Filter uitvoegend vrachtverkeer
Aanpak van files op korte termijn Nota Mobiliteit Een moderne samenleving en mobiliteit zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Met de Nota Mobiliteit ligt er een gedegen plan om de bereikbaarheid op de langere termijn (2020) te verzekeren. Op de korte termijn zijn er echter enkele ontwikkelingen waardoor de aanpak van files in het gedrang komt. Zo leidt de problematiek rond luchtkwaliteit tot vertraging in de uitvoering van het bouwprogramma (ZSM en MIT). Ook maakt Rijkswaterstaat in 2006/2008 een inhaalslag in het Groot Onderhoud. Bovendien wordt Anders betalen voor mobiliteit pas in circa 2012 praktijk. Ook decentrale overheden, burgers, bedrijfsleven, belangenorganisaties en kennisinstituten hebben tal van creatieve ideeën aangeleverd. De bijna drieduizend ideeën zijn door externe deskundigen beoordeeld op haalbaarheid. Dat heeft geresulteerd in een ministeriebreed programma met circa veertig projecten voor een korte termijn aanpak van het fileleed. De projecten zijn onderverdeeld in een drietal clusters: projecten om reguliere files te beperken, projecten om incidentele files te beperken en projecten om te verleiden tot anders doen/denken. Filter uitvoegend vrachtverkeer is één van deze veertig projecten en valt in de categorie projecten om reguliere files te beperken. Daarom haalt het Ministerie van Verkeer en Waterstaat in 2006, 2007 en 2008 alles uit de kast om met creatieve oplossingen toch duidelijke resultaten te boeken in de vermindering van files. Dat doet het Ministerie samen met stakeholders en andere overheden. In het eerste kwartaal van 2006 hebben medewerkers van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, op verzoek van de Minister nagedacht over nieuwe mogelijkheden om files met relatief eenvoudige oplossingen op korte termijn te verminderen.
Het hoe en waarom van het UV-Filter Ontvlechtingsstrook Het Filter uitvoegend vrachtverkeer (UV-Filter) is een ontvlechtingsstrook voor het vrachtverkeer. Hierbij wordt de vluchtstrook gebruikt om het vrachtverkeer bij een knooppunt of afrit eerder uit te laten voegen en later in te laten voegen. Vrachtauto s en personenauto s hebben andere snelheden en een vrachtauto is minder wendbaar dan een personenauto. Juist bij het in- en uitvoegen kunnen vrachtauto s en personenauto s elkaar wel eens in de weg zitten. Zeker als de intensiteit van het verkeer hoog is. Betere doorstroming van zowel het doorgaande als het afslaande verkeer Een efficiënt, veilig en duurzaam goederenvervoer is essentieel voor de economische ontwikkeling van het land. Goede bereikbaarheid van economische centra en goede doorstroming op het hoofdwegennet zijn daarbij van belang. Een filter dat uitvoegend vrachtverkeer en overig verkeer scheidt, kan bijdragen aan grotere verkeersveiligheid en betere doorstroming van zowel het doorgaande als het afslaande verkeer. Een prima idee van de EVO, dat we graag met hen verder uitwerken. Arie-Jan Arbouw, projectleider UV-Filter, Ministerie Verkeer en Waterstaat Bestuurders van zowel personen- als vrachtauto s hebben in zulke gevallen moeite een plek te vinden om uit te voegen. Het gevolg is vaak plotseling remmen of uitwijken, met alle gevolgen voor verkeersveiligheid en doorstroming. Het UV-Filter biedt hiervoor een praktische oplossing. Deze maatregel bevordert een meer gelijkmatige doorstroming, verkleint de kans op files en verbetert verkeersveiligheid en luchtkwaliteit doordat er meer ruimte komt voor het verkeer. Het project UV-Filter beoogt dit idee in de praktijk te testen door twee of drie pilots te realiseren en te evalueren. Dit moet kennis opleveren over de effecten van het UV-Filter en de conditities voor succes. Daadwerkelijk met ons idee aan de slag EVO heeft 30.000 leden die een groot belang hebben bij betrouwbare aan- en afvoer van goederen. Denk aan supermarkten en loodgieters. Maar ook aan ziekenhuizen. Het UV-Filter maakt de verkeersafwikkeling veiliger en maakt het uitvoegen voor personen- en vrachtauto s gemakkelijker. Ik ben er zeer over te spreken dat het Ministerie van Verkeer en Waterstaat niet alleen naar ons luistert, maar ook daadwerkelijk met ons idee aan de slag gaat. Dick van den Broek Humphreij, directeur EVO
UV-Filter varianten Varianten ontvlechting Uit gesprekken die gevoerd zijn met EVO, TLN, CROW, SWOV en KLPD blijkt dat het project kan rekenen op draagvlak en enthousiasme. Bovendien bestaat bij alle partijen een grote bereidheid tot meedenken. Meerdere varianten voor ontvlechting zijn mogelijk. Bij iedere locatie zal het verkeersbeeld anders zijn en verschilt de vormgeving door locatiespecifieke randvoorwaarden. Aandachtspunten zijn o.a.: Het UV-Filter kan een oplossing zijn als de afrit of oprit de bottleneck is en er op de ontvangende rijbaan een redelijke doorstroming is. Voorkomen moet worden dat de bottleneck wordt verschoven of dat er alleen maar opstelruimte wordt gecreëerd. Met het oog op veiligheid en doorstroming zijn de breedte en draagkracht van de vluchtstrook belangrijke randvoorwaarden. Eventuele wettelijke kaders, zoals wijzigingen van het bestemmingsplan, MER-plicht, geluid- en luchtkwaliteitregelgeving. Een pilot is alleen zinvol op locaties waar geen grootschalige capaciteitsuitbreidingen worden voorbereid. Variant 1 Bij een afrit voegt eerst het vrachtverkeer uit. Bij een tweede uitvoegmogelijkheid kan het overige uitvoegende verkeer de hoofdstroom verlaten. Voor de samenvoeging van het vrachtverkeer met het overige verkeer zijn diverse opties mogelijk, vóór of na de afrit met eventueel verkeerslicht. Variant 2 Bij knooppunten is sprake van uitvoegen en invoegen, met daartussen een verbindingsweg. Met een UV-Filter voor zowel het uit- als invoegend verkeer kan op meerdere fronten winst behaald worden. Bij het uitvoegen, voegt het vrachtverkeer eerder uit met de genoemde voordelen voor vrachtverkeer en personenauto s. Daarna kunnen beide verkeersstromen op eigen snelheid en op hun eigen strook door de verbindingsboog. Het invoegen op de hoofdrijbaan gebeurt vervolgens eerst voor het overige verkeer en daarna voor het vrachtverkeer. Door eerst het overig verkeer te laten invoegen en het vrachtverkeer op een eigen strook langer de ruimte te geven om snelheid te maken, kan al het verkeer op snelheid invoegen. Variant 3 Een derde variant is een voorziening bij een splitsing tussen twee rijbanen. Vrachtverkeer dat nu richting de linkerrijbaan moet, sorteert soms (te) vroeg voor. Dit proces kan de verkeersstroom soms verstoren waardoor de capaciteit niet volledig wordt benut. Het UV-Filter kan hierbij worden ingezet om het vrachtverkeer op de rechterstrook te houden. Bij de splitsing maakt het vrachtverkeer gebruik van een speciale vrachtwagenstrook. Na enige honderden meters voegt het overig verkeer weer in. 6 7
Proef bij Venlo Vooronderzoek Pilotlocatie Venlo: A67 afrit 41 Vlak voor de Duits-Nederlandse grens verlaat veel vrachtverkeer bij afrit 41 de A67. Vanaf hier volgt het verkeer de route richting Mönchengladbach en verder naar Zuid-Duitsland via de Weselseweg, de Klagenfurtlaan en daarna de BAB 61. Deze afrit is geselecteerd als proef locatie voor het project UV-Filter. Op korte termijn zal een besluit genomen worden of hier inderdaad een pilot gerealiseerd gaat worden. Vrachtverkeer en overig verkeer maakt veel gebruik van de A67. Het aandeel vrachtverkeer is hoog. Bij afrit 41 is zowel veel afslaand vrachtverkeer als veel vrachtverkeer dat op de hoofdrijbaan blijft. Voor bestuurders van personenauto s is het dan ook vaak lastig goed uit te voegen. Vanaf de linkerrijstrook moeten bestuurders van personenauto s zoeken naar een plekje tussen vrachtverkeer om vervolgens uit te kunnen voegen. Zowel bestuurders van personenauto s als vrachtwagenchauffeurs vinden dit geen prettige situatie. Bestuurders van personenauto s voelen zich ingeklemd tussen het grote en zware vrachtverkeer. Vrachtwagenchauffeurs moeten soms plotseling remmen of uitwijken. Een onrustig verkeersbeeld is het gevolg. Het doel van de proef op deze locatie is om veiligheid en doorstroming te bevorderen, zowel op de hoofdrijbaan als op de uitvoegstrook. Op de proef locatie is een lange uitvoegstrook beschikbaar. Deze vluchtstrook is breed en kwalitatief geschikt om voor de afwikkeling van verkeer gebruikt te worden. Wanneer het verkeer is uitgevoegd en snelheid mindert op de afrit kunnen alle verkeersdeelnemers een weg vinden naar het juiste voorsorteervak. Omdat bijna al het vrachtverkeer bij de verkeerslichten bovenaan de afrit rechtsaf wil, zal dit naar verwachting soepel verlopen. Voor het definitief besluit om de pilot uit te voeren, wordt verder vooronderzoek gedaan. Aan de orde komen: de vormgeving van het UV-Filter, belijning en verkeersborden. De maatregel moet zichzelf wijzen. Ook zal een modelstudie voor nabij gelegen afritten bij afrit 41 worden uitgevoerd. In de modelstudie wordt gekeken of veiligheid en doorstroming inderdaad zullen verbeteren. De vormgeving van het UV-Filter wordt getest zodat de meest kansrijke in de praktijk gerealiseerd kan worden. Na dit vooronderzoek besluit het wegendistrict Venlo van Rijkswaterstaat, in samenspraak met haar regionale partners, of de proef kan plaatsvinden. Meer informatie De A67 vormt een belangrijke schakel in het lange afstandsvervoer van goederen tussen de de ARAhavens (Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen) en het Europese achterland. Afrit 41 is een belangrijke aansluiting voor vrachtverkeer dat via deze weg richting de Duitse autobaan (BAB 61) wil rijden. Rijkswaterstaat, wegendistrict Venlo is als wegbeheerder van de A67 verantwoordelijk voor de veiligheid en doorstroming op deze weg. Het UV-Filter zal mogelijk als proef op deze locatie worden uitgevoerd. Voor meer informatie over deze proef kunt u contact opnemen met Rijkswaterstaat, Jean Geurts van het wegendistrict Venlo, tel. 077-3231600, e-mail: jean.geurts@rws.nl Voor meer informatie over het project UV-Filter kunt u contact opnemen met Arie-Jan Arbouw, tel. 070-3511994 of 06-54914468, e-mail: arie-jan.arbouw@minvenw.nl 8
Inzichten van experts Modelsimulatie In het vervolgtraject wordt een modelsimulatie uitgevoerd om de effecten van het UV-Filter te meten. De simulatie levert zowel informatie over de doorstroming als over het effect op de verkeersveiligheid. Vormgeving Ook de vormgeving zal nader worden beschouwd bij toepassing van het UV-Filter. Bij een afrit waar veel vrachtverkeer op een T-kruising linksaf moet, is nog geen pasklare oplossing bedacht om dit bij de Het vervolg Het projectteam gaat verder met het voorbereiden van de locatiekeuze. Met behulp van de inzichten uit een expertmeeting zullen de regionale diensten, ondersteund door het projectteam, een aantal locaties verder uitwerken. Na besluitvorming over de locaties kan realisatie plaatsvinden. De pilots worden geëvalueerd. Zo mogelijk volgt in 2007 een proef met een voorbeeld van elke variant. Voor variant 1 is in overleg met Rijkswaterstaat Limburg de verkeerslichten aan het eind van de afrit af te wikkelen. Oplossingsrichtingen zijn een voorsorteervak waarbij vrachtverkeer alleen linksaf mag en vrachtverkeer/ overig verkeer samen rechtsaf. Veiligheid Het uitgangspunt veiligheid moet nadrukkelijk meegenomen worden. Aandachtspunten zijn: de boogstraal, de grotere snelheidsverschillen en de weefbewegingen op de afrit tussen vrachtverkeer en overig verkeer. voorlopige keuze gevallen op afslag 41 bij Venlo. Op dit moment is overleg met Rijkswaterstaat over twee andere locaties nog gaande. Het voornemen is om tijdens dit proces nog twee expertmeetings te organiseren: Als de locaties bekend zijn om de pilots verder voor te bereiden. Na afronding van de pilots om de resultaten te bespreken. Communicatie met de weggebruiker Het UV-Filter moet zodanig vorm krijgen dat het helder is voor de (buitenlandse) weggebruiker. De maatregel moet ter plekke met bebording gecommuniceerd kunnen worden en eenduidig te begrijpen zijn. Invoegen Het invoegen op de ontvangende hoofdrijbaan is het meest kritisch. Hier komen verkeersstromen bij elkaar en wordt het totaal aantal rijstroken minder. Goed samenvoegen is essentieel om de doorstroming op het totale traject te verbeteren. De beste insteek zou in dit geval zijn om een aantal samenvoegoplossingen per locatie in een modelsimulatie te testen. De modelsimulatie dient om gevoel te krijgen voor mogelijke oplossingen en risico s. Colofon Eindredactie FileProof Voor meer informatie over de verschillende projecten van file-aanpak op korte termijn kunt u contact opnemen met de projectorganisatie FileProof op tel. 010-282 5949 of fileproof@rws.nl Voor meer informatie over het project UV-Filter kunt u contact opnemen met Arie-Jan Arbouw, tel. 070-3511994 of 06-54914468, e-mail: arie-jan.arbouw@minvenw.nl Tevens kunt u meer informatie vinden op www.vananaarbeter.nl onder filevermindering. Uitgave Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat, Projectorganisatie FileProof. Fotografie Van der Pol, Rotterdam Photosteron, Erik van t Woud, Utrecht Vormgeving TPO Studios, Rotterdam Februari 2007 10 11