ECONOMISCHE MONITOR EDE 2014 I Deze economische monitor gaat nader in op de ontwikkeling van de economie en arbeidsmarkt in Ede en de regio FoodValley met de focus op het tweede halfjaar van 20. Daarnaast belicht deze monitor de ontwikkeling van de werkgelegenheid in Ede en de regio FoodValley. BELANGRIJKSTE UITKOMSTEN Thermometer halfjaar 20 Economie De bedrijfsresultaten in de regio FoodValley zijn minder gunstig geweest in het afgelopen jaar 20. De omzet resultaten vertonen een licht negatief resultaat, de personeelssterkte nam in alle artalen van 20 af. Uit recent gepubliceerde cijfers van het CBS blijkt dat de Nederlandse economie de afgelopen 3 artalen is gegroeid, in het laatste artaal zelfs met 0,7%. De groei is nog gering, maar er zijn diverse indicatoren die in de positieve richting wijzen, zoals een toename in de export en investeringen. Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt van de gemeente Ede laat in het tweede halfjaar van 20 een minder positief beeld zien. In alle artalen van 20 is de personeelssterkte afgenomen bij de bedrijven in de FoodValley, er is een toename in de WW uitkeringen en de geregistreerde werkzoekenden. De toename in geregistreerde werkzoekenden is fors geweest in het afgelopen halfjaar, toch is het percentage geregistreerde werkzoekenden tov de beroepsbevolking nog altijd lager dan landelijk. Het aantal WW uitkeringen nam in 20 toe van 17 begin 20 naar 2430 eind december, een forse toename van 42%. De instroom was in het tweede halfjaar hoger dan de uitstroom. Het aantal Geregistreerde Werkzoekenden 1 in de gemeente Ede steeg in 20 fors, van 2240 begin januari naar 3860 eind december. De werkloosheid is in de laatste maanden fors toegenomen, maar de werkloosheid in Ede is nog steeds lager dan in Nederland. Het aandeel geregistreerde werkzoekenden in de beroepsbevolking was eind december voor de gemeente Ede 8,4% en voor Nederland 9,7%. Het aantal bijstandsuitkeringen is in 20 fors toegenomen. Van 70 begin 20 naar 1580 eind december: een toename van 16%. De toename is vooral groot bij de groep van 27 jaar en ouder. Economie en Arbeidsmarkt Het ziet ernaar uit dat de Nederlandse economie uit een diep dal kruipt. De afgelopen artalen is er sprake van een (overigens geringe) groei; export en investeringen trekken aan. Dit vertaalt zich (nog) niet naar de arbeidsmarkt waar de aantallen uitkeringsgerechtigden en werkzoekenden hoog zijn. De arbeidsmarkt is altijd volgend op de economische ontwikkelingen en landelijke en provinciale prognoses laten zien dat de werkloosheid de komende jaren hoog zal blijven. Thema: Werkgelegenheid in de gemeente Ede In 20 zijn er 56.520 banen in de gemeente Ede, net iets meer dan 20. In de gezondheidszorg is de meeste werkgelegenheid met.280 banen, gevolgd door de zakelijke dienstverlening met 7.8 en de detailhandel met 6.0 banen. De werkgelegenheid stagneert in Gelderland. In 20 was voor het eerst sprake van substantiële afname van het aantal banen. De ontwikkeling van de werkgelegenheid laat een gunstig beeld zien voor Ede in vergelijking met andere grote Gelderse steden en regio s in Gelderland. In 20 waren er in de gemeente Ede iets meer banen in de gemeente Ede dan in 20. In de meeste regio s en in Gelderland was er van 20 tot 20 een daling van de werkgelegenheid. Van 2008 20 groeide de werkgelegenheid in totaal met 1,7%. In de zakelijke dienstverlening was de toename het grootst, gevolgd door vervoer, opslag en communicatie en de gezondheidszorg. Bij de financiële instellingen was er een grote afname met meer dan 40%, in de bouw was de daling %. Voor de komende jaren wordt een geringe groei van de werkgelegenheid verwacht van 0,6% voor de periode van 2015-2018. 1 Dit zijn de werkzoekenden die geregisteerd zijn bij het UWV WERK bedrijf, hiervoor Niet Werkende Werkzoekenden genoemd. Strategie & Onderzoek, feb 2014 1
Economie: Bedrijvigheid Ontwikkeling omzet bedrijven in FoodValley 20-20 25 20 15 5 0-5 - -15-20 Bron: COEN enquête KvK/CBS In de tweede helft van 2014 was de omzetontwikkeling 2 in de regio FoodValley minder gunstig, er waren meer bedrijven met negatieve resultaten dan met positieve resultaten. Ontwikkeling export in FoodValley 20-20 35 30 25 20 15 5 0-5 - -15 Bron: COEN enquête KvK/CBS. In 20 laat de export een verdeeld beeld zien, in de eerste drie artalen was de ontwikkeling van de export licht positief, in het laatste artaal licht negatief. 5 Ontwikkeling personeelssterkte bedrijven in FoodValley 20-20 0-5 - -15-20 Bron: COEN enquête KvK/CBS De personeelsindicator bleef ook in het tweede halfjaar van 20 negatief, al 2 jaar op rij daalt deze indicator voor personeelssterkte. 2 De COEN vragenlijst wordt elk artaal uitgezet onder ondernemers. De indicatoren in de Conjunctuurenquête Nederland (COEN) zijn saldi van het percentage positieve antwoorden minus het percentage negatieve antwoorden. Zo rapporteerde in het eerste artaal van 20 28% van de geënquêteerde bedrijven een stijging van de omzet en 21% een daling van de omzet. Per saldo zag (28%-21%=) 7% de omzet in het eerste artaal van 20 dus stijgen. Strategie & Onderzoek, feb 2014 2
Arbeidsmarkt WW Uitkeringen WW uitkeringen 20-20 gemeente Ede 2400 1900 1400 900 400 Bron: UWV Werkbedrijf Het aantal WW uitkeringen is de afgelopen maanden fors gestegen. Begin 20 was dit aantal 17, aan het einde van het jaar was dit aantal met 42 % toegenomen naar 2430. 00 900 800 700 600 500 400 300 begin 20 feb- 20 20 20 20 apr- jun- aug- okt- dec- feb- apr- jun- aug- okt- dec- feb- apr- WW uitkeringen 20-20 gemeente Ede 20 20 20 20 20 20 20 jun- aug- okt- dec- 20 instroom uitstroom Bron: UWV Werkbedrijf In het tweede halfjaar van 20 was de instroom in de WW groter dan de uitstroom, waardoor het aantal WW uitkeringen fors opliep. Strategie & Onderzoek, feb 2014 3
Arbeidsmarkt Bijstand 1700 Bijstandsuitkeringen 20-20 Gemeente Ede 1600 1500 1400 00 00 10 00 begin feb- Bron: gemeente Ede Het aantal bijstandsuitkeringen is in 20 fors toegenomen. Van 70 begin 20 naar 1580 eind dec: dit is een toename van 16%. nov- apr- jun- aug- okt- dec- feb- apr- jun- aug- okt- dec- feb- WWB uitkeringen naar leeftijd Ede 20-20 apr- jun- aug- okt- dec- sep- jul- mei- mrt- jan- nov- sep- jul- mei- mrt- jan- 0 500 00 1500 < 27 jaar > 27 jaar Bron: gemeente Ede Het aantal bijstandsuitkeringen voor jongeren bleef in 20 en 20 redelijk constant. In Ede is de grootste toename van de bijstand bij de leeftijdsgroep vanaf 27 jaar, van 60 begin 20 naar 1450 eind december 20. Strategie & Onderzoek, feb 2014 4
Arbeidsmarkt Geregistreerde Werkzoekenden Geregistreerde Werkzoekenden Ede 20-20 4000 3500 3000 2500 2000 1500 00 500 0 begin 02-04- 06-08- - - 02-04- 06-08- - - Bron: UWV WERK bedrijf Het aantal Geregistreerde Werkzoekenden is in de gemeente Ede in het tweede halfjaar van 20 fors gestegen. Deze stijging heeft deels te maken met administratieve processen 3. Door de stijging is het aandeel geregistreerde werkzoekenden van de beroepsbevolking gestegen, maar dit is nog altijd minder dan het landelijke aandeel. Het aandeel geregistreerde werkzoekenden als percentage van de beroepsbevolking is in Nederland eind december 9,7%, voor de regio FoodValley 7,7% en voor de gemeente Ede 8,4%. 2500 Geregistreerde Werkzoekenden Ede 20-20 naar leeftijd 2000 1500 00 500 0 jan- mrt- mei- jul- sep- nov- jan- mrt- mei- jul- sep- nov- < 27 jaar 27-50 jaar > 50 jaar Bron: UWV WERKbedrijf In de oudere leeftijdsgroepen steeg het aantal werkzoekenden het meest, vooral in de laatste twee maanden nam het aantal geregistreerde werkzoekenden toe bij de 27 50 jarigen en de 50 plussers. De werkloosheid is hoog in 20. Provinciale prognoses in de PEV 4, laten zien dat de werkloosheid in Gelderland de komende jaren hoog zal blijven. 3 Niet altijd zijn werkzoekenden ook ingeschreven bij het UWV. In november en december hebben waarschijnlijk meer mensen zich ingeschreven, die al eerder werkzoekend waren, inschrijvingen van WWB gerechtigden worden bijvoorbeeld na een jaar niet altijd verlengd. 4 PEV: Provinciaal Economische Verkenning, Bureau BEO Provincie Gelderland Strategie & Onderzoek, feb 2014 5
Economische Monitor 2014 I THEMA In dit themadeel staat de werkgelegenheid centraal. Aan bod komen de ontwikkeling van de werkgelegenheid in Ede, de andere grote Gelderse steden en Gelderse regio s. Daarnaast wordt ingezoomd op de structuur van de werkgelegenheid en de ontwikkelingen van de werkgelegenheid in de sectoren. Werkgelegenheid 20 Werkgelegenheid naar sectoren Ede 20 Landbouw/Visserij Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel/autohandel Vervoer, opslag en communicatie Horeca Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheidszorg Overige dienstverlening Bron:PWE 20 In 20 zijn er 56.250 banen in de gemeente Ede. De gezondheidszorg heeft de meeste werkgelegenheid met.280 banen, gevolgd door de zakelijke dienstverlening met 7.8 banen. Ook in de detailhandel, 6.0 banen en de industrie zijn veel banen. De structuur van de werkgelegenheid van de gemeente Ede is divers, waardoor zij minder etsbaar is in de crisis. Strategie & Onderzoek, feb 2014 6
E d e G e ld e rla n d A p e ld o o rn A rn h e m N ijm e g e n S ta d sre g io A rn h e m - N ijme g e n S te d e n d rie h o e k A c h te rh o e k R iv ie re n la n d F o o d V a le y N o o rd V e lu w e Ontwikkeling werkgelegenheid, Ede en Gelderse steden en regio s Ontwikkeling werkgelegenheid Ede 2004-20 58000 56000 54000 52000 50000 48000 46000 44000 42000 40000 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20 20 20 20 Bron: PWE 20 In 20 waren er in de gemeente Ede in totaal 56.620 banen, net iets meer dan in 20 toen er 56.250 banen waren. In de meeste regio s en in Gelderland was er van 20 tot 20 voor het eerst sprake van een daling van de werkgelegenheid. Dit was niet het geval voor Ede en het Gelderse deel van de regio FoodValley In de afgelopen 4 jaar was de groei van de werkgelegenheid 0,4%; dit is meer dan in de andere grote Gelderse steden, Apeldoorn had een groei van 0,3% per jaar, in Arnhem en Nijmegen am dit uit op -0,2% en -0,3%. Ontwikkeling werkgelegenheid 2009-20 Ede, Gelderland, Grote Gelderse steden 0,8% Food Valley 0,6% 0,4% Ede Apeldoorn 0,2% 0,0% Noord Veluwe -0,2% -0,4% Gelderland Arnhem Nijmegen Stedendriehoek Stadsregio Arnhem- Nijmegen Rivierenland -0,6% Achterhoek -0,8% Bron: PWE 20 Strategie & Onderzoek, feb 2014 7
Ontwikkeling werkgelegenheid Ede: 2004 2008 / 2008-20 Ontwikkeling werkgelegenheid, Gemeente Ede 2004-2008 2008-20 Overige dienstverlening Gezondheidszorg Onderw ijs Openbaar bestuur Zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Horeca Vervoer, opslag en communicatie ontwikkeling 2008-20 ontwikkeling 2004-2008 Detailhandel/autohandel Groothandel Bouw nijverheid Industrie/Delstoffenw inning Landbouw /Visserij -50,0% -40,0% -30,0% -20,0% -,0% 0,0%,0% 20,0% 30,0% 40,0% Bron: PWE 20 Van 2004 2008 groeide de werkgelegenheid in totaal met 7,6%. In de sectoren vervoer en opslag, de bouw, de industrie en de zakelijke dienstverlening was de groei fors. In het openbaar bestuur was een grote afname van de werkgelegenheid. In de periode van 2008-20 groeide de werkgelegenheid in totaal met 1,7%. De groei was het grootst in de zakelijke dienstverlening, gevolgd door vervoer en de gezondheidszorg. Bij de financiële instellingen was de afname groot met meer dan 40%, in de bouw was de daling %. Strategie & Onderzoek, feb 2014 8
Prognose werkgelegenheid Ede: 2015-2018 Prognose werkgelegenheid 20-2018 1,00% 0,80% 0,60% 0,40% 0,20% 0,00% -0,20% Nederland Gelderland Foodvalley Ede -0,40% -0,60% -0,80% -1,00% 20-2014 2015-2018 Bron: PEV 20 Voor de gemeente Ede wordt een groei van de werkgelegenheid verwacht van 0,8% voor 20/2014; voor de periode 2015/2018 een groei van 0,6%. Voor de regio FoodValley is de groei verwachting 0 % voor 20/2014 en voor de periode 2015/2018 0,8%. Voor Nederland zijn de verwachtingen een stuk lager: voor Nederland -0,8% voor de periode 20/2014 en 0,2% voor de periode 2015/2018. Ontwikkeling werkgelegenheid Gemeente Ede 2004-20 Ede 2004 2008 2009 20 20 20 20 Landbouw/Visserij 2280 2090 1980 20 2040 2020 2000 Industrie 5280 6150 5870 5890 5930 5940 5790 Nutsbedrijven 170 240 250 330 320 300 290 Bouwnijverheid 3380 3990 40 3870 3970 3800 3480 Groothandel 3290 3730 3620 3570 3670 4070 4050 Detailhandel/autohandel 5870 60 6150 6150 6290 63 60 Vervoer, opslag en communicatie 2670 3460 35 3640 4080 3900 3880 Horeca 1980 20 20 22 2200 2190 2160 Financiële instellingen 2960 2970 2320 2190 1640 20 1690 Zakelijke dienstverlening 5640 6650 6920 7000 7140 74 78 Openbaar bestuur 3370 1960 2140 1820 18 1740 1770 Onderwijs 3460 3760 3770 3690 3690 37 3820 Gezondheidszorg 9290 150 600 190 0 1 280 Overige dienstverlening 2040 2220 2260 2290 2430 2420 24 Alle sectoren 51680 55600 55500 55750 56340 56250 56520 Bron: PWE 20 Strategie & Onderzoek, feb 2014 9
Verantwoording In deze monitor worden relevante cijfers over economie en arbeidsmarkt per artaal weergegeven om ontwikkelingen op deze terreinen te signaleren en te volgen. Er zijn veel indicatoren voor economie en arbeidsmarkt, maar niet allen zijn geschikt om opgenomen te worden. In deze monitor zijn die indicatoren opgenomen die relevant zijn voor het thema, van belang voor de economie van Ede, valide en voldoende actueel zijn. Voor de onderwerpen zijn de volgende indicatoren gebruikt: Economie Arbeidsmarkt Indicator Schaal Bron Omzet afgelopen 3 maanden bij Regio COEN enquête, KvK/CBS bedrijven FoodValley Export afgelopen 3 maanden Regio COEN enquête.kvk,cbs FoodValley Personeelssterkte afgelopen 3 Regio COEN enquête, KvK,CBS maanden FoodValley WW uitkeringen per artaal, Gemeente Ede UWV Werkbedrijf deeltijd WW uitkeringen Instroom en uitstroom WW Gemeente Ede UWV Werkbedrijf uitkeringen Bijstands uitkeringen Gemeente Ede WI Geregistreerde Werkzoekenden Gemeente Ede UWV Werkbedrijf Gebruikte gebiedsindelingen: Regio FoodValley bestaat uit de gemeenten Barneveld, Ede, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal en Wageningen. Bronnen: Conjunctuur Enquête Nederland (COEN) 20-Q3 enq4: Economische prestaties Achterhoek, Stadsregio Arnhem Nijmegen en regio FoodValley. PWE 20: Provinciale Werkgelegenheidsenquete. PWE rapportage 20 eerste uitkomsten. PEV Provinciaal Economische Verkenning, Bureau BEO, Provincie Gelderland, oktober 20. Samenstelling: Gemeente Ede: Karin Vermeij, Dion Thielen, Daphne Bottenberg. Strategie & Onderzoek, feb 2014 1