Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam Hoofdrapport Afvalwaterketenpartners Rotterdam april 2012 Eindrapport
Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam Hoofdrapport dossier : BA4811-101-100 registratienummer : LW-AF20120399 versie : 5 classificatie : Afvalwaterketenpartners Rotterdam april 2012 Eindrapport DHV B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV B.V. is gercertificeerd volgens ISO 9001.
DHV B.V. INHOUD BLAD SAMENVATTING 1 1 INLEIDING 1 1.1 Aanleiding 1 1.2 Onderzoeksvraag 1 1.3 Afbakening 1 1.4 Leeswijzer 1 2 HUIDIGE SITUATIE 1 2.1 Inleiding 1 2.2 Kenmerken per organisatie 1 2.2.1 Gemeente Rotterdam 1 2.2.2 Hoogheemraadschap van Delfland 1 2.2.3 Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard 1 2.2.4 Waterschap Hollandse Delta 1 2.3 Huidige samenwerking tussen afvalwaterketenpartners 1 2.4 Feiten en cijfers regio Rotterdam 1 2.4.1 Verwevenheid tussen afvalwatersysteem en oppervlaktewatersysteem 1 2.4.2 Het afvalwatersysteem de assets 1 2.4.3 Personeel 1 2.4.4 Jaarlijkse exploitatiekosten 1 2.4.5 Geplande investeringen 1 2.4.6 Onderlinge financiële verrekeningen 1 2.4.7 Lasten burger hoogte tarieven 1 3 BESCHRIJVING SAMENWERKINGSKANSEN 1 3.1 Inleiding 1 3.2 Overzicht samenwerkingskansen per niveau 1 3.3 Kansen samengevat 1 4 UITWERKING SAMENWERKINGSVARIANTEN 1 4.1 Inleiding 1 4.2 Vier grondvormen voor samenwerken 1 4.3 Drie samenwerkingsvarianten 1 4.4 Nadere beschrijving invulling varianten 1 4.4.1 Variant 1: Verbetering samenwerking vanuit bestaande situatie 1 4.4.2 Variant 2: Een gezamenlijke stuurgroep, regiegroep en beheerdersoverleg 1 4.4.3 Variant 3: Een gezamenlijk programmabureau en beheerorganisatie 1 4.5 Besparingspotentieel van varianten 1 4.5.1 Onderbouwing besparingspotentieel 1 4.5.2 Financieel besparingspotentieel varianten 1 4.5.3 Kwalitatieve voordelen 1 5 CONCLUSIES 1 6 COLOFON 1 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-1 -
BIJLAGEN 1 Samenwerkingskansen 2 Beschrijving uitwerking grondvormen van samenwerken 3 Aangeleverde gegevens uit organisaties 4 Berekening besparingspotentieel 5 Voorwaarden voor een goed programma 6 april 2012, versie 5 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam - 2 - LW-AF20120399
SAMENVATTING In het regionaal feitenonderzoek afvalwaterketen Rotterdam is de huidige situatie in beeld gebracht en zijn de mogelijkheden in beeld om de doelmatigheid in de afvalwaterketen binnen de regio Rotterdam te vergroten. De gemeente Rotterdam en de waterschappen Hollandse Delta, Schieland en de Krimpenerwaard en Delfland hebben door middel van deze studie globaal in beeld gebracht hoeveel dit gebied kan bijdragen aan de nationale besparingsopgave van 140 miljoen euro door samenwerking in de afvalwaterketen. Samenwerking tussen de vier afvalwaterketenpartners binnen de regio Rotterdam is niet nieuw. De partijen hebben samengewerkt bij het opstellen van het Waterplan en de uitwerking daarvan in deelgemeentelijke waterplannen, het derde gemeentelijk Rioleringsplan, de opzet van een Waterloket en de uitwerking van BRP s en gebiedsplannen. Samenwerking op het gebied van waterbeheer is ook nodig vanwege het feit dat het oppervlakwatersysteem en de afvalwaterketen in Rotterdam met elkaar verweven zijn. Samenwerkingskansen Uit het doelmatigheidsonderzoek blijkt dat op een groot aantal terreinen door samenwerking een verbetering kan worden bereikt qua doelmatigheid (cq. kostenbesparing), een hogere kwaliteit van de dienstverlening, duurzaamheid en minder kwetsbaarheid in de Rotterdamse afvalwaterketen te realiseren.. Samenwerkingskansen zijn op strategisch, tactisch en operationeel niveau gedefinieerd, bijvoorbeeld rondom: kennisdeling en kennisontwikkeling over diverse onderwerpen waaronder asset management; het opstellen van een gezamenlijke lange termijn visie en een strategische agenda met een investeringsprogramma; samenwerking bij het operationeel gemalenbeheer; vereenvoudiging van de onderlinge verrekeningen; samenwerking op handhaving. De grootste besparingskansen liggen op het gebied van beperking van de geplande investeringen door goede onderlinge afstemming, het werk met werk maken en door de investeringen te bezien (en af te wegen) vanuit een lange termijn visie op de Rotterdamse afvalwaterketen. De gezamenlijke afspraken kunnen dan vastgelegd worden in een strategische agenda en een gezamenlijk investeringsprogramma. De omvang van de geplande investeringen door de vier afvalwaterketenpartners, zowel voor verbetering van de afvalwaterketen als de vervanging van oude onderdelen in de periode 2011 2020, bedraagt in totaal 426 miljoen euro. De urgentie voor samenwerking wordt op dit terrein het meest gevoeld. Hieraan verbonden is het belang van goed en gedeeld gegevensbeheer. Betrouwbare en actuele gegevens zijn belangrijk voor het verkrijgen van goed inzicht in de afvalwaterketen, het opstellen van betrouwbare prognoses, het maken van de juiste investeringsbeslissingen (zie boven) en doelmatig beheer van de infrastructuur. Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-3 -
De operationele beheerkosten zijn een tweede grote kostenpost (circa 48 miljoen euro per jaar voor inzameling, transport en zuivering). Het operationeel beheer van de afvalwaterketen, en dan met name het terrein waar de gemeente en de waterschappen elkaar treffen, namelijk het transportsysteem van gemalen en persleidingen, is daarmee ook een aandachtsgebied voor samenwerking en doelmatigheidsverbetering. Onderzochte varianten Op basis van de geïnventariseerde kansen voor samenwerking is door de stuurgroep en het projectteam besloten tot de nadere uitwerking van drie samenwerkingsvarianten, te weten: 1. Verbetering van de samenwerking vanuit bestaande situatie; 2. Een gezamenlijke stuurgroep, regiegroep en beheerdersoverleg; 3. Een gezamenlijk programmabureau en een centrale organisatie voor het gemalenbeheer. De meest vergaande variant zijnde het gezamenlijk oprichten van een zelfstandig (afval)waterketenbedrijf (in de vorm van een N.V. of B.V.) voor de regio Rotterdam is in deze studie niet verder in beschouwing genomen. Besparingspotentieel In onderstaande tabel is het berekende besparingspotentieel per variant weergegeven. Daarbij is zowel de jaarlijkse potentiële besparing in het jaar 2020 weergegeven als het totaal aan potentiële besparing in de periode 2015 2020. In bijlage 4 is de onderbouwing van de berekening opgenomen. De absolute besparingen in euro s zijn vertaald naar een potentiële lastendaling voor een meerpersoonshuishouden. Dit is weergegeven in onderstaande tabel en figuur. De besparingspotentiëlen per variant betreffen minder meerkosten. In de periode 2010 2020 stijgen de gemiddelde lasten (zonder vergaande samenwerking) immers met 27%. Deze stijging kan worden beperkt door samenwerking (zie de figuur op pagina 5) Financieel besparingspotentieel varianten (afgerond) 1 Verbetering huidige samenwerking 2 Huidig + 3 Progr.bureau en beheersorganisatie Potentiële jaarlijkse besparing in het jaar 2020 583.000 1.266.900 2.198.100 Gemiddeld potentiële lastendaling in 2020 als gevolg van de mogelijke besparingen 1,74 (0,40 %) 3,78 (0,87 %) 6,56 (1,52 %) Totale potentiële besparing over de periode 2015-2020 1.588.200 3.934.400 7.970.400 De aangegeven besparing door samenwerking staat los van autonome besparingen door de organisaties zelf. 6 april 2012, versie 5 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam - 4 - LW-AF20120399
440 Gemiddeld tarief R'dam burger voor riool + zuiveringsheffing (euro per jaar) 430 420 410 400 390 380 370 360 350 340 Variant 1 Variant 2 Variant 3 Autonoom 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Jaar Lastenontwikkeling meerpersoonshuishouden autonoom en in de drie varianten (Gewogen totaal tarief voor zuiveringsheffing en rioolheffing voor een meerpersoonshuishouden (3 v.e.) in Rotterdam) Naast de financiële voordelen van samenwerking zoals die hierboven zijn aangegeven, leidt samenwerking ook tot (niet minder belangrijke) voordelen cq. verbeteringen op het gebied van kwaliteit van dienstverlening, beperking van kwetsbaarheid en toename van duurzaamheid. Naast de positieve effecten zijn voor elke variant ook aandachtspunten benoemd. Deze aandachtspunten dienen bij de nadere invulling van de variant te worden meegenomen. Dit onderzoek is een eerste stap in een proces van verdergaande samenwerking in de afvalwaterketen voor de drie waterschappen en de gemeente Rotterdam. Op basis van dit onderzoek, zullen vervolgstappen worden bepaald om de samenwerking verder te bestendigen. Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-5 -
6 april 2012, versie 5 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam - 6 - LW-AF20120399
1 INLEIDING 1.1 Aanleiding De landelijke opgave Sinds het verschijnen van een rapportage van Kiwa en Stichting RIONED in 1989, waaruit bleek dat er miljoenen te besparen zijn door samenwerking in de waterketen, staat de afvalwaterketen in de belangstelling. Naar aanleiding van het Interdepartementale Beleidsonderzoek naar de bekostiging van het regionale waterbeheer (IBO, 2002) en de publicatie van de Rijksvisie Waterketen (2003) wordt er ook vanuit het Rijk bij de gemeenten en waterschappen op aangedrongen om deze kans te benutten en besparingen te realiseren. In de Toekomstagenda Milieu uit 2006 is voor de waterketen een doel gesteld van 10 à 20% doelmatigheidsverbetering in tien jaar. In het Bestuursakkoord Waterketen (2007) is deze doelstelling met de minister van VROM, de staatssecretaris van V&W en de koepelorganisaties Unie van Waterschappen (UvW), Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (Vewin) overeengekomen. De tussentijdse evaluatie van dit bestuursakkoord in 2009 viel samen met de algemene beschouwingen en de miljoenennota waarin de eerste plannen voor bezuinigingen werden voorbereid en besproken. Op initiatief van de waterschappen, beter bekend als Actie Storm, zijn hierbij de kansen voor besparingen in de waterketen opnieuw onder de politieke aandacht gebracht. De Unie van Waterschappen en VNG startten hierop in 2009, in samenwerking met de Vewin, het Feitenonderzoek Doelmatige Waterketen. Conclusies hieruit bevestigden dat de doelmatigheid aanzienlijk kan worden vergroot door het beheer verder te professionaliseren en kennis en capaciteit te bundelen. Hiermee is een structurele besparing in de afvalwaterketen te behalen van 8% - 13%, zijnde 240 mln - 380 mln per jaar. In tabel 1 is de inschatting van de besparingen volgens dit landelijke feitenonderzoek weergegeven. Tabel 1 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-7 -
Op 8 april 2010 hebben de Unie van Waterschappen en de VNG een Gezamenlijke doelgerichte aanpak afvalwaterketen vastgesteld met daarin een gezamenlijke visie en aanpak om de gewenste veranderingen en beoogde structurele besparing van 240 380 mln. in 2020 tot stand te brengen. Voor gemeenten en waterschappen zien die besparingen er als volgt uit (zie ook tabel 1): - Op nationale schaal hebben de waterschappen 100 miljoen euro bespaard op het zuiveringsbeheer in het jaar 2020 (dit ten behoeve van de financiering van het hoogwater beschermingsprogramma nhwbp); - Op nationale schaal hebben de gemeenten 140 miljoen euro bespaard op het rioleringsbeheer in het jaar 2020; - Door intensieve en minder vrijblijvende samenwerking in de afvalwaterketen hebben gemeenten en waterschappen gezamenlijk 140 miljoen euro bespaard in het jaar 2020 De totale nationale besparing in de afvalwaterketen in het jaar 2020 komt hiermee op 380 miljoen euro. In het akkoord zijn de volgende mijlpalen benoemd voor de regionale uitwerking: 1. Per (set van) zuiveringskring(en) wordt voor 31 december 2010 een duo van bestuurlijke trekkers benoemd vanuit de deelnemende gemeenten en het waterschap om het regionale uitwerkingsproces op te starten en te leiden. 2. Op 31 december 2011 zijn per (set van) zuiveringskring(en) bindende afspraken gemaakt over de vorming van bijvoorbeeld een gemeenschappelijke regeling, coöperatie of andere juridische borging tussen gemeenten en waterschap en de uitvoering van operationele taken. 3. Op 31 december 2012 wordt vastgesteld dat in meer dan 75% van de zuiveringskringen effectief en doelmatig wordt samengewerkt in integrale investeringsprogrammering en de uitvoering van operationele taken in de afvalwaterketen en bij de advisering van besturen van gemeenten en waterschappen. Op 21 april 2011 zijn deze afspraken overgenomen in het nieuwe Bestuursakkoord Water. Hiermee maken deze afspraken integraal onderdeel uit van de landelijke bezuinigingen. Hiermee wil het Rijk bereiken dat zij de hoogwaterbeschermingstaak gedeeltelijk kan onderbrengen bij de waterschappen. De besparingen in de afvalwaterketen moeten op deze manier een eventuele lastenstijging van de waterkeringstaak van waterschappen voor de belastingbetaler compenseren. Als stok achter de deur wordt door het Rijk, in samenwerking met de Unie van Waterschappen en VNG, gewerkt aan wetgeving waarmee na 2012 achterblijvende regio s kunnen worden gedwongen tot deze verdergaande samenwerking. Het doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam geeft een globaal beeld van de potentiële besparingen in de afvalwaterketen door samenwerking in het jaar 2020. De gemeente Rotterdam en de waterschappen Hollandse Delta, Schieland en de Krimpenerwaard en Delfland hebben met het doelmatigheidsonderzoek globaal in beeld gebracht hoeveel dit gebied kan bijdragen aan de nationale besparingsopgave van 140 miljoen euro door samenwerking. De regionale opgave De verwachting is dat de doelmatigheid aanzienlijk kan worden vergroot door het beheer verder te professionaliseren en kennis en capaciteit te bundelen. Een regionale aanpak, een sterkere focus op kennis en innovatie en verbetering van de feitelijke werkprocessen staan hierbij 6 april 2012, versie 5 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam - 8 - LW-AF20120399
centraal. Kosteneffectievere investeringsbeslissingen en systematischer en efficiënter uitvoeren van operationele taken moeten tot resultaten leiden. Naar aanleiding van de doelmatigheidsdiscussie binnen de waterketen en de afspraken tussen de VNG en de Unie van Waterschappen, willen de afvalwaterketenpartners in Rotterdam graag samen onderzoeken: waar kostenbesparingen in de afvalwaterketen zijn te realiseren; hoe de kwaliteit van dienstverlening verbeterd kan worden; hoe meer duurzaamheid in de afvalwaterketen kan worden bereikt; hoe de robuustheid van de organisatie van de afvalwaterketen kan worden verbeterd. Context De situatie in de regio Rotterdam is bijzonder ten opzichte van andere samenwerkingsverbanden. Daar waar veelal sprake is van een samenwerkingsverband tussen meerdere gemeenten en één waterschap is het hier andersom: (in ieder geval) één gemeente die wil samenwerken met meerdere waterschappen. Alle vier de ketenpartners zijn op zichzelf grote, sterke en professionele organisaties. 1.2 Onderzoeksvraag De vraagstelling voor het onderzoek luidt: Maak door middel van een regionaal feitenonderzoek inzichtelijk of verdergaande samenwerking in de afvalwaterketen in regio Rotterdam doelmatigheids-verbeteringen kan opleveren (in termen van kwaliteit, kwetsbaarheid en kosten) en hoe de eventuele verdergaande samenwerking vormgegeven kan worden. In het regionaal feitenonderzoek afvalwaterketen Rotterdam wordt de huidige situatie in beeld gebracht en komen mogelijkheden in beeld om doelmatigheid in de afvalwaterketen binnen de regio Rotterdam te vergroten. Het onderzoek mondt uit in aanbevelingen over doelmatigheidsverbeteringen door intensievere en minder vrijblijvende samenwerking. Het onderzoek is een eerste stap in een proces van verdergaande samenwerking in de afvalwaterketen voor de drie waterschappen en de gemeente Rotterdam. Op basis van het onderzoek, zullen vervolgstappen worden bepaald en hoe de samenwerking bestendigd kan worden. 1.3 Afbakening In dit onderzoek wordt gekeken naar manieren om de doelmatigheid van de afvalwaterketenzorg te verhogen. Doelmatigheidsverbetering kan op drie manieren plaatsvinden: 1. Autonoom door de organisaties afzonderlijk (door opleiding van eigen medewerkers, praktijkervaring, toepassen best practices die door anderen zijn ontwikkeld, etc.. Dus verbeteringen die een organisatie zelf, onder samenwerking met anderen kan realiseren) 2. Horizontale samenwerking (gemeente gemeente, waterschap waterschap) 3. Samenwerking in de keten (gemeente met waterschappen) Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-9 -
In dit onderzoek zijn de gemeente Rotterdam en de drie Waterschappen betrokken. Er wordt in dit onderzoek geen analyse gemaakt van de prestaties van de gemeente Rotterdam in vergelijking met andere grote gemeenten in Nederland met vergelijkbare omstandigheden. Dat maakt dat dit onderzoek geen uitspraak kan doen over de doelmatigheid van de gemeente Rotterdam met betrekking tot de afvalwaterketenzorg in het algemeen en het beheer van de riolering in het bijzonder. In deze studie zijn de mogelijke autonome kostenbesparingen derhalve niet meegenomen. Aangezien er slechts één gemeente in dit onderzoek participeert zijn ook mogelijke verbeteringen door intergemeentelijke samenwerking (Rotterdam en haar kleinere buurgemeenten) buitenbeschouwing gelaten. Dit onderzoek naar doelmatigheidsverbetering heeft alleen betrekking de regionale bijdrage van de vier partijen aan de nationale opgave van 140 miljoen euro kostenbesparing door samenwerking tussen waterschap en gemeente. De autonome kostenbesparingen die door de waterschappen (100 miljoen) en de gemeenten (140 miljoen) moeten worden opgebracht zijn niet in dit onderzoek meegenomen. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 is een beschrijving van de huidige situatie opgenomen waarin tevens enkele regionale feiten en cijfers worden gepresenteerd. Ook is een beschrijving opgenomen van de huidige samenwerking tussen de afvalwaterketenpartners. Hoofdstuk 3 presenteert een breed pallet van samenwerkingskansen in de keten die kunnen leiden tot doelmatigheidsverbetering. De kansen zijn geïdentificeerd op basis van de documentenanalyse, de gehouden interviews en enkele werkbijeenkomsten. De kansen zijn onderverdeeld naar strategisch, tactisch en operationeel niveau. Op basis van het brede kansenpallet zijn in hoofdstuk 4 een drietal samenwerkingsvarianten gepresenteerd en uitgewerkt die denkbaar zijn binnen de afvalwaterketen in Rotterdam. Per variant is beschreven hoe de organisatie is vormgegeven, welke activiteiten door de beschouwde organisatie worden uitgevoerd, wat het besparingspotentieel is en welke aandachtspunten meegenomen moeten worden bij de verdere uitwerking daarvan. Hoofdstuk 5 ten slotte bevat de conclusies van deze studie. Bijlage 1 geeft een gedetailleerde beschrijving van de geïdentificeerde verbeterpunten en samenwerkingskansen. Bijlage 2 gaat nader op de specifieke kenmerken van de 4 grondvormen (cq. modellen) van samenwerking (bron: Twynstra Gudde). Bijlage 3 bevat het overzicht van de aangeleverde gegevens vanuit de 4 organisaties. Bijlage 4 geeft een toelichting bij de berekening van het besparingspotentieel per beschouwde variant. 6 april 2012, versie 5 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam - 10 - LW-AF20120399
2 HUIDIGE SITUATIE 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft de huidige situatie in de regio Rotterdam voor zover die relevant is in het kader van dit onderzoek. Per organisatie zijn enkele kenmerken van de organisatie en de werkprocessen rondom de afvalwaterketen beschreven. Daarnaast zijn relevante feiten en cijfers weergegeven over de afvalwaterketen van Rotterdam. Dit hoofdstuk is gebaseerd op de geraadpleegde documenten, afgenomen interviews en de (ambtelijke) bijeenkomsten met de organisaties. 2.2 Kenmerken per organisatie 2.2.1 Gemeente Rotterdam Visie en ambitie In het nieuwe GRP 2011-2015 is een lange termijn visie 2030 opgenomen. Daarin is aangegeven hoe de gemeente op termijn duurzaam wil omgaan met de inzameling en transport van het afvalwater en hemelwater. Ook is een visie gegeven op de omgang met grondwater. Rotterdam zet in haar visie in op het gescheiden inzamelen en verwerken van hemelwater en stedelijk afvalwater. Zo wordt hemelwater schoon gehouden en het stedelijk afvalwater benut of gelijkmatig afgevoerd naar de rioolwaterzuivering. Ook staat in de visie dat het transportsysteem en de afvalwaterzuiveringsinstallatie volledig op elkaar zijn afgestemd. Gebruik van nuttige grondstoffen en energie uit afvalwater zijn ambities voor de langere termijn. Strategie Rotterdam is van mening dat het slim benutten van kwaliteiten van de ketenpartners leidt tot efficiëntere afstemming van taken in de keten. De kerncompetenties van Rotterdam liggen in een integrale aanpak van de rioleringszorg, de inrichting en het beheer van de openbare ruimte door een optimale afstemming van de verschillende aspecten. Daarnaast is er bij de gemeente door gebiedskennis de nodige kennis aanwezig van het watersysteem. Op zuiveringskringniveau vindt afstemming plaats met de waterschappen. Per zuivering zijn afspraken vastgelegd in beheer- en exploitatieovereenkomsten. Rotterdam heeft geen specifieke ambities om diensten aan te bieden aan buurgemeenten. Organisatiestructuur en personeel Binnen de afdeling Watermanagement (onderdeel van de sector Buitenruimte van Gemeentewerken Rotterdam) zijn ongeveer 80 personen bezig met het waterbeheer in de stad. Watermanagement bestaat uit 3 sub-afdelingen en daarnaast 4 stafleden: Strategie, Beleid en Advies (SBA, 12 fte), Technisch Beheer Riolen (TBR, 14 fte), Onderhoud en Procesvoering (O&P, 50 fte). De afdeling SBA is verantwoordelijk voor beleids- en planvorming en het functioneel beheer van de rioleringssystemen. De afdeling TBR is verantwoordelijk voor instandhouding van de riolering. Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-11 -
Bij de afdeling O&P zitten de medewerkers voor de uitvoering van het technisch onderhoud van de gemalen en valt ook de centrale meld- en registratiekamer (CMRK). De buitendienst is gestationeerd op de Appoloniastraat (bij Charlois). Inspectie en reiniging van het riool wordt uitgevoerd door Roteb. Roteb is een gemeentelijke dienst onder het cluster Stadsbeheer die naast rioolreiniging ook vele andere taken uitvoert. Bij de Sector ingenieursbureau werken ongeveer 90 fte voor Watermanagement aan het uitvoeren van berekeningen, voorbereiding & ontwerp van uitvoeringsprojecten en het houden van toezicht bij de uitvoering van werkzaamheden. Het Ingenieursbureau voert vrijwel alle rioolberekeningen zelf uit met behulp van het programma Sobek. Beheer en onderhoud Op basis van het totaal areaal riolering zou 52 km per jaar moeten worden vervangen om binnen 50 jaar alles te hebben vervangen. In het GRP staat per jaar een budget voor rioolvervanging uitgaande van gemiddeld 40 kilometer per jaar. Dit legt meer nadruk op inspectie en reparatie. Door nu al flink te vervangen wordt de toekomstige vervangingspiek (van de riolering die na de oorlog is aangelegd) afgevlakt. Die piek zou anders niet te behappen zijn, zowel voor de stad als voor de organisatie, als voor de lasten voor de burgers. Rioolvervanging volgde het wegonderhoud. In de praktijk betekende dit dat de gemiddelde leeftijd van de vervangen riolen relatief laag was. Rioolvervanging wordt de komende jaren meer leidend. Door gebiedsgericht te werken kan een integrale afweging plaats vinden tussen grondwater, hemelwater, de inrichting van de openbare ruimte en de te vervangen riolering. Als gevolg hiervan gaat de integratiegraad tussen weg en rioolrenovatie van ongeveer 97% naar ongeveer 60%. Alle rioolgemalen en combinatiegemalen (riool en oppervlaktewaterfunctie) zijn volledig in beheer bij de gemeente (20 eindgemalen, 40 grote gemalen, in totaal bijna 900 gemalen groot en klein). Sinds 2001 is het beheer van de oppervlaktewatergemalen overgedragen vanuit de gemeente naar het waterschap. In de planperiode van het nieuwe GRP3 zal een nieuw meerjarenprogramma worden opgesteld voor de renovatie van de grote gemalen en persleidingen voor de periode vanaf 2016 (GRP4). Gegevensbeheer Afdeling Technisch Beheer Riolen is verantwoordelijk voor verwerking van de revisies en inspectiegegevens van de riolen en persleidingen in het beheerpakket. De afdeling Onderhoud en Procesvoering is dit voor de gegevens van de gemalen. Meten/monitoren Daarnaast meet Rotterdam het waterniveau in het stelsel bij de gemalen en bij enkele overstorten. Die metingen worden onder andere gebruikt voor het Centraal Automatisch Sturingssysteem (CAS) waarmee real time de hoofdrioolgemalen worden aangestuurd. CAS beoogt een vermindering van de totale emissie vanuit het rioleringssysteem naar het oppervlaktewater en een meer constante (afgevlakte) afvoer naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI). Innovatie Innovatie staat hoog op de agenda van de gemeente Rotterdam en vindt op diverse aspecten plaats: 6 april 2012, versie 5 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam - 12 - LW-AF20120399
Thermische energie vanuit rioolbuizen. Gemaal van de toekomst cq. energie zuinige gemalen. Duurzaam rioleringsbeheer; toepassing van duurzame materialen en scheiden van waterstromen waarmee minder hemelwater naar de zuivering gaat. Inrichting openbare ruimte voor water (Waterpleinen). Aanleg groene daken. Contact met burgers Naast grootschalige acties om Rotterdam Waterstad internationaal op de kaart te zetten blijft communicatie met de burger een speerpunt. Zo is heldere communicatie een van de doelstellingen van het GRP, heeft Rotterdam een goed toegankelijk waterloket, vindt afhandeling van klachten binnen de gestelde normen plaats en zijn nieuwe folders gemaakt ten behoeve van het informeren van burgers. Belastinginning De gemeente int zelf de belastingen. Financieel lijkt er volgens Rotterdam weinig aanleiding om aan gezamenlijke belastingheffing met de waterschappen te gaan doen. Kostenverdeelsleutels De gemeente heeft met alle waterschappen een beheerovereenkomst afgesloten met daarin afspraken over verantwoordelijkheden en financiering van de Rotterdamse afvalwaterketen. De beheerovereenkomsten stammen merendeel uit begin jaren 80. De beheerovereenkomsten per gemaal zijn zeer uitgebreid en bevatten een exploitatieovereenkomst (met een beschrijving hoe de kosten worden verrekend om het water op de zuivering te krijgen) en een beheerovereenkomst (met een beschrijving van wat er in geval van calamiteiten en werkzaamheden moet gebeuren). Voor de Zuidlus zijn veel aanpassingen in het systeem aangebracht, waardoor de exploitatiepercentages een update nodig hebben. Jaarlijks ontvangt de gemeente ongeveer 500.000 euro op exploitatie van gemalen als bijdrage vanuit de waterschappen. De gemeente is al geruime tijd met de actualisatie bezig. WSHD en de gemeente voeren sinds 2010 overleg om de afrekeningen op basis van de exploitatieovereenkomsten met de gemeente te vereenvoudigen. Met HHSK en HHD moet nog worden gestart met de actualisatie van de overeenkomsten. Samenwerking met waterschappen De samenwerking met de waterschappen bij het opstellen van Waterplan 2 was intensief, mensen zijn fulltime vrijgemaakt om een watervisie voor Rotterdam uit te werken. Dit samenwerkingsverband functioneert nog steeds. Er is een regelmatig bestuurlijk overleg tussen de wethouder en de hoogheemraden. Op ambtelijk niveau functioneert een regiegroep (op MT/directie-niveau) met daaronder het uitvoeringsteam dat met Rotterdam Climate Proof is verweven in het coördinatieteam. In de waterketen wordt de samenwerking minder structureel georganiseerd. Op operationeel niveau zitten medewerkers van Rotterdam drie tot vier keer per jaar bijeen met de waterschappen. De centrale meld- en regelkamer heeft vier keer per jaar per waterschap overleg. Op strategisch niveau wordt, rondom het nieuwe GRP, enkele malen per jaar gezamenlijk met de drie waterschappen overlegd. Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-13 -
In het kader van het onderzoek van Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK) m.b.t. rioolvreemdwater is overleg gevoerd tussen Rotterdam en HHSK. Verdergaande samenwerking met de waterschappen ziet Rotterdam met name rondom: gezamenlijk investeren vanuit samenwerking in de gehele keten (over eigen grens heen) met het oog op de toekomst; de beheerovereenkomsten aanpassen (en waarmogelijk vereenvoudigen). elkaar vroegtijdig betrekken in de planvorming; de waterschappen betrekken bij investeringsprogramma s voor gemalen en persleidingen waaraan de waterschappen bijdragen; projecten binnen de (afval)waterketen; verdere uitwerking van Waterplan 2 en de 14 deelgemeentelijke waterplannen met behulp van de uitvoeringsprogramma s; optimalisatiestudies (OAS) opstellen lange termijn visie voor de structuur van de totale afvalwaterketen; Samenwerking met buurgemeenten Er zijn contacten met Schiedam en Capelle aan de IJssel. Zo is er vanuit het deelgemeentelijk waterplan Delfshaven contact met Schiedam over aanpassing van het watersysteem. Rotterdam heeft geen ambities om het beheer van gemalen van buurgemeenten over te nemen. Rotterdam ziet wel mogelijkheden om meer te investeren in kennisdeling. Op het gebied van databeheer en meetprogramma s kan Rotterdam kleinere gemeenten kennis bieden. Samenwerking heeft ook plaatsgevonden door mee te doen aan de benchmark Rioleringszorg. Binnen de verschillende benchmarks Riolering heeft Rotterdam zichzelf vergeleken met de overige gemeenten in Nederland. Gegevens uit de recente benchmark (2010) zijn binnen dit onderzoek gebruikt om de prestaties van Rotterdam binnen de afvalwaterketen vast te stellen. 2.2.2 Hoogheemraadschap van Delfland Visie en ambitie Hoogheemraadschap van Delfland heeft in 2008 een visie op de afvalwaterketen opgesteld. Hierin wordt gekozen voor een doelmatige en transparante dienstverlening in de afvalwaterketen in 2015, waarmee wordt bijgedragen aan een robuust en duurzaam watersysteem. Innovatie, ontkoppeling van afvalwaterketen en watersysteem en intensieve samenwerking zijn hiervoor nodig. Strategie Samenwerking met gemeenten ziet Delfland op de volgende gebieden: bij investeringsprojecten; gebiedsgericht en integraal tot afstemming komen; afvalwaterprognoses; (financieel) inzicht in het functioneren van de afvalwaterketen als geheel; operationele taken; gegevensbeheer; OAS en afvalwaterakkoorden integreren met waterplannen; grensoverschrijdend afvalwater. 6 april 2012, versie 5 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam - 14 - LW-AF20120399
De bestaande samenwerking met gemeenten, zoals optimalisatiestudies, wil Delfland versterken en uitbreiden naar een permanente vorm. De vergroting van transparantie moet ook de gewenste vorm van samenwerking met gemeenten en andere zuiveringsbeheerders zichtbaar maken. Het beheer van de afvalwaterketen regio Noord (zuiveringskring RWZI Houtrust en Harnaschpolder) is ondergebracht bij de PPS organisatie Delfluent. Het betreft het beheer en de processturing van de zuivering, transportleidingen en de grote rioolgemalen. In de regio Zuid (zuiveringskring RWZI de Nieuwe Waterweg en De Groote Lucht) worden de werkzaamheden door Delfland zelf uitgevoerd. Organisatiestructuur en personeel Voor de uitvoering van het programma Gezuiverd Afvalwater (voor het gehele beheergebied van Delfland) bedraagt de directe inzet circa 55 fte. Dit aantal is als volgt opgebouwd: Sector beleid en onderzoek: 3,5 fte Sector zuiveringsbeheer: o afvalwaterketen en contractbeheer 14 fte o technische dienst: 18 fte o procesbeheer en datavoering: 14 fte Sector Vergunningverlening en Handhaving 1 fte Sector Projecten in Ingenieursbureau: 5 fte Sector control: 0,5 fte Niet direct toe te rekenen aan de afvalwaterketen, maar wel werkzaam aan toetsing van bestemmingsplannen, werken binnen Delfland nog medewerkers vanuit de sector B&O. Beheer en onderhoud Het beheer van de zuiveringstechnische werken (transport en zuivering) binnen het beheersgebied van Delfland is onder te verdelen in twee regio s. Regio Noord (met zuiveringskring Harnaschpolder en Houtrust) wordt beheerd door Delfluent. De regio Zuid (met zuiveringskring De Nieuwe Waterweg, De Groote Lucht alsmede een stukje Rotterdam en Schiedam dat afvoert naar RWZI Rotterdam Dokhaven) wordt beheerd door hoogheemraadschap van Delfland zelf. De technische dienst van Delfland doet het technisch beheer en onderhoud van alle objecten van de sector zuiveringsbeheer en ook het gemalenbeheer (incl. onderhoud) van de gemeente Maassluis. Rotterdam heeft alle rioolgemalen in eigen beheer. Daarnaast zijn zij verantwoordelijk voor het beheer van in totaal 197 IBA installaties in het beheersgebied van Delfland (daarvan liggen er slechts 8 binnen de regio Rotterdam). Zuiveringsbeheer wordt sinds oktober 2009 centraal en procesgericht aangestuurd. Deze wijziging maakt het tevens mogelijk om op termijn beter te kunnen samenwerken in de afvalwaterketen. Meten/monitoren, gegevensbeheer In het programma RIOKEN worden alle kenmerken vanuit GRP s etc. opgenomen op basis waarvan de prognoses worden gemaakt. Meerjarenprognoses zijn kwalitatief steeds beter. Delfland gebruikt hiervoor demografische gegevens (bijv. vanuit Haaglanden) en de gemeentelijke rioleringsplannen. Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-15 -
Innovatie Op het gebied van innovatie werkt Delfland aan diverse projecten, zoals Delft Blue Water en Pharmafilter. Delfland wil graag meer gaan doen met effluent, dat nu na zuivering in de Noordzee of op Nieuwe waterweg wordt geloosd. Doel van het project Delft Blue Water is vast te stellen of het mogelijk is om met behulp van innovatieve technologie uit effluent kosteneffectief, duurzaam en zuiver zoetwater te produceren voor de omgeving (grondwatersuppletie en boezemwater) en de glastuinbouw (gietwater). Contact met ingezetenen Meldpunt toezicht Delfland (valt onder vergunning en handhaving) is met een telefoondesk het frontoffice voor ingezetenen. Ingezetenen van Delfland bellen doorgaans eerst de gemeente Rotterdam. De gemeente belt vervolgens het meldpunt. Belastinginning Per 2010 wordt de belastingheffing van Delfland en HHSK gebundeld uitgevoerd door de Regionale Belasting Groep. Kostenverdeelsleutels en grensoverschrijdend afvalwater Delfland is veel tijd kwijt met de uitwerking van de kosten op basis van de huidige kostenverdeelsleutels en de vermindering van voorschriften ten aanzien van de overnamepunten. De kosten waarover overeenstemming bereikt moet worden betreffen slechts een paar procent. Met de verrekening ervan zijn naar schatting overall (voor alle gemeentes in het beheersgebied en Delfland) 1 fte bij Delfland bezig. Hiervan is de inzet voor het grondgebied van Rotterdam ca. tussen de 0,1 en 0,2 fte. Daarnaast vinden er verrekeningen plaats tussen de waterschappen voor grensoverschrijdend afvalwater (GOA). Delfland betaalt Waterschap Hollandse Delta voor het afvalwater dat binnen eigen beheergebied in Rotterdam wordt ingezameld en getransporteerd naar en gezuiverd op RWZI Rotterdam Dokhaven. De GOA-overeenkomst met WSHD loopt tot en met 31-12-2017. Aan de andere kant heeft Delfland ook inkomsten uit grensoverschrijdende zuivering omdat water uit gemeenten buiten het beheersgebied van het waterschap door Delfland wordt gezuiverd. Hiervoor zijn contracten afgesloten met Hoogheemraadschap van Rijnland en Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard. Samenwerking met waterschappen Samenwerking met andere waterschappen vindt op verschillende terreinen plaats: Overeenkomsten voor grensoverschrijdend afvalwaterbeheer; Belastinginning; Innovatieprojecten(bijvoorbeeld Pharmafilter); Delfland participeert ook in een landelijk overleg met de andere waterschappen, waarbij kennis wordt uitgewisseld en waarin onder andere wordt gekeken hoe de KPI s uit de benchmark zuiveringsbeheer verder aangescherpt en uitgewerkt kunnen worden; Op landelijk en regionaal niveau (RIOWAT en de WRW) wordt ook onderling tussen waterschappen afgestemd en kennis uitgewisseld. Samenwerking met gemeente Rotterdam Delfland werkt op diverse terreinen samen met gemeenten. De wijze van samenwerking kent veel verschijningsvormen, variërend van oude contracten tot werkgroepen. De wijze van 6 april 2012, versie 5 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam - 16 - LW-AF20120399
samenwerken bij investeringsprojecten en bij het zuiveringsproces is vooral gericht op werken met bestaande afspraken. Bij verbeteractiviteiten wordt in de samenwerking uitdrukkelijk ook gekeken naar de mogelijkheden om gebiedsgericht tot afstemming te komen (m.a.w. er wordt niet gekeken naar 1 project maar naar het totaal aan ontwikkelingen die binnen één gemeente of één gebied spelen vanuit Delfland). Als grote organisatie heeft Delfland wel problemen om een goed overzicht te hebben van alle projecten die bij een gemeente lopen. Middels accountmanagers is getracht dat te verbeteren. Delfland werkt met de gemeente Rotterdam samen op de volgende aspecten in op rondom de waterketen: Jaarlijkse actualisering afnameverplichting; Afstemming rondom gemalenbeheer Hoek van Holland; Gemeente belt vaak namens burger naar meldpunt toezicht Delfland (1 loket); Afstemming bij calamiteiten (geen formele procedure); Uitvoeringsorganisatie Waterplan 2 en de deelgemeentelijke waterplannen Opstellen nieuw GRP; Kostenverdeelsleutels en afspraken in de beheer- en exploitatieovereenkomsten; Aansluitingvergunningen bedrijven HvH. Het toezicht op indirecte lozingen gaat (formeel) van Delfland naar de gemeente. Daarbij werkt de gemeente wel samen met de afdeling Handhaving en toezicht van het waterschap. 2.2.3 Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard Visie en ambitie HHSK staat voor goed beheer van de afvalwaterketen om de volksgezondheid en een aantrekkelijke leefomgeving te waarborgen. HHSK wil hiermee vanuit de eigen taak een bijdrage leveren aan duurzame en efficiënte afvalwaterketen. De samenwerking met gemeenten en omliggende waterschappen wordt in de planperiode van het vigerende waterbeheerplan verder geïntensiveerd. HHSK heeft de ambitie geformuleerd om in 2015 een besparing te realiseren van ca. 10% in de afvalwaterketenkosten ten opzichte van de uitgaven in 2006 en bij gelijke taakuitoefening. Strategie HHSK zet voor de WBP-planperiode (2010-2015) in op optimalisatie van de afvalwaterketen door doeltreffende afstemming en samenwerking. De samenwerking in de afvalwaterketen met gemeenten, omliggende waterschappen en andere partners, wordt voortgezet en geïntensiveerd. De strategie voor samenwerking in de afvalwaterketen is gericht op één samenhangend afsprakenkader, te bereiken middels een groeimodel. De lijn die hierin gevolgd wordt is: Minder toetsen van plannen, maar richten op gezamenlijke planvorming Intensiveren van samenwerking in optimalisatiestudies afvalwatersystemen; Samenwerking op basis van afspraken in afvalwaterakkoorden; Monitoren en gegevensuitwisseling afvalwatersystemen samen met gemeenten; Samen investeren in duurzame en innovatieve oplossingen; Gezamenlijke aanbesteding maatregelen. De te kiezen organisatievorm hierin, volgt uit gesprekken en onderzoek met gemeenten. Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-17 -
Organisatiestructuur en personeel De afdeling afvalwaterketen (AWK) is onderverdeeld in de teams: Beleid, Planvorming & Realisatie. Team bedrijfs- en procesvoering. Team onderhoud. De afdeling heeft een bezetting van totaal 46 fte (voor heel HHSK): 14 fte beleid. 32 fte in de teams onderhoud en bedrijfs- en procesvoering. De afdeling AWK wil de werkzaamheden (beheer en onderhoud) rond transporteren en zuiveren centraliseren vanuit de RWZI Kralingseveer. Het gaat daarbij om o.a. inkoop, budgetsturing, eenduidig onderhoud en procesvoering. Beheer en onderhoud Afdeling AWK heeft beheer en onderhoud van gemalen en zuivering in eigen beheer. Voor specialistische werkzaamheden (zoals pomponderhoud door de leverancier zelf) of er sprake is van tijdelijk capaciteitstekort besteedt het waterschap de werkzaamheden uit. Momenteel worden onderhoudswerkzaamheden ad hoc uitgevoerd en is er geen duidelijk meerjarenoverzicht. Het onderhoudsprogramma BOB helpt op dit moment bij planning van onderhoudswerkzaamheden van gemalen en zuiveringen. Voor een accuraat meerjarenoverzicht is echter meer inzicht nodig in hoeveel onderhoud nodig is, evaluatie van het systeem en een risicoanalyse per object. Met de invoering van een nieuwe centrale procesbesturing (binnen nu en drie jaar), zal ook een nieuw onderhoudspakket gekozen worden, waarin deze punten worden meegenomen. Meten/monitoren, gegevensbeheer Voor HHSK is het van belang via metingen inzicht te krijgen in het aanbod van afvalwater bij de RWZI s. Een nieuw procesbesturingsysteem moet daaraan bijdragen. Het informatiesysteem voor rioleringen (RIOKEN) wordt geactualiseerd op basis van informatie van gemeenten. Als het systeem up-to-date is, kan dit helpen bij het opstellen van prognose van het afvalwateraanbod. Voor de prognoses gebruikt HHSK informatie van de Regionale Belasting Groep (RBG), demografische gegevens en BRP s van gemeenten. Innovatie HHSK heeft de intentie om meer in innovatie te investeren. Gezamenlijk investeren in innovatie en kennisdeling vindt wel met de waterschappen onderling plaats, maar niet met Rotterdam. Wel worden (haalbaarheids) onderzoeken gedaan naar bijvoorbeeld benutten van warmte uit afvalwater en mogelijkheden voor een energieneutrale AWZI (energiefabriek). HHSK is ook regelmatig betrokken bij STOWA begeleidingscommissies. Onderzoeken kunnen op de zuiveringsinstallaties van HHSK plaatsvinden. Zo wordt op RWZI Kralingseveer de emissie van broeikasgassen onderzocht. Contact met ingezetenen In lijn met afspraken over het Nationaal Uitvoeringsplan dienstverlening en e-overheid (NUP) zet HHSK de komende jaren verdere stappen in de informatievoorziening en elektronische dienstverlening. De aanpak hiervoor wordt concreet uitgewerkt in het Informatieplan HHSK. 6 april 2012, versie 5 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam - 18 - LW-AF20120399
Belastinginning Sinds 2010 wordt de belastingheffing van Delfland en Schieland en de Krimpenerwaard gebundeld uitgevoerd door de Regionale Belasting Groep (RBG). Kostenverdeelsleutels en grensoverschrijdend afvalwater HHSK hanteert bestaande kostenverdeelsleutels in de verrekening van gemaal- en transportkosten met Rotterdam, die vastgesteld zijn volgens de nota Toebes. Een methode die op basis van de ligging van het overdrachtspunt berekend welk aandeel van de kosten voor een riooleindgemaal en persleiding voor rekening is van gemeente resp. het waterschap.. HHSK besteedt een derde deel van het zuiveren van afvalwater uit aan buurwaterschappen, die hiervoor de kosten in rekening brengt bij HHSK. Deze afspraken zijn in het verleden gemaakt vanuit het oogpunt van doelmatigheid en laagst de maatschappelijke kosten voor het zuiveren van het afvalwater. In Rotterdam betaalt HHSK aan WSHD om het afvalwater van het Noord- Oostelijke deel van Rotterdam te zuiveren op de RWZI Rotterdam Dokhaven (daarbij gaat het om ca. 130.000 i.e.). Samenwerking met waterschappen Samenwerking van HHSK met andere waterschappen vindt plaats op de volgende aspecten: Inkoop van energie, verzekeringen, post en telefonie; HHSK participeert in: Regionaal belastingkantoor met Delfland (RBG); Gezamenlijk laboratorium Aquon met 9 waterschappen Slibverwerking HVC met 5 waterschappen Grensoverschrijdend afvalwater, met als aandachtspunt voor doelmatigheid de mogelijke inzet van de reservecapaciteit RWZI Kralingseveer; Deelname aan landelijk project energiefabriek; Personeelsuitwisseling volgens een raamovereenkomst met Delfland, Rijnland. Deelname en kennisuitwisseling landelijk overleggen, zoals RIOWAT, wrw, technologenoverleg, etc. HHSK organiseert opleiding voor technologen en operationeel beheerders voor HHSK en 3 buurwaterschappen (2010: voldoen aan lozingseisen en 2011 doelmatig onderhoud) Samenwerking met gemeente Rotterdam Samenwerking met de gemeente Rotterdam vindt plaats op de volgende aspecten: Afstemming van planvorming, zoals GRP s gebiedsplannen. etc. Afstemming op operationeel niveau over transport en eindgemalen ; Afstemmen van meerjareninvesteringen en kostenverdeelsleutel; Kennisuitwisseling en afspraken over aanpak van rioolvreemdwater Overleggen over o.a. visie afvalwaterketen, meten/monitoren en prognoses in kader van uitwerking GRP Rotterdam 4x per jaar afstemmingsoverleg operationeel beheer Overleg aanpak knelpunten waterkwaliteit(spoor) en deelgemeentelijke waterplannen Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-19 -
2.2.4 Waterschap Hollandse Delta Visie en ambitie Het Waterbeheerplan (WBP) en de (financiële) uitwerking daarvan in het Meerjarenbeleidplan (MJBP 2011-2016) legt het meerjarige kader voor het beleid en de financiën van waterschap Hollandse Delta (WSHD) vast. De focus ligt primair op een krachtige interne organisatie, ook om financieel in control te zijn. WSHD stelt dat het op termijn maatschappelijk en inhoudelijk de samenhang in de keten breder wil beschouwen en wellicht ook grootschaliger wil aanpakken (bijvoorbeeld in een afvalwaterketenbedrijf). Strategie WSHD wil eerst initiatieven ontwikkelen en ervaringen opdoen met waterketensamenwerking. Het waterschap werkt nauw samen met anderen, zowel met medeoverheden als met belangenorganisaties en andere gebruikers van de ruimte. Door een actieve instelling en open houding kunnen belangen tegen elkaar worden afgewogen en kunnen keuzes worden gemaakt, die mogen rekenen op voldoende steun en draagvlak. Het waterschap ziet samenwerking met gemeenten in de afvalwaterketen o.a op de volgende aspecten: gezamenlijk gemalenbeheer; gezamenlijk databeheer; operationele bedrijfsvoering van de hele waterketen; Organisatiestructuur en personeel De afdelingen Technisch Onderhoud, Technologie & Beleid, Planvorming, Zuiveren en Advies & Bouwen zijn betrokken bij de waterketen. In totaal is er 60 fte werkzaam voor de afvalwaterketen. WSHD heeft drie centrale steunpunten voor de zuiveringen, te weten Rotterdam Dokhaven, Hellevoetsluis en Dordrecht. Voor alle gemeenten zijn er momenteel 6 beleidsmedewerkers betrokken bij de samenwerking met de 21 inliggende gemeenten. Deze 6 medewerkers zijn naast hun rol met betrekking tot samenwerking met gemeenten ook belast met het rioleringsbeleid, planvorming, prognoses van afvalwater, etc. Beheer en onderhoud Bij RWZI Rotterdam Dokhaven is het centrale steunpunt voor de procesvoering en het beheer van de zuiveringen in de regio Rotterdam. Op Rotterdam Dokhaven zit een vaste groep mensen die af en toe assisteren op Sluisjesdijk en vice versa als het druk is op een andere locatie. Op die locatie staat ook de centrale controlekamer en de voertuigen. De wachtdienst wordt vanuit de afdelingen Onderhoud en Zuiveren ingevuld. Vanuit doelmatigheidsdoelen zet het waterschap in op assetmanagement. Voor een deel worden de doelstelling ingevuld bij het onderhoud, maar het meenemen van de life-cycle-benadering in de planvormingsfase kan nog beter. Vragen die daarbij nog beantwoord moeten worden zijn: Hoe om te gaan met afschrijvingstermijnen en technische levensduren? En hoe de levenscyclusanalyse bij vervangingsbeslissingen in te richten? 6 april 2012, versie 5 Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam - 20 - LW-AF20120399
Meten/monitoren, gegevensbeheer Hollandse Delta zet in op meer meten aan de riolering als een kansrijke optie om de vuillast verder terug te dringen en efficiëntiewinst bij het zuiveren van afvalwater te boeken. Innovatie RWZI Rotterdam Dokhaven was en is als ondergrondse installatie de grote drijfveer voor innovaties vanuit WSHD. Om op termijn te kunnen voldoen aan een mogelijke verscherping van de lozingseisen op de RWZI Rotterdam Dokhaven (afloop vergunning in 2020) en om te komen tot een verduurzaming van het zuiveringsproces wordt onderzoek uitgevoerd naar koude Anammox in de hoofdstroom. WSHD neemt ook deel aan het Rotterdam climate initiative, hier wordt benutting van restwarmte (o.a. voor straatverwarming) en productie van biomassa onderzocht. Innovaties waarbij WSHD betrokken is, zijn: MBR Heenvliet; De Energiefabriek; ISA Hoekse Waard als sturingssysteem in de hele afvalwaterketen (hiermee kan WSHD in het gemeentelijk- en waterschapsysteem kijken en kan de gemeente meekijken in het systeem van het waterschap). Contact met ingezetenen In het waterbeheerplan (2009-2015) stelt WSHD de ambitie om met elke gemeente apart één loket voor de burgers te vormen. Rotterdam heeft al een Waterloket. Belastinginning Het Samenwerkingsverband Vastgoedinformatie Heffing en Waardebepaling (SWHW) int de heffingen voor WSHD, ook voor gemeentelijke belastingen. SWHW is een GR waarin WSHD de grootste aandeelhouder is. Kostenverdeelsleutels en grensoverschrijdend afvalwater Voor de kostenverdeling van de transportkosten van het afvalwater tussen gemeente en waterschap maakt WSHD gebruik van een notitie en rekenmodel van de Unie van Waterschappen en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De zogeheten Unie/VNGrichtlijn. Deze richtlijn wordt standaard toegepast bij elke gemeenten in het beheersgebied van WSHD. Delfland en HHSK betalen WSHD voor het afvalwater dat binnen eigen beheergebied in Rotterdam wordt ingezameld en wordt getransporteerd naar en gezuiverd op RWZI Rotterdam Dokhaven.Totaal gaat het ongeveer om 220.000 v.e. (ongeveer 50 euro per v.e.). Samenwerking met waterschappen Het waterschap heeft veel contact met Delfland, Rijnland, Rivierenland en HHSK (DRSH). Voor de slibverwerking hebben de 5 waterschappen DRSH zuiveringsslib NV opgericht. Dat is in 2010 met afvalstoffenverwerkingsbedrijf HVC samengegaan. De waterschappen in HVC verband werken gezamenlijk aan een slibstrategie. WSHD neemt ook deel aan kennisuitwisseling binnen landelijke overleggen, zoals de Werkgroep Riolering West-Nederland (wrw). Afvalwaterketenpartners Rotterdam/Doelmatigheidsonderzoek afvalwaterketen Rotterdam 6 april 2012, versie 5 LW-AF20120399-21 -