Hogeschool van Amsterdam Onderwijs en Opvoeding, tweedegraads lerarenopleidingen sformulier voor het werkplekleren (versie september 2011) Toelichting bij het beoordelen van het Werkplekleren. De tweedegraads lerarenopleiding van de HvA richt zich op de ontwikkeling van de competenties voor het beroep van leraar. Bij competentiegericht opleiden past ook competentiegericht beoordelen. Dat betekent dat de student zelf verantwoordelijk voor het verwerven van zijn competenties, maar ook voor het aantonen van een behaald niveau van competentie. De student laat o.a. via het portfolio zien welke leeractiviteiten zijn ondernomen en tot welke resultaten dat heeft geleid. Het gaat bij het beoordelen dus om het inschatten van het bereikte niveau van competentie, niet om het 'afvinken' van een vaste lijst met opdrachten. Gebruik van het beoordelingsformulier Werkplekleren. 1. Het beoordelingsformulier wordt digitaal ingevuld 1. Het formulier kan gedownload worden vanaf het HvA-intranet via deze link: https://intra.doo.hva.nl/content/tweedegraads/algemeen/werkplekleren/ info-studenten/ 2. Bij de beoordeling worden de leerdoelen per competentie voor het betreffende leerjaar als richtlijn gebruikt. Deze leerdoelen staan in het beoordelingsformulier. De gedragsindicatoren bij de competenties (zie de Handleiding Werkplekleren) geven aanvullend verduidelijking. 3. Er wordt een beoordeling van de student gegeven bij ieder van de zeven competenties. Gekeken wordt naar de volgende aspecten: het organiseren en uitvoeren van de eigen activiteiten producten of resultaten activiteiten inzet en initiatief; reflectie communicatie en samenwerking met anderen documentatie in het portfolio van de student. 1 Tip: wis de eerste pagina (deze toelichting) en vergeet niet de gegevens van student en stageschool in te vullen. 4. Bij iedere competentie wordt de ontwikkeling van de student uitvoerig toegelicht met concrete voorbeelden. Er wordt daarbij verwezen naar producten in het portfolio. Bij geen of onvoldoende relevante portfolioproducten kan dus geen beoordeling plaatsvinden. Met de werkbegeleider op school wordt vooraf geregeld hoe deze inzage in portfolioproducten kan krijgen. 5. De student en de werkbegeleider op de school vullen beide het beoordelingsformulier in. Over de ingevulde formulieren wordt een gesprek gevoerd tussen student, werkbegeleider en HvA-begeleider. Een tijdsbesparende variant kan zijn dat de student het formulier invult en de werkbegeleider daarop commentaar en aanvullingen geeft. 6. Het beoordelingsformulier wordt zowel bij een tussenevaluatie als bij een eindbeoordeling gebruikt. Bij de tussenevaluatie in jaar 1 worden per competentie leervragen van de student ingevuld, die richting geven aan de activiteiten in het tweede deel van het leerwerktraject. Bij hogerejaar studenten leidt de bespreking tot bijstelling van het POP. 7. Het eindoordeel van een leerwerktraject wordt altijd in een cijfer uitgedrukt, bij een tussenevaluatie kan een cijfer achterwege blijven. Bij een eindbeoordeling wordt een cijfer gegeven per competentie. De cijfers per competentie worden door gemiddeld tot het eindcijfer. Het eindcijfer wordt afgerond op een heel getal. Bij het middelen krijgen de competenties een verschillend gewicht. Zodoende wordt rekening gehouden met het verschil in nadruk die de verschillende competenties krijgen in de vier jaren. In het beoordelingsformulier voor ieder jaar staat een berekeningstabel voor het eindcijfer, waarin deze wegingsfactoren zijn vermeld. Uit bovenstaande procedure blijkt dat de inbreng vanuit de school (de werkbegeleider) onontbeerlijk is. De formele eindverantwoordelijkheid voor iedere beoordeling ligt echter altijd bij de HvA-begeleider. beoordelingsinstrument werkplekleren jaar 4, versie sept. 2011 1
werkplekleren jaar 4 ingevuld door: Evelien van Geffen / Bert Langelaar/ Annet Kops handtekening: naam student A.M.G. Kops... HvA-opleiding (vak) : Mens en Technologie... / dt naam werkbegeleider: B. Langelaar... naam & plaats school: HvA, Amsterdam...... naam HvA-begeleider: E. van Geffen... datum beoordeling:...feb 2014 uitslag/cijfer:... berekening van het cijfer voor jaar 4 met weging per competentie nr. 1 2 3 4 5 6 7 totaal eindcijfer cijfer 9 8 9 8 8 8 8 (totaal van de weging 1 1 1 1 1 1 2 8 gewogen cijfers, delen door 8) gewogen cijfer (cijfer x weging) 9 8 9 8 8 8 16 8,3 Beste Annet, Wat een geweldige docente ben je. Ik kan me heel goed voorstellen waarom de Viaan zo blij met je is. Je bent didactisch sterk en kunt op een losse, maar strenge manier met de leerlingen om gaan. Ook vind ik het goed hoe je je lessen aanpast aan de situatie waar je op dat moment mee te maken krijgt. Succes met de laatste loodjes rondom het afstuderen. Met vriendelijke groet, Evelien van Geffen 1. de docent als (sociaal vaardig) persoon: interpersoonlijk competent actief sturen in de relaties met en tussen leerlingen met verschillende achtergronden in uiteenlopende onderwijssituaties, door het creatief inzetten van sociale, communicatieve en Als docent voer ik individuele gesprekken met leerlingen maar geef beoordelingsinstrument werkplekleren jaar 4, versie sept. 2011 2
interculturele vaardigheden; deze sturing effectief inzetten ten behoeve van een goed leerklimaat en leerproces, over deze relaties communiceren met leerlingen en met anderen; deze relaties in de eigen praktijk onderzoeken en daarvan verslag doen; zijn visie op en werkwijze bij het hanteren relaties verantwoorden, ook vanuit relevante theorie. ook klassikale instructies. Ik stimuleer en motiveer mijn leerlingen en probeer hen ook te interesseren voor het vak techniek. Mijn praktijk onderzoek van vorig jaar ging immers over motivatie en ik probeer in mijn eind onderzoek erachter te komen waarom leerlingen niet zo snel geneigd zijn om voor dit vak te kiezen. Ik zorg ik voor een goed leeren leefklimaat in de klas. Hierbij geef ik duidelijk aan wat ik van mijn leerlingen verwacht. In een techniek lokaal zijn er immers andere regels dan in een theorie lokaal. Op het begin van het leerjaar bespreek ik het practicum reglement Hieraan moeten de leerlingen zich absoluut aan houden. De leerlingen hebben behoefte aan structuur en duidelijkheid en op deze manier werkt dit goed. Ik kan de klas actief aansturen door mijn communicatieve en sociale vaardigheden waarmee ik vooral hun zelfstandigheid en werkhouding probeer te bevorderen. De leerlingen voelen zich bij mij veilig en weten dat ik voor hun klaar sta. Omdat het praktijk lokaal een vrije ruimte is waar leerlingen zich mogen bewegen gaat het soms in de technieklessen over andere onderwerpen die met techniek te maken hebben. Luisteren is dan ook een eigenschap die heel belangrijk is voor deze leerlingen. Ik probeer op mijn manier de leerling te helpen als hij of zij niet lekker in haar vel zit. Dit vergt communicatieve vaardigheden. Ik laat vooral de leerling het woord doen en probeer dan dat voor hun samen te vatten. Dit koppel ik dan weer terug naar de mentor. Wanneer het probleem groter is wordt deze taak overgenomen door het zorgteam. Dit wordt als prettig ervaren. Ik probeer met elke leerling contact te maken, het is voor mij belangrijk dat ik daar inzicht op krijg. Ik doe mijn best om mijn leerlingen beter te leren kennen. Mijn houding in de klas is er een van affectie en empathie, leerlingen vinden mij vaak streng maar toch lief. Ik probeer voor hen allen een zo goed mogelijke leer- en leefsituatie voor hem of haar te creëren. Annet gaat op een heel plezierige ontspannen manier met de leerlingen om. Ze kijkt en luistert goed beoordelingsinstrument werkplekleren jaar 4, versie sept. 2011 3
2. de docent als opvoeder: pedagogisch competent vanuit belangstelling voor de leerlingen en vanuit kennis van hun achtergronden (zowel op basis van theoretische concepten als van actuele inzichten) een veilig leef- en werkklimaat tot stand brengen; over zijn werkwijze hierbij communiceren met leerlingen en met collega's, en gedragsproblemen signaleren, bespreken en eventueel doorverwijzen; zijn visie en werkwijze met betrekking tot pedagogisch handelen relateren aan theoretische concepten, met inachtneming van o.a. de culturele bepaaldheid van pedagogische opvattingen pedagogische aspecten in de eigen praktijk onderzoeken en daarvan verslag doen; zijn visie op en zijn bijdrage aan de pedagogische rol van de school en de maatschappelijke betekenis daarvan verantwoorden, zowel binnen als buiten de school. Ik probeer de leerling te motiveren en van positieve feedback te voorzien, belangrijk hierin is dat de leerling centraal staat. Hierbij gaat het mij niet zozeer om het product (het werkstuk) maar het proces eromheen. De leerling moet zich bij mij en in mijn lokaal veilig voelen. Dit jaar ben ik schaduwmentor van een groep, op een andere school begeleidde ik leerlingen met leerproblemen en/of gedragsproblemen. Ik probeer een leerling te coachen en te sturen in zijn zelfstandig leerproces en daarin met heel veel complimenten zijn gewenste gedrag te belonen. Als dit niet gebeurd spreek ik mijn leerlingen altijd aan op hun ongewenste gedrag, zodat er een sfeer van belangstelling en respect voor elkaar ontstaat. Ik wil een voorbeeld voor mijn leerlingen zijn om zich te ontwikkelen tot een zelfstandig en verantwoordelijk persoon. Gezien mijn opleiding vraag ik ook naar feedback van mijn leerlingen, want ook ik ben immers ook nog lerende. Ik hou toezicht en orde in de klas en voer een actief klassen management. Leerlingen hebben bij mij in de klas het recht om fouten te maken want dat is leerzaam. Ook leer ik hen samen te werken. Samenwerken is ook samen leren. Het is heel prettig te zien hoe Annet bezig is. De ontwikkeling van de leerlijnen gaat heel goed. Door het gebruik van de stappenplannen wordt enorm aan de zelfstandigheid van de leerlingen gewerkt. 3. de docent als vakdocent/didacticus en ontwikkelaar: vakinhoudelijk en didactisch competent leerlingen een krachtige leeromgeving aanbieden, op basis van een grondige theoretische, praktische en actuele kennis van zijn vak- of leergebied, van een breed didactisch repertoire daarbij actuele kennis van de beroepscontext en/of het Ik ben aangenomen op deze school om de praktische en theoretische leerlijn een ander jasje te geven. Het toepassen van didactische strategieën en leerprocessen in de school boeit mij enorm. Wat ik interessant vind is dat ik de onderwerpen die ik leer bij de opleiding van beoordelingsinstrument werkplekleren jaar 4, versie sept. 2011 4
vervolgonderwijs inzetten; deze krachtige leeromgeving afstemmen op de onderwijscontext, op het potentieel van leerlingen en op individuele en culturele verschillen; zijn visie en werkwijze daarbij verantwoorden, mede vanuit leertheorie. Mens en Technologie gelijk kan toepassen in de praktijk. Praktijkscholen werken niet uit boeken en theoretisch hebben deze leerlingen een achterstand. Ik ontwerp en ontwikkel wekelijks lesstoffen waarin ik het constructivistisch onderwijs wil laten doorschemeren. Mijn grootste uitdaging is dit jaar om voor de eerste en tweede klassen deze lijn uit te stippellen samen met 3 andere collega s. De theorie en praktische leerlijn moet immers aansluiten op de bovenbouw, maar heel belangrijk ook op de belevingswereld van de leerlingen. Hierbij is de succeservaring voor deze leerlingen ontzettend belangrijk. Voor de eerste klassen lukt het me aardig om dit voor elkaar te krijgen, maar de tweede klassen zijn deze methode niet gewend. Er wordt of werd altijd voor hun nagedacht. Langzaam zie ik hun leerproces verschuiven. Vooral hun zelfstandigheid probeer ik daarmee te bevorderen. Hiervoor heb ik een 5 punts schaal ontwikkelt. Dit bespreek ik met hun tijdens hun eindbeoordeling, het is een formulier dat leerlingen zelf moeten invullen na het maken van het werkstuk. Ik ben me ervan bewust dat hun beleving van techniek een compleet ander plaatje is dan dat wij hun voorspiegelen. Dit baat mij zorgen. Op dit moment probeer ik voor de leerlingen van de tweede klassen een contextrijke omgeving te creëren, dat wil zeggen dat ik me veel meer wil gaan focussen op hun werk traject en hun toekomst. Ik probeer voor elke leerling een zo goed mogelijk programma samen te stellen, zodat zij op de meest effectief wijze hun lesstof tot zich nemen. Ik praat met leerlingen over hun competenties en ontwikkelingen en beoordeel hun portfolio. Ik kan goed het niveau van een leerling inschatten en geef gepaste feedback. Ik heb verschillende lessen opgebouwd met een PowerPoint presentatie maar ook met oefenstoffen. Vaak aangeboden in de vorm van constructivistisch onderwijs. De leeromgeving wordt steeds beter, sinds kort ben ik ook in het bezit van een smartboard! Voor de tweede klassen ben ik nu de leerlijn aan het uitstippelen. Met deze klassen wil ik veel meer op pad gaan en de beroepen gaan opzoeken van oud- leerlingen. Hieruit ontstaan wel hele leuke en spontane lessen. Het is nog erg zoeken naar de juiste insteek, hetgeen ik vorig jaar ook met mijn eerste klassen heb meegemaakt maar langzamerhand worden de lessen en de opdrachten steeds beter geformuleerd en geconditioneerd Vooral uit de module fietstechniek., die ik toch al 3 jaar geef zijn dit jaar weer de meest fantastische presentaties van de LL uitgekomen. Leerlingen hebben vooral moeite om zich te verwoorden, op deze manier d.m.v. een presentatie probeer ik dat voor beoordelingsinstrument werkplekleren jaar 4, versie sept. 2011 5
hun in een kleine omgeving te verwezenlijken. Gedurende de lessen zijn de leerlingen gemotiveerd en actief aan het werk. Hoewel het wel eens wat rommelig lijkt, houdt Annet voortdurend het heft in handen. De motivatie aan het einde van de les om op te ruimen, is niet bij alle leerlingen aanwezig. Op zo n moment individueel met een leerling een gesprek voeren, is niet zo handig beoordelingsinstrument werkplekleren jaar 4, versie sept. 2011 6
4. de docent als organisator: organisatorisch competent door een heldere structuur en effectieve organisatie van zijn onderwijs een overzichtelijk, ordelijk en taakgericht leerklimaat creëren; de eigen werkzaamheden planmatig en efficiënt organiseren en daarin prioriteiten stellen; probleemgericht, flexibel en creatief inspelen op wisselende en complexe omstandigheden; actief bijdragen aan taken en organisatie van het team en van de school en deze bijdrage relateren aan (de ontwikkeling van) het pedagogisch-didactisch klimaat van de school. Organiseren is denk ik wel 1 van de belangrijkste competenties van een techniek docent. Niet alleen als het gaat om samenbinden van alle theoretische lessen en de gemaakte werkstukken op een website. Maar vooral om de LL drie stappen voor te zijn. LL horen in mijn opinie niet stil te staan omdat er geen materiaal is, gelukkig krijg ik hier hulp van collega s, die stroken hout of metaal voor me op maat knippen. Contacten leggen richting de stage afdeling ervaar ik ook als positief, dit om erachter te komen waar onze oud- leerlingen nu werken. Deze plekken zoek ik dan weer op met de tweede klassen. gen. Dit schooljaar bewaak ik de planning beter, ik weet nu ook wat ik kan verwachten van mijn leerlingen. Het is van grote noodzaak dat ik een gestructureerd klassenmanagement hanteer zodat de leerling weet waar hij of zij aan toe is. Dit bespreek ik aan het begin van de les, doe ik dit niet, dan hebben ze geen inzicht op de rest van de les. Deze duidelijkheid en structuur is niet nieuw voor mij en voor onze leerlingen een handvat waar ze zich aan vast kunnen houden. Door dit virtueel te laten zien wordt het nog duidelijker. Leerlingen ervaren dit als helder en duidelijk. Ik zorg dat de leerling op tijd zijn of haar beoordeling, positieve feedback of cijfers krijgt. Ik houd zorgvuldig een leerlingen dossier bij en kom mijn afspraken altijd na. Naast klassenmanagement hou ik me bezig met het voorbereiden en helpen van activiteiten en excursies. Het lukt Annet steeds beter haar collega s binnen de sectie op 1 lijn te krijgen. Ook zij gaan met stappenplannen en pictogrammen werken. Hierdoor ontstaan er leergangen voor meerdere leerjaren. 5. de docent als teamlid: competent in samenwerken samen met collega's, ook van andere vak- of leergebieden, verantwoordelijkheid nemen voor het voorbereiden, uitvoeren en Ik kan goed samenwerken binnen een team van collega s, maar ook met leerlingen. Ik neem deel aan teamvergaderingen en draag bij aan de beoordelingsinstrument werkplekleren jaar 4, versie sept. 2011 7
vernieuwen van het onderwijs; oplossingsgericht bijdragen, mede op eigen initiatief, aan algemene taken in het team of de school en de onderwijskundige en pedagogische ontwikkeling van de school; samenwerken, ook in een divers samengesteld team, met oog voor resultaat, veilig werkklimaat en goede communicatie; zijn visie en werkwijze t.a.v. samenwerken en schoolorganisatie verwoorden en onderbouwen. schoolorganisatie. Ik heb leren luisteren naar feedback en heb leren omgaan met kritiek. Ik doe mee aan intervisie, voer gesprekken en luister actief. Ik krijg lovende feedback vanuit de groep collega s als zijnde een open, vrolijke en fijne collega. Ik sta bekend als zorgzaam en ben nooit te beroerd ergens te helpen waar dat kan. Ik blijk een goede teamspeler en dat geeft mij dan weer een goed gevoel en dat is ook belangrijk. Toch vind ik het moeilijk om met bepaalde collega s samenwerken gezien onze werktijden staan we niet altijd tegelijk op de vloer. De link van de AVO docent naar praktijkdocent zijn in sommige thema s terug te vinden. Zo hebben we vorig jaar ons gezamenlijke project de korenmolen opgezet. Ontzettend leuk! Natuurlijk zijn we kritisch en kan het nog beter maar aan de wil om samen te werken ligt het niet, het is vaak de tijd. Verschillende werkdagen, parttimers en ik die dit jaar mijn studie toch echt wil afmaken helpen niet mee om deze situatie te verbeteren. Studiedagen worden toch anders ingevuld, nou ja, ook hier zullen we een oplossing voor moeten zoeken. Voor mijn gevoel kan samenwerken altijd beter! Er is in elk geval een verbetering t.o.v. vorig jaar. Hoewel het natuurlijk altijd beter kan, heeft Annet al heel wat bereikt. Haar sectie is duidelijk naar elkaar toe aan het groeien en Annet neemt daarbij het voortouw. Ik kan mij voorstellen, dat Annet binnen niet al te lange tijd sectieleider wordt, omdat ze hiervoor zeker de kwaliteiten heeft. Ook de samenwerking met andere collega s binnen de school verloopt uitstekend.. beoordelingsinstrument werkplekleren jaar 4, versie sept. 2011 8
6. de docent in contact met de omgeving: competent in samenwerken met de omgeving relaties leggen en onderhouden met externe belanghebbenden (ouders; bedrijven of instellingen in de beroepscontext) en daarbij effectief te communiceren; initiatieven nemen om de omgeving (in brede zin) van de school te benutten als onderdeel van een krachtige leeromgeving voor leerlingen; zich bewust tonen van de maatschappelijke rol van de school en van het verband tussen omgeving en onderwijsconcept; zijn opvattingen en werkwijzen m.b.t. externe relaties verantwoorden. Zoals ik al eerder aangaf ben ik dit jaar schaduwmentor van een klas. Contacten met bedrijven heb ik genoeg, het is nu een kwestie om deze voor te bereiden op bezoeken van de leerlingen. Ik probeer altijd enthousiast mee te doen met (school) activiteiten en kan ik goed met mijn collega s opschieten. Voor het actief deelnemen aan het samenwerkingverband mis ik de kleine bijeenkomst met het team om 8.15 uur om het een e.a. door te spreken. Er gaat nog een hoop informatie langs me heen, vooral betreffende LL waarvan ik schaduwmentor ben. Wij vergaderen eens in de 2 weken met het team en eens in 2 weken met de praktijkdocenten. Notulen zijn terug te vinden in mijn werkbestand. Annet is een zeer actieve schaduwmentor, waardoor ze ook contacten met ouders onderhoudt. Inmiddels heeft ze ook meerdere excursies naar bedrijven georganiseerd, wat voor de leerlingen heel leerzaam was. 7. de docent als zelfsturend professional: competent in reflectie en ontwikkeling een goed beeld geven van de eigen competenties en de sterke en zwakke kanten daarin, en planmatig werken aan de eigen ontwikkeling; de eigen beroepspraktijk onderzoeken en daarvan verslag doen; zijn persoonlijke visie op leren, op leerlingen en op leraarschap verwoorden en verantwoorden, mede op basis van theoretische concepten, van actuele inzichten en van relevante maatschappelijke ontwikkelingen; zich ontwikkelen vanuit zijn visie; de samenhang verwoorden van die visie met met het beleid van de school en met relevante ontwikkelingen in de (multiculturele) samenleving, in zijn vakgebied en in de beroepscontext en/of het vervolgonderwijs. Ik kan mijzelf reflecteren op mijn zwakke en sterke kanten en weet mijzelf te ontwikkelen tot een betere docent. Dit jaar probeer ik echt op de manier van Kortehage te reflecteren, dit bevalt mij goed. De afgelopen jaren heb ik echt leren reflecteren. Ik heb geleerd leermomenten te verwerken en te evalueren. Juist het reflecteren is mijn sterke punt. Ik stel vragen aan mezelf over voorbereiding, uitvoering, en de verwerking ervan. Voorbereiding; wat wilde ik? Wat betekent de theorie voor mij en welke andere voorbereiding heb ik gedaan, heeft het mij geholpen en wat heb ik eraan gehad? Uitvoering; Hoe doe ik dit? Hoe heb ik gefunctioneerd tijdens de opdracht, wat had ik anders of beter kunnen doen, en was ik mij bewust van mijn doen en laten? beoordelingsinstrument werkplekleren jaar 4, versie sept. 2011 9
Verwerking; Wat heeft het mij opgeleverd? Welke leerwinst heeft het geheel mij opgeleverd en welke conclusie kan ik hieruit trekken? Ik gebruik graag het woordje ik. Geef regelmatig een mening over mezelf. Ik schrijf over mijn gedrag en gebruik vaak de woorden want en omdat. Ik laat inzicht zien en leg verbanden. Tevens werk ik positief kritisch aan mijn ontwikkeling. Ik geef als het ware feedback aan mezelf. Opvallend is dat ik dit jaar deze reflecties vergeleken met vorige jaren minder snel opschrijf, ik verwerk ze eigenlijk direct in mijn volgende les of handeling. Annet en ik hebben wekelijks overleg over haar opleiding en haar werkzaamheden. Zij is zeer kritisch t.o.v. zichzelf en zeer leergierig om een goede PrOdocent te worden. Daarbij is ze heel open en durft ze zich kwetsbaar op te stellen. Soms stelt ze te hoge eisen aan zichzelf, die ik dan weer tot normale proporties probeer terug te brengen. beoordelingsinstrument werkplekleren jaar 4, versie sept. 2011 10