Thematisch werkatelier Vraagverheldering en toegang bijeenkomst 1 Datum 11 maart 2012 Gemeentehuis Oosterhout Deelnemers Naam Gerrie Het Lam Luus Hendriks Peter Hoenselaar Debby Tonissen Maaike Overdam Marie-Louise Stegen Miriam Teeuw Xander Teigeler Engbert Tienkamp Jan de Laat Rob Hilderink Gertie Linssen Ingeborg Visser Farida el Abdellaoui Bert Noorloos Gijs van Riet Peter Franken Marjolijn Wilschut Anne-Marie van Bergen Hilde van Xanten Margaux Vermeer Organisatie Rivas Projectleider Aalburg Projectleider Werkendam MEE consulent MEE Brabant-Noord Thebe Gemeente Werkendam WMOraad Oosterhout WMOplatform Drimmelen Buro Maks Prisma GGZ Breburg Wijkteam Oosterhout Wijkteam Oosterhout Maaswaarden WMO coordinator Werkendam en Woudrichem SWO Drimmelen Trema Movisie Movisie Gemeente Werkendam Agenda 1 Kennismaking en introductie 2 Inventarisatie van de huidige pilots en initiatieven in de Dongemond gemeenten 3 Sterke kanten, verschillen en overeenkomsten van de verschillende initiatieven 4 Opdracht toelichting wat betekent gekanteld voor verschillende groepen 5 Opdracht inventarisatie 6 Afronding 7 Tiplijstje 1. Kennismaking en introductie Iedereen wordt welkom geheten en er wordt een voorstelrondje gedaan. Het doel van de thematische werkateliers is het leveren van input voor de Dongemond 1
gemeenten om een duurzaam en inhoudelijk beleid te formulieren dat financieel houdbaar is. Planning voor het werkatelier Vraagverheldering en toegang 1 e bijeenkomst 11 maart 2013 op het gemeentehuis in Oosterhout. Dit werkatelier heeft als doel om de kennis die aanwezig is bij de deelnemers bijeen te brengen. Tussenperiode Het verslag wordt verstuurd met een opiniërende vraag erbij. De antwoorden op deze vraag zijn extra input voor de 2 e bijeenkomst. 2 e bijeenkomst 8 april op het gemeentehuis in Oosterhout. Bij deze bijeenkomst zal er vooral stil worden gestaan bij de verschillende modellen en werkwijzen en wat dit betekent voor de invulling van het beleid. De opzet van de thematische werkateliers is dat er gewerkt wordt door middel van cocreatie. Cocreatie houdt in dat iedereen gelijkwaardig aan tafel zit en gelijke inbreng heeft. De inbreng moet wel gericht zijn op resultaat. Uiteindelijk levert dit een palet van mogelijkheden op. Al deze mogelijkheden hebben voor- en nadelen. Het is vervolgens aan gemeenten en de politiek om een keuze te maken tussen deze verschillende mogelijkheden. Hilde van Xanten en Anne-Marie van Bergen van MOVISIE verzoeken de deelnemers nadrukkelijk om aan te geven wanneer zij inhoudelijke punten missen in de werkateliers. Dit kan tijdens het atelier of via de email. 2 Inventarisatie van de huidige pilots en initiatieven in de Dongemond gemeenten Bij de inventarisatie van de huidige pilots en initiatieven wordt er stil gestaan bij de volgende vragen: - Hoe gaat het nu precies met de toegang? - Hoe wordt de vraag nu opgehaald? - Hoe wordt er doorverwezen of afgehandeld? Deze inventarisatie gebeurt per gemeente. Oosterhout In de gemeente Oosterhout verloopt de toegang via drie verschillende kanalen: - De sociale wijkteams Het sociale wijkteam is een pilot in Oosterhout die in twee verschillende wijken plaatsvindt. De toegang tot het sociale wijkteam verloopt op twee manieren. Ten eerste gaat het wijkteam zelf op zoek aar burgers om mee in gesprek te gaan. Dit contact zoeken gebeurt vaak op willekeurige basis, bijvoorbeeld via huis aan huis aanbellen in bepaalde buurten waarvan bekend is dat er veel kwetsbare mensen wonen. Op het moment dat de personen zelf geen steun nodig hebben kunnen ze soms wel doorverwijzen naar mensen in de omgeving die ondersteuning kunnen gebruiken. Ten tweede wordt er contact opgenomen door het wijkteam naar aanleiding van een melding (bij het Wmo-loket, of melding door de huisarts, wijkverpleging, maatschappelijk werk, MEE, welzijnswerkers of professional van een gespecialiseerde zorginstelling) of door overdracht van de woningcorporatie of de politie. Het doel van het sociale wijkteam is om mensen met een ondersteunings- of participatievraag en mensen die iets voor hen kunnen betekenen met elkaar te verbinden in de omgeving van de cliënt, er is geen sprake van hulpverlening. Op het moment dat er een ondersteuningsvraag gesignaleerd wordt, dan wordt de cliënt gestimuleerd dit op te pakken met de eigen sociale omgeving. Mocht er een voorziening nodig zijn, dan wordt er doorverwezen naar het Wmo-loket. Het wijkteam bestaat uit professionals van verschillende organisaties: - GGZ Breburg; 2
- Thebe; - Surplus Welzijn; - MEE; - WMO consulent. - Het WMO-loket Oosterhout Het WMO-loket in Oosterhout maakt gebruik van een KCC (klant contact centrum). Wanneer er een melding gedaan wordt aan het KCC dan wordt er binnen 24 uur teruggebeld. Vervolgens vindt er een gesprek op het gemeentehuis of aan de keukentafel bij de cliënt thuis plaats. Naar aanleiding van dat gesprek wordt een beschikking afgegeven. In de wijken waar de sociale wijkteams beschikbaar zijn, vindt er vanuit het WMO-loket een warme overdracht plaats. - Inlooppunten Prisma heeft samen met Amarant een (wijkgericht) inlooppunt ingericht waar mensen met een verstandelijke beperking kunnen binnenlopen met hun vragen. Dit inlooppunt is pas gestart Het inlooppunt is gesitueerd in een steunpunt waar Prisma al zat met medewerkers die de mensen die in huizen van Prisma wonen begeleiden. Deze combinatie maakt het mogelijk dat er een laagdrempelige inloop in de wijk wordt gefaciliteerd zonder al te veel kosten.naast het inlooppunt van Prisma en Amarant heeft de GGZ ook een inlooppunt. Wellicht is onderlinge samenwerking mogelijk in de toekomst? Drimmelen In de gemeente Drimmelen verloopt de toegang via drie verschillende kanalen: - SWO Drimmelen SWO Drimmelen is een organisatie dat door middel van professionals de eigen kracht en samenredzaamheid van de cliënten probeert te vergroten. SWO werkt nauw samen met het WMO-loket. De vraag wordt veel opgehaald door de vrijwillige en professionele ouderenadviseurs. Deze vrijwillige en professionele ouderadviseurs hebben een goede inbedding in de wijken en daardoor kunnen ze vroeg problemen signaleren. Veel mantelzorgers en hulpen in het huishouden signaleren eventuele problemen en geven dit door aan SWO. Daarnaast geven ook netwerkpartners zoals: Thebe en Surplus signalen door aan SWO. Er is een plan in de maak om een spreekuur van de wijkverpleegkundige in samenwerking met een ouderadviseur op te starten. - Het WMO-loket Drimmelen Het WMO-Loket in Drimmelen is een organisatie die op zichzelf staat. Naar aanleiding van een melding wordt er een gesprek gevoerd en als sprake is van de noodzaak van een individuele voorziening wordt een beschikking afgegeven. De consulenten zoeken na het afgeven van de beschikking contact met netwerkpartners om de ondersteuningsbehoeften integraal op te pakken, dus ook de inzet van eigen kracht en netwerk en van collectieve voorzieningen waaraan in het gesprek behoefte bleken te realiseren.. - Experiment Regelarme zorg Drimmelen heeft een experiment ingediend bij regelarme zorg. Dit experiment moet nog uitgevoerd gaan worden. Zorg en welzijn aanbieders werken samen met de gemeente om een sociaal wijkteam op te richten. In twee kernen zal er een sociaal wijkteam worden opgestart. Werkendam en Woudrichem Ook in de gemeenten Werkendam en Woudrichem verloopt de toegang via drie verschillende kanalen: 3
- WMO-loket voor twee gemeenten Het WMO-loket van de gemeenten Woudrichem en Werkendam verzorgt voor beide gemeenten de prestatievelden 3, 4 en 6. Mensen nemen zelf contact op met het klant contact centrum. Het eerste gesprek vindt plaats aan de telefoon. Daarin worden enkelvoudige of lichte ondersteuningsvragen doorverwezen en/of wordt afgesproken dat iemand zelf aan de slag gaat op basis van zelfredzaamheid en informele zorg. Mocht er nadere vraagverheldering nodig zijn dan wordt er een huisbezoek gedaan en een keukentafelgesprek gehouden. Mocht het naar aanleiding van het keukentafelgesprek nodig zijn, dan wordt er een aanvraag voor een individuele voorziening gedaan en een beschikking afgegeven.. - Sociaal wijkteam Er is sinds kort een initiatiefgroep van start gegaan voor het opzetten van een sociaal wijkteam in Werkendam. Het doel van het sociale wijkteam is om een systeem op te bouwen dat preventief te werk kan gaan en de vraag op te halen bij de mensen die zich niet melden bij het WMO-loket. - Experiment Regelarme zorg De gemeenten Werkendam, Woudrichem en Aalburg hebben samen een pilot ingediend met de titel Triage. Dit experiment moet nog van start gaan. Het experiment richt zich op het verstrekken van voorzieningen. Het uitgangspunt van het experiment is dat de gemeente of het loket op hoofdlijnen een toetsing doet of sprake is van een te compenseren ondersteuningsbehoefte, maar vervolgens is het aan een groep zorgaanbieders tezamen om een daarop aansluitend ondersteuningsplan op te stellen. Dit ondersteuningsplan wordt vervolgens opgepakt voor de organisatie die het meest gespecialiseerd is in een bepaalde doelgroep of voorziening. Aalburg In de gemeente Aalburg verloopt de toegang via twee verschillende kanalen: - Het WMO-loket Aalburg De eerste contact met het WMO-loket is wanneer er een telefonische melding binnenkomt. Vervolgens wordt er een huisbezoek gedaan waar een breed keukentafelgesprek plaatsvindt. In dit gesprek wordt er gekeken of de cliënt het probleem zelf of binnen het eigen netwerk kan oplossen. De consulenten zijn goed op de hoogte van de sociale kaart in de omgeving, hierdoor kan er makkelijk worden doorverwezen. Vaak weten inwoners niet wat er allemaal mogelijk en beschikbaar is in de gemeente. Door hen hierover te informeren kan veel al door henzelf worden opgelost. Vervolgens kan er zo nodig overgegaan worden naar een individuele aanvraag. Deze aanvraag wordt door middel van een aanvraagformulier uitgewerkt. Naar aanleiding van het gesprek wordt er ook informatie gegeven over de vrijwilligerscentrale en de mantelzorgconsulenten. - Door de schaalgrootte veel dwarsverbanden Doordat Aalburg een kleine gemeente is worden er makkelijk dwarsverbanden gelegd. Er wordt informeel op een laagdrempelige manier de vraag opgehaald als er geen melding wordt gemaakt bij het WMO-loket: - veel contact met huisartsen, vrijwilligers en mantelzorgers; - veel informeel contact (de consulent krijgt te horen dat mevrouw A en mevrouw B beide eenzaam zijn, dan wordt er door de consulent contact gezocht met beiden zodat zij samen koffie kunnen drinken); Geertruidenberg In de gemeente Geetruidenberg verloopt de toegang via twee verschillende kanalen: - Digitaal platform Er is een pilot gestart met een digitaal platform in Geertruidenberg. Dit digitale 4
platform is te vergelijken met het initiatief van Wikiwijk in Tilburg. Het is een digitaalcontactpunt dat zich vooral richt op ouderen en eenzame mensen. Verschillende organisaties zijn er bij betrokken. Er zijn heel veel keuze en contact mogelijkheden, bijvoorbeeld contact met een hulpverlener via de computer of beeldcontact met familie.. Er is de mogelijkheid dat een cliënt als voorziening een computer kan krijgen om gebruik te kunnen maken van de mogelijkheden van dit digitale platform.. - Het WMO-loket Geetruidenberg Bij de gemeente Geertruidenberg is er sprake van een gekanteld loket. De procedure verloopt zoals bij de meeste gemeenten. De mensen nemen zelf telefonisch contact op met het loket. Op basis van het telefoongesprek kan er een afspraak gemaakt worden voor een keukentafelgesprek. Mocht er in het gesprek blijken dat de persoon het probleem niet zelf of door middel van het eigen netwerk kan oplossen, wordt er een aanvraag voor collectieve of individuele voorziening(en) gestart. Daarbij heeft MEE een spreekuur bij het WMO-loket in Geertruidenberg. Overkoepelende samenwerkingsverbanden In enkele overkoepelende samenwerkingsverbanden wordt de vraag ook opgehaald. Er zijn verschillende samenwerkingsverbanden: - Centrum voor Jeugd en Gezin; - MASS Het MASS (maatschappelijk steun systeem) is een casuïstiekoverleg en bestaat uit de volgende deelnemers: - GGD West-Brabant - Novadic-Kentron - Thuiszorg - Maatschappelijk Werk - Gemeente - Politie - Woningbouwcorporatie - GGZ Breburg Gertie Linssen stuurt een overzicht van de MASS-en die in het Dongemond actief zijn. - Sociale wijkteams Zijn hierboven beschreven. - HOOMteam in Werkendam Dit is een casuïstiekoverleg dat een koppeling heeft met bemoeizorg. - LSV in Drimmelen LSV is een lokaal samenwerkingsverband dat vergelijkbaar is met het MASS. Huisarts, thuiszorg en maatschappelijk werk overleggen er. 5
3 Sterke kanten, verschillen en overeenkomsten van de verschillende initiatieven De initiatieven die besproken zijn kunnen in een schema worden verwerkt, van doe-hetzelf/dichtbij huis en laagdrempelig tot het officieel aanvragen van een voorziening Initiatief Digitale platform Inlooppunten Wijkgericht/ gebiedsgericht werken Van vraag naar aanbod/ arrangement zonder indicatiestelling WMO-loket gekanteld als backoffice WMO-loket gekanteld als frontoffice WMO-loket als indicatiesteller en toewijzing van individuele voorzieningen Opmerking De cliënt kan zelf in een digitale omgeving met verschillende vragen terecht bij verschillende aanbieders. Er zijn verschillende inlooppunten voor cliënten. Deze inlooppunten hebben meerdere doelen namelijk naast het verschaffen van informatie is het ook een laagdrempelige plek voor advies en ontmoeting. Voorbeelden hiervan zijn: Sociale wijkteams, MASS, CJG en LSV. Om dit tot een succesvolle manier van werken te maken moeten er aan enkele randvoorwaarden worden voldaan: - Er moet een onafhankelijk mandaat zijn; - Er moet een gezamenlijk resultaat worden nagestreefd; - Het organisatiebelang moet ondergeschikt zijn; - Er moet een kanteling plaatsvinden van professionals, vrijwilligers en ook de cliënten. De verwachtingen van de cliënten zouden gemanaged moeten worden. Op dit moment zijn er vaker cliënten die aangeven recht op een voorziening te hebben. Om dit voor elkaar te krijgen moeten ook de sociale partners gekanteld zijn. Er ligt een gezamenlijke opdracht voor de verschillende partijen om te kantelen: - De vrijwilligers; - De clienten; - De medewerkers; - De sociale partners. Pas wanneer alle partijen gekanteld denken zal zelfredzaamheid en eigen kracht maatschappelijk gedragen worden. Dit is een veranderproces dat veel aandacht, tijd en geduld kost. Veel gemeenten werken al via het gekantelde systeem, maar niet alle loketmedewerkers zijn echt gekanteld. Om op deze manier te werken moeten niet alleen de medewerkers van het loket, maar ook de burgers gekanteld zijn. De financiering is individueel gericht. Gestandaardiseerde afweging en toewijzing. 4 Opdracht toelichting wat betekent gekanteld voor verschillende groepen. 6
In subgroepjes wordt er een opdracht gemaakt. Wat betekent gekanteld werken voor verschillende groepen en welke competenties zijn daarvoor nodig? Zie onder 5. 5 Opdracht inventarisatie Wat betekent gekanteld werken voor een inventarisatie: Groep Gekanteld werken Gespreksvoerder - De gespreksvoerders moeten generalisten zijn; - De gespreksvoeder moet naast de cliënt komen te staan; - Hij/ zij moet beschikken over de juiste methodieken ; - De rol van de gespreksvoerder is zorgen voor vraagverheldering en de vraag achter de vraag te achterhalen; - De gespreksvoerder moet de mogelijkheid hebben om los van de organisatiebelang en onafhankelijk het gesprek te voeren; - Eigenlijk is de gespreksvoerder de ambassadeur van de kanteling. Om dit te kunnen zijn moet hij/zij gefaciliteerd worden in methodieken, tijd en los van productieafspraken. Mensen zelf - De mensen en de gehele samenleving moet mee in de kanteling en daarmee een ander soort verwachtingen krijgen; - Het probleemoplossend vermogen van de mensen moet toenemen; - Mensen moeten zich gaan concentreren op preventief handelen en samenredzaamheid, dit kan door te verbinden met de eigen sociale omgeving en/of met de wijk; - Eigen verantwoordelijkheid nemen; - Mensen moeten af van vraagverlegenheid, dit is te doorbreken via wederkerigheid. Organisaties - De kanteling moet organisatiebreed gedragen worden; - Om de kanteling breed gedragen te krijgen moet personeel geschoold worden om methodieken te leren en om de kanteling toe te passen; - Er moet flexibilisering van het aanbod ontstaan; - Een vorm van werkgarantie anders wordt er concurrentie in de hand gewerkt; - Het eigen belang van organisaties moet losgelaten worden; Gemeenten - Belangrijkste taak: vertrouwen bieden en loslaten en toetsen op hoofdlijnen; - Faciliteren van de gespreksvoerder; - Voldoende up-to-date informatie nodig om een goede sociale kaart op te stellen en te gebruiken; - Meer flexibiliteit in het aanbieden van maatwerk, hiervoor ruimte in het budget reserveren; - Klant of burger bepaalt waar hij aanbod vindt; - Bureaucratisering zoveel mogelijk voorkomen; - High trust en high penalty. 6 Afronding Het verslag zal toegestuurd worden met een opiniërende vraag. Volgende bijeenkomst over Vraagverheldering en toegang is op maandag 8 april 9.30 tot 12.30 uur in het gemeentehuis Oosterhout. 7
7 Tiplijstje - Filmpje over niet zelfredzaam http://www.youtube.com/watch?v=47rqktpww2i 8