Gelderse Bestuursscan Gemeente Putten
Inhoudsopgave Voorwoord 2 Deskresearch 3 Kansen- en ontwikkelanalyse 7 Bijlage: Zelfanalyse 10 1
Voorwoord De gemeenten in Gelderland staan voor grote opgaven. Economische, demografische en andere ontwikkelingen vragen om een krachtige gemeenschappelijke aanpak van kansen en problemen. Nieuwe taken op het gebied van zorg, jeugd en arbeidsparticipatie stellen hogere eisen, waardoor gemeenten meer moeten samenwerken. Om deze redenen is in opdracht van de provincie Gelderland en de VNG afdeling Gelderland de adviescommissie gestart met het project Sterk bestuur in Gelderland. Het project gaat na of de Gelderse gemeenten en hun samenwerkingsverbanden voldoende zijn toegerust om ook in de toekomst de kwaliteit te bieden waar inwoners recht op hebben. Om dit te onderzoeken heeft de Adviescommissie de volgende onderzoeksmethoden gehanteerd. Er is gestart met een deskresearch om inzicht te krijgen over de feitelijke situatie van de gemeente. Vervolgens heeft de gemeente een zelfanalyse ingevuld, waarbij zij een beeld heeft geschetst van huidige en toekomstige ontwikkelingen en haar visie daar op. De deskresearch en de zelfanalyse vormden de onderleggers voor het gesprek met het MT, het college en (een delegatie van) de gemeenteraad. Na afloop van dit gesprek is door de Adviescommissie een kansen- en ontwikkelanalyse opgesteld, die de basis vormt voor het regionale rapport en handvatten geeft voor antwoorden op de toekomstbestendigheid van de gemeente, haar positie in de regio en bijbehorende samenwerkingsverbanden. Tot slot danken wij de gemeente voor haar medewerking en de constructieve gesprekken. Namens de adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, mr. G.J. de Graaf, voorzitter 2
Deskresearch De deskresearch op de volgende pagina s is opgesteld op basis van gemeentelijke documenten. 3
Gemeente Putten Putten is een gemeente in de provincie Gelderland. De gemeente telt 23.872 inwoners en heeft een oppervlakte van 87,45 km² (waarvan 2,41 km² water). In het oosten van de gemeente ligt de Veluwe, het grootste natuurgebied van Nederland. Een ander groot deel van de gemeente Putten bestaat uit akkerland, dat onderdeel vormt van de noordoostelijke hoek van de Gelderse Vallei. In het uiterste westen grenst de gemeente aan een van de randmeren rond Flevoland: het Nuldernauw. Hier heeft Putten een jachthaven en recreatiestranden. De gemeente grenst aan de gemeenten Nijkerk, Ermelo en Barneveld. De hoofdplaats van de gemeente is Putten, dat daarnaast nog bestaat uit de kernen Bijsteren, Diermen, Gerven, Halvinkhuizen, Hell, Hoef, Huinen, Huinerbroek, Huinerwal, Koudhoorn, Krachtighuizen, Steenenkamer en Veenhuizerveld. Bevolking: Putten heeft de komende jaren te maken met een stabiele bevolkingsomvang. De groene druk -de verhouding tussen het aantal 0- tot 19-jarigen en het aantal 20- tot 65-jarigen bedraagt in de gemeente 44,4%. De grijze druk -de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder tot het aantal personen van 20 tot 65 jaar- is met 32,0% lager dan de groene druk. De grijze druk is in de gemeente Putten kleiner dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare grootte. In de gemeente wonen relatief minder allochtonen (7,1%) dan gemiddeld in de groep gemeenten met een vergelijkbare bevolkingsomvang (10,5%) en het gemiddelde van de provincie Gelderland (14,5%). 50,4% van de inwoners is vrouw. Werkgelegenheid: Sinds 2001 is het aantal banen in de gemeente Putten toegenomen met 12%. Momenteel zijn er 9.101 banen. De omvang van de beroepsbevolking is in totaal 9.600. In vergelijking met de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang bevinden zich in de gemeente Putten relatief meer vestigingen van bedrijven. In de gemeente bevinden zich 144 vestigingen van bedrijven per 1.000 inwoners tegen 127 in de referentiegroep. Het aantal banen per 1.000 inwoners bedraagt 498 en ligt daarmee op het niveau van de referentiegroep (500). Zakelijke dienstverlening en Handel zijn de meest belangrijke sectoren. Woningen: In 2012 bedroeg het aantal woningen in de gemeente Putten 8.842. 69,1% van de woningvoorraad maakt onderdeel uit van de koopsector. Dit aandeel is kleiner dan de gemeenten uit dezelfde gemeentegrootteklasse. 21,5% van de woningen in de gemeente bevindt zich in de sociale huursector, en 9,4% in de particuliere huursector. In 2011 (meest recente informatie) zijn er in de gemeente 170 bijgekomen. Sinds 2000 is de woningvoorraad van deze gemeente toegenomen met 1.207 (16%) woningen. De gemiddelde WOZ-waarde is met 312.000, hoger dan het gemiddelde in Gelderland ( 256.000, ) en gemeenten met vergelijkbare omvang ( 271.000, ). De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen. In de gemeente Putten bedraagt de functiemengingsindex: 46,2. Daarmee is de gemeente iets meer een woon- dan werkgemeente. Inkomen: Het gemiddeld besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens (inclusief studenten) in de gemeente Putten bedraagt 36.800, en is daarmee iets hoger dan het gemiddelde besteedbaar inkomen in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang ( 36.500, ). Dit ligt ook iets boven het provinciaal gemiddelde van 34.300, in Gelderland. In de gemeente Putten vallen 1.210 personen terug op een uitkering. In relatief opzicht handelt het hier om 79 op 1.000 personen in de leeftijd 15-65 jaar. Het aandeel personen dat gebruikmaakt van een uitkering is kleiner dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare omvang. Gemeenteraad (totaal 19 zetels) Wij Putten 5 zetels CU 4 zetels CDA 4 zetels SGP 3 zetels Gemeentebelangen 2 zetels VVD 1 zetel College van Burgemeester en Wethouders Burgemeester Henk Lambooij (SGP) Wethouder Nico Gerritsen (SGP) Wethouder Ard Kleijer (ChristenUnie) Wethouder Roelof Koekoek (Wij Putten) Gemeentesecretaris Gerrit Pekelsma Organisatiemodel De gemeentelijke organisatie is opgebouwd via het klassieke directiemodel, met een gemeentesecretaris die tevens fungeert als algemeen directeur. Daarnaast is er een directeur en zijn er zes afdelingen: Bouwen, Ruimtelijke Ordening en Milieu Openbare Werken Samenleving Bestuur, Personeel, Organisatie en Burgerzaken Financiën en Interne Zaken. Periodiek houdt de gemeentesecretaris en/of de directie overleg met de individuele afdelingshoofden over alles wat de werkzaamheden op de afdeling betreft. Bestuurlijke stabiliteit: Na de verkiezingen van maart 2014 is er een coalitie van SGP, ChristenUnie en Wij Putten gevormd. De coalitiepartijen hebben samen 12 van de 19 zetels en werken op basis van het coalitieakkoord Samen DOEN. De huidige burgemeester is in juni 2011 benoemd. Hij volgde zijn partijgenoot Jan van Putten op, die in 2010 vervroegd met pensioen ging (hij was burgemeester sinds 1997). Ria Aartsen-Den Harder fungeerde in de tussentijd als waarnemer. Ten opzichte van de vorige coalitie (2010-2014) zijn er geen veranderingen in partijen noch in personen (wethouders). Organisatie op orde: Richtinggevend is het bestuur- en managementconcept (BMC), waarin functies en verantwoordelijkheden staan omschreven. In het recent gesloten coalitieakkoord staat dat Putten een gemeentelijke organisatie nastreeft die kwaliteit levert en de toekomst aankan. Zodat Putten zelfstandig kan blijven. Daarnaast zijn wijkgericht werken en werken op basis van de nieuwe cultuur kernthema s. Dit moet goedkoper gaan gebeuren en de huidige afdelingen zullen verdwijnen. Voor de organisatieverandering en inhuur van een interim-manager wordt 500.000, vrijgemaakt. Momenteel bedraagt het aantal fte circa 134. Financiële positie: De gemeente Putten staat onder repressief toezicht van de provincie. In 2012 is een risicomanagement-sessie met ondersteuning vanuit Ernst & Young gestart om de organisatie bewust te maken van de aanwezige risico's. De top 15 risico's zijn benoemd. In het najaar van 2013 is dit verder doorontwikkeld en zijn de risico's concreet gemaakt. Er wordt een weerstandsratio (2015) weergegeven van 3,75 en die ratio scoort een uitstekend. Dit is al volgt berekend: de beschikbare weerstandscapaciteit 18.734.000, / de benodigde weerstandscapaciteit 6.818.000,. De stand van de algemene reserve bedraagt per I januari 2014 circa 4,5 miljoen. Samenwerking: In het recent gesloten coalitieakkoord staat dat Putten meer wil samenwerken met omliggende gemeenten om inwoners goed van dienst te kunnen blijven zijn. Samenwerking is vaak nodig, aldus Putten, omdat de gemeente te maken krijgt met meer regels en wetten, die bovendien steeds ingewikkelder worden. Putten wil daarbij zelf doen wat ze zelf kan doen. En samenwerken, als dat moet, om te zorgen voor een goede kwaliteit van onze dienstverlening. Maar: - Putten draagt geen bevoegdheden van de gemeente over aan anderen, ook niet voor uitvoering van de nieuwe Omgevingswet; - bij samenwerking zijn alle partijen gelijkwaardig; - samenwerking mag niet leiden tot herindeling van onze gemeente. Putten blijft op bestuurlijk niveau binnen de regio Noord-Veluwe (RNV) samenwerken om visies te ontwikkelen op onderdelen die verder reiken dan alleen de eigen gemeente (bijv. recreatie).
Strategie en Leiderschap: De missie en visie van de gemeente Putten is in 2000 als volgt verwoord: Het streven naar een optimaal welzijn voor de inwoners van Putten en vanuit dat gegeven er alles aan doen om de diverse functies van de gemeente op een daarbij passend niveau in te richten. De organisatie levert een bijdrage aan de voorbereiding en uitvoering van plannen en verleent diensten op basis van door het bestuur uitgezette lijnen. Hieruit voortgevloeid zijn er uitgangspunten vastgesteld voor de gemeentelijke organisatie: om te komen tot een klantgerichte, verantwoordelijke en doelmatige ambtelijke organisatie zijn korte lijnen tussen beleid en uitvoering nodig en is het krijgen en nemen van verantwoordelijkheid op alle niveaus in de organisatie een belangrijke voorwaarde. Hierbij dienen de communicatielijnen eveneens zo kort mogelijk te zijn. Het gaat daarbij zowel om verticale communicatie (tussen leidinggevende en medewerker) als om horizontale communicatie (tussen organisatieonderdelen). Een dergelijke organisatie vereist een doorzichtige structuur met een beperkt aantal organisatieonderdelen en met een duidelijk en logisch samenhangend takenpakket, alsmede met een beperkt aantal hiërarchische niveaus. Interactie met de samenleving: In de vorige collegeperiode is een Kadernota Communicatie: Burgerparticipatie en Social Media opgesteld. Daarin stelt de gemeente dat een actieve en heldere communicatie belangrijk is om burgers inzicht te geven in de bestuurlijke besluitvorming (transparant) en ze tijdig betrekken bij dit proces (participatie). Een volwassen bestuur neemt zijn burgers serieus en is vraaggericht bezig. In 2011 heeft Putten voor het laatst meegedaan aan het onderzoek Waarstaatjegemeente. Bij het rapport Burgerrollen (zie hiernaast) scoort Putten gemiddeld. Vergeleken met de scores van 2006 is er wel sprake van een verbetering. In 2011 is ook het laatste Klanttevredenheidsonderzoek gedaan. Putten scoorde met een 7,7 (balieonderzoek) precies op het landelijke en provinciale gemiddelde. Bezuinigingen: Putten beschikt over een sluitende begroting voor 2014. Voor de jaren 2015-2017 staan de budgetten onder zware druk. In 2017 was het verwachte tekort 1.295.000,. Naast de bezuinigingen van 1.250.000, die al ingeboekt zijn, komt er een bedrag van 1.850.000, structureel bij (gelet op de risico s van de rijksuitkering en de decentralisaties). Om de begroting voor de jaren 2015-2017 structureel sluitend te krijgen is een stelpost opgevoerd tot oplopend 1,4 miljoen. De bezuinigingsscenario s zijn in 2013 uitgewerkt en aangeboden aan de gemeenteraad. Bij de vorming van het coalitieakkoord is de stelpost ingevuld met concrete bezuinigingsmaatregelen, waardoor de begroting 2015-2018 structureel sluitend is. De onbenutte belastingcapaciteit (ozb) bedraagt circa 2,8 miljoen. De lokale lastendruk ligt in Putten lager dan in gemeenten van vergelijkbare omvang en de rest van de provincie. De netto schuld per inwoner van de gemeente Putten komt neer op 918, en is daarmee lager dan het gemiddelde in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang. Krimp: Er is in de gemeente Putten sprake van een negatief migratiesaldo. De gemeente heeft wel te maken met een natuurlijke bevolkingsaanwas. Op termijn (richting 2040) wordt er een stabilisering voorzien, vanaf 2034 mogelijk lichte krimp (bron: bevolkingsprognose PBL). Grondproblematiek: Putten voert een passief grondbeleid. Het binnen de bouwgrondexploitatie aanwezige weerstandsvermogen is niet groot. De risico's zijn in beeld. Er is een bedrag van 2.925.000, weergegeven in de paragraaf weerstandsvermogen als risico grondexploitatie. Exploitatieplan Bijsteren (woningbouw) is een project dat inmiddels richting het einde loopt en wordt afgesloten met een positief resultaat, dat nog genomen moet worden. Voor het complex Da Costa is al in 2009 een verlies genomen en het herziene exploitatieplan geeft een sluitende grondexploitatiebegroting weer. Er is op dit moment nog onvoldoende duidelijk over de ontwikkelingen met betrekking tot de uitwerking van 3,5 ha bedrijventerrein. Samenwerking 4 O s: In Putten zijn 2.170 bedrijven gevestigd. De gemeente werkt samen met WCP (Winkelcentrum Putten), Jonge Ondernemers (JOOP) en het Industrieel Overleg Putten. Uit de MKB-monitor voor ondernemersvriendelijke gemeenten 2012-2013 blijkt dat Putten als 21 e van de 56 Gelderse gemeenten scoort. Op regionaal niveau wordt samengewerkt aan economische projecten (o.a. via het Regiocontract en Innovatiecentrum Groene Economie). Putten neemt deel aan het Sociaaleconomisch Overleg, waarin de gemeenten samenwerken met VNO-NCW en de KvK. In de gemeente Putten zijn 16 scholen voor het basisonderwijs en 1 school voor het voortgezet onderwijs. Voor de uitvoering van het arbeidsmarktbeleid werken gemeenten nauw samen met ondernemers en onderwijs in het Platform Onderwijs Arbeidsmarkt Noord-Veluwe (POA). Het raakvlak van jeugdbeleid en onderwijs vullen de gemeenten onder RNV-vlag in via de Regionale Educatieve Agenda (REA). Decentralisaties sociale domein: Er is de afgelopen jaren door de deelnemende gemeenten in RNV-verband gewerkt aan de decentralisaties. Jeugdzorg: De jeugdzorg wordt vanaf 1 januari 2015 overgeheveld naar de gemeenten. Voor de uitvoering en het transitiearrangement wordt gewerkt op regionaal niveau. In dit samenwerkingsverband zijn ook de afspraken gemaakt met Bureau Jeugdzorg Gelderland en het CJG. Er is een beleidskader 2015-2018 opgesteld. Op dit moment wordt gewerkt aan het inrichten van het lokale en regionale stelsel, het vastleggen van procedures, een verordening opgesteld, gekeken naar subsidierelaties-aanbesteden-inkoopprocedures en zijn de instellingen aan de slag met inhoudelijke omslag. De gemeenteraden worden via een raadsbrief geïnformeerd over de voortgang. Seinstravandelaar heeft geadviseerd over lokale en regionale samenwerkingsmogelijkheden en de juridische varianten. Voorkeursvariant: een regionale organisatie via een openbaar lichaam. Voorkeursvariant Putten: een regionale private organisatie (betreft tevens de voorkeur van alle gemeenten). Deloitte onderzoekt momenteel de mogelijke juridische constructies. AWBZ/Wmo: De Noord-Veluwse gemeenten hebben (samen met Zeewolde) een Uitgangspuntennotitie Transitie AWBZ/Wmo opgesteld. Er is sprake van een regionale aanpak, waarbij ten aanzien van de voorbereiding en de inrichting van de transitie intergemeentelijk samengewerkt en opgetrokken wordt. Voor de invulling wordt er naar maatwerk op het niveau van de gemeente gekeken om op deze wijze zo dicht mogelijk bij de leefwereld van de burgers aan te sluiten. Putten heeft nog geen keuze gemaakt in de vernieuwing van het bestaande Wmo-loket of het werken met Wijkteams. Participatiewet: De gemeenten in de regio trekken in de voorbereidings- en ontwikkelfase samen op. In regioverband wordt gewerkt aan de uitvoering van de Sociale Werkvoorziening en Werkgeversbenadering. De praktische uitvoering is in handen van de Inclusief Groep BV. Van dit bedrijf is Regio Noord-Veluwe de enige aandeelhouder. De Inclusief Groep begeleidt mensen naar zo regulier mogelijk werk. Er heeft een regionaal onderzoek plaatsgevonden naar WSW oud en de toekomst binnen de Participatiewet. Passend Onderwijs: Het primair onderwijs is vertegenwoordigd in het samenwerkingsverband Onderwijs Zorg Koepel Noord-Veluwe en het voortgezet onderwijs in de Stichting Leerlingenzorg. Het primair en voortgezet onderwijs van het reformatorisch onderwijs werken samen in het verband Berséba. De Passend Onderwijsregio is het gebied waarin de gemeenten Elburg, Ermelo, Epe, Harderwijk, Nijkerk, Nunspeet, Putten en Zeewolde vallen. De zes regiogemeenten van de Noord-Veluwe besloten in 2003 om het bestuur van het openbaar basisonderwijs over te dragen aan een zelfstandige stichting. Ook Epe en Heerde participeren hierin. De Stichting Proo (Primair Openbaar Onderwijs Noord-Veluwe) bestuurt 26 basisscholen. Operationele samenwerking: De Omgevingsdienst Noord Veluwe (ODNV) verzorgt VTH-taken op het gebied van milieu. Daarnaast participeert Putten in de Regio Noord Veluwe (RNV), GGD Noord en Oost Gelderland en Veiligheidsregio Noord-Oost Gelderland. Op het gebied van inkoop werkt Putten samen met de gemeenten Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet, Oldebroek, Hattem, Heerde en Zeewolde, de Sociale Dienst Veluwerand, de RNV, ODNV en het Samenwerkingsverband Meerinzicht via de ISNV (lnkoopsamenwerking Noord Veluwe).
Bestaande samenwerkingsverbanden: In de gemeentebegroting 2014 zijn de verbonden partijen (rechtspersonen waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft) opgenomen. Het betreft onder andere de volgende samenwerkingen: - Regio Noord Veluwe (GR) - Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (GR) - GGD Noord en Oost Gelderland (GR) - Omgevingsdienst Noord Veluwe (GR) - Natuur- en recreatieschap Veluwerandmeren (GR) - Regionale vuilverwerking Ullerberg (GR) - RecreatieGemeenschap Veluwe (B.V., 2,62% aandelenbezit) Overzichtskaart regionale samenwerkingsverbanden Sociaal Veiligheid Bestuurlijk Fysiek Toelichting: rechtsboven vindt u het aantal samenwerkingsverbanden (per domein) met andere gemeenten. In het sociale domein werkt Putten bijvoorbeeld samen met 82 andere gemeenten in 16 samenwerkingsverbanden (het gaat hier bijvoorbeeld om GGD s, Jeugdzorg, Passend Onderwijs, RMC s). Op de vier kaartafbeeldingen is per domein (sociaal, bestuurlijk, veiligheid en fysiek) te zien met welke gemeenten het meest wordt samengewerkt: hoe donkerder het groen, des te meer samenwerkingsverbanden. Ook kan afgelezen worden in welke richting deze samenwerkingen zich oriënteren, bijvoorbeeld richting het westen of oosten, of juist verspreid per domein (congruentie). De totale congruentiescore van Putten: 18% (gemiddelde Nederland bedraagt tevens 18%).
Kansen- en ontwikkelanalyse Op 14 oktober jl. heeft de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland achtereenvolgens gesproken met het managementteam, het college van Burgemeester en Wethouders en een afvaardiging van de gemeenteraad. Wij danken de vertegenwoordigers van de gemeente voor de openhartigheid en de constructieve wijze waarop de gesprekken hebben plaatsgevonden. Wij stellen daarbij vast dat we een omgevingsbewust management hebben aangetroffen dat op een plezierige manier met elkaar samenwerkt, een college dat zelfbewust sprak over de positie van de gemeente, alsmede een raad die in alle openheid met elkaar van gedachten wisselt en in staat is constructief mee te denken over de toekomst van Putten. Onderstaand geven wij naar aanleiding van deze gesprekken aan waarin naar onze mening kansen liggen voor de gemeente, alsmede punten die in onze ogen verder ontwikkeld kunnen/moeten worden. Kansen Organisatie en samenleving De organisatie behaalt goede resultaten met relatief weinig middelen. Uit benchmarks blijkt dat Putten met een compacte organisatie een kwalitatief stevige gemeente vormt die veel bereikt. De verhouding tussen college en organisatie berust op een gezond evenwicht, waarbij er voldoende ruimte is voor inbreng vanuit de organisatie. Het is een meerwaarde dat met ingang van de nieuwe bestuursperiode alle collegeleden een organisatiebreed project in hun portefeuille hebben. Wilskracht, loyaliteit, trots, betrokkenheid en collegialiteit zijn aspecten die de organisatie van Putten kenmerken. De gemeente kent haar samenleving omdat de huidige gemeentegrens en de gemeenschap grotendeels samenvallen. Deze overlap tussen bestuur en samenleving zorgt voor een juiste mate van omgevingsbewustzijn. De gemeente weet wat er leeft en (h)erkent de sociale samenhang en structuur. Dat betekent dat men de decentralisaties met vertrouwen tegemoet ziet (samenredzaamheid). Financiën Financieel gezien behoort Putten inmiddels tot de vier meest gezonde gemeenten van Nederland. De zelfverzekerde positionering van College en Raad wordt mede daardoor bepaald. De aparte website, met daarop overzichtelijk en kwalitatief goed weergegeven wat de speerpunten vanuit het collegeprogramma en de Programmabegroting 2015-2018 zijn, laat zien dat Putten toegankelijk en laagdrempelig durft te besturen. Samenwerking De samenwerking in de Regio Noord Veluwe (RNV) op het gebied van de decentralisaties (aanbesteding, inkoop) verloopt voorspoedig. Juridisch en financieel blijft het een complexe verandering. Al lijkt Putten erg naar binnen gericht, op een aantal thema s (zoals de ontwikkeling van het knooppunt Hoevelaken, een gezamenlijke lobby om de Militaire school van Weert naar Ermelo te halen) is er wel degelijk een samenwerkingsbereidheid en een regionale strategie zichtbaar. Het gevoel wat goed is voor één gemeente, is goed voor de regio komt op deze dossiers wel naar voren. Als er voor deelnemende gemeenten eenvoudig (financiële) voordelen te behalen zijn, zoals in het geval van de samenwerking op het gebied van afval (beschikbare subsidies) en inkoop, is er wel degelijk sprake van samenwerkingsbereidheid. 7
Ontwikkelpunten Organisatie De gemeente staat aan de vooravond van een nieuwe inrichting van de organisatie. Daarbij is het van groot belang dat de medewerkers actief betrokken raken en zich voldoende gehoord en gesteund voelen, ook vanuit het MT. De interim-adviseur/projectleider moet bij de verandering vooral aansluiten bij wat er goed gaat in de organisatie en dat als voorbeeld gebruiken. Het is van belang dat de organisatie zelf kaders meegeeft. Voor de reorganisatie is incidenteel geld beschikbaar gesteld. Dat is verstandig, geadviseerd wordt om ook structurele financiële kaders te bepalen om de reorganisatie op langere termijn te bestendigen. Het projectmatig werken, zoals dat nu bij het Integraal Beheer Openbaar Ruimte (IBOR) gebeurt moet meer en structureel navolging krijgen om invulling te geven aan de gemeentelijke rol van netwerkpartner/regisseur. De capaciteit en kwetsbaarheid van de organisatie en het aantal éénpitters vergt aandacht. De organisatie is nu nog in staat om de juiste mensen aan te nemen, maar dat is op middellange termijn een andere zaak. Dat het nu goed gaat, is geen garantie voor de toekomst en legitimeert geenszins om achterover te leunen. Vooral de kwaliteit (competenties en vaardigheden) van de relatief vergrijsde organisatie vormt een risico. Verhouding raad-college De oppositiepartijen hebben het gevoel dat zij onvoldoende inbreng hebben en dat bij veel besluitvorming de coalitiepartijen er al uit zijn voor de daadwerkelijke besluitvorming plaats vindt (gebrek aan dualisme). De informatieverstrekking vanuit het college richting raad is soms traag en onvoldoende. Als voorbeeld hiervan kan genoemd worden het rapport over de Verlichtingsplannen of het tussentijds informeren van de Wmo-raad over de voortgang van decentralisatie. Samenwerking De Regio Noord-Veluwe kent een historie van veertig jaar, maar verbrokkelt verder. Terwijl Putten de RNV wel als een geschikte uitvoeringsorganisatie ziet. De bereidheid is er. Het ontbreken van een daadwerkelijk opgave c.q. opdracht (zoals wel het geval is bij de drie decentralisaties) werkt verlammend en roept de kwalificatie los zand op. Putten zou vanuit haar eigen visie op een sterk bestuur in de regio en gezonde financiële positie meer als trekker moeten fungeren om de gezamenlijke agenda vorm te geven (ruimtelijke, sociaal, economisch). De mogelijke bedrijfsvoeringsamenwerking van Putten richting het zuiden (Leusden, Bunschoten, Nijkerk) versterkt de ontwikkeling dat de regio uit elkaar valt. De eigengereidheid van Putten draagt niet bij aan de regionale samenwerkingskracht. Er is regionaal een politiek-bestuurlijk gebrek aan onderling vertrouwen, urgentie en de wil, durf en daadkracht om elkaar te helpen. De sterke financiële positie maakt dat de noodzaak om samen te werken beperkt is. Voorkomen dient te worden dat het gemeentebestuur voor de komende periode op de winkel past als de directie van een onderneming, terwijl er voor de (middel)lange termijn voldoende ontwikkelpunten zijn om vanuit een gevoel van medeverantwoordelijkheid voor sterk bestuur in de regio als geheel als trekker te fungeren. De ontwikkeling van de Strategische Alliantie Noord Veluwe is een tussenstap die moet leiden tot hernieuwde toegevoegde waarde voor de RNV. Vernieuwing openbaar bestuur en samenwerking Het situationeel samenwerken via dienstverleningsovereenkomsten op basis van inhoudelijke thema s zorgt voor fragmentatie. Dit draagt niet bij aan de efficiëntie en effectiviteit van samenwerking. 8
De raad heeft uiteindelijk besloten om niet te participeren in de samenwerking met Harderwijk, Ermelo en Zeewolde via Meerinzicht. Met name de angst voor een Gemeenschappelijke Regeling als juridisch construct speelde daarbij een rol. De angst om samen te werken via een GR zet een rem op verdere samenwerkingsmogelijkheden voor bestuur en organisatie. Putten is nadrukkelijk op zoek naar vernieuwende vormen van samenwerking, waarbij er een balans is tussen democratische legitimatie, het juridisch construct en efficiëntie. Die vernieuwing van het openbaar bestuur is een kernthema waar de adviescommissie-de Graaf nadrukkelijk mee bezig is. Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, Namens deze, Jasper de Wit 9
Bijlage: Zelfanalyse 10
Sterk Bestuur in Gelderland Putten,24 juni, 2014 Ter voorbereiding op het gesprek met de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland heeft de gemeente een vragenlijst ingevuld. Dit in het kader van het project Sterk Bestuur in Gelderland. Het onderzoek voor het project is opgebouwd uit: deskresearch (inventarisatie feiten); vragenlijst (inventarisatie meningen); gesprek Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland met regio en gemeenten. De antwoorden op deze vragenlijst staan daarom niet op zichzelf maar dienen in de context van het totale onderzoek gezien te worden. Onderwerpen vragenlijst Voorliggende rapportage omvat de resultaten van de vragenlijst die door de gemeente is ingevuld. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan bod: Kenmerken van de gemeente Realisatie van de opgaven door de gemeente Samenwerken op strategisch, tactisch en operationeel niveau Belang bij en bijdrage aan samenwerken Decentralisaties Invullen vragenlijst De vragenlijst is toegestuurd aan het college van Burgemeesters en Wethouders. Zij zijn aanbevolen om de vragenlijst ter consultatie voor te leggen aan de fractievoorzitters. Ook kon men maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven betrekken bij het invullen van de vragenlijst. Drie niveaus van samenwerken In de vragenlijst is onderscheid gemaakt tussen drie niveaus in samenwerken: Strategische samenwerking: economische, ruimtelijke ordenings- en infrastructurele keuzes en maatregelen die bijdragen aan het versterken van de (internationale) concurrentiepositie van de regio; Beleidsvorming en -uitvoering: het maken van beleidskeuzes en de beleidsuitvoering van gemeentelijke taken in het fysieke en sociale domein; Bedrijfsvoering en dienstverlening: het beheer van de ambtelijke organisatie en de uitvoering van gemeentelijke diensten die zich richten op buurten, wijken en dorpskernen ( schoon, heel en veilig ). 11
1. Karaktereigenschappen van uw gemeente 1.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord Het College van B en W beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De gemeenteraad beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De ambtelijke organisatie beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwaliteit). De ambtelijke organisatie heeft voldoende capaciteit om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwantiteit). De gemeente is in staat om voldoende kwalitatief goed personeel aan te trekken. De financiële positie van de gemeente is een belemmering voor het adequaat functioneren van het lokaal bestuur. De nieuwe strategische opgaven zijn voor de gemeente aanleiding om de omvang van het totale takenpakket te heroverwegen (kerntakendiscussie). Onderlinge verhoudingen tussen College en Raad zijn goed. Helemaal mee eens Niet eens en niet oneens Helemaal mee oneens Mee oneens 1.2 Op welke twee punten vindt u dat de organisatie van uw gemeente positief scoort ten opzichte van de organisaties van andere gemeenten? Vraag Antwoord 1. Financieel beheer 2. Informatisering 1.3 Wat zijn twee verbeterpunten binnen uw organisatie? Vraag Antwoord 1. Integraal werken 2. Beheer openbare ruimte 12
1.4 Welke drie kenmerken kenschetsen het politiek/bestuurlijke klimaat van uw gemeente het best? Maatschappelijk betrokken Gericht op de burger Stabiel 13
2. Realisatie van de opgaven door uw gemeente 2.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente is in staat om lokale doelen te stellen. De gemeente is in staat om lokale doelen te bereiken. Inwoners hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Ondernemers hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Maatschappelijke organisaties hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. 2.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag De (financiële) positie van de gemeente maakt regionale samenwerking noodzakelijk. De (financiele) positie van de gemeente maakt ambtelijke samenwerking met andere gemeente(n) noodzakelijk. De gemeente verkent een ambtelijke fusie. De gemeente verkent een bestuurlijke fusie (herindeling). Antwoord Helemaal mee oneens Helemaal mee oneens 14
3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau 3.1 Welke gemeenten zijn de voornaamste partners voor de strategische opgaven? Op strategisch niveau werkt de gemeente Putten samen met 6 andere gemeenten. De grootte van het vierkant bij elke gemeente geeft de gemeentegrootte op basis van het inwoneraantal weer. Op strategisch niveau werkt de gemeente Putten alleen samen met gemeenten uit dezelfde regio (N- Veluwe) en gemeente Apeldoorn (regio Stedendriehoek). 3.2 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u belangrijke partners zijn voor de strategische opgaven? Nee. 15
3.3 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. De ambtelijke inzet van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. 3.4 Hoe waardeert u de samenwerking voor de strategische opgaven? Neutraal. 3.5 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? Op beleidsmatig niveau werkt de gemeente Putten met 5 andere gemeenten samen. In de toekomst verwacht men ook samen te werken met Apeldoorn, Barneveld en Nijkerk (zie 3.9.). 16
3.6 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u belangrijke beleidsmatige samenwerkingspartners zijn op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? Nee. 3.7 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. 3.8 Hoe waardeert u de beleidsmatige samenwerking tussen de partners? Neutraal. 3.9 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zouden in de toekomst uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies kunnen zijn? 17
3.10 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u in de toekomst belangrijke beleidsmatige samenwerkingspartners op dit vlak zouden kunnen zijn? Nee. 3.11 Met welke gemeenten werkt u op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen? Momenteel werkt de gemeente Putten op operationeel niveau samen met Hardenwijk, Ermelo, Oldebroek, Elburg en Nunspeet. In de toekomst verwacht men op dit niveau ook samen te werken met Barneveld en Nijkerk. 3.12 Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u op operationeel niveau samenwerkt? Nee. 3.13 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. 18
3.14 Hoe waardeert u de operationele samenwerking? Neutraal. 3.15 Met welke gemeenten zou u in de toekomst (dus potentieel) op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen kunnen werken? Zie vraag 3.12. In aanvulling op de huidige operationele samenwerking verwacht men in de toekomst ook samen te werken met Barneveld en Nijkerk. 3.16 Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u in de toekomst op operationeel niveau samen zou kunnen werken? Leusden. 19
4. Bijdrage aan samenwerken - Strategische opgaven in de regio 4.1 Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) afgezet tegen het belang voor uw gemeente? "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. De thema s zijn als volgt gecategoriseerd: - Speler: De gemeente geeft aan zowel veel belang te hebben als veel middelen aan het thema bij te dragen in het regionale samenwerkingsverband. - Contextbepaler: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben, maar wel veel middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. - Omstander: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben en ook weinig middelen bij te dragen voor dit thema in het regionale samenwerkingsverband. - Afhankelijke speler: de gemeente geeft aan veel belang te hebben bij het thema, maar weinig middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. 20
4. Bijdrage aan samenwerken - Beleidsvorming en -uitvoering in de (sub)regio 4.2 Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) afgezet tegen het belang voor uw gemeente? "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. 21
4. Bijdrage aan samenwerken - Bedrijfsvoering en Dienstverlening 4.3 Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) afgezet tegen het belang dat uw gemeente heeft in de samenwerking op de volgende domeinen? "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. Hierin is het volgende uitgevraagd: Planning en control, Communicatie, Shared Service Center, ICT, Personeel (uitwisseling), Sociale Dienst, Belastinginning, Afvalverwerking, Juridische dienstverlening, Cultuur(historie). In de vragenlijst was het ook mogelijk om niet van toepassing aan te klikken. Deze antwoorden zijn niet zichtbaar in het kwadrant. 22
5. Drie decentralisaties in het verschiet 5.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de Participatiewet De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisaties van de Jeugdzorg 5.2 Met welke gemeenten bereidt u de decentralisaties voor (AWBZ)? Bovenstaande netwerkanalyse geeft de samenwerking weer op het terrein van de AWBZ. Wat betreft de Participatiewet werkt Putten samen met Hattem, Elburg, Ermelo, Harderwijk, Oldebroek, Nunspeet en Heerde (zie 5.3.). Bij de samenwerking op het terrein van jeugdzorg komt daar de samenwerking met Apeldoorn nog bij (zie 5.4.). 23
5.3 Met welke gemeenten bereidt u de decentralisaties voor (Participatiewet)? 5.4 Met welke gemeenten bereidt u de decentralisaties voor (Jeugdzorg)? 24
Sterk Bestuur in Gelderland is een samenwerkingsproject van de provincie Gelderland en VNG Gelderland