Taalvaardigheidsmateriaal voor de eerste graad van het secundair onderwijs TAS SESAM TIST TATAMI TIST: alleen nog te downloaden via de website! www.cteno.be
Schoolse taalvaardigheid is belangrijke voorwaarde om met succes de schoolloopbaan af te ronden. Voor heel wat leerlingen ligt de talige drempel op school te hoog om vakinhouden en vakspecifieke vaardigheden te verwerven. Deze leerlingen stromen naar types van het secundair onderwijs waar ze niet thuishoren, verliezen hun motivatie en worden schoolmoe. Eén op vijf jongeren in Vlaanderen verlaat zelfs de schoolbanken zonder diploma. Een school die gelijke onderwijskansen garandeert, streeft ernaar om met alle jongeren de eindtermen/ontwikkelingsdoelen te halen. Als taal dit streefdoel belemmert, heeft het hele schoolteam de opdracht om aan de schoolse taalvaardigheid van alle jongeren te werken. Een belangrijke rol is weliswaar weggelegd voor de leerkrachten Nederlands die tijdens hun lesuren met alle leerlingen een effectief taalvaardigheidstraject kunnen afleggen. Het uitstippelen van dat traject kan maar gebeuren na een objectieve analyse van de zwaktes en sterktes van de individuele jongeren en van de klasgroep als geheel. Het Steunpunt NT2 ontwikkelde voor de eerste graad dan ook twee evaluatie-instrumenten die de schoolse taalvaardigheid van de jongeren meten en functioneel lesmateriaal dat onmiddellijk bruikbaar is.
Het eerste jaar: TAS en SESAM TAS Taalvaardigheidstoets Aanvang Secundair onderwijs De TAS meet de taalvaardigheidsachterstand van jongeren die starten in het secundair onderwijs. De TAS wordt in september afgenomen bij alle jongeren in de A-stroom en de B-stroom. De TAS is niet bedoeld voor ex-anderstalige nieuwkomers. De TAS wordt klassikaal afgenomen. De afname neemt twee lesuren in beslag. De TAS bestaat uit een luistertoets en twee edittoetsen. De TAS werd ontwikkeld met de eindtermen Nederlands van het basisonderwijs als uitgangspunt. De TAS meet de algemene taalvaardigheidsachterstand maar doet geen uitspraak over specifieke tekorten. De TAS geeft een beeld van de algemene taalvaardigheid van iedere jongere en van de klasgroep als geheel. Het resultaat bepaalt tot welke taalvaardigheidscategorie een jongere behoort. Er worden 4 categorieën onderscheiden: zwak, middelmatig zwak, middelmatig sterk en sterk. Maar de TAS stelt eveneens vast hoe de achterstand over de klasgroep verspreid is. Met de resultaten van de individuele jongeren en het beeld van de klas als geheel, kan precies bepaald worden waar het inhaaltraject voor die klas moet beginnen. De TAS wordt geleverd in een koffertje dat een cd, een handleiding, toetsbladen, beoordelingssleutels en scoretabellen bevat. De handleiding bestaat uit een algemeen deel met achtergrondinformatie, een wegwijzer voor de afname en concrete tips voor het opstarten van een geschikt taalvaardigheidstraject voor alle leerlingen. Zowel de toetsbladen als de handleiding mogen voor de leerkrachten en jongeren van een zelfde school gekopieerd worden. Elke school moet dus slechts één exemplaar van de TAS aankopen.
SESAM inhaalbeweging taalvaardigheid aanvang secundair onderwijs De Sesam-reeks werd speciaal ontwikkeld om in het vak Nederlands aan de talige en cognitieve vaardigheden van de leerlingen te werken. De reeks is bestemd voor klassen van de eerste graad met een aantal leerlingen met taalvaardigheidsachterstand. De Sesam-reeks biedt de mogelijkheid om op een natuurlijke en motiverende manier aan de schoolse vaardigheden van alle leerlingen te werken. Het materiaal werd ontwikkeld met de eindtermen/ontwikkelingsdoelen Nederlands van het basisonderwijs en van de eerste graad als uitgangspunt. De reeks bestaat uit vijf onafhankelijke thema s. Elk nummer in de reeks behandelt een ander onderwerp. Deze thema s doorlopen een stijgende graad van complexiteit. Sesam 1 is het minst complex: de taken zijn zeer handelingsgericht en contextgebonden. Doorheen de thema s worden de onderwerpen van de tekst abstracter en staat het onderwerp minder dicht bij de leefwereld van de jongeren. Bij het ontwikkelen van de Sesam-reeks werd rekening gehouden met de eventuele ex-anderstalige nieuwkomers in de klas. Ieder thema wordt geleverd in een koffertje dat een cd, een handleiding en kopieerbladen met teksten en opdrachten bevat. De handleiding bestaat uit een algemeen deel waarin de taakgerichte taalvaardigheidsaanpak wordt uitgelegd en een wegwijzer bij de verschillende activiteiten. Het pakket omvat ook een aantal toetsen die naar inhoud en taakstelling aansluiten op het thema. De kopieerbladen mogen vrij gekopieerd worden, per school moet dus slechts één exemplaar aangekocht worden.
Sesam 1: Beetgenomen Hoe zaag je een vrouw in tweeën? Waarom kan je door je hand kijken? Werd er echt een camera gemaakt die door de kleren van mensen kijkt? Op deze en nog tal van andere vragen zoeken de jongeren een antwoord. In Sesam 1 draait het namelijk allemaal rond beetnemen en beetgenomen worden. Sesam 1: Beetgenomen bestaat uit 22 activiteiten en 3 voorbeeldtoetstaken. De reeks werd ontwikkeld voor klassen met veel leerlingen met een taalachterstand. De onderwerpen van de teksten zijn concreet en de leerlingen worden voortdurend uitgedaagd tot handelen. Sesam 2: Slim bedacht Hoe ontsnap je aan de aanval van een zwerm woeste bijen? Hoe hoog is jouw EQ? Hoe slim zijn dieren? Op deze en andere vragen zoeken jongeren een antwoord. In Sesam 2 draait het allemaal rond gezond verstand. Sesam 2: Slim bedacht bestaat uit 23 activiteiten en 3 voorbeeldtoetstaken. De jongeren gaan aan de slag met informatieve teksten en worden op natuurlijke wijze geconfronteerd met een steeds abstracter taalaanbod. Sesam 3: Anders dan gewoon Wat is het snelste dier in de wereld? Waarom wonen er in een Australisch dorp mensen onder de grond? Wie zijn de artiesten in een freakshow? Aan de hand van deze en andere vragen maken de jongeren een rariteitenkabinet. In dit kabinet verzamelen ze planten, dieren, mensen en verhalen die anders zijn dan gewoon. Misschien geven ze zelfs zichzelf een plek in het rariteitenkabinet. Sesam 3: Anders dan gewoon bestaat uit 20 activiteiten en 3 voorbeeldtoetstaken. Om het rariteitenkabinet vorm te geven, maken de jongeren gebruik van informatieve teksten.
Sesam 4: Toeren zonder grenzen Enkele jongens en meisjes stappen een reisbureau binnen. Ze hebben samen een reis gewonnen maar zijn nu een beetje ongerust, ze hebben namelijk allemaal andere interesses. De één wil op zoek gaan naar monsters, de ander naar mummies. Nog een ander wil de meest extreme sporten beoefenen terwijl een vierde de cultuur van het land wil opsnuiven. Gaat het reisbureau wel een geschikte reis kunnen uitstippelen? De jongeren worden uitgedaagd om de perfecte reis samen te stellen. Een reis die voldoet aan de eisen van alle winnaars. Daartoe gaan zij zelf in groepjes aan de slag met tal van informatieve teksten. Sesam 5: De mummie Er wordt een Egyptisch koningsgraf gevonden. Als heuse ontdekkersarcheologen gaan de jongeren op zoek naar de identiteit van de koning en de wijze waarop deze koning aan zijn einde is gekomen. Maar dat is niet alles, de jongeren moeten ook nagaan wie dat er recht heeft op de kostbare schatten die in het graf gevonden werden. En hoe zijn die mysterieuze gebeurtenissen te verklaren? Om het onderzoek af te ronden moeten de jongeren in verschillende rondes aan de slag. Zij halen relevante informatie uit geschreven teksten, vergelijken de verzamelde gegevens met andere onderzoekers, houden zelfs af en toe data achter de hand en trachten zo de waarheid te achterhalen.
Het tweede jaar: TIST en tatami TIST, Taalvaardigheidstoets Instap Tweede jaar Secundair onderwijs De TIST meet of de jongeren voldoende taalvaardig zijn om te functioneren in het tweede jaar van de eerste graad. De TIST wordt in september afgenomen bij alle jongeren in de A-stroom en de B-stroom. De TIST is niet bedoeld voor ex-anderstalige nieuwkomers. De TIST wordt klassikaal afgenomen. De afname neemt twee uren in beslag. De TIST bestaat uit drie leestaken, een schrijftaak en twee luistertaken. De TIST werd ontwikkeld met de eindtermen/ontwikkelingsdoelen Nederlands van de eerste graad als uitgangspunt. De TIST meet dus aan het begin van het schooljaar hoe ver de leerlingen nog verwijderd zijn van de vaardigheden die zij op het einde van dat jaar onder de knie moeten hebben. De TIST meet de algemene taalvaardigheid, maar gaat nog verder. De TIST brengt de specifieke sterktes en zwaktes van de jongeren in kaart. Een hiertoe ontwikkeld computerprogramma analyseert de volgende subscores: vaardigheden, receptief/productief, verwerkingsniveau, talige ondersteuning en perspectiefneming. Voor elk van deze parameters werden vier categorieën onderscheiden: zwak, middelmatig zwak, middelmatig sterk en sterk. Met al deze gegevens kan aan het begin van het schooljaar een effectief taalvaardigheidstraject voor de klas als geheel uitgestippeld worden. De TIST bestaat uit een handleiding, toetsbladen, beoordelingssleutels en scoretabellen bevat. De handleiding bestaat uit een algemeen deel met achtergrondinformatie, een wegwijzer voor de afname en concrete tips voor het opstarten van een geschikt taalvaardigheidstraject voor alle jongeren. De TIST kan gratis worden gedownload op www.cteno.be/tist.
TATAMI taalvaardigheidstaken voor het middelbaar onderwijs De tatami-reeks werd speciaal ontwikkeld om in het vak Nederlands aan de schoolse taalvaardigheid van alle leerlingen te werken. De reeks is bestemd voor klassen van de eerste, tweede en zelfs derde graad. De tatami-reeks biedt de mogelijkheid om op een natuurlijke en motiverende manier aan de schoolse en cognitieve vaardigheden van alle leerlingen te werken. Het materiaal werd ontwikkeld met de eindtermen/ontwikkelingsdoelen Nederlands als uitgangspunt. De reeks bestaat uit onafhankelijke thema s. Elk nummer in de reeks behandelt een ander onderwerp. tatami 2 en 3 werden ontwikkeld voor het tweede jaar van de eerste graad. Ieder thema wordt geleverd in een koffertje dat een cd, een handleiding en kopieerbladen met teksten en opdrachten bevat. De handleiding bestaat uit een algemeen deel waarin de taakgerichte taalvaardigheidsaanpak wordt uitgelegd en een wegwijzer bij de verschillende activiteiten. Het pakket omvat ook een aantal toetsen die naar inhoud en taakstelling aansluiten op het thema. De kopieerbladen mogen vrij gekopieerd worden, per school moet dus slechts één exemplaar aangekocht worden.
tatami 2: Ongelofelijk maar waar De jongeren worden uitgedaagd om in groepjes de uitgever van een tijdschrift te helpen. Zijn hele redactieploeg, inclusief de hoofdredacteur is op mysterieuze wijze verdwenen. De redactie werkte aan een themanummer over op het eerste zicht onverklaarbare fenomenen: mysterieuze verplaatsingen van doodskisten, klopgeesten, UFO s, de bermudadriehoek en nog tal van andere verschijnselen. Zou er een verband zijn tussen het themanummer en de verontrustende verdwijning? In ieder geval heeft de uitgever al het materiaal verzameld en zoekt hij nu een bekwame mensen die het tijdschrift kunnen voltooien. De leerkracht gaat in naam van de uitgever een contract aan met verschillende leerlingengroepen. Zij engageren zich om zelfstandig en binnen een bepaalde termijn het tijdschrift af te werken. tatami 3: Striplabo Het klaslokaal wordt een striplabo met een atelier en een stripbib. De jongeren worden opgeleid tot stripspecialisten. Zij ontdekken de geschiedenis van de strip, verdiepen zich in het proces van strips maken, creëren zelf stripfiguren, geven met pen en papier geluid weer, laten beelden bewegen, richten een bibliotheek in. Striptheorie- en praktijk wisselen elkaar voortdurend af. Als stripexperts ondersteunen de jongeren de bezoekers van het striplabo. Maar deze bezoekers komen niet vanzelf. De leerlingen ondernemen tal van acties om hun striplabo te promoten: het uitvoeren van een enquête, het publiceren van een korte stripbespreking in de schoolkrant, de mogelijkheden zijn eindeloos. De verschillende activiteiten worden individueel, per twee of in groep uitgevoerd. Iedere activiteit wordt voorafgegaan en gevolgd door een klassikaal moment.
Ik bestel... exemplaren van TAS: BESTELFORMULIER: TAS en SESAM Ik bestel... exemplaren van Sesam 1: Beetgenomen Ik bestel... exemplaren van Sesam 2: Slim bedacht Ik bestel... exemplaren van Sesam 3: Anders dan gewoon Ik bestel... exemplaren van Sesam 4: Toeren zonder grenzen Ik bestel... exemplaren van Sesam 5: De mummie De prijs van één Sesam bedraagt 39,15 (incl. btw) De verzendingskosten zijn ten laste van de koper. LEVERINGSADRES Prijs: 25,80 (incl. btw) School / instelling:... (evt. scholengroep:... ) Administratief verantwoordelijke:... Straat... Postcode...Gemeente... Tel.nr.:...Fax.nr.:... Handtekening van verantwoordelijke: FACTURATIEADRES School / instelling:... (evt. scholengroep:... ) Administratief verantwoordelijke:... Straat... Postcode...Gemeente... Tel.nr.:...Fax.nr.:... Handtekening van verantwoordelijke
BESTELFORMULIER: TATAMI De prijs van 1 Tatami bedraagt: 49,80 (incl. btw) Ik bestel... exemplaren van Tatami 2: Ongelooflijk maar waar Ik bestel... exemplaren van Tatami 3: Striplabo De prijs van één Sesam bedraagt 39,15 (incl. btw) De verzendingskosten zijn ten laste van de koper. LEVERINGSADRES School / instelling:... (evt. scholengroep:... ) Administratief verantwoordelijke:... Straat... Postcode...Gemeente... Tel.nr.:...Fax.nr.:... Handtekening van verantwoordelijke: FACTURATIEADRES School / instelling:... (evt. scholengroep:... ) Administratief verantwoordelijke:... Straat... Postcode...Gemeente... Tel.nr.:...Fax.nr.:... Handtekening van verantwoordelijke:
TAS, Sesam, TIST en tatami zijn uitgaves van Steunpunt NT2. (Het Steunpunt NT2 is sinds 1 januari 2005 geïntegreerd in het Steunpunt GOK. Het Steunpunt GOK ondersteunt scholen bij het realiseren van gelijke onderwijskansen door nascholing, materiaalontwikkeling en onderzoek.) INFORMATIE EN BESTELLINGEN: Centrum voor Taal en Onderwijs (CTO) / Steunpunt GOK Blijde-Inkomststraat 7-3000 Leuven Tel.: 016 32 53 67 Fax: 016 32 53 60 e-mail: cto@arts.kuleuven.be website: www.cteno.be