Het GLB De wetsvoorstellen en inzet van Nederland. 1 november 2012

Het GLB 2014-2020 De wetsvoorstellen en inzet van Nederland Hans Brand Directie Europees Landbouwbeleid en Voedselzekerheid, Team ELB T: +31 70 378 5536 E: j.m.brand@mineleni.nl 1 november 2012

Overzicht Uitgangspositie in historisch perspectief Uitdagingen en doelen Meerjarig Financieel Kader 2014-2020 (MFK) Directe betalingen Plattelandsbeleid Markt- en prijsbeleid Horizontale onderwerpen Vervolgstappen 2

Overzicht Uitgangspositie in historisch perspectief Meerjarig Financieel Kader 2014-2020 (MFK) Directe betalingen Plattelandsbeleid Markt- en prijsbeleid Horizontale onderwerpen Vervolgstappen 3

GLB-uitgaven in constante prijzen 2007 70 miljard euro % van het BIP 0,7% 60 0,6% 50 0,5% 40 0,4% 30 0,3% 20 0,2% 10 0,1% 0 0,0% 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 Uitvoersubsidies Gekoppelde rechtstreekse betalingen Plattelandsontwikkeling 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Andere vormen van marktondersteuning Ontkoppelde rechtstreekse betalingen % van het BIP van de EU 4

Meerjarig Financieel Kader 2014-2020 (MFK) GLB uitgaven op niveau 2013 nominaal gelijk Pijler 1: Directe betalingen en marktuitgaven Pijler 2: Plattelandsontwikkeling Totaal GLB (Pijler 1 en 2) Voedselveiligheid Minstbedeelden Reserve voor crises in de landbouw Europees Fonds voor aanpassing aan globalisering Onderzoek en innovatie (voedselveiligheid, koolstofarme economie en duurzame landbouw Totaal extra landbouw gerelateerde uitgaven buiten GLB Totaal voorgestelde begroting 2014-2020 In lopende prijzen 317,2 mld. Euro 101,2 mld. Euro 418,4 mld. Euro 2,5 mld. Euro 2,8 mld. Euro 3,9 mld. Euro tot 2,8 mld. Euro 5,1 mld. Euro tot 17,1 mld. Euro tot 435,5 mld. Euro Bron: Mededeling van de Commissie Een begroting voor Europa 2020 COM(2011)500 definitief, deel II 6

Hoofdlijnen voor GLB Herverdeling van directe betalingen tussen lidstaten in periode 2014-2020 binnen lidstaten (overgang historisch naar regionaal model) Herverdeling plattelandsmiddelen op basis van objectieve criteria, rekening houden met de huidige verdeling Flexibiliteit tussen pijlers tot 10% van pijler 1 naar pijler 2 tot 5% van pijler 2 naar pijler 1 (Baltische staten, FI, SE, PL, BG, RO, SK, PT en UK) Financiële discipline: bij overschrijding plafond lineair korten 7

Herverdeling directe betalingen Tussen lidstaten Lidstaten die minder dan 90% van het EU-gemiddelde per hectare landbouwgrond ontvangen, krijgen één derde van het verschil tussen hun huidige hectarevergoeding en 90% van het EU-gemiddelde gecompenseerd Binnen lidstaten Van historisch naar regionaal model In 2014 40% van de basisbetaling als een gelijke premie per ha In 2019 alle hectaren landbouwgrond een gelijke premie 8

Herverdeling directe betalingen EUR/ha 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Malta Netherlands Belgium Italy Greece Cyprus Denmark Slovenia Germany France EU-15 Luxembourg Ireland EU-27 Austria Hungary Czech Republic Finland Sweden Bulgaria Spain United Kingdom Poland EU-12 Slovakia Portugal Romania Lithuania Estonia Latvia DB status-quo (EUR/ha) EU-27 gemiddelde (EUR/ha) 90% van EU-27 gemiddelde (EUR/ha) DB - Dichten 1/3 van gat tot 90% EU-27 gemiddelde (EUR/ha) Bron: European Commission, DG Agriculture and Rural Development Commission Staff Working Paper Impact Assessment CAP towards 2020 (budget data from the MFF Communication - COM (2011) 500 (excluding cotton and POSEI); hectares of potentially eligible area in 2009) 9

Inzet Nederland Europees GLB budget nominaal vanaf 2013 constant Enige herverdeling verdedigbaar, maar rekening onevenredig zwaar bij beperkt aantal lidstaten -8% voor Nederland niet evenwichtig Herverdeling op basis van: directe betalingen én Plattelandsbeleid tezamen alle lidstaten boven het EU-gemiddelde hectarebedrag betalen evenredig mee 10

Financiële samenvatting Beschikbaar vanaf 2017 Maximaal beschikbaar voor basisbetaling (af: budget voor vergroening, jonge boeren en kleine ontvangers) Minimaal beschikbaar voor basisbetaling (eventueel af: vrijwillig gekoppelde betaling, betaling in gebieden met beperkingen en gebruik in de 2 e pijler) Basisbetaling per hectare (1,8 mln. ha) per jaar: 760 mln. 510 mln. 358 mln. 200 285 euro per ha 13

Directe betalingen per ha in 2009 (betreft de bedrijfstoeslag inclusief toen nog gekoppelde premies (slachtpremie, zetmeeltoeslag) en overige directe betalingen) 14

Herverdeling directe betalingen Tussen lidstaten Lidstaten die minder dan 90% van het EU-gemiddelde per hectare landbouwgrond ontvangen, krijgen één derde van het verschil tussen hun huidige hectarevergoeding en 90% van het EU-gemiddelde gecompenseerd Binnen lidstaten Van historisch naar regionaal model In 2014 40% van de basisbetaling als een gelijke premie per ha In 2019 alle hectaren landbouwgrond een gelijke premie 15

Inzet Nederland Streven blijft directe betalingen op termijn geheel om te vormen naar doelgerichte betalingen voor: Versterking concurrentiekracht en duurzaamheid Beloning van maatschappelijke diensten Jonge boeren regeling: goed, maar ook 2 e pijler mogelijkheden Kleine ontvangers: geen voorstander, want dat kunnen ook intensieve bedrijven zijn en hoge uitvoeringslast/weinig winst Geen aftopping grote ontvangers LFA top-up: in 2013 bezien of nodig en gewenst Herkoppeling: tegen, want stap terug Gebruik van 1 e pijler middelen in 2 e pijler: optie als zonder nationale cofinanciering 16

Basisbetaling Start 1-1-2014 met nieuwe toeslagrechten Op 1-1-2019 nationaal of regionaal forfaitair bedrag per subsidiabele hectare landbouwgrond Regio s en criteria door lidstaat te bepalen Toekenning aan actieve landbouwers actief als directe betalingen > 5% van totale opbrengsten uit niet-agrarische activiteiten (alle andere EU-betalingen tellen niet mee) 17

Inzet Nederland Streven blijft directe betalingen op termijn geheel om te vormen naar doelgerichte betalingen voor: Versterking concurrentiekracht en duurzaamheid Beloning van maatschappelijke diensten Definitie actieve landbouwer leidt tot disproportionele uitvoeringslast, huidige praktijk in Nederland is voldoende doelgericht (negatieve lijst: is hoofdfunctie bedrijf en/of grond landbouw?) Passende overgangsperiode (lagere instap 2014; uitfaseren speciale toeslagrechten) 18

Inkomenseffecten van Commissie-voorstel (LEI) bedrijfstype akkerbouw zetmeel melkvee overige graasdieren aantal bedrijven 11.000 1.200 18.000 1.200 22.000 vleeskalveren inkomenseffect per bedrijf 2.000 20.000-7.000-36.000-1.500 19

Betaling voor vergroening Budget: 30% van budget voor de directe betalingen (= 230 mln. vanaf 2017 = 125 euro per ha) Verplicht in te voeren door lidstaat Verplichtingen aanvrager: 1. Gewasdiversificatie minimaal 3 gewassen per gewas min. 5%, max. 70% van oppervlakte 2. Blijvend grasland opgegeven oppervlakte in stand houden 3. Ecologisch beheer op minimaal 7% van de oppervlakte subsidiabele landbouwgrond (exclusief blijvend grasland) Geldt niet voor: biologische producenten en kleine ontvangers 20

De kosten van vergroening in Europa 21

Inzet Nederland Akkoord met 30% budget directe betalingen voor vergroening Vormgeving te beperkt en onvoldoende effectief Verplichte gewasdiversificatie en verplicht grasland weinig effectief in NL; hoge administratieve/uitvoeringslast technische aanpassingen/drempels Ecologisch beheer interessant mits goed vorm gegeven; percentage < 7% Effectiviteit verstreken door: Verbreden concept green by definition door duurzaamheidscertificaten en substantiële deelname agrarisch natuurbeheer Rol voor collectieven in uitvoering (creatie green corridors ) 22

Nieuw kader voor het Plattelandsbeleid Europa 2020 strategie: slim, duurzaam, inclusief Gemeenschappelijk strategisch kader (GSK) (Plattelandsbeleid, Structuurfonds, Cohesiefonds, Sociaal Fonds en Visserijfonds) Partnerschapsovereenkomst tussen Commissie en lidstaat Plattelandsbeleid (POP-3) Programma s andere fondsen Prioriteiten Kennisoverdracht en innovatie Versterken concurrentiekracht en levensvatbaarheid landbouwbedrijven Organisatie voedselketen en risicobeheer Verbetering ecosystemen die afhankelijk zijn van landen bosbouw Bevordering duurzaam beheer natuurlijke hulpbronnen en overgang koolstofarme economie Ontwikkelen werkgelegenheid platteland, bestrijding armoede en sociale uitsluiting 24

Plattelandsbeleid Eén gemeenschappelijk kader voor 5 fondsen (GSK) Partnerschapsovereenkomst (PO) tussen Commissie en lidstaat Operationeel programma (POP-3) Omzetten Europa 2020 doelen en de 6 prioriteiten in acties Rekening houden met specifieke situaties op nationaal, regionaal of lokaal niveau Prestatiereserve op basis van Ex ante voorwaarden Mijlpalen op basis van programmaprioriteiten 25

Plattelandsbeleid Nationale of regionale programma s Kwantitatieve doelen en mijlpalen gekoppeld aan de 6 prioriteiten Pakketten/combinaties van maatregelen per prioriteit (geen assen meer en ook geen minimale bestedingspercentages per as) Mogelijkheid voor thematische subprogramma s (o.a. jonge boeren) Landbouwmilieumaatregelen en biologische landbouw zijn verplicht (inclusief LFA minimaal 25% budget) 5% budget voor Leader Financiering Plafonds op basis van objectieve criteria en rekening houdend met huidige verdeling tussen lidstaten Handhaving van het principe van co-financiering (op maatregelniveau) Tot 10% van de directe betalingen (keuze lidstaat) Versterkt, maar ook vereenvoudigd, monitoring en evaluatiesysteem 26

Plattelandsbeleid Maatregelen, onder andere Kennisoverdracht en voorlichting / bedrijfsadviesdiensten Fysieke investeringen (hogere steun voor jonge boeren, collectieve investeringen, geïntegreerde projecten) Landbouwbedrijfsontwikkeling (o.a. uitgebreide steun voor jonge boeren, kleine boeren en kleine ondernemingen) Oprichting van producentenorganisaties Agromilieumaatregelen en biologische landbouw: meer flexibiliteit en verhoogde steun voor gezamenlijke projecten (collectieven) Leader aanpak meer gestroomlijnd Nieuw: Meer mogelijkheden voor samenwerking (pilots, korte ketens, lokale promotie) Meer mogelijkheden voor risicobeheer (vanuit 1 e pijler) en inkomenstabilisatie-instrument 27

Plattelandsbeleid Netwerken: Europees netwerk voor plattelandsontwikkeling Netwerk EIP (European Innovation Partnership) Europees evaluatienetwerk voor plattelandsontwikkeling Nationaal plattelandsnetwerk Meer focus op innovatie: EIP voor de productiviteit en duurzaamheid in de landbouw Prijs voor innovatieve plaatselijke samenwerking 28

Inzet Nederland Waardering voor grotere flexibiliteit en meer doelgerichte sturing 2 e pijler blijven inzetten voor versterking van concurrentiekracht, duurzaamheid en innovatie en het halen van Europese doelen op gebied van biodiversiteit, milieu en klimaat 2 e pijler primair richten op agrarische activiteiten Meer mogelijkheden voor: het werken met een collectieve aanpak; voor innovatieprojecten; instrumenten voor risicobeheer; Verdere vereenvoudiging nodig 29

Markt- en prijsbeleid Afschaffing productiequota (melk, zetmeel, suiker, aanplantverbod wijn) per 2015 Openbare interventie/private opslag blijven bestaan (private opslag ook voor magere melkpoeder) Beëindiging steunregelingen (verwerking) voor magere melkpoeder) Voortzetting promotieregelingen schoolfruit en schoolmelk Stimulering samenwerking: Erkenning (verenigingen van) producentenorganisaties en interbranche-organisaties Steun (extra) voor start- en samenwerking in Plattelandsbeleid Verduidelijking mededingingsregels 31

Inzet Nederland Algemeen: marktondersteuning beperken tot een publiek vangnet voor crisissituaties Instemming met de volgens afspraak afbouw van resterende productiebeperkingen per 2015 Grote aarzeling bij ingrijpen in de markt door voorwaarden aan leveringscontracten van overheidswege voor te schrijven Volledige uitfasering van exportsubsidies per 2013, onafhankelijk uitkomsten WTO-onderhandelingen 32

Voorstellen vereenvoudiging Instrumenten Eenvoudige regeling voor kleine boeren (30% aanvragers EU) Betalingen Slechts één betaalorgaan voor alle GLB betalingen per lidstaat/regio In 2 e pijler vergoedingen op basis van eenvoudiger regels Betalingen via collectieven mogelijk Controles Lidstaten met goed werkend controlesysteem en laag foutenpercentage, mogen aantal controles verminderen Randvoorwaarden ( cross compliance ): harmonisering tot één lijst, vervolg controle op kleine overtredingen vervalt en gecertificeerde landbouwers hebben minder kans op controle 34

Inzet Nederland Steun voor integratie in één verordening Volgende stap blijft nodig ten aanzien van definities en begrippen Nieuwe vormgeving cross compliance nog geen verbetering Slechts eisen met beperkte praktische betekenis geschrapt Sommige normen verzwaard en nieuwe normen toegevoegd Controle- en uitvoeringskosten nemen per saldo toe Steun voor kennisoverdracht aan en kennisbenutting door landbouwers, maar voorstellen voor bedrijfsadviessysteem vragen om ongewenst ingrijpen in een goed functionerende adviesmarkt 35

Vervolgstappen Nov 2011 wetgevende voorstellen CIE 2012(-2013) discussies en onderhandelingen Jun 2012 Nov 2012 Jan 2013 Voorjaar 2013 concept-rapporten EP akkoord MFK (Europese Raad) stemming EP politiek akkoord GLB (Landbouwraad) 2013 opstellen uitvoeringsbepalingen CIE voorbereiding betaalorganen opstellen POP-3 2014 start 37

Maatschappelijke dialoog Maatschappelijk dialoog heeft belangrijke rol gespeeld bij vormgeving kabinetsstandpunt Ook gedurende onderhandelingsproces is voorzetting daarvan van groot belang en waarde gebleken Om een impuls te geven aan bijv. de verdere vormgeving van de vergroening en de rol van boerencollectieven Vormgeving van de dialoog blijft plaatsvinden: online via website www.toekomstglb.nl en offline via informatiebijeenkomsten, workshops en studiedagen sociale media: LinkedIn groep toekomst Europees landbouwbeleid en Twitter 38