Handboek Nieuw Erfrecht prof. mr. M.J.A. van Mourik (red.) prof. mr. L.C.A. Verstappen mr. B.M.E.M. Schob mr. F.W.J.M. Schob mr. B.C.M. Waaijer Tweede druk WEJ.TjeenkWillink Deventer 2000
Inhoud Afkortingen Geraadpleegde werken op erfrechtelijk gebied XXIII XXV I /. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. II 1. 2. 3. 4. 5. De geschiedenis van de totstandkoming van Boek 4 (nieuw) BW Inleiding Het ontwerp -Meijers; het Regeringsontwerp (nr. 3771) De 'voortrein' (nr. 12 863) De Invoeringswet (nr. 17141); het vruchtgebruikvoorstel Buitendepartementale acties De legitieme portie Minister Sorgdrager Algemene inleiding overgangsrecht 8.1. Inleiding 8.2. De Overgangswet 8.3. Algemene beginselen van het overgangsrecht 8.4. Het overgangsrecht en (ver)nietig(bar)e rechtshandelingen 8.5. Het oplossen van overgangsrechtelijke problemen Algemene bepalingen Erfopvolging Volgorde van overlijden Moord, abortus en euthanasie Onwaardigheid Rechtshandelingen betreffende een niet opengevallen nalatenschap 5.1. Inleiding 1 1 3 4 5 6 7 8 9 9 10 12 17 20 23 23 24 25 25 27 27 VII
6. 7. 8. 9. 10. 5.2. Belemmering erfrechtelijke bevoegdheden 5.3. Beschikking over niet opengevallen nalatenschappen Betaling geldsom Waarde en waardering De nalatenschap 8.1. Inleiding 8.2. Schulden van de nalatenschap 8.3. Voldoening van de schulden Geregistreerd partnerschap Overgangsrecht 10.1. Onwaardigheid 10.2. Rechtshandelingen betreffende een niet opengevallen nalatenschap 10.3. Betaling geldsom 10.4. Waarde en waardering 10.5. 'Schulden van de nalatenschap' 27 28 29 29 30 30 31 33 34 34 34 35 35 36 36 III Erfopvolging bij versterf; algemeen 37 1. Bestaanseis 37 2. Uit eigen hoofdeof bij plaatsvervulling 38 3. Ordening; parentelenstelsel; familierechtelijke betrekking 39 4. Deerfdelen 41 5. Overgangsrecht 43 5.1 Uit eigen hoofde of bij plaatsvervulling 43 5.2. Ordening; parentelenstelsel; familierechtelijke betrekking 44 5.3. De erfdelen 44 IV Het erfrecht bij versterf van de niet van tafel en bed gescheiden echtgenoot en van de kinderen 45 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. VIII Inleiding Wettelijke verdeling; de 'deelgenoten' 2.1. Het in de verdeling betrokken Stiefkind Testeervrijheid De erfdelen De in de verdeling betrokken goederen De in de verdeling betrokken schulden 6.1. Saisine 6.2. De in de verdeling betrokken schulden; aansprakelijkheid 6.3. De in de verdeling betrokken schulden; verhaalbaarheid Verdeling en negatieve nalatenschap De geldvordering van de kinderen 45 46 47 47 49 49 49 49 50 51 52 53
8.1. Inleiding 53 8.2. Rente over de vordering 54 8.3. De omvang van de vordering 56 8.4. Boedelbeschrijving; minderjarigen; taak van de kantonrechter 57 8.5. Inzage, inlichtingen en medewerking 60 8.6. Voldoening van de vordering 60 9. Fiscale aspecten 61 10. Ongedaanmaking 62 10.1. Verklaring van erfrecht 64 10.2. Gevolgen van ongedaanmaking 64 11. De ouderlijke boedelverdeling (OBV); overgangsrecht 65 12. Overgangsrecht 67 12.1. De wettelijke verdeling 67 12.2. De ouderlijke boedelverdeling 67 V Het erfrecht bij versterf; de wilsrechten 69 1. Inleiding 69 2. Vier wilsrechten 70 3. De wilsrechten vanuit de positie van het kindbezien 72 4. Recht op overdracht van goederen 73 5. Zaaksvervanging; bewijsregeling 75 6. Samenloop van wilsrechten 11 7. Het voorbehouden vruchtgebruik 78 8. Schuldeisers en vruchtgebruik 80 9. Uitoefening wilsrechten doorminderjarigen 80 10. Fiscale aspecten 81 11. Overgangsrecht 82 VI De uiterste wilsbeschikking in het algemeen 83 1. Het karakter van de uiterste wilsbeschikking 83 1.1. Algemeen 83 1.2. Eenzijdige rechtshandeling werkend na overlijden 84 1.3. Gerichte ofongerichte rechtshandeling 85 1.4. Herroepelijkheid en wijze van herroeping 86 1.5. Het gesloten stelsel van uiterste wilsbeschikkingen; algemeen 88 1.6. Waaromeen gesloten stelsel? 89 1.7. Niet passend binnen het gesloten stelsel 91 1.8. Persoonlijke rechtshandeling; delegatie 92 2. Nulliteiten 93 2.1. Misbruik van omstandigheden 93 2.2. Bedreiging, bedrog 94 2.3. Dwaling 95 2.4. Rechtsvordering tot vernietiging 97 IX
2.5. Openbare orde en goede zeden 2.6. Vervreemdingsbevoegdheid Vorm van uiterste willen (afd. 4.3.5 en 4.3.6) 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. Algemeen Waarom vormvoorschriften? Het notarieel testament Het depot-testament (de bij de notaris in bewaring gegeven onderhandse akte) 3.5. Het codicil 3.6. Noodtestamenten (buitengewone testamentsvormen) 3.7. Geen gemeenschappelijke uiterste wil Overgangsrecht uiterste wilsbeschikking in het algemeen 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 4.6. 4.7. Algemeen Het karakter van de uiterste wilsbeschikking Herroeping van uiterste wilsbeschikkingen Nulliteiten Rechtsvordering tot vernietiging De openbare orde en de goede zeden; vervreemdingsbevoegdheid Vorm van uiterste willen 98 99 99 99 100 101 103 105 107 109 109 109 110 111 111 113 113 113 VII De uiterste wilsbeschikking in het bijzonder 115 1. De erfstelling 115 1.1. Algemeen 115 1.2. Onterving 116 2. Hetlegaat 117 2.1. Definitie; opvolging onder bijzondere titel 117 2.2. Onderscheid legaat en last 119 2.3. Aanvaarding en verwerping 120 2.4. Aansprakelijkheid en draagplicht 120 2.5. Pluraliteit van legatarissen 121 2.6. Opeisbaarheid (sub)legaat 121 2.7. Geinde vruchten van het gelegateerde 122 2.8. Ontbreken van de met het (sub)legaat belaste persoon 123 2.9. Gewijzigde omstandigheden 124 2.10. Informatieplicht 125 2.11. Legatarissen onderling; concurrentie 125 2.12. Vermindering van legaten 126 2.13. Opleg van tekort door legataris 128 2.14. 'Beneficiaire aanvaarding legaat van rechtswege'; vermindering sublegaten 129 2.15. Staat van het gelegateerde 129 2.16. Ontbreken van het gelegateerde goed 130 2.17. Legaat ten laste van de huwelijksgemeenschap 131 2.18. Quasi-legaten 134 2.19. De schenking ter zake des doods als quasi-legaat 140
3. 4. 5. 2.20. Verblijvingsbedingen en dergelijke als quasi- 2.21. legaat Sommenverzekeringen als quasi-legaat 2.22. Omzetting van een natuurlijke verbintenis als quasi-legaat De testamentaire last 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9. Definitie; geen legaat Toepassing van de testamentaire last De vervallenverklaring Wie kan vervallenverklaring verzoeken? Vermindering van testamentaire lasten Geheel of gedeeltelijk opheffen van de testamentaire last Staat van het object van de testamentaire last Ontbreken van het object waarop de testamentaire last ziet Testamentaire last ten laste van de huwelijksgemeenschap Uitleg van uiterste wilsbeschikkingen 4.1. Algemeen 4.2. Uitleg 4.3. Vergissing in persoon of goed 4.4. Aanvulling 4.5. Het 'ex-echtgenotenprobleem' 4.6. Naaste bloedfyerwanten) 4.7. Aanwas 4.8. De overgangsrechtelijke aspecten van de uitleg Overgangsrecht uiterste wilsbeschikking in het bijzonder 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. 5.8. 5.9. 5.10. 5.11. 5.12. 5.13. 5.14. 5.15. 5.16. 5.17. 5.18. De erfstelling en de onterving Het legaat Aansprakelijkheid, draagplicht en pluraliteit van legatarissen Opeisbaarheid (sub)legaat Geinde vruchten van het gelegateerde Ontbreken van de met het (sub)legaat belaste persoon Gewijzigde omstandigheden Informatieplicht Legatarissen onderling; concurrentie, vermindering en opleg 'Beneficiaire aanvaarding legaat van rechtswege' De Staat van het gelegateerde goed en het ontbreken van het gelegateerde goed Legaat ten laste van de huwelijksgemeenschap De testamentaire last Uitleg van uiterste wilsbeschikkingen Het 'ex-echtgenotenprobleem' Naaste bloed(verwanten) Aanwas Quasi-legaten 144 151 152 153 153 154 156 157 158 158 160 161 161 161 161 162 164 165 166 169 169 170 175 175 175 176 176 177 177 178 178 178 178 179 179 179 180 181 181 181 182 XI
VIII Wie uiterste wilsbeschikkingen kunnen maken en wie daaruit voordeel kunnen genieten 183 /. Wie uiterste wilsbeschikkingen kunnen maken 183 1.1. Algemeen 183 1.2. Sanctie 184 1.3. De wegens geestelijke stoornis onder curatele gestelde 184 2. Bestaanseis en dergelijke 186 2.1. Algemeen 186 2.2. Verwachters bij eenfideii-commissairemaking 187 2.3. De fusie- en splitsingsregeling 188 2.4. Stichting opgericht bij uiterste wilsbeschikking 189 2.5. Indirecte verkrijging uit een stichting 191 3. Onbekwaamheid en onwaardigheid 191 3.1. Onbekwaamheid 191 3.2. Onwaardigheid; algemeen 192 3.3. Wie is onwaardig? 192 4. 'Verboden'beschikkingen 194 4.1. Algemeen 194 4.2. De(ex-)voogd 196 4.3. Leermeesters 196 4.4. BIG-personen en geestelijk verzorgers 196 4.5. Verzorgers en verplegers in een'instelling' 198 4.6. Notaris en getuigen 198 4.7. Tussenbeide körnende personen 198 4.8. Sanctie overtreden'verbod' 199 5. Wie uiterste wilsbeschikkingen kunnen maken en wie daaruit voordeel kunnen genieten; overgangsrecht 200 5.1. Wie uiterste wilsbeschikkingen kunnen maken 200 5.2. De bestaanseis 200 5.3. Stichting opgericht bij uiterste wilsbeschikking 200 5.4. 'Verboden' beschikkingen 201 IX Makingen onder tijdsbepaling en onder voorwaarde 203 1. Inleiding 203 2. Makingen onder tijdsbepaling 207 3. 2.1. Makingen onder tijdsbepaling tegen de achtergrond van het algemeen Vermögensrecht 207 2.2. Verschillen met op makingen onder tijdsbepaling lijkende rechtsfiguren 209 Makingen onder voorwaarde 211 3.1. Inleiding; fidei-commissaire makingen 211 3.2. Voorwaardelijke makingen tegen de achtergrond van het algemeen Vermögensrecht 214 XII
3.3. Verschillen met op voorwaardelijke makingen lijkende rechtsfiguren 214 3.4. Voorwaardelijke makingen in het nieuwe erfrecht 216 3.5. Is een voorwaardelijk legaat of last ook mogelijk? 217 3.6. Wie kan verkrijgen onder opschortende voorwaarde? 220 3.7. Fidei'-commissaire makingen naar oud en nieuw recht 224 3.8. De beperking in tijd van voorwaardelijke makingen 229 3.9. De rechtspositie van de erfgenaam onder ontbindende voorwaarde ten opzichte van derden 230 3.10. De onderlinge rechtsverhouding tussen de erfgenaam onder ontbindende en die onder opschortende voorwaarde 231 3.11. De interne rechtspositie van de erfgenaam onder ontbindende voorwaarde 232 3.12. De interne rechtspositie van de erfgenaam onder opschortende voorwaarde 235 3.13. Vruchtgebruikbepalingen die niet van overeenkomstige toepassing (kunnen) zijn 237 3.14. Concrete toepassingen van voorwaardelijke makingen 238 Voorwaardelijke makingen en de gemeenschap van goederen 241 4.1. Inleiding 241 4.2. Erfstellingen onder ontbindende voorwaarde en de huwelijksgemeenschap 242 4.3. Erfstellingen onder opschortende voorwaarde en de huwelijksgemeenschap 243 Overgangsrecht 243 5.1. Makingen onder tijdsbepaling 243 5.2. Voorwaardelijke makingen 244 De legitieme portie 247 Inleiding 1.1. 1.2. 1.3. 1.3.1. 1.3.2. 1.3.3. 1.3.4. 1.4. 1.4.1. 1.4.2. De ratio van de legitieme portie De plaats van de legitieme portie in Boek 4; terminologie De legitieme portie op hoofdpunten Kernpunten; Algemeen De legitieme dient te zijn'vrij en onbezwaard' Inferieur volgens de hoofdregels maar toch imputatie Niet-opeisbaarheid van de vordering van de legitimaris Overgangsrecht Uitleg; algemeen Specifieke overgangsrechtelijke bepalingen 247 247 248 248 248 249 250 250 251 251 252 XIII
2. Wiezijn legitimarissen? 252 3. Het legitieme breukdeel 253 3.1. Het legitieme breukdeel van een kind 253 3.2. Afstammelingen van een vooroverleden kind van de erflater 254 3.3. Het legitieme breukdeel en stiefkinderen 255 4. De legitimaris hoeftzijn legitieme portie niet te ontvangen als erfgenaam noch in goederen 259 4.1. De legitieme geeft recht op een vordering in geld 259 4.2. Ontkoppeling van de legitieme portie en het erfgenaamschap 261 5. De legitieme dient zuiver en onbelast te zijn; gevolgen van verwerping voorde legitimaris 262 5.1. 5.2. Verwerping; algemeen Imputatie bij verwerping van erfstellingen 262 263 5.3. 5.4. Imputatie bij verwerping van legaten Verwerping; geen behoefte meer aan de cautio 263 6. Socini De samenstelling van de legitimaire massa 266 266 6.1. 6.2. Algemeen Quasi-legaten 266 267 7. Voor de berekening van de legitimaire massa in aanmerking te nemen schulden 268 7.1. Enkele schulden van art. 4.3.3.4 nader bezien 268 7.2. 7.3. Niet in aanmerking te nemen schulden Negatieve nalatenschap 269 269 8. Waardering van giften 8.1. Waardering van giften; hoofdregel: waardering 270 8.2. naar het tijdstip van de prestatie 270 Is het tijdstip van de toezegging of het tijdstip waarop de toegezegde prestatie werd voldaan beslissend? 272 8.3. Waardering naar de waarde onmiddellijk na erflaters overlijden 272 8.3.1. Algemeen 272 8.3.2. 8.3.3. Negatieve nalatenschap Sommenverzekering 274 275 8.4. Waardering van giften bestaande in de vervreemding van een goed tegen verschaffing van een aan het leven van de erflater gebonden recht 276 9. In aanmerking te nemen giften 9.1. In beginsel alleen giften jonger dan vijf jaar 277 277 9.2. De omstandigheden waaronder de gift is gedaan en de aard van de gift 278 9.3. De omstandigheden waaronder de gift is gedaan 278 9.4. De aard van de giften 279 10. Giften van de erflater aan zijn echtgenoot 280 11. Buiten beschouwing te laten giften 282 XIV
11.1. Giften aan personen ten aanzien van wie de erflater moreel verplicht was bij te dragen in hun onderhoud 282 11.2. Gebruikelijke giften voorzover zij niet bovenmatig waren 284 11.3. Giften bij dode 285 12. Toerekening van giften aan de legitimaris 286 12.1. Algemeen 286 12.2. Giften aan een afstammeling die legitimaris zou zijn geweest, indien hij de erflater had overleefd of niet onwaardig was geweest 286 12.3. Aanwijzing van een begunstigde bij sommenverzekering 286 13. De legitimaris heeft niet altijd recht op een zuivere en onbelaste legitieme; bedrijfsopvolging 287 14. De legitimaris heeft niet altijd recht op een zuivere en onbelaste legitieme; testamentair beschermingsbewind 290 15. Imputatie en vruchtgebruik 292 16. Verlenging van termijnen 293 17. Het recht op informatie van de legitimaris 294 18. Aansprakelijkheidjegens de legitimarissen en verhaal door de legitimarissen 295 18.1. De aansprakelijkheid van de erfgenamen jegens de legitimarissen is beperkt 295 18.2. Verhaal door de legitimarissen 296 19. Opeisbaarheid van de vordering van de legitimaris 298 19.1. Algemeen 298 19.2. Opeisbaarheid en de vruchtgebruiken uit afd. 4.2A.2 299 19.3. Beperking van de verhaalsmogelijkheid van de legitimarissen; de invloed van de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen op de opeisbaarheid 301 19.4. Niet-opeisbaarheid bij uiterste wil in het belang van de echtgenoot of geregistreerde partner 302 19.4.1. Niet-opeisbaarheid en successie- of overgangsbelasting 304 19.5. Niet- opeisbaarheid bij uiterste wil in het belang van een andere levensgezel 305 19.6. Bescherming van anderen dan levensgezellen? 306 19.7. Overgangsrecht 308 20. Rente over een vordering van een legitimaris 309 21. Verval en verjaring van rechten van de legitimaris 310 21.1. Verval van de mogelijkheid de legitieme in te roepen; algemeen 310 21.2. Verval van de mogelijkheid de legitieme in te roepen in verband met het verzorgingsvruchtgebruik 311 21.3. Verval van de mogelijkheid giften in te körten 312 21.4. Verjaring van de vordering van de legitimaris 312 XV
21.5. Overgangsrecht; oud recht is tijdelijk van toepassing 312 22. Inkorting; algemene opmerkingen 313 23. Oneigenlijke inkorting en inkorting van makingen 23.1. Volgorde van inkorting 316 316 24. 23.2. De schuld aan een legitimaris en de verkrijgingen van de echtgenoot en andere levensgezel 320 Inkorting van giften 320 24.1. Algemene opmerkingen 320 24.2. Volgorde van inkorting 322 24.3. 24.4. Verhaal van de legitimaris Hardheidsclausule 322 323 24.5. Inkorting van giften bij legitimarissen 323 25. Uitoefening van de bevoegdheden van een legitimaris 324 XI Andere wettelijke rechten 327 1. Inleiding 327 2. Voortzettingbewoning en gebruik inboedel 329 3. Vruchtgebruik enverzorgingsvruchtgebruik 329 3.1. Inleiding 329 3.2. Vruchtgebruik op woning en inboedel 330 3.3. Onbevoegdheid erfgenamen; positie schuldeisers 331 3.4. Vruchtgebruik op andere goederen; verzorgingsvruchtgebruik 332 3.5. Verzorgingsbehoefte 333 3.6. De met verzorgingsvruchtgebruik te bezwaren goederen 334 3.7. Legitieme en vruchtgebruik 335 3.8. Kantonrechterlijke beschikkingen omtrent het vruchtgebruik; verzorgingsbehoefte 335 3.9. Inkorting 336 3.10. Samenloop verzorgingsvruchtgebruik en 'sommen ineens' 337 4. 'Som ineens' voor verzorging en opvoeding, levensonderhoud en Studie 337 5. 'Som ineens'als billijke vergoeding voor verrichte arbeid 339 6. De rechtspositie van de somgerechtigden 340 7. Overdracht van aan beroep of bedrijf dienstbare goederen 341 7.1. Overdracht van aandelen 343 8. Inzage, afschrift en inlichtingen 344 9. Termijnen in verband met afwezigheid en vermissing 344 10. Overgangsrecht 344 10.1. Andere wettelijke rechten 344 10.2. Inboedelvoordeel (art. 4:899 oud) 344 XVI
XII Aanvaarding en verwerping 345 /. Inleiding 345 2. Het uitbrengen van de keuze 348 2.1. Wilsverklaring 349 2.2. Gedragingen 349 2.3. Stilzitten, resulterend in zuivere aanvaarding 352 2.4. Stilzitten, resulterend in aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving 353 3. Vernietiging uitgebrachte keuze, alsnog beneficiair aanvaarden en depositie van schuldeisers 355 4. Verwerping 358 5. Beneficiaire aanvaarding 358 6. De verkrijging van legalen 363 7. Overgangsrecht 364 7.1. Inleiding 364 7.2. Wilsverklaring 364 7.3. Gedragingen 365 7.4. Stilzitten, resulterend in zuivere aanvaarding 365 7.5. Stilzitten, resulterend in aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving 365 7.6. Vernietiging uitgebrachte keuze, alsnog beneficiair aanvaarden en de positie van schuldeisers 365 7.7. Verwerping 366 7.8. Beneficiaire aanvaarding 366 7.9. De verkrijging van legaten 366 XIII Gevolgen van erfopvolging 367 1. Inleiding 367 2. Overgangvermögen 368 3. De betekenis van de verschillende soorten 'schulden der nalatenschap' 371 4. De positie van schuldeisers,van erflater en erfgenaam 374 5. Het recht van beraad 380 6. De verklaring van erfrecht 381 6.1. Inleiding 381 6.2. De inhoud van de verklaring van erfrecht 382 6.3. De vorm en de kracht van een verklaring van erfrecht 385 6.4. Wie kunnen de afgifte van een verklaring van erfrecht verlangen? 388 6.5. Wanneer is het wenselijk de afgifte van een verklaring van erfrecht op te schorten? 389 6.6. Derdenbescherming bij de afgifte van een verklaring van erfrecht 393 7. Het openbaar boedelregister; de boedelnotaris 396 8. De kantonrechter/rechtbank 398 XVII
9. 10. De hereditatis petitio De Staat als rechtverkrijgende onder algemene titel bijgebreke 404 11. van erfgenamen 406 Overgangsrecht 407 11.1. Overgang vermögen 407 11.2. De positie van schuldeisers, van de erflater en van de erfgenaam 408 11.3. 11.4. Het recht van beraad Derdenbescherming verklaring van erfrecht 408 409 11.5. Het openbaar boedelregister; de boedelnotaris 409 11.6. De hereditatis petitio 409 11.7. De Staat als rechtverkrijgende onder algemene titel 409 XIV Executele 411 1. Inleiding 411 2. 3. Executeur-testamentair?Dektdevlagdelading? De benoeming van de executeur 412 413 3.1. Niet meer bij codicil 413 3.2. 3.3. Wie kan executeur worden? De passerend notaris als executeur 414 415 4. 5. 3.4. De aanvaarding van de functie 415 Executele en legitieme? 416 Taken en bevoegdheden van de executeur 418 5.1. Algemeen 418 5.2. Het beheren van de nalatenschap 419 5.3. Het voldoen van schulden 420 5.4. De verkoopbevoegdheid van de executeur 421 5.5. Privatieve vertegenwoordigingsbevoegdheid 423 5.6. Meer executeurs 424 5.7. Boedelnotaris, boedelbeschrijving, oproepen schuldeisers 425 5.8. Informatieplicht executeur; eedsaflegging 426 5.9. Testamentairelasten 426 5.10. 'Afwikkelingsbewind' 427 6. Het hon 429 7. Assumptie, subrogatie en vervanging door de rechter 430 8. Einde van de taak en einde van het beheer 431 8.1. Einde van de taak 431 8.2. Einde van het beheer 433 9. 8.3. Rekening en verantwoording De verhouding tussen executele, bewind en vereffening 435 435 10. 'Minder'bevoegdheden, meer mogelijkheden 437 11. Waarom 'standaardmatig'een executeur-testamentair benoemen? 439 12. Overgangsrecht 441 12.1. 'Lopende'executele 441 12.2. Nog niet'lopende'executele 441 XVIII
XV Testamentair bewind 443 /. Inleiding 443 2. Het wezen van bewind 444 3. Waarover kan een testamentair bewind worden ingesteld? 444 3.1. Een of meer nagelaten of vermaakte goederen 444 3.2. Zaaksvervanging 445 4. Driegrondvormen testamentair bewind 445 4.1. Inleiding 445 4.2. Strekking van het bewind beheerst de rechtsgevolgen 446 4.3. Ten behoeve van de rechthebbende; een weerlegbaar wettelijk vermoeden als hoofdregel 446 4.4. Drie weerlegbare wettelijke vermoedens als uitzonderingen op de hoofdregel 446 5. Aanvang van het bewind 447 6. Wie kan tot bewindvoerder worden benoemd? 447 7. Meer bewindvoerders 448 8. Verplichtingen van de bewindvoerder 449 8.1. Publicatie 449 8.2. Beschrijving onder bewind gestelde goederen 450 8.3. Het stellen van zekerheid 450 8.4. Het uitkeren van de vruchten 450 8.5. Rekening en verantwoording 450 9. De verdeling van de bevoegdheden tussen de bewindvoerder en de rechthebbende 451 9.1. Hetbeheer 451 9.2. Bevoegdheid van de rechthebbende tot andere handelingen dan beheershandelingen 452 9.3. Bescherming van de wederpartij en derdenbescherming 453 9.4. Bevoegdheden van de bewindvoerder tot het verrichten van andere handelingen dan beheershandelingen 454 9.5. Bevoegdheden bij de verdeling van een gemeenschap 454 9.6. Vertegenwoordigingsbevoegdheid 455 10. Aansprakelijkheid van de rechthebbende; verhaal op de onder bewind gestelde goederen 455 11. Aansprakelijkheid van de bewindvoerder 456 12. Testamentair bewind en legitieme 457 13. Het loon van de bewindvoerder 458 14. Einde hoedanigheid bewindvoerder; de 'gewezen' bewindvoerder 458 15. Einde van het bewind 460 15.1. Algemeen 460 15.2. Einde van rechtswege 460 15.3. Opzegging 460 15.4. Opheffing 461 16. De rode draad: de strekking van het testamentaire bewind 462 XIX
17. Overgangsrecht 462 17.1. Hoofdregel testamentair bewind: onmiddellijke werking 462 17.2. Oude bewinden eenvoudig in te passen 463 XVI Vereffening 465 1. Inleiding 465 2. Wanneer vindt vereffening op de voet van afd. 4.5.3plaats? 466 2.1. Inleiding 466 2.2. Beneficiaire aanvaarding; de hoofdregel 466 2.3. Een bevoegde executeur en het saldo van de nalatenschap ruimschoots toereikend; de eerste uitzondering 467 2.4. Kantonrechter verleent ontheffing aan de wettelijk vertegenwoordiger; de tweede uitzondering 467 2.5. De wettelijke verdeling; de derde uitzondering 468 2.6. De rechtbank kan een vereffenaar benoemen (art. 4.5.3.3) 469 3. Geen beneficiaire aanvaarding, toch benoeming van een vereffenaar mogelijk (art. 4.5.3.4) 469 4. Als een 'goed vereffenaar' beheren en vereffenen 471 4.1. Algemeen 471 4.2. Privatievevertegenwoordigingsbevoegdheid 471 5. De procedure van vereffening 472 5.1. De benoeming van een vereffenaar 472 5.2. Ingang benoeming 472 5.3. Wie kan tot vereffenaar benoemd worden? 472 5.4. Derolvanderechter-commissaris 473 5.5. Taken van de vereffenaar 474 5.6. Opmaken en neerleggen van een boedelbeschrijving 474 5.7. Aanwijzen boedelnotaris 475 5.8. Oproepen boedelschuldeisers en neerlegging lijst van erkende en betwiste vorderingen en aanspraken 476 5.9. Te gelde maken van boedelgoederen 476 5.10. Neerleggen van de rekening en verantwoording en de uitdelingslijst 477 5.11. Uitkeren na het verbindend worden van de uitdelingslijst 5.12. Het overschot na de voltooiing van de 478 vereffening; afgifte aan de erfgenamen of de Staat 479 5.13. Ontslag en schorsing 480 5.14. Einde taak 480 6. Verlichting van de procedure 481 6.1. 6.2. De'lichte'en de'zware'procedure 'Kleine' boedels 481 482 XX
9. 10. Overeenkomstige toepassing Faillissementswet 482 7.1. Algemeen 482 7.2. Separatisten 483 7.3. Schuldenaar en schuldeiser in een persoon (art. 53 e.v. Fw) 483 7.4. Deelgenoot met erflater (art. 56 Fw); toerekening schuld 484 7.5. De verbintenis tot levering van een goed; de verbintenis onder opschortende voorwaarde 484 Overige aspecten van de vereffening 485 8.1. Aansprakelijkheid vereffenaar 8.2. Meer vereffenaars 8.3. Het loon van de vereffenaar 8.4. De vereffenaar van de ontbonden huwelijksgemeenschap 8.5. Is titel 3.7 van overeenkomstige toepassing? De stichting tot afwikkeling van een nalatenschap Overgangsrecht 10.1. 10.2. 10.3. 10.4. Inleiding 'Zoveel mogelijk' vereffenen naar nieuw recht Lopende procedures Aansprakelijkheid wettelijk vertegenwoordiger of vereffenaar 485 485 485 486 486 486 487 487 488 489 490 XVII Verdeling 491 1. 2. 3. 4. Inleiding Gedwongen toerekening van schulden Inbreng 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. Overgangsrecht 4.1. 4.2. De inbrengplichtigen De waarde van de gift en het bedrag van de inbreng Huwelijksvermogensrechtelijke aspecten Gevolgen voor aansprakelijkheid Overdracht erfdeel Niet meer dan het erfdeel Verdeling Inbreng 491 492 493 493 493 494 495 495 495 496 496 496 XVIII Schenking naar nieuw recht 497 1. Inleiding 497 2. Begripsbepaling 498 2.1. Schenking naar oud recht 498 2.2. Schenking naar nieuw recht 499 2.2.1. Inleiding 499 2.2.2. Nieuwe begrippen 500 XXI
2.2.3. Het 'om niet'-vereiste 504 2.2.4. Verarming en verrijking 506 2.2.5. De vrijgevigheicj/bevoordelingsbedoeling 507 3. Vormvereisten 508 3.1. Vormvereisten naar oud recht 508 3.2. Vormvereisten naar nieuw recht 508 3.2.1. Inleiding; bezwaren tegen de verplichte notariele vorm 508 3.2.2. Het nut van schenking bij notariele akte 509 3.2.3. De uitzondering op het ontbreken van vormvereisten 510 4. Herroeping van schenkingen 512 5. Vernietigbaarheid schenking 514 6. De fide'i-commissaire gift 516 7. Giften bewind 516 8. De aanwijzing van een begunstigde bij een sommenverzekering 518 9. Giften en het toestemmingsv er eiste van art. 1:88 520 10. Overgangsrecht 521 Registers Artikelenregister 523 Jurisprudentieregister 539 Trefwoordenregister 543 XXII