudingen bepaald o Wie ben jij, wie ben ik? o Wie heeft de regie? o Wat is mijn inbreng? o Waar blijft mijn eigen professionaliteit?
Positie innemen O Hoe we onze rol zien binnen samenwerking heeft sterk te maken met wie we (geworden) zijn in onze professionaliteit O Posities worden bliksemsnel en vaak onbewust bepaald. Dus goed om daar bij stil te staan
Hoe je positie tot stand komt (Bronstein, 2003) mijn rolopvatting structuurkenmerken Mijn positie Wat ik belangrijk vind Mijn geschiedenis
Terug naar de survey Hoe wordt samenwerking ervaren? Ik vind samenwerking met andere professionals (erg) belangrijk Ik ben (erg) ontevreden over samenwerking met andere professionals 99,4 % 28,8 %
Een typisch dilemma: eigen regie en vertrouwen in de ander Een paar uitspraken uit de survey. o o o o o o Ze stellen zich vaak op als "beter-weter". Wie er nu gelijk heeft doet er niet toe, het gaat erom dat ik me absoluut niet serieus genomen voel. Een leerkracht lijkt mij (AB er) nodig te hebben als ondersteuningspersoneel, waarbij de docent mij precies vertelt wat ik moet doen ipv uitwisseling van elkaars ervaringen. Niet gelijkwaardig. Wij krijgen aan de ene kant een belangrijke signalerende rol en aan de andere kant het verzoek terughoudend te zijn en niet op hun stoel te gaan zitten. Ben een keer bij vergadering geweest. Er praten 12 mensen over het kind. Als school heb je geen inbreng. Weten later wel te vertellen wat voor soort onderwijs het kind nodig heeft. Soms kan ik me als IB'er tussen, en voelen instaan zeer afhankelijk van de persoon
Stilstaan bij dilemma s hebben we daar wel tijd voor?
Model Momenten Met Mogelijkheden (MMMM) (Corstanje & Boosten, 2014) O Op welk moment voelde je een dilemma? O Wat gebeurde daar precies? O Welke waarden waren in het geding die je keuzes voor handelen bepaalden? O Welk patroon ontdek je bij jezelf? O Hoe kun je dat patroon verklaren? O Wat wordt je nieuwe plan van aanpak?
Een voorbeeldje Een overleg waarbij de groepsverdeling besproken moest worden. Er werd gevraagd welke optie mijn voorkeur had. Ik gaf aan dat ik daar nu nog geen antwoord op kon geven, omdat ik de optie van.. eerst nog wilde uitzoeken. De leidinggevende reageerde dat ik dat wel kon vergeten. Ik wilde boos worden en mijn frustratie eruit gooien en zeggen dat ik het niet eens was met de gang van zaken en het feit dat het nu lijkt alsof de keus al gemaakt is. Zij wilde waarschijnlijk dat haar voorkeursoptie gekozen werd, zodat er bij het. overleg spijkers met koppen geslagen konden worden. Ik zei verder niks meer, ging achterover zitten.
Het patroon wat ik bij mezelf herken is dat ik niets meer zeg als een ander heel stellig zijn of haar punt duidelijk maakt en ik het gevoel krijg dat er niet naar mijn mening geluisterd wordt. Ik ga dan letterlijk achterover zitten en laat de ander aan het woord. Tijdens deze situatie had ik het gevoel dat. gebruik wilde maken van haar macht als. Ik kreeg het gevoel dat zij haar zin wilde doordrukken, maar voor de vorm om mijn/onze mening vroeg. Ik voelde onmacht waardoor ik niets meer zei en ik achterover ging zitten.
Waar ik mee aan het werk moet is dat ik vertrouw op mijn eigen kundigheid. Dat mijn mening wel degelijk bij kan dragen en ik me niet uit het veld moet laten slaan. Dat ik mijn grenzen aan mag geven en ook duidelijk mag maken dat ik tijd nodig heb om tot een goed antwoord te komen. Mijn belemmerende factor is dat ik te weinig zelfvertrouwen heb en mij uit het veld laat slaan. Dat ik mijn grenzen niet aangeef en niet verwoord waar ik niet blij mee ben. Mijn bevorderende factor is dat ik in mijn kracht sta zodra ik overtuigd ben van mijn kunnen.
Wanneer ervoer jij een dilemma in samenwerken? O Op welk moment voelde je een dilemma? O Wat gebeurde daar precies? O Welke waarden waren in het geding die je keuzes voor handelen bepaalden? O Welk patroon ontdek je bij jezelf? O Hoe kun je dat patroon verklaren? O Wat wordt je nieuwe plan van aanpak?
Mogelijkheden en kansen O Passend Onderwijs is op papier een feit O De implementatie is nog open, en aan ons O Hoe wij ons professioneel handelen kennen en opvatten is daarbij van belang O En vooral dat we de kansen daarbij in beeld hebben
Voor vragen / contact Ans Boosten a.boosten@fontys.nl